İçeriğe atla

Bunyavirales

Bunyavirales
Sınıflandırma
UVTK sınıflandırması
CinsBunyavirales


Bunyavirales, esas olarak üçlü genomlara sahip, segmentli negatif sarmallı RNA virüslerinin bir takımıdır. Bu takımdaki virüsler, eklembacaklıları, bitkileri, protozoaları ve omurgalıları enfekte ederler.[1] Ellioviricetes sınıfındaki tek takımdır. Bunyavirales adı, Bunyamwera ortobunyavirüs orijinal tipinin ilk keşfedildiği yer olan Bunyamwera'dan[2] türemiştir.[3] Ellioviricetes, bunyavirüsler üzerindeki ilk çalışmalarından dolayı merhum virolog Richard M. Elliott'un onuruna isim olarak seçilmiştir.[4]

Bunyavirüsler, negatif anlamda, tek sarmallı RNA genomuna sahip virüsleri içeren Baltimore sınıflandırma sisteminin beşinci grubuna aittir. Zarflı, küresel bir virionları mevcuttur. Genellikle eklembacaklılarda veya kemirgenlerde bulunmasına rağmen bu takımdaki bazı virüsler ara sıra insanlara da bulaşır. Bazıları bitkilere de bulaşır.[5] Ek olarak, replikasyonu eklembacaklılarla sınırlı olan ve böceklere özgü bunyavirüsler olarak bilinen bir grup bunyavirüs vardır.[6]

Bunyavirüslerin çoğu vektör kaynaklıdır. Hantavirüsler ve Arenavirüsler dışında, Bunyavirales takımındaki tüm virüsler eklembacaklılar (sivrisinek, kene veya tatarcık) tarafından bulaştırılır. Hantavirüsler kemirgen dışkısı ile temas yoluyla bulaşır. Enfeksiyon insidansı vektör aktivitesiyle yakından bağlantılıdır. Örneğin sivrisinek kaynaklı virüsler yaz aylarında daha yaygındır.[5]

Kırım-Kongo kanamalı ateşi ortonairovirüsü gibi Bunyavirales'in belirli üyeleriyle insan enfeksiyonları, yüksek düzeyde morbidite ve mortalite ile ilişkilidir. Sonuç olarak bu virüslerin işlenmesi, biyogüvenlik seviyesi 4 laboratuvarlarda yapılır. Ayrıca trombositopeni sendromlu şiddetli ateşin de nedeni bu virüslerdir.[7]

Hantavirüsler, Bunyvirales takımının tıbbi açıdan önemli bir diğer üyesidir. Dünya çapında bulunurlar ve Kore, İskandinavya (Finlandiya dahil), Rusya, Batı Kuzey Amerika ve Güney Amerika'nın bazı bölgelerinde nispeten yaygındırlar. Hantavirüs enfeksiyonları yüksek ateş, akciğer ödemi ve akciğer yetmezliği ile ilişkilidir. Yeni Dünya hantavirüslerinde (Amerika Kıtası) %50'ye kadar, Eski Dünya hantavirüslerinde (Asya ve Avrupa) %15'e kadar ve Puumala virüsünde (çoğunlukla İskandinavya) %0,1 kadar forma bağlı olarak değişen miktarlarda ölüm oranları bildirilmiştir.[8] Antikor reaksiyonu viremi düzeylerinin düşürülmesinde önemli bir rol oynar.

Bulaşma

Bunyavirüsler eklembacaklıları, bitkileri, protozoaları ve omurgalıları enfekte eder.[1] Bitkiler, Tospoviridae ve Fimoviridae familyalarından bunyavirüsleri barındırabilir (örn. domates, güvercin bezelye, kavun, buğday, ahududu, erguvan ve gül gibi). Bazı ailelerin üyeleri böceğe özgüdür. Örneğin ilk olarak hayalet sineklerden izole edilen phasmavirids[9] ve o zamandan beri güveler, yaban arıları ve arılar ve diğer gerçek sinekler dahil olmak üzere çeşitli böceklerde de tanımlanmıştır.

Taksonomi

Bunyavirales'in filogenetik ağacı

Bu takımda tanınan 477 virüs türü vardır. Filogenetik ağaç diyagramı, üye türlerin ve enfekte ettikleri konakçuların tam bir listesini gösterir.[1] Takım aşağıdaki 12 aileye ayrılmıştır:

  • Arenaviridae
  • Cruliviridae
  • Fimoviridae
  • Hantaviridae
  • Leishbunyaviridae
  • Mypoviridae
  • Nairoviridae
  • Peribunyaviridae
  • Phasmaviridae
  • Phenuiviridae
  • Tospoviridae
  • Wupedeviridae

İnsanlarda hastalıklar

İnsanlarda hastalığa neden olan bunyavirüsler şunları içerir:[]

  • California ensefalit virüsü, Jamestown Canyon virüsü, La Crosse ensefalit virüsü, Oropouche ortobunyavirüsü ve Snowshoe hare virüsü (vektör: sivrisinekler; aile: Peribunyaviridae);
  • Hantavirüs rezervuarı: küçük memeliler veya kemirgenler (vektör: bu memelilerden aerosol haline getirilmiş dışkıları; aile: Hantaviridae);
  • Kırım-Kongo kanamalı ateşi rezervuarı (vektör: keneler; çoğalan konakçılar ve vektör: küçük memeliler, evcil memeliler; aile: Nairoviridae);
  • Rift Vadisi humması (rezervuar: yarasalar; vektör: sivrisinekler; artan konakçılar: küçük ve evcil memeliler; aile: Phenuiviridae);
  • Bwamba Ateşi (rezervuar: maymunlar; vektör: sivrisinekler; güçlendirici konakçılar: eşekler; aile: Peribunyaviridae);
  • Trombositopeni sendromlu şiddetli ateş (vektör: keneler);
  • Lassa ateşi ve Arjantin kanamalı ateşi (rezervuar: kemirgenler; vektör: bu memelilerden aerosol haline getirilmiş dışkı; aile: Arenaviridae).

Kaynakça

  1. ^ a b c Herath (September 2020). "Family Level Phylogenies Reveal Relationships of Plant Viruses within the Order Bunyavirales". Viruses (İngilizce). 12 (9): 1010. doi:10.3390/v12091010. PMC 7551631 $2. PMID 32927652. 
  2. ^ "ICTV 9th Report (2011) Bunyaviridae". International Committee on Taxonomy of Viruses (ICTV) (İngilizce). 19 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2019. Bunya: from Bunyamwera, place in Uganda, where type virus was isolated. 
  3. ^ Smithburn (March 1946). "A Neurotropic Virus Isolated from Aedes Mosquitoes Caught in the Semliki Forest". The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene (İngilizce). s1-26 (2): 189-208. doi:10.4269/ajtmh.1946.s1-26.189. ISSN 1476-1645. OCLC 677158400. PMID 21020339. 
  4. ^ "Megataxonomy of negative-sense RNA viruses". International Committee on Taxonomy of Viruses (ICTV) (İngilizce). 13 Ocak 2019 tarihinde kaynağından (docx) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2019. 
  5. ^ a b Elliott, RM, (Ed.) (2011). Bunyaviridae: Molecular and Cellular Biology. Caister Academic Press. ISBN 978-1-904455-90-5.  r |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); r eksik |soyadı2= (yardım)
  6. ^ Elrefaey (September 2020). "Understanding the Mechanisms Underlying Host Restriction of Insect-Specific Viruses". Viruses (İngilizce). 12 (9): 964. doi:10.3390/v12090964. PMC 7552076 $2. PMID 32878245. 
  7. ^ "Fever with thrombocytopenia associated with a novel bunyavirus in China". N. Engl. J. Med. 364 (16): 1523-32. April 2011. doi:10.1056/NEJMoa1010095. PMC 3113718 $2. PMID 21410387. 
  8. ^ Walter Muranyi (2005). "Hantavirus Infection". Journal of the American Society of Nephrology. 16 (12): 3669-3679. doi:10.1681/ASN.2005050561. PMID 16267154. 
  9. ^ Ballinger (2014). "Discovery and evolution of bunyavirids in arctic phantom midges and ancient bunyavirid-like sequences in insect genomes". J Virol. 88 (16): 8783-94. doi:10.1128/JVI.00531-14. PMC 4136290 $2. PMID 24850747. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">RNA</span> nükleotitlerden oluşan polimer

Ribonükleik asid (RNA), bir nükleik asittir, nükleotitlerden oluşan bir polimerdir. Her nükleotit bir azotlu baz, bir riboz şeker ve bir fosfattan oluşur. RNA pek çok önemli biyolojik rol oynar, DNA'da taşınan genetik bilginin proteine çevirisi (translasyon) ile ilişkili çeşitli süreçlerde de yer alır. RNA tiplerinden olan mesajcı RNA, DNA'daki bilgiyi protein sentez yeri olan ribozomlara taşır, ribozomal RNA ribozomun en önemli kısımlarını oluşturur, taşıyıcı RNA ise protein sentezinde kullanılmak üzere kullanılacak aminoasitlerin taşınmasında gereklidir. Ayrıca çeşitli RNA tipleri genlerin ne derece aktif olduğunu düzenlemeye yarar.

<span class="mw-page-title-main">Sarıhumma</span>

Sarıhumma Grip benzeri bir tablodan, ağır karaciğer hastalığı ve kanamalı ateşe kadar geniş bir hastalık tablosuna yol açan akut viral bir hastalıktır.

<span class="mw-page-title-main">Virüs</span> canlı ve ya cansız arası mikroskobik enfeksiyon etkeni

Virüs, sadece canlı hücreleri enfekte edebilen ve böylece replike olabilen mikroskobik enfeksiyon etkenleri. Virüsler; hayvanlardan ve bitkilerden, bakterilerin ve arkelerin de içinde bulunduğu mikroorganizmalara kadar her türlü canlı şekillerine bulaşabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Viral hastalık</span>

Viral hastalık, bir organizmanın vücudu patojenik virüsler tarafından istila edildiğinde ve enfeksiyöz virüs partikülleri (virionlar) duyarlı hücrelere bağlanıp girdiğinde ortaya çıkar.

<span class="mw-page-title-main">Hantavirüs</span>

Hantavirüs, Bunyavirales takımının Hantaviridae ailesinden negatif anlamlı tek iplikçikli bir RNA virüsü cinsidir. Genellikle kemirgenleri etkileyen virüsler, bu canlılarda hastalığa neden olmamaktadır. Hantavirüslerin insanları enfekte etmesinden neredeyse tamamen kemirgen dışkısı sorumlu olup, insandan insana bulaşma Güney Amerika'da 2005 ve 2019 yıllarında Andes orthohantavirus adlı türde iki kez rapor edilmiştir.

Viral kanamalı ateşler, insan ve hayvanlarda görülen ve 4 farklı RNA virüsü'nün sebep olduğu hastalıklardır. Bu RNA virüsleri şunlardır; Arenaviridae, Filoviridae, Bunyaviridae, Flaviviridae. Tüm viral kanamalı ateş türleri, ateş ve kanama bozuklukları ile karakterizedir ve çoğu durumda yüksek ateş, şok ve ölüme kadar ilerleyebilir. Viral kanamalı ateşajanlarından bazıları, İskandinav nefropatisi epidemisi (hantavirüs) gibi nispeten hafif hastalıklara neden olurken, Ebola virüsü gibi diğerleri ciddi, yaşamı tehdit eden hastalıklara neden olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Bulaş</span>

Biyoloji ve tıpta bulaş, bir bulaşıcı hastalığın enfekte konakçıdan, doğal konaklardan, vektörlerden veya portörlerden başka canlılara geçmesine denir. Hastalık bulaştıran canlı bazı durumlarda hasta olmayabilir.

Genetik madde olarak DNA bulunduran ve replikasyon için DNA'ya bağımlı DNA polimeraz enzimine gereksinim duyan virüslerdir. Nükleik asitleri genellikle çift iplikçikli DNA yapısındadır (çiDNA) ancak tek iplikçikli DNA yapısında olanlar da mevcuttur (tiDNA). DNA virüsleri Baltimor sınıflandırma sisteminde I. Grup ya da II. Grup üyeleridir. Tek iplikçikli DNA'lar genellikle enfekte hücrede çift iplikçikli yapıya dönüştürülür. Hepatit B virüsünü de içeren VII. Grup virüsleri DNA genomuna sahip olmalarına rağmen Baltimor sınıflandırmasında DNA virüslerinden ayrı bir sınıfta yer almışlardır, bunun nedeni bu virüslerin ters transkripsiyon yapan virüs olması ve RNA aracılı replikasyon yapmasıdır. DNA virüsleri çiçek hastalığı, herpesvirüs hastalıkları ve su çiçeği gibi önemli hastalıklara neden olabilmektedirler.

Genetik materyali RNA olan virüslere RNA virüsü denir. Nükleik asitleri genellikle tek iplikçikli RNA (tiRNA) yapısındadır ancak çift iplikçikli olanlar da mevcuttur (çiRNA). Önemli insan hastalıklarına neden olan RNA virüslerine örnekler: ebola virüsü, SARS, nezle, grip, hepatit C, batı nil virüsü, çocuk felci ve kızamık.

<span class="mw-page-title-main">Antijenik sapma</span> Bir virüsün iki veya daha fazla farklı suşunun birleşerek yeni bir alt tür oluşturması süreci

Antijenik sapma, bir virüsün iki veya daha fazla farklı suşunun ya da iki veya daha fazla değişik virüsün suşlarının, bir araya gelerek orijinal virüslerden daha farklı bir antijenik özellik kazanan yeni virüslerin ortaya çıkması sürecidir. Bu terim genellikle grip virüsleri için kullanılsa da, koyunlardaki visna maedi virüsü gibi farklı virüslerde demeydana gelebilir. Antijenik sapma, reassortman ya da viral sapma vakalarında oluşan, genotipik ve fenotipik değişimle sonuçlanan bir durumdur.

<span class="mw-page-title-main">Koronavirüs</span> Coronaviridae familyasının alt familyasını oluşturan bir virüs tipi

Koronavirüs ya da korona virüsü, kuşlarda ve memelilerde hastalıklara sebep olan ve Coronaviridae familyasının iki alt familyasından birini oluşturan virüslerdir. İnsanlarda genellikle ciddi olmayan virüs, nezle vakalarının önemli bir bölümüne yol açmasıyla birlikte, aralarında MERS-CoV, SARS-CoV ve COVID-19 (2019-nCoV)'un bulunduğu bazı nadir koronavirüs çeşitleri ölüm riski bulunduran solunum yolu enfeksiyonlarına neden olabilir. Koronavirüsler ineklerde ve domuzlarda ishal, tavuklarda ise üst solunum yolu hastalıklarına sebep olur.

<span class="mw-page-title-main">Favipiravir</span> Favipiravir kimyasal bileşik

T-705, Avigan veya favilavir olarak da bilinen Favipiravir, Japonya menşeili şirket Toyama Chemical tarafından bir RNA virüsü olan influenza'ya karşı geliştirilmiş bir antiviral ilaçtır. Favipiravir grip, Batı Nil ve sarıhumma virüslerinin yanı sıra flavivirüsler, arenavirüsler, bunyavirüsler ve alphavirüslere karşı da etkinlik göstermektedir. Enterovirüsler ile Rift Vadisi ateşi virüsüne karşı etkinlik de rapor edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Boreoeutheria</span> memeli kladı

Boreoeutheria, plasentalı memelilerin bir kladıdır. Grup iki kardeş taksondan oluşur: Laurasiatheria ve Euarchontoglires.

<span class="mw-page-title-main">Eosit hipotezi</span>

Eosit varsayımı, arkeler içerisindeki bir şube olan Crenarchaeota içinde ortaya çıkan ökaryotları gösteren biyolojik bir sınıflandırmadır. Bu varsayım, ilk olarak James A. Lake ve meslektaşları tarafından 1984 yılında Crenarchaeota ve ökaryotlardaki ribozomların biçimlerinin bakterilere ya da arkelerin ikinci ana şubesi olan Euryarchaeota'ya göre birbirine daha çok benzediği bulgusuna dayanılarak önerildi.

<span class="mw-page-title-main">Viral hepatitler</span>

Viral hepatit, viral bir enfeksiyona bağlı olarak gelişen karaciğer iltihabıdır. Nispeten hızlı başlangıçla seyreden akut formda veya kronik formda ortaya çıkabilirler.

Hepadnaviridae; bir virüs ailesidir. İnsanlar, maymunlar ve kuşlar doğal konakçı olarak bilinir. Şu anda bu ailede 5 cins arasında bölünmüş 18 tür vardır. En bilinen üyesi hepatit B virüsüdür. Bu aile ile ilişkili hastalıklar arasında şunlar vardır: hepatit, hepatoselüler karsinomlar ve siroz gibi karaciğer enfeksiyonları. Blubervirales takımındaki tek ailedir.

<span class="mw-page-title-main">Maymun çiçeği virüsü</span> Bir çeşit çift sarmallı DNA virüsü

Maymun çiçeği virüsü, insanlarda ve diğer memelilerde maymun çiçeği hastalığına neden olan çift sarmallı bir DNA virüsü türüdür. Ortopoksvirüs cinsine ait zoonotik bir virüstür ve variola, cowpox ve vaccinia virüsleriyle yakından ilişkilidir. Maymun çiçeği virüsü oval yapıdadır ve lipoprotein bir dış membrana sahiptir. Genomu yaklaşık 190 kb'dir. Çiçek ve maymun çiçeği virüslerinin her ikisi de ortopoksvirüslerdir ve çiçek aşısı, hastalığa yakalanmadan önceki 3-5 yıl içinde yapılırsa maymun çiçeğine karşı etkilidir. İnsanlarda maymun çiçeğinin belirtileri arasında kabarcıklar oluşturan ve daha sonra kabuk bağlayan döküntü, ateş ve şişmiş lenf düğümleri bulunur. Virüs, hayvanlar ve insanlar arasında lezyonlara veya vücut sıvılarına doğrudan temas yoluyla bulaşabilir. Virüse maymunlardan izole edildikten sonra maymun çiçeği virüsü adı verildi, ancak bu virüsün taşıyıcılarının çoğu daha küçük memelilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Viral uyku</span>

Viral uyku, patojenik bir virüsün, viral yaşam döngüsünün lizojenik kısmı olarak belirtilen, bir hücre içinde uykuda kalma yeteneğidir. Gizli bir viral enfeksiyon, kronik bir viral enfeksiyondan ayrılan bir tür kalıcı viral enfeksiyondur. Gecikme, belirli virüslerin yaşam döngülerinde, ilk enfeksiyondan sonra virüs parçacıklarının çoğalmasının durduğu aşamadır. Bununla birlikte, viral genom ortadan kaldırılmamıştır. Virüs, konakçının dışarıdan yeni bir virüs ile tekrar enfekte olmasına gerek duymadan yeniden aktifleşebilir ve büyük miktarlarda viral nesil üretmeye başlayabilir ve süresiz olarak konakçı içinde kalabilir.

Orta Doğu Solunum Sendromu ile ilişkili koronavirüs (MERS-CoV), veya EMC/2012 (HCoV-EMC/2012), Orta Doğu Solunum Sendromuna (MERS) neden olan virüstür. İnsanları, yarasaları ve develeri enfekte eden bir koronavirüs türüdür. Enfekte eden virüs, DPP4 reseptörüne bağlanarak konak hücresine giren, zarflı, pozitif anlamda, tek sarmallı bir RNA virüsüdür. Tür , Betacoronavirus cinsinin ve Merbecovirus alt cinsinin bir üyesidir.

Endojen viral element, viral olmayan bir organizmanın germ hattında varlığını sürdüren, bir virüsten gelen DNA sekansıdır. EVE'ler, viral genomun tamamı (provirus) veya bir kısmı olabilir. Bir viral DNA sekansı, hayata tutanabilir bir organizmayı meydana getirecek germ hücresinin genomuna entegre olur. Bu yeni yerleşmiş viral element, konakçı türde bir alel olarak bir nesilden bir sonrakine aktarılabilir ve hatta fiksasyona tabi olabilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.