İçeriğe atla

Bulgaristan'da Holokost

Treblinka imha kampında katledilen Trakya, Makedonya ve Bulgar Yahudileri için İsrail'de inşa edilen anıt

Bulgaristan'da Holokost Bulgaristan Krallığı'nın II. Dünya Savaşı sırasında Mihver devletleri saflarında yer alması süreciye beraber gelişen ve hem Bulgaristan topraklarında hem de işgal edilen Yugoslav ve Yunanistan topraklarında gerçekleştirilen Yahudi soykırımını anlatır.

Arka plan

Yugoslavya'nın işgalinin ardından bölgedeki durumu görüşmek üzere Hitler'in karargâhına giden III. Boris (Nisan 1941)
Bulgaristan Krallığı'nın genişlemiş sınırları (Yugoslavya-Romanya-Yunanistan'dan alınan bölgeler söz konusudur)
Zorunlu çalışma kamplarındaki Bulgar Yahudileri

Bulgaristan Krallığı II. Dünya Savaşı'na fiilen girmese de ülkenin I. Dünya Savaşı sırasında Almanya ile müttefik olması savaşın patlak vermesiyle ülkenin Nazi Almanyasına yakınlaşmasını sağlamıştır. Bunun da ötesinde özellikle 1941 yılına gelindiğinde savaşın Bulgaristan Krallığı'nın komşularına gelmesi belirleyici olmuştur. Adolf Hitler işgal ettiği Yugoslavya ve Yunanistan'dan çeşitli toprakları Bulgar Çarı III. Boris'e vererek hem çarın ülke içindeki konumunu güçlendirmiş hem de Bulgaristan'ı fiilen müttefik haline getirmiştir.

Holokost

Bulgar toprakları Nazilere açılmış, askeri üsler oluşturulmuştur. Ayrıca Nazi ideolojisi uyarınca Yahudi karşıtı Antisemitizm yasal olarak kabul edilmiştir.[1] Özellikle Bulgaristan tarafından işgal edilen Balkan topraklarında gerçekleştiren tehcir sonrasında yaklaşık 11 bin Yahudi Treblinka imha kampında katledilmiştir.

Bulgaristan'ın savaş öncesi sınırları içerisindeki Yahudilerin toplama kamplarına gönderilmesi ise özellikle Ortodoks kilise çevrelerinin direnciyle karşılaşmıştır. Bulgaristan'da yaşayan yaklaşık 48 bin Yahudinin çoğu (yaklaşık 25 bin) Sofya'da yaşamaktaydı. Bulgar Yahudileri doğrudan toplama kamplarına gönderilmese de çıkartılan yasalara dayandırılan uygulamlar sonucunda malları ellerinden alınmış, evlerinden sürülmüş ve belirli gruplar zorla çalıştırılacakları kamplara gönderilmiştir. Bu anlamda Yahudilerin önemli bir kısmı hayatta kalmayı başarsa da vatandaşlık hakları çiğnenmiştir.

Savaş sırasında Yahudi işlerinden sorumlu Aleksandr Belev Nazilerin talep ettiği Yahudi kotalarını doldurmak için çalışmış, yeni işgal edilen topraklardan imha kamplarına yollanan 12 bin kişi yeterli görülmediği için bazı Bulgar kentleri hedef tahtasına konmuştur. Bu kentler arasında Köstendil, Plovdiv sayılabilir. Başbakan Bogdan Filov yoğun eleştirilere maruz kalsa da Nazilerin baskısı da sürmüştür. Partizanlar ve direniş grupları toplama kamplarına giden trenlerin geçecekleri hatlarda sabotajlar gerçekleştirmiştir.

Toplama kamplarına gönderilmeyen ancak evlerinden edilen Yahudiler, kırsaldaki kamplarda veya gettolarda çok kötü koşullarda kalmaya zorlanmıştır.

Sonraki dönem

Bulgaristan'daki işbirlikçi rejim partizanların, Bulgar Vatan Cephesinin ve Sovyet Kızıl Ordusunun ortak harekâtıyla alaşağı edilir. Yeni yönetim II. Dünya Savaşı'nda kurulan ilk savaş suçları mahkemesini toplar ve halka karşı işlenen suçlardan dolayı yöneticiler yargılanır. Yeni rejim Sovyetler Birliği saflarında Nazilerle savaşa dahil olmuş ve Bulgaristan Halk Cumhuriyeti'nin temelleri atılmıştır.

Kaynakça

  1. ^ Bulgaristan'daki Yahudilerin tarihi 4 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Bulgarca) 4 Haziran 2021 tarihinde erişilmiştir

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Holokost</span> Adolf Hitler liderliğindeki Nazi Almanyasının azınlıklar, eşcinseller, esirler ve muhaliflere uyguladığı soykırım

Holokost, Yahudi Soykırımı veya HaŞoah, Nazi Almanyası döneminde 1941 ve 1945 yılları arasında, Adolf Hitler ve Heinrich Himmler'in liderliğindeki SS güçleri tarafından işgal edilen sınırlar içerisinde yaklaşık 6 milyon Yahudi'nin sistemli bir şekilde öldürüldükleri soykırımdır.

<span class="mw-page-title-main">Sachsenhausen toplama kampı</span> Berline yaklaşık 35 km mesafede 1936-1945 arasında kullanılmış Nazi toplama kampı

Sachsenhausen, Almanya'nın başkenti Berlin'e yaklaşık 35 km uzaklıktaki Oranienburg bölgesinde 1936-1945 yılları arasında faaliyet göstermiş bir Nazi toplama kampıdır.

<span class="mw-page-title-main">Auschwitz-Birkenau</span> toplama ve imha kampları ağı

Auschwitz-Birkenau, Nazi Almanyası tarafından II. Dünya Savaşı döneminde kurulmuş en büyük toplama, zorunlu çalışma, sistematik katliam ve imha kampı.

<span class="mw-page-title-main">Nazi toplama kampları</span> nazi yönetiminin kurduğu masum sivil ve esirlerin zorla çalıştırıldığı ve sistematik olarak katledildiği yerleşkeler

Nazi toplama kampları veya konsantrasyon kampları, Nazi Almanyası tarafından II. Dünya Savaşı döneminde Almanya'da ve işgal edilen bölgelerde, Nazilerce topluma faydasız olarak görülen kişileri zorunlu çalıştırmak üzere kurulmuşlardı. Aynı zamanda terim Yahudiler başta olmak üzere Nazilerin siyasi ya da ideolojik düşmanlarını kitlesel olarak imha etmek amacıyla kurulmuş olan imha kamplarını da ifade etmek için kullanılır. Buralara daha çok Yahudilerin getirilmesiyle birlikte, Romanlar, bazı Slav ırklarından olanlar ve akıl hastası olduğu düşünülenler de kurbanlar arasındadır. Eşcinsel insanlar da burada öldürüldüler. Öldürülme sebepleri ise üremeye bir katkıları olmamalarıydı. Büyük bir kısmı Polonya'da bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Ferdinand (Bulgaristan çarı)</span> Bulgaristan Çarı

I. Ferdinand, Ferdinand Karl Leopold Maria, Bulgaristan prensi (1887-1908) ve bağımsız Bulgaristan'ın ilk çarı (1908-1918).

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan Krallığı</span> Güneydoğu Avrupada 1908-1946 arasında hüküm sürmüş krallık

Bulgaristan Krallığı veya Bulgaristan Çarlığı, 1908-1946 yılları arasında var olmuş bir devlet. 1885'te Doğu Rumeli'yi Osmanlılardan alan Bulgaristan Prensliği'nin 5 Ekim 1908 tarihinde krallık olmasıyla kurulmuştur. Bulgaristan de jure olarak Osmanlı'ya karşı bağımsızlığını bildirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Bulgaristan'daki Yahudilerin tarihi MÖ 2. yüzyıla kadar uzanır. Bu zamandan beri her zaman bir Yahudi nüfusu olan Bulgaristan'da Yahudilerin Bulgaristan tarihinde antik çağlardan Orta Çağa ve bugüne kadar önemli rolleri bulunur.

Judenrat veya Judenräte Nazi Almanyası'nın II. Dünya Savaşı sırasında Polonya işgal topraklarında ve daha sonra Sovyetler Birliği'nin işgal altındaki topraklarında kurduğu yönetim organları. Kısaca Yahudi konseyi ya da heyeti anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Romanya</span>

Büyük Romanya olarak Romanya Krallığı'nın 1919 ile 1940 yılları arasında ülke topraklarının en geniş olduğu dönem adlandırılmaktadır. Bu dönem içerisinde Romanya topraklarının genişliği 294.967 km² yi bulmuştu.

<span class="mw-page-title-main">Belzec imha kampı</span>

Belzec, Polonya'nın güney doğusunda bulunan Nazi Almanyası tarafından II. Dünya Savaşı yıllarında özellikle Çingene soykırımı (Porajmos) ve Yahudi soykırımı (Holokost) için kullanılmış imha kampı ve toplama kampı. Günümüzde Polonya'nın Lublin Voyvodalığı'nın güney sınırına yakın bir köyde bulunmaktadır. Auschwitz-Birkenau ve Treblinka'nın ardından en büyük katliamın yaşandığı üçüncü toplama ve imha kampıdır.

<span class="mw-page-title-main">Porajmos</span>

Porajmos, Roman Kırımı veya Çingene Soykırımı, II. Dünya Savaşı'nda Nazi yönetimince gerçekleştirilen Çingenelere yönelik soykırımdır. Kelime anlamı olarak yok etme ve yıkım anlamına gelen Porajmos veya Pharrajimos ve yine toplu katliam anlamındaki Samudaripen kelimeleri bu soykırımı ifade etmede kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Metaksas Rejimi</span>

Metaksas Rejimi ya da 4 Ağustos Rejimi, General İoannis Metaksas'ın önderliğinde gerçekleşen 4 Ağustos 1936 darbesiyle kurulan otoriter rejimdir.

<span class="mw-page-title-main">Bogdan Filov</span> 28. Bulgaristan başbakanı

Bogdan Dimitrov Filov Bulgar arkeolog, sanat tarihçisi ve politikacı. II. Dünya Savaşına denk başbakanlığı döneminde, Bulgaristan, Mihver Devletlerinin yedinci üyesi haline gelmişti.

<span class="mw-page-title-main">Belçika'da Holokost</span>

Belçika'da Holokost, II. Dünya Savaşı sırasında Alman işgali altındaki Belçika'da Yahudilerin ve Çingeneler'in sistematik olarak mülksüzleştirilmesi, sınır dışı edilmesi ve öldürülmesidir. 1940 yılında ülkedeki yaklaşık 75.000 Yahudi'den yaklaşık 24.000'i holokost sırasında öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan'da Holokost</span>

Yunanistan'da Holokost, II. Dünya Savaşı boyunca çoğu Auschwitz toplama kampına tehcir edilmek üzere Yunanistan Yahudilerinin toplu katliâmını kapsar. 1945 yılına gelindiğinde, Yunanistan Yahudilerinin %83 ilâ %87'si öldürülmüştü. Bu, Avrupa'da Holokost kapsamında katledilmiş Yahudi toplulukların en büyük ölüm oranlarından biridir.

Sebastián Romero Radigales İspanyol diplomat. Özellikle İkinci Dünya Savaşı sırasında görevde bulunduğu Atina Başkonsolosluğu görevi sırasında ve Yunanistan'da Holokost döneminde Yunan Yahudilerini kurtarmaya çalışmasıyla bilinemktedir. Ölümünden sonra 2014 yılında Uluslararası Dürüst ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">22 Haziran 1940 Ateşkesi</span>

22 Haziran 1940 Ateşkesi veya İkinci Compiègne Ateşkesi, II. Dünya Savaşı Batı Cephesindeki Fransa Muharebesinde Nazi Almanyası'nın Üçüncü Fransız Cumhuriyeti'ni mağlup etmesi üzerine saat 18:36'da imzalanmıştır. Ateşkes 25 Haziran geceyarısı itibarıyla yürürlüğe girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Faşist İtalya (1922-1943)</span> İtalya Krallığının faşist yönetim altında olduğu dönem

Faşist İtalya (1922-1943) Benito Mussolini'nin İtalya Krallığı Başbakanı olduğu 1922-1943 yılları arasında Ulusal Faşist Parti iktidarı altındaki dönemi anlatır. Totaliter bir rejim kuran İtalyan faşizmi ekonomik kalkınma modeli benimsemişse de siyasal muhalefeti ortadan tamamen kaldıracak hamlelerde bulunmuş, geleneksel muhafazakâr değer yargılarını savunmuş Katolik Kilisesi'yle yakın işbirliği yapmıştır. Çeşitli farklı dönemlerden geçen rejim özellikle gerçekleştirdiği emperyalist hamlelerle II. İtalya-Habeşistan Savaşını çıkarmış, Milletler Cemiyeti'nden atılmıştır. Ayrıca Sovyetler Birliği'nde karşı Çelik Pakt'a katılmış, II. Dünya Savaşı'na gidişi hızlandıran hamlelerde bulunmuştur. Dahil olduğu Mihver Devletlerinin II. Dünya Savaşı'nda mağlup olması sürecinde alaşağı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ok Haç Partisi</span>

Ok Haç Partisi, Macaristan'da II. Dünya Savaşı öncesi ve sırasında etkili olmuş, Ferenc Szálasi önderliğinde aşırı sağcı bir partiydi. 15 Ekim 1944 - 28 Mart 1945 arasında iktidarda olan hareket Nazilerle iş birliği halinde oldu. İktidarı sırasında özellikle solcular, Yahudiler ve Romanlara karşı işledikleri yargısız infazlarda binlerce kişiyi katletmiştir. Ayrıca yaklaşık 80 bin Macar vatandaşı da Nazi toplama kamplarına gönderilmiştir. Savaşın ardından parti ve lider kadrosu Macar mahkemelerinde savaş suçlusu olarak yargılanmış ve hüküm giymiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde Holokost</span> Wikimedia anlam ayrımı sayfası

Sovyetler Birliği'ndeki Holokost, II. Dünya Savaşı'ndaki Holokost'un bir parçası olarak Nazi Almanyası ve Romanya'nın Yahudilere, Romanlara ve eşcinsellere yönelik zulmüydü. Aynı zamanda Barbarossa Operasyonu başlamadan önce Sovyetler Birliği tarafından ilhak edilen Baltık ülkelerindeki Holokost'a da atıfta bulunabilir.