Bulgar Eksarhlığı

Bulgar Eksarhlığı (Bulgarca: Българска екзархия Bǎlgarska ekzarhiya) Otosefal Bulgar Ortodoks Kilisesi'nin resmi adıdır. Eksarhlık, 1945 yılında Ekümenik Patrikhane tarafından tanındı ve 1953 yılında Bulgar Patrikliği'ne dönüştürüldü.

Rum patriğinin ikâmet ettiği binaya "patrikhane" dendiği gibi, Bulgar ruhâni liderinin bulunduğu Fener'deki yere de Eksarhhâne denirdi.

Sultan Abdülaziz döneminde 28 Şubat 1870 târihli ferman-ı hümayun ile kuruldu, Bab-ı Âli tarafından yayımlanan bu Eksarhlık fermanı aynı zamanda Bulgar milletinin ayrı bir mevcudiyete sahip olduğunu gösteren ilk resmi vesika niteliğini taşımaktadır. Fermanın X. Maddesi "Bulgar Eksarhyasının" hudutlarını çizerken aslında Bulgar milletinin hudutlarını çizmekte idi.^[1] O döneme dek Osmanlı Devleti'nde geçerli olan millet sistemi uyarınca Bulgarlar da Millet-i Rûm'a mensuptu. Bulgar İsyanları'nın filiz verdiği ve Bulgarlar'ın Millet-i Rûm tahakkümünden ayrılmak için hareketlenmeye başladıkları 1840'lı yıllarda başlayan mücadele 1870 tarihli ferman ile sonuçlandı ve yaklaşık 30.000 Bulgar kökenli Osmanlı vatandaşının yaşadığı İstanbul'da bir Eksarhhane kuruldu. 1872 yılında da Bulgar Eksarhhânesi Rum Ortodoks Patrikhanesi ile ilişiğini kesti.

1908 yılında Bulgaristan'ın bağımsızlığını ilân etmesiyle Eksarhhane'nin taşınması gündemi meşgul etmeye başladı. 1913 yılında Balkan Savaşı'nın ardından Eksarh I. Josef döneminde Sofya'ya taşındı ve İstanbul'daki kurum "Eksarh Vekilliği"ne dönüştürüldü.

1945 yılında "Eksarh Vekilliği"nin Patrikhane'ye bağlanmasıyla Eksarhhane'nin faaliyeti de sona erdi.

Bulgar Eksarhlığı'na bağlı bölgeler

1912-13 Balkan Savaşları'na kadar Bulgar Eksarhlığı'nın Bulgaristan'da 23 piskoposluğu bulunmaktaydı: Vidin, İvraca, Niş (1878 yılına kadar), Lofça, Tırnova, Rusçuk, Silistre, Varna, Preslav, Sliven, Eski Zağra, Pirot (1878 yılına kadar), Filibe, Sofya, Samokov, Köstendil, Üsküp, Debre, Manastır, Ohri, Köprülü, Ustrumca ve Nevrokop. Ayrıca sekiz bölgede piskopos vekili bulunmaktaydı: Florina, Vodina, Kesriye, Selanik, Kılkış, Serez, Edirne ve İskeçe.

Bulgar Eksarhlığı'nın kurulmasını emreden ferman
Bulgar Eksarhlığı'nın sorumluluk alanı (1870-1913).
Bulgar Eksarhlığı'nın mührü (1872).
Krusevo'daki Bulgar okulu (1910).

Ayrıca bakınız

Bulgar Ortodoks Kilisesi

Kaynakça

^ Halil İnalcık: Tanzimat Ve Bulgar Meselesi. Tanzimat Ve Bulgar Meselesi ISBN 9789752430273. Kronik Kitap. 23 Haziran 1943. ss. 43-44.

İlgili Araştırma Makaleleri

İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi, Fener Rum Patrikhanesi ya da Kostantiniyye Ekümenik Patrikhanesi, Hristiyanlığın Ortodoks mezhebini temsil eden Doğu Ortodoks Kilisesi'ni oluşturan 14 otosefal kiliseden biri ve birincisidir. Günümüzde İstanbul Başpiskoposu ve Ekümenik Patriği I. Bartholomeos tarafından yönetilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Ortodoks Kilisesi</span> Bir Hristiyanlık mezhebi

Ortodoks Kiliseleri veya Bizans Ortodoks Kiliseleri, Bizans ayininin Reform öncesi kiliseleridir. Başlangıçtan itibaren hem katolik hem de havarilerin ardıllığında havariseldirler..

Tırnovo, Bulgaristan'ın bir şehridir. 1187-1393 yılları arasında İkinci Bulgar İmparatorluğu'na başkentlik yaptığı için Bulgar tarihi açısından önemli bir şehir olan Tırnova'ya, 1965 yılında büyük, yüce anlamlarına gelen veliko unvanı verildi.

I. Ferdinand, Ferdinand Karl Leopold Maria, Bulgaristan prensi (1887-1908) ve bağımsız Bulgaristan'ın ilk çarı (1908-1918).

Bulgaristan-Türkiye ilişkileri, Türkiye ile Bulgaristan'ın sürdürdüğü uluslararası politikaları içerir.

<span class="mw-page-title-main">Bulgar İsyanları</span> Bulgarların, 1876 yıllı içerisinde Osmanlı İmparatorluğu egemenliğine karşı başlattığı ayaklanma olayı

Bulgar İsyanları, Nisan-Mayıs 1876 tarihleri arasında Osmanlı Devletinin Bulgar vatandaşlarının Osmanlı Devleti'ne isyan ederek bağımsızlığını kazanmaları olayıdır.

Bulgaristan Krallığı veya Bulgaristan Çarlığı, 1908-1946 yılları arasında var olmuş bir devlet. 1885'te Doğu Rumeli'yi Osmanlılardan alan Bulgaristan Prensliği'nin 5 Ekim 1908 tarihinde krallık olmasıyla kurulmuştur. Bulgaristan de jure olarak Osmanlı'ya karşı bağımsızlığını bildirmiştir.

Eksarh, Bizans İmparatorluğu'nda başkent Konstantinopolis'ten uzak vilayetleri yönetmek için genişletilmiş yetkilerle donatılmış validir. Askeri operasyonlarda da bulunma yetkisine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Bulgaristan'daki Yahudilerin tarihi MÖ 2. yüzyıla kadar uzanır. Bu zamandan beri her zaman bir Yahudi nüfusu olan Bulgaristan'da Yahudilerin Bulgaristan tarihinde antik çağlardan Orta Çağa ve bugüne kadar önemli rolleri bulunur.

Sveti Stefan Kilisesi bilinen adıyla Demir Kilise, İstanbul, Fatih'te, Balat'la Fener semtleri arasında Haliç kıyısında yer alan, Bulgar Eksarhhanesi'ne bağlı kilise. 25 Ekim 1859 senesinde İstefanaki Bey adına inşa edilen kilise, 2018'de yedi yıllık restorasyonun ardından tekrar hizmete girdi.

Serez Sancağı veya Siroz Sancağı, Osmanlı İmparatorluğu'nun sancaklarından biriydi. Sancağın merkezi Serezdi.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'deki Bulgarlar</span>

Türkiye'deki Bulgarlar, Bulgar etnik kökenli Türk vatandaşlarını ifade eder. Bulgar vatandaşlığına sahip etnik Türk olan Bulgaristan Türkleri ya da yine bir Slav milleti olan Pomakları içermez. Doğu Trakya'da Edirne ve Kırklareli başta olmak üzere, patrikhane merkezi olan İstanbul'da ve Marmara'nın güneyi yayılım alanlarıdır. Asya'da kalan bu son gruba Anadolu Bulgarları da denir.

Osmanlı döneminde Bulgaristan tarihi, Osmanlı İmparatorluğu'nun, 14. yüzyılın sonlarında İkinci Bulgar İmparatorluğu'nun dağılmasıyla birlikte ortaya çıkan daha küçük krallıkların fethinden başlayıp, 1878'de Bulgaristan'ın bağımsızlığına kadar yaklaşık 500 yıllık bir zamanı kapsamaktadır. 93 Harbi'nin sonuçları ile beraber, işlevsel olarak bağımsızlığını kazanan yarı bağımsız bir Bulgaristan Prensliği kurulmuştur. 1885'te Doğu Rumeli'yi içerisine alan özerk Bulgaristan Prensliği, 1908 senesinde bağımsızlığını ilan etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Bulgaristan</span>

Büyük Bulgaristan, tarihi bir ulusal devlet ve Makedonya, Trakya, Dobruca ve Mezya'nın çoğunu içerecek modern bir Bulgar irredentist milliyetçi hareketle ilişkili bölgeyi tanımlamak için kullanılan bir terimdir.

Bulgaristan, Avrupa'da bir ülke ve Avrupa Birliği'ne üye bir ülkedir. Ayrıca Bulgaristan şu anlamlara da gelebilir:

Hristo Dalçef Efendi, Bulgar bir hukukçu ve Makedonya'dan tanınmış bir isimdir.

Rūm milleti ya da "Roma milleti", Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Doğu Ortodoks Hristiyan cemaatinin adıydı. Cemaat, Osmanlı siyasi sistemine tabi olmasına rağmen, belirli bir iç özerkliği vardı.

Üsküplü Theodosius, Bulgar dili uzmanı ve tercüman olan Makedonya'lı bir Bulgar din insanı. Başlangıçta özerk bir Bulgar Kilisesi için mücadele etti ve daha sonra Bulgar Bilimler Akademisi'ne üye oldu. Üsküp'teki Bulgar Eksarhlığı'nın Metropolitan Piskoposu olarak atanmasına rağmen, Ohri Başpiskoposluğunun oluşumuyla ayrı bir Makedon Kilisesi kurma girişiminde bulundu ama başarısız oldu. Üsküplü Theodosius, Bulgaristan'da bir Bulgar ve Kuzey Makedonya'da ise etnik bir Makedon olarak kabul edilir.

Panagia Paramythia Kilisesi, Türkiye'nin İstanbul ili Fatih ilçesi Fener semtinde bir kilisedir. Panayia Vlahsaray Rum Ortodoks Kilisesi olarak da bilinir. Birinci derece tarihî eser olarak tescillidir. 2021'de restorasyon projesi hazırlandı ancak henüz bir çalışma başlamadı. Metroloji Kilisesi yan bahçesindedir.

Osmanlı İmparatorluğu'nda Batılı milliyetçilik anlayışının yükselişi, Osmanlı millet anlayışının çöküşüne neden oldu. Osmanlı İmparatorluğu'nda hakim olan ve dini merkeze aldığı için mevcut millet kavramından farklı olan millet anlayışı, Osmanlı İmparatorluğu'nun gerilemesinde kilit bir faktör oldu.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.