İçeriğe atla

Bulgar-Türk Devrimci Komitesi

Fuat Balkan, Tane Nikolov ve Hikmet Bey, 1922.

Bulgar-Türk İhtilal Komitesi, Makedonya'da 1913'te kurulan ve fiilen İç Makedon-Edirne Devrimci Örgütü'ne bağlı bir Bulgar-Türk devrimci örgütüdür. Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra örgüt, ağırlıklı olarak Doğu Makedonya ve Trakya'da faaliyet göstermiştir.

Geçmiş

Balkan Savaşlarından Sonra

Geçen yüzyılın 20'li yıllarının başında Batı Trakya'daki Bulgar-Türk milislerinin liderliği

Komite, Makedonya'nın büyük bir kısmının Yunan ve Sırp egemenliğine girmesinden sonra oluşturuldu. Yeniden canlanan İç Makedon Devrimci Örgütü (İMDC), Sırp kontrolündeki Makedonya'da bulunan Müslüman-Türk ve Arnavut nüfusun desteğini kazanma politikası güttü. Ağustos 1913'te örgüt üyeleri Dimitar Mirçev ve Aleksandr Dimitrov, Said Halim Paşa hükûmetiyle müzakereler yürütmek için İstanbul'a gitti.[1] Bulgar-Türk İhtilal Komitesi adlı ortak bir örgütün kurulması konusunda anlaşmaya varıldı. Örgüt, Sırp ve Yunan makamlarına karşı Bulgar-Türk ittifakıyla Makedonya için özerklik mücadelesini temel alıyordu. İMDC, İstanbul'da daimi bir temsilcilik açar. 17 Kasım 1913 tarihli tutanakta şöyle deniyor:

Makedonya'nın özerk yönetimini elde etmek isteyen Bulgar ve Türk ihtilal komiteleri, bu kutsal amaca ulaşmak için her türlü legal ve illegal yola başvurmaya karar vermişlerdir.

Amaçlanan yasal araçlar, Bulgar, Türk, Arnavut ve Eflak halkları arasında dini ve belediye düzeyinde özyönetim inşa edebilmek için propaganda yapmak ve yasadışı araçlar silahlı mücadele ve sabotajdır.

Eylül 1913'te komite üyesi Esad Paşa, yerel Türklerin Sırp gücüne karşı Bulgar mücadelesine katılmalarına yardımcı olma göreviyle Vardar'a geldi. 1914'ün başında Komite; Akif Bey, Mehmed Ali Bey, Çerkes Ali Bey ve Hüseyin Kaptan komutasındaki ilk beş Türk müfrezesinin Makedonya'ya gelişiyle organizasyon yeteneği kazandı. Komiteye Bulgarlar da eşlik etti ve Kılkış, Drama, Doyran, Radoviş ve İştip'teki Türk nüfusu arasında faaliyet göstermeye başladı.[2] Müfrezelerin başında Bulgaristan'ın Ustrumca kentine yerleşen Jön Türk üyesi Çolak İbrahim Bey yer almaktadır. Türk müfrezeleri, yerel Türk nüfusu yetkililerin aleyhine çevirmeyi ve Türk köylerinde İMDC müfrezelerinin iyi karşılanmasını sağlamayı başardı.

Bulgar-Türk ortak eylemleri, Viyana'daki Osmanlı elçisi ve Makedonya'nın Selanik eski valisi Hüseyin Hilmi Paşa tarafından koordine ediliyordu.

I. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında

Trakya Bölüğünün bayrağı önünde Fuat Balkan

1915'te Pavel Shatev, Valandova harekatı de dahil olmak üzere Yunanistan ve Sırbistan'a karşı ortak Bulgar-Türk eylemleri için Fuat Balkan ve Petar Chaulev ve Çolak İbrahim Bey ile işbirliği yaptı. Hüseyin Haki Bey'in Türk müfrezesi, Valandova harekatına Bulgar müfrezeleriyle birlikte katıldı.

1915'te Bulgaristan, Birinci Dünya Savaşı'nda İttifak Devletleri safına girmiş ve 1918'de Osmanlı İmparatorluğu ile birlikte yenilenlerin safında yer aldı. Yeni oluşturulan İMDC'nin başkanları ile Türk tarafı arasındaki ortak eylemler, Paris Barış Konferansı'nın ardından yenilendi. Birinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinin ardından İMDC, dış temsilciliğini İstanbul'da tekrardan kurdu. 1921'de Türk hükûmeti ile İMDC Merkez Komitesi arasında Makedonya'da Sırplara karşı işbirliğine yönelik bir anlaşma da imzalandı ve müzakereler Mustafa Kemal ve Todor Alexandrov'un himayesinde yürütüldü. Sonuç olarak Makedonya'da Bulgar-Türk mangaları oluşturuldu ve birleşmedikleri durumlarda uyum içinde hareket ettiler.

1920'de Yunanlılar, Bulgarlar ve Türklerin bölge için özerklik talebini öne süren bir "Milli Savunma Hükümeti" kurmasıyla Batı ve Doğu Trakya'nın tamamını işgal etti. Büyük güçler, yerel halkın taleplerini görmezden geliyordu. Sonraki Türk Kurtuluş Savaşı Batı Cephesinde yaşanan savaşlarda Yunanistan yenildi ve Doğu Trakya'yı kaybetti. Gelişmeler üzerine Bulgarlar ile Türkler tekrardan birleşerek örgütlendiler. Yeni örgüte Bulgar-Türk İç İhtilal Örgütünü kurdular. Tane Nikolov, Örgütün lideri olarak seçildi. Komutasında 13 Bulgar ve 7 Türk müfreze vardı. Türk müfrezelerin lideri ise lider Fuat Balkan. Komitacılar orada kalan Bulgar ve Türk nüfusu örgütlediler, Yunan askerleri arasında iletişimi yok ettiler, Yunan askeri karakollarına ve Yunan sömürgecilerin köylerine saldırdılar. Bulgaristan başbakanı Aleksandır Stamboliyski, Trakya'daki gerçek durumu açıklığa kavuşturarak Lozan Konferansı üzerinde baskı oluşturma umuduyla silah ve cephane desteği sağladı. 9 Haziran 1923'ten sonra uluslararası desteğe ihtiyaç duyan yeni başbakan Aleksandar Tsankov, Bulgar birliklerini dağıttı. Nikolov, Yunanlılara karşı silahlı mücadeleye son verdi ve Türklerin çoğu sınır dışı edildi. Kalanlar ise pasifize edildi. Bununla birlikte, liderlerinden bazıları faaliyetlerini durdurmadı ve Eylül ayında, yalnızca Bulgarlardan oluşan yeni bir örgütü (İç Trakya Devrimci Örgütü) kurdular.

Kaynakça

  1. ^ "Kafkasevi.com". kafkasevi.com. 16 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2023. 
  2. ^ "Димитър Мирчев от Прилеп, Вардарска Македония - "Окръжно от Н.К. на Съюза на македонските емигрантски организации (15 години от договора в Ньой)", публикувано във в. "Македонско слово", бр. 9, София, 1934 година". Онлайн Библиотека Струмски. 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Balkan Savaşları</span> 1912-1913 yıllarında Balkan Yarımadasında yaşanan iki savaş

Balkan Savaşları, Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlardaki 8 Ekim 1912 - 10 Ağustos 1913 arasında dört devlete karşı yaptığı savaşlardır. Çatışmaların temel nedeni Bulgaristan Krallığı ile Sırbistan Krallığı'nın Balkanlarda hızlanan yayılma faaliyetleridir.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Balkan Savaşı</span> Balkan Birliği ile Osmanlı Devleti arasında 7 Ekim 1912-30 Mayıs 1913 tarihleri arasında gerçekleşen savaş

Birinci Balkan Savaşı, 7 Ekim 1912-30 Mayıs 1913'te Bulgaristan Krallığı, Sırbistan Krallığı, Yunanistan Krallığı ve Karadağ Krallığı'ndan oluşan Balkan Birliği'nin Osmanlı Devleti'ne karşı başlattığı savaş. Bu savaş ile Balkan devletleri, Osmanlı Devleti'nin Balkanlardaki topraklarının büyük bir bölümünü ele geçirmiştir. Bu savaş sonucunda Osmanlı Devleti Edirne ve Kırklareli'ne kadar olan Midye-Enez Hattı'nın batısındaki tüm topraklarını Balkan devletlerine bırakmak zorunda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan Krallığı</span> Güneydoğu Avrupada 1908-1946 arasında hüküm sürmüş krallık

Bulgaristan Krallığı veya Bulgaristan Çarlığı, 1908-1946 yılları arasında var olmuş bir devlet. 1885'te Doğu Rumeli'yi Osmanlılardan alan Bulgaristan Prensliği'nin 5 Ekim 1908 tarihinde krallık olmasıyla kurulmuştur. Bulgaristan de jure olarak Osmanlı'ya karşı bağımsızlığını bildirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Nâzım Paşa</span>

Hüseyin Nâzım Paşa, Osmanlı İmparatorluğu'nun 8 Ocak 1912 - 23 Ocak 1913 tarihleri arasındaki Çerkes kökenli Harbiye Nazırı idi. Babası Çerkes İsmail Paşa'dır.

<span class="mw-page-title-main">Gotse Delçev</span> bulgar devrimciler

Georgi Nikolov Delçev 20. yüzyılın sonunda Osmanlı tarafından yönetilen Makedonya ve Trakya'da önemli bir devrimci kişilikti. Makedon halkı Georgi ismindeki insanları kısaca Gotse diye çağırdıklarından halk arasında daha çok "Gotse" diye bilinir. İç Makedon Devrimci Örgütü'nün önderlerinden biri olarak bilinir. Marksist felsefeden etkilenmiştir.

Edirne'nin Kurtuluşu, iki farklı tarihi olayı ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Çatalca Muharebesi</span>

İkinci Çatalca Muharebesi 3 Şubat 1913'ten başlayıp Londra Antlaşması’nın imzalanmasına kadar süren döneme kadar Bulgarlar ile Osmanlı İmparatorluğu arasında İstanbul için yapılan bir dizi çatışmalar silsilesinin genel adıdır.

<span class="mw-page-title-main">İlinden İsyanı</span>

İlinden İsyanı veya İlinden-Başkalaşım İsyanı Ağustos-Kasım 1903 tarihleri arasında Makedonya'da Osmanlı İmparatorluğu'na karşı İç Makedon Devrimci Örgütü tarafından gerçekleştirilen bir isyandır.

<span class="mw-page-title-main">Yane Sandanski</span> Makedon devrimci

Yane Ivanov Sandanski veya Jane Ivanov Sandanski Bulgaristan ve Kuzey Makedonya'da ulusal kahraman olarak tanınan bir devrimci. Başlangıçta Yüksek Makedon-Edirne Komitesi'ne (YMEK) katıldı, ancak daha sonra İç Makedon-Edirne Devrimci Örgütü'ne (İMDÖ) geçti. Serez bölgesinde İMDÖ'nün liderlerinden ve örgütün aşırı solcu kanadının başında yer aldı.

Yunanistan'ın 1912-1913 yıllarındaki Balkan Savaşları'na katılımı, Yunan devletinin büyüklüğünü neredeyse iki katına çıkarmasını ve bugünkü toprak büyüklüğünün çoğuna ulaşmasını sağladığı için modern Yunan tarihinin en önemli bölümlerinden biridir. Aynı zamanda, ilişkilerin sonraki on yıla hükmedeceği ve Yunanistan için uzun süren yankı uyandıran iki kişiliğin ön plana çıkmasıyla birlikte siyasi gelişmelerin bir katalizörü olarak da hizmet etti: Başbakan Elefterios Venizelos ve ordu komutanı, prens ve daha sonra kral olan I. Konstantin.

<span class="mw-page-title-main">Dame Gruev</span> Bulgar devrimci

Damyan Yovanov Gruev ya da bilinen kısa adıyla Dame Gruev, Osmanlı Makedonyası ve Trakyası'da Bulgar devrimci ve isyancı liderdi. İç Makedon Devrimci Örgütü'nün kurucuları arasındaydı. Makedon tarih yazımına göre, bir Makedonyalıydı.

<span class="mw-page-title-main">Balkan Federasyonu</span>

Balkan Federasyonu projesi, Yugoslavya, Arnavutluk, Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya'yı birleştirerek Balkanlar'da bir ülke kurmaya yönelik sol görüşlü bir siyasi hareketti.

<span class="mw-page-title-main">Todor Pavlof</span> 1878 doğumlu Makedon asıllı Osmanlı ve Bulgar siyasetçi

Todor Pavlof Efendi, Bulgar diplomattır, İç Makedon-Edirne Devrimci Örgütü'nün bir aktivistidir ve Bulgar Eksarhlığı'nda barış danışmanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Stoyo Hacıyev</span> Bulgar asıllı Osmanlı siyasetçi

Stoyo Nikolov Hacıyev, İç Makedon-Edirne Devrimci Örgütü'nün Bulgar aktivisti.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandır Buynov</span>

Aleksandır Buynov, Bujnov adlı bir Bulgar aktör ve İç Makedon-Edirne Devrimci Örgütü'nün Bulgar aktivistidir.

<span class="mw-page-title-main">Merhamlı Muharebesi</span>

Merhamlı ya da, eskiden Edirne vilayetine şimdi ise Yunanistan'ın Dedeağaç iline bağlı bir yerleşim birimidir. Bulgar ve Osmanlı orduları arasında 14/27 Kasım 1912'de yaşanan Merhamlı Muharebesi Birinci Balkan Savaşı muharebelerindendir. Uzun bir takip sonrası Batı Trakya'da General Nikola Genev ve Albay Aleksandar Tanev yöetimindeki Bulgar ordusu Kırcaali Muharebesi sonrası Gümülcine tarafına geri çekilmeye çalışan askerlerle birlikte 10,000-18.000 arası güçlü Tuğgeneral Mehmet Yaver Paşa komutasındaki Kırcaali Müfrezesi birliklerini sıkıştırır. Merhamlı köyünde sarılıp sıkıştırılıp saldırıya uğrayan Osmanlı birliklerinin, sadece bir kısmı Meriç nehrini geçerek kaçabildi. Kalan kısmı sonraki gün olan 28 Kasım'da teslim oldu.

<span class="mw-page-title-main">İç Doburca Devrimci Örgütü</span>

İç Doburca Devrimci Örgütü veya IDRÖ, 1923 - 1940 yılları arasında Romanya Doburca'sında aktif olan bir Bulgar milliyetçi ve devrimci örgüttü. Romanya hükûmeti tarafından terör örgütü olarak kabul edildi. Bulgaristan'da ise bir kurtuluş hareketi olarak görülüyordu.

<span class="mw-page-title-main">İç Trakya Devrimci Örgütü</span>

İç Trakya Devrimci Örgütü, 1920 ile 1934 yılları arasında Batı Trakya ve güney Bulgaristan'da faaliyet gösteren bir Bulgar devrimci örgütüydü.

<span class="mw-page-title-main">Valandova harekatı</span>

Valandova harekâtı, 20 Mart 1915'te İç Makedon Devrimci Örgütü tarafından işgalci Sırp birliklerine karşı Makedonya'nın güneydoğu kısmında üç noktada gerçekleştirilen silahlı bir saldırıydı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.