İçeriğe atla

Budapeşte Kuşatması

Budapeşte Kuşatması
II. Dünya Savaşı Doğu Cephesi

Sovyet IS-2 tank
Tarih29 Ekim 1944 – 13 Şubat 1945
(3 ay, 2 hafta ve 1 gün)
Bölge
Budapeşte , Macaristan
Sonuç Sovyet zaferi
Taraflar
 Sovyetler Birliği
 Romanya		 Almanya
 Macaristan
Komutanlar ve liderler
Sovyetler Birliği Rodion Malinovski
Sovyetler Birliği Fyodor Tolbuhin

Nazi Almanyası Johannes Friessner
Nazi Almanyası Otto Wöhler

Macaristan Krallığı (1920-1946) Károly Beregfy
Çatışan birlikler

Sovyetler Birliği 2. Ukrayna Cephesi

Sovyetler Birliği 3. Ukrayna Cephesi		Nazi Almanyası Güney Ordu Grubu
Kayıplar

Sovyet:
80.026 ölü ve kayıp
240.056 yaralı ve hasta
Toplam kayıp:
320.082 (260.000 savaş zayiatı dahil)
1.766 tank imha edildi
4.127 silah ve havan
293 uçak

135.100 hafif silah

125.000 muharebe zayiatı
(48.000 ölü, 26.000 yaralı, 51.000 esir)

Toplam: ~270.000 muharebe zayiatı

76.000 sivil öldü
Kuşatmada 38.000 sivil öldü (7.000'i idam edildi)

38.000'i çalışma veya savaş esiri kamplarında öldü

Budapeşte kuşatması, Sovyet ve Romanya ordularının Macaristan'a ve onların Nazi Almanyası'ndan gelen Mihver müttefiklerine karşı genel saldırısıydı. Saldırı 29 Ekim 1944'ten 13 Şubat 1945'te Budapeşte'nin düşüşüne kadar sürdü. Bu, Sovyet Ordusunun Orta Avrupa'da gerçekleştirdiği en zor ve karmaşık saldırılardan biriydi. Bu, Nazi Almanyası'nın Avrupalı son müttefikini mağlup eden ve Avrupa'da II. Dünya Savaşı'nın sona ermesini büyük ölçüde hızlandıran SSCB için kesin bir zaferle sonuçlandı.[1]

Yaz aylarında Iasi-Kishinev saldırısında Romanya'yı güvence altına alan Sovyet kuvvetleri, Balkanlar'daki saldırılarına devam etti. Kızıl Ordu 31 Ağustos'ta Bükreş'e girdi, ardından batıya doğru Karpat Dağları üzerinden Macaristan'a ve güneye doğru Bulgaristan'a doğru ilerleyerek Belgrad saldırısında Yugoslav Partizanlara katıldı. Bu süreçte Kızıl Ordu güçleri, Alman rezervlerini Varşova - Berlin merkez ekseninden uzaklaştırdı, 6. Ordu'yu ikinci kez kuşatıp yok etti ve Güney Ukrayna Ordu Grubu'nun parçalanmış 8. Ordusunu batıya, Macaristan'a çekilmeye zorladı.

Ekim 1944'ten itibaren 2., 3. ve 4. Ukrayna Cepheleri Macaristan'a doğru ilerledi. Aralık ayı sonlarında Macaristan'ın başkentini izole ettikten sonra Sovyetler, Budapeşte'yi kuşattı ve saldırdı. 13 Şubat 1945'te şehir düştü.

Tarihi belgelere göre Budapeşte taarruzu beş döneme ayrılabilir:[2]

  • Birinci (29 Ekim 1944 - 3 Kasım 1944) ve ikinci dönem (7 Kasım 1944 - 24 Kasım 1944), Rodion Malinovsky liderliğindeki 2.Ukrayna Cephesi'nin iki büyük taarruzuyla belirlendi. Bu iki dönemdeki savaşlar son derece kanlı ve şiddetliydi, çünkü Almanlar Sovyet saldırısına karşı güçlü bir direniş gösterdi. Kızıl Ordu hatırı sayılır bir toprak kazanmayı başarsa da, şiddetli Alman direnişi ve kendi saldırı güçlerinin eksikliği nedeniyle Budapeşte'yi ele geçirmeyi başaramadılar.
  • Üçüncü dönem (3 Aralık 1944 - 26 Aralık 1944), Fyodor Tolbukhin'in 3. Ukrayna Cephesi, Belgrad'ı kurtardıktan sonra Tuna nehrine ulaştı ve böylece Macaristan'daki Sovyet saldırı gücünü büyük ölçüde artırdı. Artık yeterli kuvvete sahip olan Sovyet cepheleri, Budapeşte'nin kuzeyi ve güneyinde iki yönlü bir saldırı başlattı ve sonunda şehri kuşattı ve yaklaşık 79.000 Alman ve Macar askerini Budapeşte'nin içinde kıstırdı.[3]
  • Dördüncü dönem (1 Ocak 1945 - 26 Ocak 1945), Budapeşte kuşatmasını hafifletmek amacıyla Alman takviye kuvvetleri tarafından başlatılan bir dizi güçlü karşı saldırıyla kutlandı. Bazı Alman birimleri şehrin dış mahallelerinin derinliklerine girmeyi başardı. Macaristan'ın başkentinden sadece 25 km uzaktaydı. Ancak Sovyetler, Almanların tüm saldırılarına karşı koymayı ve kuşatmayı sürdürmeyi başardı.
  • Beşinci dönemde (27 Ocak 1945 – 13 Şubat 1945) Sovyetler, şehirdeki kuşatma altındaki savunucuları ortadan kaldırmak için güçlerini topladı. Alman birlikleri, 13 Şubat 1945'te teslim olmadan önce yaklaşık yarım ay daha savaştı ve Budapeşte bölgesinde dört ay süren kanlı çatışmalara son verdi. Tahmini 79.000 savunucudan 1.000'den azı ölümden veya esaretten kaçmayı başardı.

Budapeşte saldırısından sonra Güney Ordu Grubu'nun ana kuvvetleri neredeyse çöktü. Viyana'ya, Çekoslovakya'ya ve Almanya'nın güney sınırına giden yol Sovyetler ve müttefikleri için sonuna kadar açıktı.[1] Sovyet iddialarına göre, Budapeşte'de Almanlar ve Macarlar 49.000 ölü asker kaybetti, 110.000'i ele geçirildi ve 269 tank imha edildi.[4]

Bölgedeki Alman kuvvetlerinin çoğu yok edildiğinden, Batı Cephesinden birlikler bölgeye akın etti ve Mart ayında Almanlar, Balaton Gölü bölgesinde başarısız Bahar Uyanışı Operasyonunu başlattı. Bu operasyonun geniş hedefleri, Mihver'in elindeki son petrol üreten bölgelerden birini korumak ve Budapeşte'yi geri almaktı. Her iki hedefe de ulaşılamadı. Sovyet propagandasında bu saldırı Belgrad Taarruzu ve Doğu Karpat Taarruzu ile birlikte Stalin'in on darbesinden biri olarak listelendi.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Самсонов, Александр Михайлович Крах фашистской агрессии 1939-1945. — М.: Наука, 1980. 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça)
  2. ^ Минасян, М. M. Освобождение Юго-Восточной и Центральной Европы войсками 2-го и 3-го Украинских фронтов 1944-1945. Издательство "Наука", Москва, 1970. 10 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça)
  3. ^ Frieser et al. 2007.
  4. ^ "Наша Победа. День за днем - проект РИА Новости". 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2010. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kursk Muharebesi</span> Alman-Sovyet muharebesi

Kursk Muharebesi, II. Dünya Savaşı sırasında Doğu Cephesi'nde, Alman kuvvetlerinin Kursk çıkıntısına karşı 1943 yılının Temmuz ve Ağustos aylarında giriştikleri genel taarruzdur. II. Dünya Savaşı sırasında yapılmış en büyük tank çarpışmalarından biri ve bir günde en fazla kayıp verilmiş hava çatışmaları bu muharebede gerçekleşmiştir. Almanların Doğu Cephesi'nde gerçekleştirdiği son stratejik taarruzdur. Sonucundaki Sovyet zaferi, Doğu Cephesi'nde inisiyatifi Sovyetlere vermiştir ve savaşın sonuna kadar da öyle kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Cephesi (II. Dünya Savaşı)</span>

II. Dünya Savaşı'nda Doğu Cephesi (Almanca: Die Ostfront 1941-1945, der Rußlandfeldzug 1941-1945 veya der Ostfeldzug 1941-1945 Rusça: Великая Отечественная война Avrupalı Mihver Devletleri ve Finlandiya'nın Sovyetler Birliği, Polonya ve diğer Müttefik Devletlere karşı verdikleri savaşı anlatır. Nazi propagandası savaşa Bolşevizme karşı haçlı seferi anlamı yüklemiş, Sovyetlere karşı savaşmak üzere Avrupa'nın neredeyse tamamından gönüllüleri Waffen SS birliklerine dahil etmiştir. Savaş 22 Haziran 1941 - 9 Mayıs 1945 tarihleri arasında orta, doğu, kuzeydoğu ve güneydoğu Avrupa topraklarında gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Viyana Taarruzu</span> Savaş

Viyana Taarruzu, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde Sovyet 3. Ukrayna Cephesi tarafından Avusturya'nın başkenti Viyana'nın işgali amacıyla girişilen bir taarruzdur. Taarruz, 2 Nisan 1945'te başlatılmış, 13 Nisan 1945'te sona ermiştir. Kent kuşatıldı ve taarruzun büyük bölümde kuşatma altında kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Lvov-Sandomierz Taarruzu</span>

Lvov-Sandomierz Taarruzu ya da Lvov-Sandomierz Stratejik Taarruz Harekâtı, Kızıl Ordu'nun 1944 yılı Temmuz ayı ortalarında başladığı ve Alman kuvvetlerini Ukrayna'dan ve Doğu Polonya'dan atmayı amaçlayan genel taarruzudur. Bir aydan uzun bir süre devam eden Sovyet taarruzları, belirlenen hedeflerine ulaşmıştır. Lvov-Sandomierz Stratejik Taarruz Harekâtı, üç taarruz harekâtından oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bagration Harekâtı</span> Harekât

Bagration Harekâtı, II. Dünya Savaşı sırasında Kızıl Ordu'nun yürüttüğü Beyaz Rusya Stratejik Taarruz Harekâtı'nın kapalı adıdır. Harekât, 22 Haziran ve 19 Ağustos 1944 tarihleri arasında icra edilmiş olup sonuçta Alman kuvvetleri Beyaz Rusya'dan ve Doğu Polonya'dan çıkartılmıştır. Harekâta verilen Bagration kapalı adı, 18. ve 19. yüzyıllarda yaşamış ve Borodino Muharebesi sırasında ölümcül bir yara almış olan Çarlık generali, prens Pyotr Bagration'a dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dinyeper-Karpatlar Taarruzu</span>

Dinyeper-Karpat Taarruzu, 24 Aralık 1943 - 14 Nisan 1944 tarihleri arasında, II. Dünya Savaşı sırasında Doğu Cephesi'nde 1., 2., 3. ve 4 Ukrayna Cepheleri ile 1. Belarus Cephesi tarafından yürütülen bir stratejik taarruz harekâtıdır. Bu harekât, Alman Merkez ve Güney ordu gruplarına karşı, Ukrayna'nın tümünü ve Moldova'yı Alman işgalinden geri almayı hedeflemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Budapeşte Muharebesi</span> Kuşatma

Budapeşte Muharebesi, Sovyet kuvvetlerinin II. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru sınırı geçerek Macaristan'ın başkenti Budapeşte'ye yönelen genel taarruzlarının devamında kentin kuşatılması ve alınması sırasında yaşanan çatışmalardır. Macar ve Alman birliklerince savunulan kent, 29 Kasım 1944 tarihinde Kızıl Ordu'ya bağlı birlikler ve artık Sovyetler Birliği'nin müttefiki olan ve Almanya'ya savaş ilan etmiş bulunan Rumen ordusu tarafından kuşatıldı. Kuşatma, kenti savunan kuvvetlerin 13 Şubat 1945 tarihinde kayıtsız şartsız teslim olmasıyla sona erdi. Kenti kuşatan Sovyet güçleri, Rodion Malinovski'nin 2. Ukrayna Cephesi'ne bağlı birliklerdir. Savunmadaki kuvvetler, Alman Waffen-SS birlikleri ile Macar Ordusu'dur. Budapeşte kuşatması II. Dünya Savaşı boyunca yaşanan en kanlı kuşatmalardan biri oldu.

<span class="mw-page-title-main">Batı Cephesi (II. Dünya Savaşı)</span>

Batı Cephesi, Almanya'nın işgal ettiği Belçika, Hollanda ve Fransa'da Müttefikler ile geçen savaşlar dizisine verilen addır. Cephe iki evreden oluşur. Birinci evre 1940'ta Fransa Seferi ile Fransa'nın Almanlar tarafından işgal edilişi, ikinci evre ise 1944'te Normandiya Çıkarması ile daha çok ABD, Birleşik Krallık ve Kanada'dan oluşan Müttefik Birleşik Ordusu'nun Fransa'yı Almanlardan geri alması ve Almanya'yı işgal etmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Uman-Botoşani Taarruzu</span>

Uman-Botoşani Taarruzu, Kızıl Ordu'nun, Doğu Cephesi'nin güney kesiminde 1944 yılı başlarında gerçekleştirdiği Dinyeper-Karpatlar Taarruzu'nun bir bölümüdür. Harekât, Ukrayna'nın batısında, Alman Güney Ordular Grubu'na karşı yürütülmüştür. Yaklaşık 1,5 ay süren muharebelerle Kızıl Ordu kuvvetleri, Güney Ordular Grubu'nu ikiye bölerek Romanya'nın doğusunda Dinyester ve Prut'a ulaştı.

Sinyavin Harekâtı, Kızıl Ordu'nun Leningrad Kuşatması'nı sona erdirmek için kuşatmadaki Alman birliklerine karşı giriştiği bir harekâttır. Bu harekâtla neredeyse eşzamanlı olarak uygulamaya konulması planlanan Alman harekâtı ise "Operation Nordlicht" kapalı adıyla planlanmıştır. Sovyet harekâtı Alman kuşatmasını kırmayı, Alman harekâtı ise kenti düşürmeyi hedeflemektedir. Her iki taraf da diğerinin plan ve hazırlıkları konusunda bilgi sahibi değildi ve taraflar muharebeleri, önceden hesaplamadıkları bir tarzda sürdürdüler. İlk taarruza geçen Sovyet güçleriydi ve 19 Ağustos'ta harekâta başladılar. Bu saldırı, Alman komutanlığını taarruz için hazırlanan kuvvetlerle, savunmayı takviye etmek durumunda bıraktı. Kızıl Ordu taarruzları durdurulunca da bu kez söz konusu kuvvetler karşı taarruz için kullanıldı. Sonuçta Sovyet taarruzları, kuşatmayı yarmakta başarılı olamadı. Bununla birlikte Alman tarafı da planladıkları taarruz harekâtını uygulamaya koyamadılar.

<span class="mw-page-title-main">2. Yaş-Kişinev Taarruzu</span>

2. Yaş-Kişinev Taarruzu ya da Yaş-Kişinev Stratejik Taarruz Harekâtı, Doğu Romanya'daki Yaş ve Moldova'daki Kişinev gibi iki önemli kente yönelen Sovyet genel taarruzudur. Harekât, 20-29 Ağustos 1944 tarihleri arasında gerçekleşmiştir. Sovyet 2. Ukrayna Cephesi ve 3. Ukrayna Cephesi kuvvetleri, Alman ve Rumen kuvvetlerce gücü biçimde tutulan Kuzey Ukrayna Ordular Grubu mevzilerine taarruz ettiler. Kızıl Ordu'nun operatif hedefleri, bölgedeki Alman ve Rumen kuvvetlerini imha etmek, Moldavya'yı geri almak ve Romanya ile Balkanlar'a taarruz için uygun dayanaklar oluşturmaktı.

<span class="mw-page-title-main">Belgrad Taarruzu</span>

Belgrad Taarruzu ya da Belgrad Stratejik Taarruz Harekâtı, II. Dünya Savaşı sırasında Yugoslavya Cephesi'nde, Kızıl Ordu ve Yugoslav Partizanlar'la Wehrmacht arasında gerçekleşen muharebelerdir. Esas olarak Yugoslavya'nın başkenti Belgrad'a yönelik olan bu genel taarruz harekâtı, 14 Eylül - 24 Kasım 1944 tarihleri arasında devam etmiş ve sonunda Alman işgalindeki Yugoslavya bu işgalden çıkmıştır. Sovyet ve Yugoslav kuvvetleri ayrı ve yeterli eşgüdüm olmadan harekât yaptılar. Bu durum Alman birliklerinin Belgrad bölgesinden tahliyesi için fırsat yarattı.

<span class="mw-page-title-main">Königsberg Kuşatması</span> Taarruz harekâtı

Königsberg Kuşatması, II. Dünya Savaşı sırasında Sovyet kuvvetlerinin giriştiği Doğu Prusya Taarruzu'nun son harekâtıdır. Sovyet kaynaklarının da dahil olduğu bazı kaynaklarda Königsberg Taarruzu olarak geçmektedir. Sovyet 3. Belarus Cephesi kuvvetleri, kente taarruzun ardından dört gün süren sert çatışmaların ardından, bugün adı Kaliningrad olan kente kontrolü sağladılar. Kentin Sovyet birliklerince kuşatılması 1945 yılının Ocak ayı sonlarında başlamıştı. Königsberg ile Pillau limanı arasındaki kara köprüsünü elde tutmak / ele geçirmek için şiddetli çatışmalar yapıldı. Fakat 1945 yılının Mart ayına gelindiğinde Königsberg, artık esas cephe hattının yüzlerce kilometre gerisinde kalmıştı. Sovyet birlikleri üç gün süren taarruzlarıyla Alman mevzilerini savunulamaz duruma düşürünce, 9 Nisan 1945'te Alman birlikleri teslim oldu ve bölgedeki çatışmalar sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Debrecen Muharebesi</span> 1944 yılında SSCBnin Alman-Macar ordularına yaptığı taarruz

Debrecen Muharebesi, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi 'nde, Sovyet 2. Ukrayna Cephesi kuvvetlerince 6 - 28 Ekim 1944 tarihleri arasında gerçekleştirilen Debrecen Taarruz Harekâtı'dır. Sovyetler'in Macaristan'a yönelen genel taarruzu Debrecen bölgesini hedef almış, Mareşal Rodion Malinovski'nin 2. Ukrayna Cephesi, General Maximilian Fretter-Pico'nun Alman Güney Ukrayna Ordular Grubu cephesine yönelmiştir. Bu mevzilerde, müttefiki Macaristan'ın 7. Kolordusu da mevzi almıştı. Sovyet taarruzu, bu mevzileri atmış ve Alman - Macar kuvvetlerini yer yer 160 kilometre geri çekilmek zorunda bırakmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Rodion Malinovski</span> Sovyet ordu komutanı ve siyasetçi

Rodion Yakovleviç Malinovski, Kızıl Ordu'nun komutanlarından biri, Sovyetler Birliği Mareşali, Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi ve Yüksek Sovyet üyesi, Savunma Bakanı.

<span class="mw-page-title-main">Prag Taarruzu</span> Kızıl Ordunun II. Dünya Savaşındaki son stratejik taarruz harekâtı

Prag Taarruzu, Kızıl Ordu'nun II. Dünya Savaşı'ndaki son stratejik taarruz harekâtıdır. Prag'a yönelen Kızıl Ordu taarruzu ve Prag Muharebesi, 5 - 11 Mayıs 1945 tarihleri arasında gerçekleşmiştir. Ayrıca muharebe, Prag Ayaklanması ile birlikte sürmesi dolayısıyla da önemlidir.

<span class="mw-page-title-main">II. Dünya Savaşı'nda Macaristan</span>

Macaristan I. Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle ayrılan devletlerden birisi oldu. Savaştan sonra imzalanan Trianon Antlaşması ile hem toprak kaybedilmişti hem de silah konusunda sınırlandırılmalar mevcuttu. Ayrıca ekonomi konusunda da maddeler vardı. Antlaşmadan önce kaybedilen toprakları geri kazanmak için ülkede komünist devrim Béla Kun harekâtlar düzenlese de başarılı olamadı. Hatta komünist rejim yıkıldı. Bu durumda I. Dünya Savaşı'nda aynı kaderi yaşayan Almanya ile ittifak yapması işten bile değildi. Tabi hükûmet pek istemese de hem kralın isteği hem de Almanlar'ın baskısı sonucunda Anti-Komintern Paktı imzalandı.

<span class="mw-page-title-main">1. Belarus Cephesi</span>

1. Beyaz Rusya Cephesi, II. Dünya Savaşı sırasında Sovyet Ordusunun önemli bir oluşumu ve Batı ordu grubuna eşdeğerdir.

<span class="mw-page-title-main">2. Belarus Cephesi</span>

2. Beyaz Rusya Cephesi (2BF), II. Dünya Savaşı sırasında Sovyet Ordusunun oluşumudur.

<span class="mw-page-title-main">1. Ukrayna Cephesi</span>

1. Ukrayna Cephesi, II. Dünya Savaşı sırasında Sovyet Ordusunun oluşumudur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.