İçeriğe atla

Budapeşte

Budapeşte
Budapest
Başkent
Budapeşte bayrağı
Bayrak
Budapeşte arması
Arma
Takma adlar:
"Tuna'nın İncisi",
"Tuna'nın Kraliçesi", "Avrupa'nın Kalbi",
"Özgürlüğün Başkenti", "Doğu'nun Paris'i"
Budapeşte şehrinin sınırları
Budapeşte şehrinin sınırları
Macaristan üzerinde Budapeşte
Budapeşte
Budapeşte
Budapeşte'nin Macaristan'daki konumu
ÜlkeMacaristan Macaristan
BaşkentBudapeşte
Alt idari birimler
Liste
İdare
 • Belediye başkanıGergely Karácsony
Yüzölçümü
 • Başkent525.2 km²
Nüfus
 (2016)
 • Başkent1.752,704
 • Yoğunluk3232/km²
 • Metropol
3,303,786
Zaman dilimiUTC+01.00 (OAS)
 • Yaz (YSU)UTC+02.00 (OAYS)
Resmî site
budapest.hu
Macaristan Devlet Opera Evi
Konum Macaristan
KriterKültürel: i, ii, iv
Referans400
Tescil1987 (11. oturum)
Uzatma2002
BölgeAvrupa ve Kuzey Amerika

Budapeşte, Macaristan'ın başkenti ve en kalabalık şehridir. Şehir sınırları içindeki nüfusa göre Avrupa Birliği'nin dokuzuncu en büyük şehri ve Tuna nehri üzerindeki ikinci en büyük şehirdir;[1][2][3] şehrin yaklaşık 525 kilometrekarelik (203 mil kare) bir alanda tahmini nüfusu 1.752.286'dır.[4] Hem şehir hem de ilçe olan Budapeşte, 7.626 kilometrekarelik (2.944 mil kare) bir alana ve 3.303.786 nüfusa sahip Budapeşte metropolitan alanının merkezini oluşturur. Şehrin nüfusu, toplam Macaristan nüfusunun %33'ünü oluşturmaktadır.

Budapeşte'nin tarihi, antik bir Kelt yerleşiminin Aşağı Pannonia'nın başkenti olan Roma kenti Aquincum'a dönüşmesiyle başlamıştır.[5][6] Macarlar bölgeye 9. yüzyılın sonlarında gelmiş,[7] ancak bölge 1241-42 yıllarında Moğollar tarafından yağmalanmıştır. Yeniden kurulan Budin, 15. yüzyılda Rönesans hümanist kültürünün merkezlerinden biri haline gelmiştir.[8] 1526 yılındaki Mohaç Savaşı'ndan itibaren yaklaşık 150 yıl süren Osmanlı yönetimi izlemiştir. 1686'da Budin, Osmanlı egemenliğinden kurtulup bağımsızlığını kazandıktan sonra, bölge yeni bir refah çağına girmiş, Kasım 1873'te Buda, Óbuda ve Peşte'nin birleşmesinden sonra Pest-Buda küresel bir şehir haline gelmiş ve yeni başkente 'Budapeşte' adı verilmiştir. Budapeşte aynı zamanda I. Dünya Savaşı'nın ardından 1918'de dağılan büyük bir güç olan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun ortak başkenti oldu. 1848 Macar Devrimi ve 1945 Budapeşte Savaşı'nın yanı sıra 1956 Macaristan Ayaklanması'nın da odak noktası olan şehirdir.

Budapeşte; ticaret, finans, medya, sanat, moda, araştırma, teknoloji, eğitim ve eğlence alanlarında güçlü yönlere sahip küresel bir şehirdir.[9] Macaristan'ın finans merkezi olan Budapeşte aynı zamanda Avrupa İnovasyon ve Teknoloji Enstitüsü'nün,[10] Avrupa Polis Koleji'nin ve Çin Yatırım Teşvik Ajansı'nın ilk yurtdışı ofisinin merkezidir.[11] Budapeşte'de Eötvös Loránd Üniversitesi, Corvinus Üniversitesi, Semmelweis Üniversitesi, Budapeşte Veterinerlik Üniversitesi ve Budapeşte Teknoloji ve Ekonomi Üniversitesi dahil olmak üzere 40'tan fazla kolej ve üniversite bulunmaktadır. 1896 yılında açılan şehrin metro sistemi Budapeşte Metrosu, 1,27 milyon, Budapeşte Tramvay Ağı ise günde 1,08 milyon yolcuya hizmet vermektedir.[12]

Budapeşte'nin Tuna Nehri boyunca uzanan merkezi bölgesi UNESCO Dünya Mirası Alanı olarak sınıflandırılmıştır ve Macaristan Parlamentosu ve Budin Kalesi de dahil olmak üzere birçok önemli klasik mimari esere sahiptir.[13] Şehirde ayrıca yaklaşık 80 jeotermal kaynak,[14] en büyük termal su mağara sistemi, dünyanın ikinci büyük sinagogu ve üçüncü büyük Parlamento binası bulunmaktadır.[15] Budapeşte yılda yaklaşık 12 milyon uluslararası turisti çekerek Avrupa'da oldukça popüler bir destinasyon haline gelmektedir.[16]

Tarihçe

Osmanlı dönemi

Izabela Jagiellonka ve Yanoş Sigismund Budin'de Kanuni Sultan Süleyman'ın huzurunda (1541) - (Hünernâme)

Kanuni Sultan Süleyman tarafından ilk olarak 1526'da fethedilen Budin ve Peşte, bir buçuk asırlık bir Türk hakimiyetinden sonra 1686'da elden çıkmıştır. Türk idaresi sırasında, Karadeniz üzerinden Tuna yoluyla İstanbul'dan nispeten kolay ulaşılan bir beylerbeyilik merkezi olduğundan kolayca Türkleşmişti. Ticaret yollarının birleştiği bir yerde bulunan Budin ve Peşte, bir taraftan zengin bir ticaret şehri görünümü alırken, burada kurulan çeşitli vakıflar bu Orta Avrupa şehrine bir Osmanlı yerleşim merkezi manzarası vermişti. 1662 yılında burayı ziyaret eden Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde Budin ve Peşte’nin etraflı bir tasviri bulunmaktadır.

Evliya Çelebi, Buda’da 25 cami, 47 mescit, 12 medrese, 16 mektep, 2 hamam, 8 kaplıca, 9 han, 1 saat kulesi ve 1 bedesten bulunduğunu bildirmektedir. Bunların çoğu bugün ayakta değildir. Sokullu Mustafa Paşa'nın yaptırdığı Mustafa Paşa Camii ve Türbesinin, Mîmar Sinan’ın eseri olduğu bilinmektedir.

19. yüzyıl

19. yüzyılda Macaristan'ın bağımsızlık mücadelesi ve modernleşmesi dönemin karakterini oluşturmuştur. 1848'de Habsburglara karşı başkentte ayaklanma başlamış ve bir yıl sonra bastırılmıştır. Budapeşte 1867 Avusturya-Macaristan Antlaşması ile doğan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun iki başkentinden birisi oldu. Bu uzlaşma Budapeşte'nin I. Dünya Savaşı'na kadar sürecek olan ikinci büyük kalkınma dönemini başlattı. Budin ve Peşte'yi birbirine bağlayan ilk kalıcı köprü olan Zincirli Köprü de 1849'da açıldı. Peşte ülkenin idari, siyasi, ekonomik, ticari ve kültürel merkezi haline gelmeye başladı. Şehrin gelişmesine bağlı olarak Macaristan'ın kırsal kesimlerinden artan göç Macarların şehirde çoğunluğa sahip olan etnik grup olmasını sağladı. 1851'de Macarlar Budapeşte nüfusunun %35.6'sını oluştururken bu oran 1910 itibarıyla %85.9'a çıkmıştır. Buna bağlı olarak Budapeşte'de en çok kullanılan dil artık Almanca değil Macarca oldu. Diğer yandan 1900'de şehrin nüfusunun %23.6'sı Yahudiydi. Budapeşte'deki büyük Yahudi topluluğundan dolayı 20. yüzyılın başında Budapeşte sıkça "Yahudilerin Mekkesi" ya da "Yudapeşte" şeklinde anılır olmuştu.

20. yüzyıl

I. Dünya Savaşı'nın sonunda Avusturya-Macaristan İmparatorluğu yıkıldı ve Macaristan Cumhuriyeti ilan edildi. 1920'de imzalanan Triyanon Antlaşması ise ülkenin bölünmesine ve Macaristan'ın nüfusunun ve topraklarının üçte ikisini kaybetmesine yol açmıştır.

Nehir kıyısında bulunan II. Dünya Savaşı Yahudi anıtı

1944 yılında, II. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru, Budapeşte kısmen Britanya ve Amerikan hava saldırıları tarafından tahrip edildi. 24 Aralık 1944'ten 13 Şubat 1945'e kadar şehir Budapeşte Muharebesi'nde kuşatıldı. Budapeşte'ye saldıran Sovyet ve Rumen askerleri, Alman ve Macar askerlerine karşı şehri savunmak büyük zarara yol açtılar. Bütün köprüler Almanlar tarafından tahrip edilmiştir. Ancak Zincirli Köprü'deki aslan heykelleri savaşın yıkımından kurtulmuşlardır. 38.000'den fazla sivil çatışma sırasında hayatını kaybetti. Budapeşte'de bulunan 250.000 Yahudi nüfusunun %20 ila %40'ı 1944 ve 1945 başlarında Nazi soykırımı yoluyla öldü. İsveçli diplomat Raoul Wallenberg Yahudilere İsveç pasaportları vererek ve onları konsolosluk koruması altına alarak onbinlerce Budapeşte Yahudi'sinin hayatını kurtarmayı başarmıştır.

1949 yılında, Macaristan Komünist Halk Cumhuriyeti ilan edildi. Yeni komünist devlet Budin Kalesi'ni eski rejimin sembolü olarak görmüş ve 1950'lerde kale ciddi şekilde tahrip edilmiştir. 23 Ekim 1956'da Budapeşte'de demokratik değişiklikler talep eden barışçıl gösteriler başladı. Göstericiler Budapeşte radyo istasyonuna giderek taleplerinin yayınlanmasını istediler. Yönetimse göstericilerin vurulması emrini verdi. Macar askerlerse silahlarını göstericilere vererek binanın ele geçirilmesini sağladılar. Böylece Macar Devrimi başlamış oldu. Göstericiler Imre Nagy'nin başbakan olmasını talep ettiler ve aynı günün akşamında Macaristan İşçi Partisi Merkez Komitesi bu talebi kabul etti.

Kalkışmanın en önemli karakteristiği ise Sovyet karşıtı olmasıdır. Nagy başbakan olduktan sonra Varşova Paktı'ndan ayrılacaklarını ve tarafsız olacaklarını ilan ettikten sonra Sovyet tankları isyanı bastırmak için Budapeşte'ye girdi. Çatışmalar 3000'den fazla ölü bırakarak, Kasım ayının başına kadar devam etti. 2006'da devrimin 50. yılına istinaden Şehir Parkı'na yapılan anıt açıldı.

Altmışlardan seksenlerin sonuna kadar Budapeşte Doğu Bloku'nun en mutlu "kışlası" olarak anılırdı ve şehir bu dönemde II. Dünya Savaşı'nın yarattığı yıkımı sonunda atlatabilmiştir. Yıkılan köprülerden Erzebet Köprüsü ancak 1964'te tekrar inşa edilebilmiştir. 1970'lerde ayrıca M2 ve M3 metro hatları açıldı. 1987 yılında, Tuna kıyısındaki Buda Kalesi Dünya Mirası UNESCO listesine dahil edilmiştir. Andrassy Bulvarı (Milenyum Yeraltı, Hosok tere ve Városliget dahil) 2002 yılında UNESCO listesine eklendi. 1980'li yıllarda kentin nüfusu 2,1 milyona ulaşmıştır.

20. yüzyılın sonlarında ise 1989 Devrimleriyle sivil hayattaki değişim Budapeşte sokaklarına da yansımıştır. Diktatörlük döneminden kalan anıtlar kamusal alanlardan kaldırılmış ve Hatıra Parkı'na taşınmıştır.

Ekonomi

Eskiden ekonominin merkezi Buda iken 19. yüzyıldan sonra ticaret etkinlikleri Peşte'ye kaymıştır. Büyük bankalar, ülkedeki yabancı şirketlerin çoğu ve en güzel mağazalar Peşte'nin Belvaros semtindedir.

Budapeşte temel sanayi (termik santral, çelik ve boru fabrikaları, petrokimya, yapı sanayileri) ve tüketim sanayisi (un fabrikaları, hazır giyim, kereste, kâğıt, matbaacılık, ilaç, kozmetik sanayileri) merkezidir. Ayrıca COMECON çerçevesi içinde, mekanik ve elektrikli makinalar (takım tezgâhları, kamyonlar, demiryolu gereçleri, telefon santralleri, elektronik cihazlar) yapımı da önemli seviyelere ulaşmıştır.

İkinci Dünya Savaşında Budapeşte büyük bir hasar görmüştü. Fabrikaların ve meskenlerin neredeyse tamamı ya yıkıldı ya da hasar gördü. Bütün köprüler yıkıldığı için ulaşım da durmuştu. 1945'te Sovyet orduları Budapeşte'ye girdiğinde nüfus dörtte biri kadar azalmıştı. Şehrin inşası yıllar sürdü. 1950'de çevredeki köy ve ilçelerin katılmasıyla genişletildi. Sanayileşme tekrar başladı ancak çevre il ve ilçelere yayılması için de tedbirler alındı. Şehrin Tuna üzerinde her zaman önemli bir kavşak noktası olması, sanayileşme öncesinde yapılan merkezî demiryolları ve Macaristan'a dağılan yolların merkezinde bulunması Budapeşte'nin gelişmesinde önemli katkılarda bulunmuştur. 1970'lerde şehiriçi trafiğinin rahatlatılmasında önemli rol oynayan metro sistemi kuruldu. Temizliği, hızlı ve ucuz olmasıyla Budapeşte metrosu şehrin özelliklerindendir. Macaristan'ın en iyi okulları, Macar Bilimler Akademisi, Orta Avrupa Üniversitesi (Central European University) ve araştırma enstitüleri Budapeşte'dedir.

İklim

Budapeşte'de Büyük Macaristan Ovasının sert kara iklimi ile Transtuna'nın bol yağışlı iklimi arasında bir geçiş iklimi hüküm sürer. Hava sıcaklığı en sıcak ay olan Temmuz'da ortalama 22 °C ve en soğuk ay olan Ocak'ta ise ortalama -1 °C'dir.


 Budapeşte iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
En yüksek sıcaklık (°C) 18,1 19,7 25,4 30,2 34,0 39,5 40,7 39,4 35,2 30,8 22,6 19,3 40,7
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 2,9 5,5 10,6 16,4 21,9 24,6 26,7 26,6 21,6 15,4 7,7 4,0 15,3
Ortalama sıcaklık (°C) 0,4 2,3 6,1 12,0 16,6 19,7 22,3 21,2 16,9 11,8 5,4 1,8 11,3
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) −1,6 0,0 3,5 7,6 12,1 15,1 16,8 16,5 12,8 7,9 2,9 0,0 7,8
En düşük sıcaklık (°C) −25,6 −23,4 −15,1 −4,6 −1,6 3,0 5,9 5,0 −3,1 −9,5 −16,4 −20,8 −25,6
Ortalama yağış (mm) 37 29 30 42 62 63 45 49 40 39 53 43 532
Kaynak: Macar Meteoroloji Enstitüsü[17]


Nüfus

Nüfus Grafiği

Tuna kıyısında büyük bir liman ve Avrupa'nın kavşak noktalarından biri olmuştur. Tarihi gelişimin verdiği birikim sonucu nüfusun yarısı hizmetler sektöründe diğer kesimi de sermaye ve sanayi alanındadır.

Yıllara göre nüfus:

  • 1800: 54.200
  • 1830: 102.700
  • 1850: 178.000
  • 1880: 370.800
  • 1900: 733.400
  • 1910: 882.000
  • 1925: 957.800
  • 1990: 2.016.100
  • 2003: 1.719.343

Mimari

Gellért Tepesi'nden Budapeşte'nin panoramik görünümü. Soldan sağa: Matthias Kilisesi, Buda Kalesi, Széchenyi Zincir Köprüsü ve Macaristan Parlamento Binası

Kardeş şehirler

ŞehirÜlkeYıl
İstanbulTürkiye Türkiye1985
İzmirTürkiye Türkiye1985
FrankfurtAlmanya Almanya1990
ViyanaAvusturya Avusturya1990
New YorkAmerika Birleşik Devletleri Amerika Birleşik Devletleri1991
BerlinAlmanya Almanya1992
LizbonPortekiz Portekiz1992
ZagrebHırvatistan Hırvatistan1994
SaraybosnaBosna-Hersek Bosna-Hersek1995
VarşovaPolonya Polonya2005
Dublinİrlanda İrlanda2006
GaziantepTürkiye Türkiye2010
AnkaraTürkiye Türkiye2015[18]
KošiceSlovakya Slovakya
VilniusLitvanya Litvanya

Galeri

Kaynakça

  1. ^ "Beauty and the Feast - TIME". web.archive.org. 9 Ekim 2008. 9 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  2. ^ Taşan-Kok, Tuna (2004). Budapest, Istanbul, and Warsaw: Institutional and Spatial Change (İngilizce). Eburon Uitgeverij B.V. ISBN 978-90-5972-041-1. 
  3. ^ Meer, Dr Jan van der; Carvalho, Dr Luis; Berg, Professor Leo van den (28 Mayıs 2014). Cities as Engines of Sustainable Competitiveness: European Urban Policy in Practice (İngilizce). Ashgate Publishing, Ltd. ISBN 978-1-4724-2704-5. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  4. ^ "Budapest - MSN Encarta". web.archive.org. 29 Ekim 2009. 29 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  5. ^ "Aquincum | Ancient Roman City, Hungary | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 14 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  6. ^ Sugar, Peter F.; Hanák, Péter; Frank, Tibor (1990). A History of Hungary (İngilizce). Indiana University Press. ISBN 978-0-253-20867-5. 
  7. ^ "Budapest travel guide: Budapest vacation ideas: Travel Channel". web.archive.org. 9 Ekim 2008. 9 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  8. ^ Drake, Miriam A. (2003). Ency of Library and Inform Sci 2e V4 (Print) (İngilizce). CRC Press. ISBN 978-0-8247-2080-3. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  9. ^ "Hungary economic report | Hungary economy | Hungary history & culture". web.archive.org. 10 Ekim 2017. 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  10. ^ "EU nations pick Budapest for technology institute". The Sydney Morning Herald (İngilizce). 18 Haziran 2008. 14 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  11. ^ Zrt, HVG Kiadó (26 Mayıs 2009). "Budapesten nyílik az első kínai befektetési támaszpont külföldön". hvg.hu (Macarca). 14 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  12. ^ "Közszolgáltatási szerződés, utasjogok, a szolgáltatástervezés és ellenőrzés folyamata a kötöttpályás helyi- és elővárosi közforgalmú közlekedésben". web.archive.org. 28 Ocak 2015. 28 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  13. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "World Heritage Committee Inscribes 9 New Sites on the World Heritage List". UNESCO World Heritage Centre (İngilizce). 23 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  14. ^ "Hungary's, Budapest's and Balaton's Guide: Budapest's spas: Gellért, Király, Rác, Ru..'l'; l;lldas, Széchenyi, Lukács". web.archive.org. 28 Eylül 2008. 28 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  15. ^ "Budapest Parliament - Hungarian Parliament Building". web.archive.org. 2 Temmuz 2017. 2 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  16. ^ News, Daily (13 Şubat 2019). "2018 record year in Hungarian tourism!". Daily News Hungary (İngilizce). 15 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023. 
  17. ^ "Budapeşte iklim verileri 1970-2010)". Macar Meteoroloji Enstitüsü. 
  18. ^ "Ankara'nın yeni kardeşi Budapeşte". Hürriyet. 3 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Macaristan</span> Orta Avrupada bir ülke

Macaristan, Orta Avrupa'da Karpatlarda kurulu olan ve denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Komşuları; batıda Avusturya ve Slovenya, kuzeyde Slovakya, doğuda Romanya ve Ukrayna, güneyde Sırbistan ve Hırvatistan'dır. Başkenti Budapeşte olan Macaristan, OECD, NATO, AB, Vişegrad Grubu ve Schengen üyesidir. Ülkedeki resmî dil, Fin-Ugor dillerinden olan ve Avrupa Birliği'nin 24 resmî dilinden biri olan Macarcadır. Bu bağlamda Macarca, Avrupa Birliği'nde Fince, Estonca ve Maltaca ile beraber Hint-Avrupa dillerinden olmayan dört dilden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Pécs</span> Macaristanda bir yer

Pécs veya Peç, Macaristan'ın güneyinde, Mecsek dağlarının güneybatı yamacında, Hırvatistan sınırına yakın bir şehirdir. Baranya ilinin merkezi ve Macaristan'ın beşinci büyük şehridir. Yaklaşık iki bin yıllık tarihi boyunca çeşitli yönetim ve kültürlerden zamanımıza kalan zengin eserleri ve çok renkli kültürüyle tanınmış, erken Hristiyan dönemi nekropol 2000 Aralığında UNESCO Dünya Mirası listesine alınmış, 2010 yılında kültür başkenti olarak seçilen kentlerden birisi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Osijek</span> Hırvatistanda Öslek-Baranja iline bağlı şehir

Osijek, Hırvatistan'ın dördüncü büyük şehridir. Osijek kenti Drava Nehri'nin kıyısına kurulmuştur. Tarihi Slavonya bölgesinin kültür ve ekonomik merkezidir. Ayrıca Osijek-Baranya bölgesinin de idari merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Budin Kuşatması (1686)</span> Savaş

Budin Kuşatması, 1686 yılında Lorrain Dükü V. Karl komutasındaki Kutsal ittifak kuvvetlerinin Osmanlı İmparatorluğu hakimiyetindeki Budin'i kuşatıp ele geçirmesiyle sonuçlanan kuşatmadır.

<span class="mw-page-title-main">Peşte</span>

Peşte, Macaristan'ın başkenti Budapeşte'nin doğu yakasında şehrin üçte ikisini oluşturan kısmının adıdır. Şehrin diğer bölümü Budin'den Tuna Nehri ile ayrılır.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Krallığı</span> Orta Avrupada uzun yıllar hüküm süren bir krallık

Macaristan Krallığı, Orta Çağ'dan 20. yüzyıla kadar yaklaşık bin yıl boyunca Orta Avrupa'da varlığını sürdüren bir monarşiydi. Macaristan Prensliği, ilk kral I. István'ın 1000 yılı civarında Estergon'da taç giymesi üzerine bir Hristiyan krallığı olarak ortaya çıktı; ailesi 300 yıl boyunca monarşiyi yönetti. 12. yüzyıla gelindiğinde krallık Avrupalı bir güç haline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Győr</span>

Győr, Macaristan' ın kuzeybatısında, Győr-Moson-Sopron İdarî Bölgesinin baş şehri olan bir kenttir. Tuna Nehri kollarından Mosoni Duna, Rába ve Rábca nehirlerinin buluştuğu yerde bulunan şehir, Budapeşte ve Viyana şehirlerinin ortasında önemli bir ulaşım noktasında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Estergon</span> Macaristanʼda bir kent

Estergon, kuzey Macaristan'da, başkent Budapeşte'nin 50 km kuzeybatısında, Komárom-Esztergom bölgesinde yer alan bir kenttir.

<span class="mw-page-title-main">Budapeşte Muharebesi</span> Kuşatma

Budapeşte Muharebesi, Sovyet kuvvetlerinin II. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru sınırı geçerek Macaristan'ın başkenti Budapeşte'ye yönelen genel taarruzlarının devamında kentin kuşatılması ve alınması sırasında yaşanan çatışmalardır. Macar ve Alman birliklerince savunulan kent, 29 Kasım 1944 tarihinde Kızıl Ordu'ya bağlı birlikler ve artık Sovyetler Birliği'nin müttefiki olan ve Almanya'ya savaş ilan etmiş bulunan Rumen ordusu tarafından kuşatıldı. Kuşatma, kenti savunan kuvvetlerin 13 Şubat 1945 tarihinde kayıtsız şartsız teslim olmasıyla sona erdi. Kenti kuşatan Sovyet güçleri, Rodion Malinovski'nin 2. Ukrayna Cephesi'ne bağlı birliklerdir. Savunmadaki kuvvetler, Alman Waffen-SS birlikleri ile Macar Ordusu'dur. Budapeşte kuşatması II. Dünya Savaşı boyunca yaşanan en kanlı kuşatmalardan biri oldu.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı döneminde Macaristan</span>

Osmanlı döneminde Macaristan, Orta Çağ'ın sonlarında Macaristan Krallığı'nın güney ve orta kısımlarıydı ve 1541'den 1699'a kadar Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedildi ve yönetildi. Osmanlı egemenliği, Büyük Macar Ovası ve Güney Transdanubia'nın neredeyse tamamını kapsıyordu.

Sovyetlerin Macaristan'ı işgali, Macaristan'ın II. Dünya Savaşı'nda mağlup olmasından sonra başlayıp, 45 yıl devam eden bir süreci ifade etmektedir. İşgal, 1991 yılında SSCB'nin dağılmasından kısa bir süre önce sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kincsem Park</span> Macaristanda bir hipodrom

Kincsem Park, Budapeşte, Macaristan'da bulunan bir hipodrom. Kincsem adlı yarış atının adı verilen 84 hektarlık hipodrom, ayrıca konser alanı olarak kullanılmaktadır. Son yıllarda seyirci sayısında azalma yaşansa da Overdose adlı atın başarısı bunu değiştirmeye başladı. Ağustos 2009'da Madonna, Sticky & Sweet Tour kapsamında 41.000 kişiye burada konser verdi.

<span class="mw-page-title-main">1848 Macar Devrimi</span>

1848 Macar Devrimi, Macaristan'da 1848-1849 Macar Devrimi ve Bağımsızlık Savaşı olarak da bilinir. 1848'deki birçok Avrupa Devriminden birisi ve 1848'de Habsburg bölgelerindeki diğer devrimler ile yakından bağlantılıdır. Devrim başarısız olmasına rağmen, Macaristan'ın modern tarihindeki en önemli olaylardan biridir ve modern Macar ulusal kimliğinin temel taşını oluşturur. Devrimin patlak vermesinin yıldönümü olan 15 Mart, Macaristan'ın üç ulusal bayramından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Budin Kalesi</span>

Budin Kalesi (Macarca: Budavári Palota;, Budapeşte'deki Macar krallarının tarihi kalesi ve saray kompleksidir.

<span class="mw-page-title-main">Tuna Mesiresi</span> Budapeştede sokak

Tuna Mesiresi, Macaristan'ın Budapeşte şehrinin Peşte tarafında bulunmaktadır. Tuna kıyısında bulunan bu gezinti yolu, Széchenyi Asma Köprüsünden Erzsébet Köprüsü'ne uzanmaktadır.

Macaristan'da din, Macaristan 1000 yılında topluca Hristiyan olmuştur günümüzde laik bir devlettir ancak anayasada Hristiyanlık Macar kültürünün önemli bir parçası olduğu yazar.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan'da turizm</span>

Macaristan'ın uzun bir turizm tarihi vardır ve Macaristan 2002 yılında dünyanın en çok ziyaret edilen on üçüncü turizm ülkesi olmuştur. Turizm 2004-2005 yılları arasında yaklaşık yüzde 7 artmıştır. Avrupalı ziyaretçiler Macaristan'daki turistlerinin yüzde 98'inden fazlasını oluşturur. ülkeye en fazla ziyaretçi çeken Avusturya, Almanya ve Slovakya'lı turistleridir. Çoğu turist araba ile gelir ve kısa bir süre kalır. Macaristan'ın turizm sezonu nisandan ekime kadardır ve Temmuz ve Ağustos en iyi turistik aylardır. Budapeşte, ülkenin en popüler turistik yeridir.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Macaristan'daki Yahudilerin tarihi, Macaristan Krallığı'na kadar uzanmaktadır; hatta bazı kayıtlara göre, 895 yılında Karpat Havzası'nı Macarların fethinden 600 yıldan daha uzun bir süre öncesine kadar uzanmaktadır. Yazılı kaynaklar, Yahudi topluluklarının Orta Çağ Macaristan Krallığı'nda yaşadığını kanıtlıyor ve hatta heterojen Macar kabilelerinin birkaç klanının Yahudiliği uyguladığı varsayılıyor. Yahudi yetkililer, 13. yüzyılın başlarında II. András'ın hükümdarlığı sırasında krala hizmet etti. 13. yüzyılın ikinci yarısından itibaren genel dini hoşgörü azaldı ve Macaristan'ın politikaları Batı Avrupa'daki Yahudi nüfusa yönelik muameleye benzer hale geldi.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan'da Holokost</span>

Holokost'un Macaristan'daki tezahürleri, başta Mart 1944'te Macaristan'ın Nazi Alman işgâline girmesinin ardından yer almak üzere Macaristan Yahudilerinin yarısından fazlasının mülksüzleştirilmesi, tehcir edilmesi ve katledilmesini içerir.

<span class="mw-page-title-main">Vera T. Sós</span> Macar matematikçi (1930-2023)

Vera Turán Sós, sayılar teorisi ve kombinatorik konusunda uzmanlaşmış Macar matematikçi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.