İçeriğe atla

Bucak (idari birim)

Bucak veya nahiye; coğrafya, ekonomi, güvenlik ve mahalli hizmet bakımlarından aralarında ilişki bulunan kasaba ve köylerden meydana gelen, ilçeden küçük idari bölüm.

Osmanlı İmparatorluğu

Osmanlı İmparatorluğu'nda nahiyeler 1871 yılında kurulmuş olup[1] kaza ve köy arasında bölümlerdi ve birer nahiye müdürü tarafından idare edilmekteydiler. Osmanlının son döneminde 440 kazaya bağlı 948 nahiye bulunmaktaydı.[2]

Türkiye

1923-1970 döneminde bucaklar ulaşım ağı yönünden birbiriyle bağlantılı, jeomorfolojik ünite ve birimler itibarıyla aynı coğrafi ortamı paylaşan köylerin (muhtarlık alanlarının) bir sınır içine alınmasıyla oluşturulmuş idari alanlardı. Bu alan içinde merkezi konumlu bir yerleşme (köy, kasaba veya şehir) bucak merkezi olurdu ve bucak müdürlüğü teşkilatı burada yer alırdı.[1]

1949'da kabul edilen 5442 sayılı İl İdaresi Kanununa[3] göre bucak "coğrafya, ekonomi, güvenlik ve mahalli hizmet bakımlarından aralarında münasebet bulunan kasaba ve köylerden meydana gelen bir idare bölümü" olarak tanımlanmıştır. Bucaklar il ve ilçelerde olduğu gibi kanunla değil bir idari işlemle kurulurlar. Bu idari işlem İçişleri Bakanlığının kararı ve Cumhurbaşkanının onayıdır.

İçişleri Bakanlığı'na bağlı İller İdaresi Genel Müdürlüğü’nün bünyesinde 1971'de kurulan Dördüncü Şube, “il, ilçe, bucak kurulması, kaldırılması, merkezlerinin değiştirilmesi, mülkiye müfettişlerinin raporlarının izlenmesi ve Genel Müdürlük Yönergesinde belirtilen diğer iş ve işlemlerin yürütülmesiyle” görevlendirilmiştir.[1]

5442 sayılı İl İdaresi Kanununa göre Türkiye'nin en küçük mülki idare birimi olan bucaklar günümüzde (2014) idari olarak da kaldırılmıştır. Bu yüzden, artık Türkiye'nin en alt kademedeki mülki idare bölümü bucak değil ilçedir. Hukuki anlamda 2014'e kadar bucak teşkilatları varlığını sürdürmekteydi, istatistik tablolarda bilgiler bucak düzeyinde veriliyordu. Türkiye İstatistik Kurumu'nun yayımladığı Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş bültenlerinde ve Harita Genel Müdürlüğü'nün yayımladığı Türkiye Mülki İdare Bölümleri haritalarından hâlâ bucak ve bucak merkezi terimleri geçmekteydi.[1] 1970'li yıllarda bucakların fonksiyonuna son verilmeye başlanmış ve boşalan bucak müdürlerinin yerine tayin yapılmamıştır.[1] 2011 senesi itibarıyla Türkiye'de 634 bucak teşkilatı mevcuttu. Çoğu eski bucak merkezinin belediye teşkilatı dahi yoktur.[1]

Eskiden bucaklar, kendilerine bağlı olan köylerin devletle ilişkilerini yerinde çözerek kaymakamlık ve valiliklerin yükünü azaltmaktaydı. Ancak ulaşım ve haberleşme olanaklarının gelişmesi ile bunlara olan gerek azalmıştır. Buna rağmen, bucak teşkilatların tasfiye edilmesinden sonra ilçe teşkilatlarının yükü artmıştır.[1] İçişleri Bakanlığı 1984'te bucak müdürü olmayan köy, kasaba ve bucakta, törenlerde devleti temsil etme yetkisine sahip başka bir "mahalli mülkiye amiri" olmadığını belirtilmiştir.[4]

2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı Büyükşehirler Kanunu ile Türkiye'deki en büyük 27 ildeki tüm bucak tüzel kişilikleri ve teşkilatları kaldırılmıştır.

2014 yılında bucaklar resmi olarak da kaldırılmıştır.[5]

İdari yapı

İl İdaresi Kanununa göre Bucak idaresi bir bucak müdürü, bucak meclisi ve bucak komisyonundan oluşur.[3]

  • Bucak müdürü bucaktaki işlerin yürütülmesinden sorumludur. Görev yetkileri esas itibarıyla kaymakamınkilere benzer. Örneğin: bucak içerisinde işlenen suçları savcıya bildirmek, olağanüstü bir durumu bağlı olduğu kaymakam veya valiye bildirmek. Bucak müdürü İçişleri Bakanlığı tarafından valilik emrine atanır. Bucak müdürünün hangi bucakta görev yapacağını vali belirler. Bucak müdürü olmak için lise veya dengi bir okuldan mezun olmak yeterlidir.
  • Bucak meclisi biri seçimlik, diğeri doğal olmak üzere iki tür üyeden oluşur. Bucak meclisinin seçimlik üyeleri, bucak sınırları içinde bulunan belediye meclisi ve köy ihtiyar kurulları tarafından kendi üyeleri arasından ya da kendi köy veya kasabaları halkından olmak üzere dışarıdan seçilen birer üyeden oluşur. Seçimlik üyelerin sayısı en az on ikidir ve dört 4 yıl için seçilirler. Doktor veya sağlık memuru, veteriner, tarım öğretmeni, başöğretmenler meclisin toplantılarına doğal üye olarak katılırlar .
  • Bucak komisyonu Bu kurula bucak müdürü başkanlık ettiği dört üyeden oluşur. Bucak komisyonu üyeleri bir yıl süre ile bucak meclisi tarafından kendi üyeleri arasından seçilir. Uygulamada, doğal üyeler bu komisyona seçilmemektedir. Bucak komisyonu en az ayda bir kez toplanır. Bucak komisyonu, bucak meclisi toplantı halinde bulunmadığı zamanlarda bu meclisin görevlerini yapar.

Diğer ülkeler

Bu terim Sırp Prensliği (1817–1833) ve Karadağ Prensliği'nde (1852–1910) nahija (нахија) adıyla ve sonradan bucak adı ile anılmaya başlanana kadar Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında da kullanılmış olup günümüzde ise Suriye, Irak, Lübnan ve Ürdün, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde ve Tacikistan'da kullanılmaktadırlar.

Kaynakça

ile ilgili metin bulabilirsiniz.
  1. ^ a b c d e f g Ali Özçağlar. "Türkiye'de Mülki İdare Bölümlerinin İdari Coğrafya Analizi" (PDF). Coğrafi Bilimler Dergisi. Cilt 3. ss. 1-25. 9 Nisan 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2011. 
  2. ^ "Son Dönemde Osmanlı İmparatorluğu'nun İdari Taksimatı". makale. sobiad.com. 4 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023. 
  3. ^ a b "5442 sayılı İl İdaresi Kanunu". 9 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2011. 
  4. ^ "TC. İçişleri Bakanlığı 430.327.3/5423 numaralı genelge" (PDF). 1984. 19 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Ocak 2011. 
  5. ^ "5747 sayılı Kanunda yapılan değişiklikle Bucaklar kaldırılmıştır". 9 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2014. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karaman (il)</span> Türkiyenin İç Anadolu Bölgesinde bir il

Karaman, Türkiye'nin bir ilidir. İç Anadolu Bölgesinde yer alan ilin merkezi Karaman şehridir. Nüfusu: 254.919'dur.. İlin yüzölçümü 8.678 km2'dir. İlde km2'ye 29 kişi düşmektedir.

İlçe, Türkiye Cumhuriyeti'nin idari bölünmesinde, ilden sonra gelen idari birimdir. İlçenin idari amiri kaymakamdır. İlçe il kelimesine "çe" küçültme eki getirilerek türetilmiştir. Anlam olarak “küçük il” demektir. İlçenin eski adı kazadır. İlçenin idari merkezi olan ve ilçenin kurumlarının yer aldığı yerleşmeye ilçe merkezi denir. İlçe merkezi, Mersin iline bağlı Tarsus örneğinde olduğu gibi büyük bir kent, Erzurum iline bağlı Şenkaya örneğinde olduğu gibi köy büyüklüğünde bir yerleşme de olabilir. Türkiye'de idari birim ile bu idarimi birimin merkezi olan yerleşme genel olarak aynı adı taşımaktadır. Örneğin Ünye ilçesinin idari merkezi olan yerleşmenin adı da Ünye'dir. Oysa eskiden idari birimin (ilçe) adı ve merkezinin adı farklı olabilirdi.

İl, Türkiye Cumhuriyeti'nin taşra teşkilatlanmasında en büyük mülkî yönetim birimi. Osmanlı Devleti'nde uygulanan vilayet sisteminin Türkiye'de ilkin sistem olarak, 1960'ta da isim olarak güncellenmesi ile bu şekli ve ismi almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye devlet protokolü</span> Vikimedya liste maddesi

Türkiye Cumhuriyeti devlet protokolü, aşağıda başkanlık sistemli cumhuriyet ile yönetilen Türkiye'nin, Dışişleri Bakanlığı Protokol Müdürlüğünce düzenlenen, Cumhurbaşkanı tarafından onaylanan "Devlet Protokolü Listesi" bulunmaktadır.

Türkiye'nin köyleri, Türkiye'de kırsal nüfusun yaşadığı ve köy kanununun uygulandığı yerleşme birimleri. 2010 verilerine göre 34.247 olan köy sayısı 2014 Türkiye yerel seçimleri ile yürürlüğe giren yeni büyükşehir yasası ile birlikte 18.335'e düşmüştür. Geriye kalanı 26,000 yerleşim birimi ise idari yönden köylere bağlı çiftlik, mahalle, oba, mezra, iskele ve istasyon gibi çok az haneli yerleşim yerleridir.

Kaymakam Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yönetim sisteminde, ilçenin en yüksek mülki idare amiridir. Kaymakamlar görevlerini il valilerinin gözetim ve denetimi altında yaparlar. İlk kez Osmanlı Devleti'nde Tanzimat Fermanı'nın ilanıyla görev yapmaya başlamışlardır. Kaymakamlık bir kariyer meslek memurluğudur. Mesleğe giriş için mevzuatla belirlenen şartlar aranmaktadır. Seçilmesi, yetiştirilmesi, atanması ve yer değiştirilmesi belli kurallara bağlanmıştır.

Belde, Türkiye Cumhuriyeti'nin idari yapılanmasında yönetsel açıdan köy ile ilçe arasında, bucaktan aşağı ya da eşiti bir konumda yer alan yerel yönetim birimine verilen ad.

<span class="mw-page-title-main">Yüksek Seçim Kurulu (Türkiye)</span> Türkiyede seçim işleriyle ilgili en yüksek devlet kurumu

Yüksek Seçim Kurulu (YSK), Türkiye Cumhuriyeti'nde, Yargıtay ve Danıştay'ın kendi içlerinden çıkardıkları üyelerden oluşan, Türkiye'deki seçimlerin genel yönetimi ile denetimini sağlayan ve seçimlerin yargısal denetimini sağlayan bir karma idari ve yargı merciidir. 1950 yılında kurulun oluşturulması ile seçimler üzerinde yargı denetimi esas alındı. Milletvekili tutanaklarının iptali yetkisi meclise verildi. 1954'te yapılan değişikliklerle bu yetki YSK'ye verildi ve kurulun teşekkülü belirlendi. Kurulun başkanının Yargıtay Başkanı olacağı, üyelerin de Yargıtay ve Danıştay üyelerinden seçileceği, kurulun vereceği kararların kesin nitelikte olduğu hükme bağlandı. 1957 yılında yapılan değişiklikle, partilerin seçimlere ittifak yaparak girmeleri engellendi.

<span class="mw-page-title-main">İçişleri Bakanlığı (Türkiye)</span> Türkiyede bir bakanlık

Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak çalışan, genellikle güvenlik ve asayiş ile iller idaresinden sorumlu olan bakanlık. Başında 2023 yılından beri Ali Yerlikaya bulunmaktadır.

İller İdaresi Genel Müdürlüğü, Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı'na bağlı bir genel müdürlüktür. 14 Şubat 1985 tarih ve 3152 sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunda birinci ana hizmet birimi olarak sayılmıştır.

Mukadder Öztekin, Türk bürokrat ve siyasetçi, eski Türkiye İçişleri Bakanı ve Bayındırlık Bakanı.

Özdemir Çakacak, Türk bürokrat.

Abdullah Dilaver Argun, Türk bürokrat.

Mülki idare amirliği, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunundaki Mülki İdare sınıfına mensup olarak, kamu hizmetinde bulunan kişilerin yaptığı görevi tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'deki kolluk kuvvetleri</span> Türkiye Cumhuriyetinin asayişten sorumlu birimlerinin genel ismi

Türkiye'deki kolluk kuvvetleri, Türkiye'deki kolluk kuvvetleri veya aynı anlamı taşıyan kolluk kuruluşlarının sınıflandırılması ve türlerine göre ayrımıdır. Türkiye'deki kolluk kuvvetlerinin çoğu Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığına bağlıdır.

Sabri Başköy,, Türk bürokrat.

Üniter devlet, devletin temel unsurları olan ulus, toprak ve egemenlik unsurları ile devletin temel anayasal organları olan yasama, yürütme ve yargı işlevlerinin tek olma özelliğine sahip bulunduğu devlet biçimini ifade eden kamu yönetimi terimi. Devletler yapılarına göre "üniter devlet" ve "bileşik devlet” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Dünyadaki mevcut devletlerin büyük çoğunluğu üniter devlet özelliğindedir. Türkiye, Fransa, İngiltere, Norveç, İspanya, Tanzanya, Danimarka, İsrail, Yeni Zelanda, Cezayir ve Ürdün dünyadaki üniter devletlerden bazılarıdır. Yasama, yürütme ve yargı güçlerinin merkezde; kuvvetler ayrılığı ilkesiyle toplanmış olmasıyla birlikte yerel yönetim kurumlarının varlığı üniter devlet özelliği ile bir çelişme oluşturmadığı gibi merkezi idare uygulamasının olumsuz görülen yönlerini telâfi edici olarak değerlendirilmektedir.

Hasan Şıldak, Türk bürokrattır. 10 Ağustos 2023'te Şanlıurfa Valisi olarak atandı.

Mehmet Aktaş, Türk bürokrat, İçişleri Bakan Yardımcısı. Aktaş, Karabük ve Şırnak'ta vali olarak görev yapmış, 18 Temmuz 2019 tarihli cumhurbaşkanı kararı ile Emniyet Genel Müdürü olarak atanmıştır.

Ekrem Canalp, Türk bürokrat. 12 Mayıs 2022'de Resmî Gazete'de yayımlanan cumhurbaşkanlığı valiler kararnamesi ile Batman valisi olarak atandı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.