İçeriğe atla

Brunei

Koordinatlar: 4°53′25″K 114°56′32″D / 4.89028°K 114.94222°D / 4.89028; 114.94222
Brunei
بروني دارالسلام
Brunei Barış Ülkesi Devleti
Negara Brunei Darussalam
Slogan
"الدائمون المحسنون بالهدى"
"Sentiasa berbuat kebajikan dangan petunjuk Allah"
"Her zaman Allah'ın hizmetinde ve rehberliğinde"
Millî marş
Allah Peliharakan Sultan
Allah Sultan'ı korusun  (çeviri)
Brunei haritadaki konumu
Başkent
ve en büyük şehir
Bandar Seri Begawan
4°53′K 114°56′D / 4.883°K 114.933°D / 4.883; 114.933
Resmî dil(ler)Malayca (Bahasa Melayu)[1]
Resmî AlfabeMalay alfabesi
DemonimBruneyli
Hükûmetİslami Monarşi
• Sultan
Hassanal Bolkiah
• Veliaht Prens
Al-Muhtadee Billah
Tarihçe 
• Sultanlık
14. yüzyıl
• Birleşik Krallık'tan bağımsızlık
1 Ocak 1984
• Su (%)
8,6
Nüfus
• 2019 tahminî
459.500[2] (175..)
• Yoğunluk
72,11/km2 (134.)
GSYİH (SAGP)2020 tahminî
• Toplam
28,470 milyar $[3] (131.)
• Kişi başına
61.816 $[3] (8..)
GSYİH (nominal)2019 tahminî
• Toplam
10,647 milyar $[3] (139.)
• Kişi başına
23.117 $[3] (32.)
İGE (2019)azalış 0.838[4]
çok yüksek · 47.
Para birimiBrunei Doları (BND · $)
Zaman dilimiUTC+8
Trafik akışısol
Telefon kodu+6731
İnternet alan adı.bn
  1. Aynı zamanda Doğu Malezya'dan 080

Brunei, resmî adıyla Brunei Ülkesi, Barışın Ülkesi[5] veya Bruney Darüsselam[6] (Malayca: Negara Brunei Darussalam, Cavi: نڬارا بروني دارالسلام‎), Güneydoğu Asya'daki Borneo adasında yer alan sultanlık. Ülkenin tek komşusu Malezya'dır. Başkenti Bandar Seri Begavan'dır. İslami monarşi ile yönetilen ülkenin resmî dili Malaycadır. Ülkenin gelir kaynaklarının başında doğal gaz ve petrol vardır. Ülke ekonomisi Sultan'ın ve Shell'in elindedir. Katar'dan sonra GSMH ölçütüne göre dünyanın en zengin ikinci ülkesi olarak kabul edilmektedir.

Brunei Sultanı Hassanal Bolkiah dünyanın en zengin isimleri arasında yer alır.

Coğrafya

Ana madde: Brunei coğrafyası
Brunei'nin topoğrafya haritası

Brunei Güneydoğu Asya'da yer alan Borneo adasında konumlanmıştır. Ülkenin toplam yüzölçümü 5.765 km2 olup birbirleriyle kara bağlantısı olmayan 2 adet parçadan oluşur. Nüfusun büyük kısmı batıdaki parçada yaşamaktadır. Güney Çin Denizi'ne 161 km kıyısı bulunan ülkenin tek kara komşusu 381 km'lik sınırı ile Malezya'dır. Brunei yaklaşık 500 km2 karasal suya sahiptir, münhasır ekonomik bölgesinin büyüklüğü ise 200-deniz-mili (370 km; 230 mi) olmaktadır.[7]

Brunei, Köppen iklim sınıflandırmasına göre tropikal yağmur ormanı iklimine (Af) sahiptir. Ülkenin büyük kısmı ova cinsi tropik yağmur ormanı ekolojik bölgesi içindedir, ancak iç kesimlerde dağ cinsi yağmur ormanları vardır.[8]

Demografi

Ana madde: Brunei demografisi

2014 verilerine göre etnik açıdan ülke nüfusunun %65,7'si Malay, %10,3'ü Çinli, %3,4'ü yerli halk, %20,6'sı ise diğer küçük etnik gruplara mensuptur.[9] Malay terimi ülkede yer alan Brunei, Tutong, Belait, Dusun, Murut, Kedayan ve Bisaya adlı yerli grupları kapsamakta olup Bumiputera olarak adlandırılan bu gruplara devlet tarafından özel ayrıcalıklar tanınmaktadır. Ülkede yabancı göçmen sayısı fazladır.[7][10]

Resmî din olan İslam, özellikle de Sünni Şafii İslam %80'i aşkın inanan oranıyla ülkedeki baskın dindir. Budizm ve Hristiyanlık her biri için yaklaşık %7 olmak üzere ülkedeki diğer büyük dinlerdir. Yerli dinler gibi diğer dinlere inananlar veya dinsiz kişiler toplumun %5'ini oluşturmaktadır.[7]

Ana madde: Brunei'nin dilleri

Ülkenin resmî dili Standart Malayca olmasına rağmen halk tarafından Standart Malaycadan farklı olan Brunei Malaycası konuşulmaktadır. Çinli azınlıklar çeşitli Çin dilleri konuşmaktadır. İngilizce çoğunluk tarafından bilinmekte olup ülkede kullanılan başlıca iş dilidir.[11]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Brunei Tourism". Tourismbrunei.com. 27 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
  2. ^ "Department of Economic Planning and Development - Population". www.depd.gov.bn (İngilizce). 11 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2017. 
  3. ^ a b c d "World Economic Outlook Database, January 2019". International Monetary Fund. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2019. 
  4. ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020. 
  5. ^ "Brunei Darussalam". Brunei Darussalam Büyükelçiliği, Ankara. 3 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2021. 
  6. ^ "ÜLKE İSİMLERİ VE TANIMLAMALARI LİSTESİ" (PDF). mfa.gov.tr. Şubat 2019. 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  7. ^ a b c "Brunei". CIA World Factbook. 2021. 21 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2021. 
  8. ^ "Brunei Darussalam Country Profile". UK Foreign & Commonwealth Office. 5 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2011. 
  9. ^ Brunei Demographics Profile 2014. Brunei Government. 2015. 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2021. 
  10. ^ Brunei Statistical Yearbook (PDF). s. 13. 7 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  11. ^ A.C.K. Ozog (1996). The unplanned use of English: The case of Brunei Darussalam. In P.W. Martin, C. Ozog & G. Poedjosoedarmo (Eds.), Language use & language change in Brunei Darussalam (pp. 156–66). Athens, Ohio: Ohio University Center for International Studies.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Brunei ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Yönetim
Genel bilgi
İş
Gezi
Vikigezgin'de Brunei ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Surinam</span> Güney Amerika ülkesi

Surinam veya resmî adıyla Surinam Cumhuriyeti, Güney Amerika kıtasının Atlantik kıyısında yer alan egemen bir devlettir. Güneyde Brezilya, batıda Guyana ve doğuda Fransız Guyanası ile sınırı vardır. 165.000 km²'lik yüzölçümü ile Güney Amerika'nın en küçük ülkesidir. Surinam'ın nüfusu yaklaşık 575.990'dır ve çoğunluğu ülkenin kuzey kıyısında yaşamaktadır. Paramaribo ülkenin başkenti olup, en yüksek nüfusa sahip kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Malezya</span> Güneydoğu Asyada bir ülke

Malezya, Güneydoğu Asya’da yer alan, doğu ve batı olarak iki kara parçasına ayrılmış, 13 eyaletten oluşan ve parlamenter monarşi ile yönetilen bir ülkedir. Malezya'da toplam 878 adet ada bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Papua Yeni Gine</span> Okyanusyada bulunan bir ada devleti

Papua Yeni Gine, resmî adıyla Papua Yeni Gine Bağımsız Devleti, Okyanusya'da Yeni Gine adasının doğu yarısı ile Melanezya'daki civar adaları kapsayan bir ülkedir. Yeni Gine adasının batı kısmı ise Endonezya'ya aittir ve sadece Endonezya ile kara sınırı bulunur. Güneyinde Avustralya bulunur. 462.840 km²'lik yüzölçümüyle en büyük üçüncü ada ülkesidir. Başkenti adanın güneydoğu kıyısındaki Port Moresby'dir.

<span class="mw-page-title-main">Moritanya</span> Batı Afrikada bulunan bir ülke

Moritanya ya da resmî adıyla Moritanya İslam Cumhuriyeti, Afrika kıtasının batısında yer alan bir ülkedir. Ülkenin sınır komşularını Fas tarafından ilhak edilen Batı Sahra ile aynı bölge üzerinde Polisario tarafından tek taraflı bağımsızlığı ilan edilen Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti, Cezayir, Mali ve Senegal oluşturmaktadır. Bunun haricinde ülkenin batısında Atlas Okyanusu yer almaktadır. Ülkenin başkenti ve en büyük şehri Nuakşot'tur.

<span class="mw-page-title-main">Etiyopya</span> Afrikanın doğusunda, Afrika Boynuzunda, bir devlet

Etiyopya veya Etyopya, resmî adıyla Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti Afrika Boynuzu'nda yer alan büyük bir Doğu Afrika ülkesi. Ülkenin başkenti yerel dilde "yeni çiçek" anlamına gelen Addis Ababa'dır. Sudan, Güney Sudan, Eritre, Cibuti, Somali ve Kenya, Etiyopya'nın komşularıdır. Afrika kıtasının en kalabalık ikinci ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Timor</span> Güneydoğu Asyada bir devlet

Doğu Timor ya da resmî adıyla Doğu Timor Demokratik Cumhuriyeti, Güneydoğu Asya'da Avustralya ile Endonezya arasında yer alan bir ada devleti. Tek komşusu Endonezya'ya bağlı Batı Timor'dur. 14,874 km² yüz ölçümüne sahip olan Doğu Timor'un başkenti Dili'dir.

<span class="mw-page-title-main">Güneydoğu Asya</span> Asya kıtasının doğu kısmının güneyinde yer alan bölge

Güneydoğu Asya, Asya kıtasının bir parçasıdır ve Hindistan'ın doğusunda ve Çin'in güneyinde yer almaktadır. Güneydoğu Asya, Asya kıtasıyla Okyanusya arasında bulunan bölgeye verilen isimdir. Kesin sınırlarını çizmek oldukça zordur. Politik olarak batıya doğru Hint alt kıtası, kuzeye doğru Çin arasında uzanan bir kara parçası olarak görünür.

<span class="mw-page-title-main">Malayca</span>

Malayca, Güneydoğu Asya ve Okyanusya üzerinde yaygın olarak konuşulan bir Avustronezya dili. Yaklaşık 300 milyon kişi tarafından konuşulmakta olup Brunei, Endonezya, Malezya ve Singapur'un resmi dilidir. Malayca aynı zamanda Cocos Adaları, Doğu Timor, Tayland, Papua Yeni Gine ve Filipinler'in bazı bölgelerinde konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Borneo</span> ada

Borneo yüzölçümü açısından dünyanın en büyük üçüncü adasıdır. Güneydoğu Asya'da bulunur ve Endonezya, Malezya ve Brunei tarafından paylaşılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Singapur</span> Güneydoğu Asyada bir ada ülkesi ve şehir devleti

Singapur, resmî adıyla Singapur Cumhuriyeti, Güneydoğu Asya'da bir ada ülkesi ve şehir devletidir. Ekvatorun 1 derece (137 km) kuzeyinde, Malay Yarımadası'nın güney ucunda yer alan ülke batıda Malakka Boğazı, güneyde Endonezya'ya bağlı Riau Adaları ve doğuda Güney Çin Denizi ile çevrilidir. Ülke toprakları ana ada olan Singapur adası ile 64 ada ve adacıktan meydana gelir. Biri dışında tüm adacıklar Singapur adasının etrafında yer alır. Arazi ıslahı projeleri sayesinde ülkenin yüzölçümü bağımsızlığını kazandığı günden bu yana %25 artmıştır. Dünyanın en yoğun nüfuslu ikinci ülkesi olan Singapur'un nüfusu 5,7 milyondur. Bu nüfusun yalnızca %61'i Singapur vatandaşıdır. Singapur'un resmî dilleri İngilizce, Malayca, Çince ve Tamilcedir. İngilizce ortak dil olarak kullanılır. Ülkenin çok ırklı yapısı anayasa ile güvence altında alınmıştır ve eğitim, konut ve siyaset alanlarında ulusal politikaları şekillendirmeye devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Malezya'da İslam</span>

Malezya'da İslam, Malezya nüfusunun yüzde 61,3'ünü oluşturmaktadır. Malezya'da en kalabalık etnik kitle ülke nüfusunun yüzde 50'sinden fazlasını oluşturan Malaylardır. Malaylar Müslüman olarak tanımlanmakta ve gruba kamu görevleri, iş dünyası ve eğitim alanında birçok ayrıcalık tanınmaktadır. Malaylar din değiştirmeleri halinde bu ayrıcalıklarını kaybetmektedirler. İkinci en büyük etnik grup ise yüzde 35'lik nüfus yoğunluğuna sahip olan Çinlilerdir. Çinlilerin tamamına yakınını Budistler oluşturmaktadır. İçlerinde Müslüman olanları da vardır. Malezya'da yüzde 5 oranında ise Cavalılar, Minangkabululular, Samalar, Melunlar ve Güney Asyalılar yaşar. Bunların büyük bir bölümü İslam dinine mensuptur.

<span class="mw-page-title-main">Sultan Ömer Ali Seyfeddin Camii</span>

Sultan Ömer Ali Seyfeddin Camii. Brunei Sultanlığı'nın başkenti Bandar Seri Begawan'da 28. Brunei Sultanı tarafından 1958 yılından inşa ettirilen cami.

Brunei Sultanlığı Hükûmeti, belirli ülkelerin vatandaşları vize almak zorunda kalmadan 90, 30 veya 14 güne kadar turizm veya iş amaçlı Bruney'e seyahati sağlamaktadır. Bu ülkelerin çoğu gelişmiş ülke olarak kabul edilmektedir. Tüm ziyaretçiler 6 ay geçerli bir pasaport tutmak gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Malezya-Türkiye ilişkileri</span>

Malezya-Türkiye ilişkileri, Malezya ile Türkiye arasında sürdürülen uluslararası politikaları içerir. Türkiye'nin Kuala Lumpur'da bir büyükelçiliği, Malezya'nın ise Ankara'da bir büyükelçiliği ve İstanbul'da bir başkonsolosluğu bulunmaktadır. Her iki ülke de Dünya Ticaret Örgütü (WTO) ve İslam İşbirliği Teşkilatı'nın (OIC) tam üyesidir. Her iki ülke de kendi bölgelerinde bölgesel güç ve orta güç olarak sınıflandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Malezya coğrafyası</span>

Malezya, Güneydoğu Asya'da bulunan bir ülkedir. Kuzey enlemi 2 °30 ° ve doğu boylamı 112 °30 ° arasındadır. Malezya, Malay Yarımadası'nın ucunda bulunan Batı Malezya ile Borneo Adası'nın kuzeyinde bulunan Doğu Malezya olmak üzere iki kısımdan oluşmakta olup Güney Çin Denizi tarafından ayrılmaktadır. Batı Malezya, kuzeyde Tayland ve güneyde Singapur, Doğu Malezya ise güneyde Endonezya ile orta kuzey kısmında Brunei ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Labuan</span>

Labuan veya resmî adıyla Labuan Federal Toprağı, Malezya'da ada ve federal bölgedir. Ada Doğu Malezya'da Sabah eyaletinin açıklarında yer almaktadır. Labuan bölgesinin başkenti Victoria şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Brunei'de turizm</span>

Brunei'de turizm, Brunei turizmini macera turizmi, ekoturizm ve İslam turizmini içerecek şekilde çeşitlendirmeyi planlayan Temel Kaynaklar ve Turizm Bakanlığı tarafından yönetilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Brunei arması</span>

Brunei arması, Brunei'nin resmî devlet armasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Brunei'nin dilleri</span>

Brunei'nin resmî devlet dili, Malezya ve Endonezya'daki standartların temelini oluşturan aynı lehçe olan Standart Malayca olmasına rağmen Brunei'de konuşulan çeşitli diller mevcuttur. Resmî dil olan Malaycanın kullanımı, 29 Eylül 1959'da Brunei'nin 1959 anayasasının imzalanmasıyla yürürlüğe girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Brunei'de eğitim</span>

Brunei'de eğitim, Brunei Eğitim Bakanlığı ve Diyanet İşleri Bakanlığı tarafından sağlanır ve düzenlenir. Eğitim Bakanlığı ülkedeki devlet okullarının ve özel okulların çoğunu yönetirken, Diyanet İşleri Bakanlığı özellikle din eğitimi sağlayan devlet okullarını yönetir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.