İçeriğe atla

Brom

Brom (Br)

HPeriyodik tabloHe
LiBeBCNOFNe
NaMgAlSiPSClAr
KCaScTiVCrMn FeCoNiCuZnGaGeAsSeBrKr
RbSrYZrNb MoTcRuRhPdAgCdInSnSbTeIXe
CsBa  HfTaW ReOsIrPtAuHgTlPbBiPoAtRn
FrRa  Rf DbSgBhHsMtDsRgCnNh FlMc LvTsOg 
  LaCePrNdPmSmEuGdTbDyHoErTmYbLu
  AcThPaUNpPuAmCmBkCfEsFmMdNoLr 


Temel özellikleri
Atom numarası35
Element serisi Halojenler
Grup, periyot, blok17, 4, p
GörünüşKızıl sıvı/gaz
Koyu kırmızı katı
Brom
Kütle numarası79,904 g/mol
Elektron dizilimi[ Ar ] 3d10 4s2 4p5
Enerji seviyesi başına
Elektronlar
2, 8, 18, 7
CAS kayıt numarası 7726-95-6
Fiziksel Özellikleri
Maddenin hâli Sıvı
Yoğunluk? g/cm³
Sıvı hâldeki yoğunluğu 3,1028 g/cm³
Ergime noktası 265,8 °K
-7,3 °C
Kaynama noktası332 °K
58.8 °C
Ergime ısısı 10,57 kJ/mol
Buharlaşma ısısı 29,96 kJ/mol
Isı kapasitesi 75,69 J/(mol·K)
Atom özellikleri
Kristal yapısı Ortorombik
Yükseltgenme seviyeleri -1, 1, 5
Elektronegatifliği2,96 Pauling ölçeği
İyonlaşma enerjisi1. İ.E.: 1139,9
2. İ.E.: 2103
3. İ.E.: 3470 kJ/mol
Atom yarıçapı115 pm
Atom yarıçapı (hes.) 94 pm
Kovalent yarıçapı114 pm
Van der Waals yarıçapı185 pm
Diğer özellikleri
Elektrik direnci 7.8×1010 nΩ·m (20°C'de)
Isıl iletkenlik 0.122 W/(m·K)
Isıl genleşme ? µm/(m·K) (25°C'de)
Ses hızı? m/s ({{{Ses_hızı_derecesi}}}'de)
Mohs sertliği{{{Mohs_sertliği}}}
Vickers sertliği? MPa
Brinell sertliği? MPa

Brom (Br), Antoine Balard tarafından 1826 yılında keşfedilen halojen ametal.[1] Yunanca dışkı gibi koku anlamındaki bromosdan gelmiştir.

Doğada Na, K, Be, Mg bromürler halinde bulunur. Deniz suyunda az miktarda bulunan bromürlere deniz bitkilerinde, bazı maden yataklarında rastlanır. Oda koşullarında koyu kızıl renkli sıvıdır.

Sıvı brom
Brom

Brom, yaygın olarak deniz sularında elde edilen bromürlerin Cl2 ile reaksiyonundan elde edilir.

2 Br- + Cl2 → 2 Cl- + Br2

Diğer bir elde edilişi ise, katı sodyum bromürün sülfürik asit ile reaksiyonu sonucunda elde edilen gaz formdaki HBr'in yine sülfürik asit ile yükseltgenmesi ile gerçekleşir.

NaBr (k) + H2SO4 (s) → HBr (g) + NaHSO4 (k)
2 HBr (g) + H2SO4 (s) → Br2 (g) + SO2 (g) + 2 H2O (s)

Bundan başka, laboratuvarda çeşitli bileşiklerinin bozunması ile veya yan ürün olarak da elde edilmesi mümkündür.

Bileşikleri

Brom bileşikleri, sanayide ve laboratuvarda geniş kullanım alanına sahiptir.

Elektronegatif yapısı nedeniyle, brom elektropozitif elementlerle kolayca tuz oluşturur. Doğada da en çok alkali ve alkali toprak metallerinin tuzları olarak bulunur.

Brom, elektronegatif yapısı sayesinde organik sentezlerde de kullanılmaktadır.

Önlemler

Moleküler brom oldukça reaktif olduğu için, sıvı hâlde cilde temasından kesinlikle kaçınılmalıdır. Ete temas hâlinde kısa bir süre içinde temas bölgesi tamamen erir ve bölgedeki tüm dokular geri dönüşümsüz olarak kaybolur.

Gaz hâldeki bromun solunmasından kaçınmak gerekir. Solunum sistemini tahriş eder. Ölümcül olabilir.

Kaynakça

  1. ^ Ball, Philip (2004). The elements : a very short introduction. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0192840998. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Rubidyum</span> Atom numarası 37, kısaltması Rb olan element

Rubidyum, Rb sembolü ile gösterilen, 37 atom numarasına sahip alkali metaller grubundan bir kimyasal element. 1861 yılında Gustav Kirchhoff ve Robert Bunsen tarafından Almanya'da keşfedilmiştir. Kimyasal açıdan potasyum ve sezyumun özelliklerine benzer özellikler gösterir ama potasyuma oranla çok ender bulunur. Oda sıcaklığında gümüşi beyaz renkli, yumuşak ve parlak bir katıdır. Kuru havada bile çok çabuk yükseltgenir, bu yüzden açık havada saklanamaz. Suyu şiddetle ayrıştırır ve ortaya çıkan hidrojeni tutuşturur.

<span class="mw-page-title-main">Sodyum</span> atom numarası 11 olan kimyasal element

Sodyum, periyodik cetvelde Na simgesi ile gösterilen ve atom numarası 11 olan element. Sodyum yumuşak ve kaygan bir metal olup alkali metaller grubuna aittir. Doğal bileşiklerin içinde bol miktarda bulunur. Yüksek oranda reaktiftir, sarı bir alevle yanar, su ile şiddetli reaksiyon verir ve havada hızla oksitlenir. Dolayısıyla, vazelin, gazyağı gibi hava ve su ile temasını kesecek bir ortamda saklanması gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Klor</span> 17 atomik numaralı kimyasal element

Klor, VIIA grubunda bulunan hafif, keskin kokulu, yeşilimsi sarı renkli, tahriş edici ve zehirleyici bir gaz. Havadan 2,5 kat ağır olan klor ilk zamanlar bir bileşik olarak kabul ediliyordu. Klor ilk olarak 1774 yılında Carl Wilhelm Scheele tarafından keşfedildi. 1810 yılında ise bugünkü ismi Humphry Davy tarafından verildi.

<span class="mw-page-title-main">İyot</span> sembolü I ve atom numarası 53 olan kimyasal element

İyot, sembolü I, atom numarası 53 olan bir elementtir. Kimyasal olarak iyot halojenlerin en az reaktif olanı, astatin'den sonra en elektropozitif olanıdır. İyot başlıca tıpta, fotoğrafçılıkta ve boya imalatında kullanılır. Çoğu canlının eser miktarda iyota gereksinimi vardır.

Hidrojen klorür ya da Kloran, HCl formülüne sahip renksiz, zehirli bir gazdır. Hidrojen ve klor elementlerin oluşan inorganik bileşiktir. Havadaki nem ile temasında beyaz hidroklorik asit dumanı oluşturur. Hidroklorik asit, hidrojen klorürün sulu çözeltisine verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Perklorik asit</span>

Perklorik asit, HClO4, suda çözünebilen renksiz bir sıvı olan bir klor oksoasididir. Sülfürik asit ya da nitrik asit ile kıyaslanabilecek kadar güçlü bir asittir. Perklorik asit bir süper asittir ancak en güçlü Brønsted-Lowry asidi değildir (en güçlüsü HSbF6 ya da floroantimonik asittir). Asidin pKa'sı −7'dir.

<span class="mw-page-title-main">Lityum bromür</span> lityum ve bromun bir bileşiği

Lityum bromür (LiBr) lityum ve bromun bir bileşiği.Ekstrem higroskopik karakteri LiBr'yi son iklimlendirme sistemlerinde nemçekici olarak kullanılması açısından kullanışlı hale getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Alüminyum bromür</span> Kimyasal bileşik

Alüminyum bromür veya diğer adıyla alüminyum tribromür, içinde alüminyum ve brom bulunan, kimyasal formülü AlBr3 veya Al2Br6 olan kimyasal birleşik Mol kütlesi 374,8 gram, erime noktası 97 °C, kaynama noktası 255 °C, yoğunluğu 3,01 g/mL olan suda çözünebilen bir maddedir. Sentezlerde açilleme katalizörü olarak kullanılan, beyazdan sarıya değişen renkte, nem çekici, kristal yapıda bir maddedir. Havada kuvvetle dumanlanır, suyla şiddetle birleşir. Organik çözücülerde çözünür. Dimer biçiminde de bulunur (Al2Br6).

Halojenür, bir kısmı halojen atom diğer kısmı ise halojenden daha az elektronegatif radikal veya element olan ikili bileşik. Uygun koşullar altında alkali metalleri halojenler ile direkt birleşerek genel formülü MX(X = F, Cl, Br veya I) olan halojenürleri oluştururlar. Çoğu tuz halojenürdür. Oda sıcaklığında bütün alkali metalleri beyaz katı halinde halojenürler oluştururlar.

Gümüş bromür (AgBr), yumuşak, soluk sarı, suda çözünmeyen bu tuz diğer gümüş halideler içinde geçerli olan ışığa duyarılık özelliği ile bilinir. Bu özellik gümüş halidlerin modern fotoğrafik malzemelerin temelini oluşturmalarına sebebiyet vermiştir. AgBr fotoğraf filmelerinde sıkça kullanılır ve bazılarınca Torino Kefeni yapımında kullanılmıştır. Bu tuz doğal olarak bromaritit minerali hâlinde bulunabilir.

<span class="mw-page-title-main">Sodyum bromür</span>

Sodyum bromür, NaBr formülüne sahip inorganik bir bileşiktir. Yüksek erime noktasına sahip beyaz kristal yapısıyla sofra tuzuna benzemektedir. Genellikle bromür iyonu kaynağı olarak çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sodyum bromat</span> bir tür bileşik

Sodyum bromat kimyasal formülü NaBrO3 olan inorganik bir bileşiktir. Bromik asitin sodyum tuzu olarak geçer. Güçlü bir oksidandır.

<span class="mw-page-title-main">Çinko bromür</span>

Çinko bromür (ZnBr2), ZnBr2 kimyasal formülüne sahip bir inorganik bileşiktir. Renksiz bir tuzdur ve çinko klorür (ZnCl2) ile pek çok ortak özellik taşır; organik çözücüler içinde çözünürler ve asiditesi yüksek çözeltiler oluşturmak üzere, su içinde yüksek çözünürlüğe sahiptirler. Higroskopiktir ve 2H2O·ZnBr2 dihidratını oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Hidrojen bromür</span>

Hidrojen bromür, HBr formülüne sahip iki atomlu moleküldür. Renksiz bir bileşik ve bir hidrojen halojenürdür. Hidrobromik asit, su içinde bir HBr çözeltisidir. Hem HBr'nin susuz hem de sulu çözeltileri, bromür bileşiklerinin hazırlanmasında ortak reaktiflerdir.

Florosülfürik asit (IUPAC adı: sülfürofloridik asit), HSO3F kimyasal formüllü bir inorganik bileşiktir. Ticarî olarak temin edilebilen en güçlü asitlerden biridir. HSO3F formülü sülfürik asit (H2SO4) ile ilişkisini vurgulamaktadır. HSO3F tetrahedral bir moleküldür. Ticari numuneler genellikle sarı olmasına rağmen renksiz bir sıvıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hipobromöz asit</span> Kimyasal bileşik

Hipobromöz asit, kimyasal formülü HOBr olan çok zayıf ve kararsız bir asittir. Esas olarak sulu çözelti içinde üretilir ve işlenir. Dezenfektan olarak hem biyolojik hem de ticari olarak üretilir. Hipobromit tuzları nadiren katı madde olarak izole edilir.

<span class="mw-page-title-main">Bromöz asit</span> HBrO2 formüllü bir inorganik bileşik

Bromöz asit, HBrO2 formülüne sahip bir inorganik bileşiktir. Konjugat bazının -bromitlerinin- tuzları izole edilmiş olmasına rağmen, kararsız bir bileşiktir. Asidik çözeltide, bromitler broma ayrışır.

<span class="mw-page-title-main">Bromik asit</span>

Hidrojen bromat olarak da bilinen bromik asit, HBrO3 moleküler formülüne sahip bir oksoasittir. Sadece sulu çözelti içinde bulunur. Broma ayrışırken oda sıcaklığında sarıya dönen renksiz bir çözeltidir. Bromik asit ve bromatlar güçlü oksitleyici ajanlardır ve Belousov-Zhabotinsky reaksiyonlarında yaygın bileşenlerdir. Belousov-Zhabotinsky reaksiyonları denge olmayan termodinamiğin klasik bir örneğidir.

Bromoetan olarak da bilinen etil bromür, haloalkanlar grubuna ait bir kimyasal bileşiktir. Kimyacılar tarafından EtBr olarak kısaltılır. Bu uçucu bileşik, eter benzeri bir kokuya sahiptir.

Hidrobromik asit, hidrojen bromürün sulu çözeltisidir. Diatomik molekül hidrojen bromürün (HBr) suda çözünmesiyle oluşan güçlü bir asittir.