İçeriğe atla

Britanya Batı Afrikası

Britanya Batı Afrikası konumu

Britanya Batı Afrikası (İngilizce:British West Africa), Afrika kıtasının batı kesimlerinde Britanya İmparatorluğu'nun sömürge döneminde sahip olduğu bölgeler. Bu bölgelerde günümüzde Sierra Leone, Gambiya, Nijerya ve Gana (o dönem Altın Sahili yer almaktadır.

Tarihsel yargılama

Britanya, Amerika'daki siyah kölelerin bir bölümünü 1787'de Sierra Leone'ye yerleştirdi. Bunları Nova Scotia (1792) ve Jamaika'dan (1800) gelen öteki Siyahlar izledi. Sierra Leone 1808'de Britanya tarafından kraliyet kolonisi ilan edilinceye değin bölgeyi Sierra Leone Kumpanyası yönetti. Britanyalılar 1816'da Gambiya Irmağının ağzında Bathurst kolonisini kurdular. Bu iki koloni uzun yıllar, kıyılarda yapılan köle ticaretini önlemek isteyen Britanyalılar için merkez işlevini gördü. 19. yüzyılda Britanya egemenliği Sierra Leone'ye ve Gambiya'nın iç kesimlerine yayıldı; sonunda bu iki ülke yerel hükümdarlar aracılığıyla yönetilen birer protektora haline geldi.

İngilizlerin dolaylı yönetim politikası en açık biçimiyle Frederick J.D. Lugard tarafından Nijerya'da uygulandı. Lugard, Britanya'nın Lagos'u kraliyet kolonisi ilan edip topraklarına katmasından (1861) uzun yıllar sonra 1900'lerin başında bölgenin kuzeyini ele geçirdi. 1906'da Nijerya topraklarında Kuzey ve Güney olmak üzere iki ayrı protektora kuruldu. Lugard'ın çabaşarısonunda bu iki bölge 1914'te tek bir yönetim altında birleştirildi. Merkezi hükûmet atamayla işbaşına gelen bir vali ile yürütme organı ve yasama meclisinden oluşuyordu. Bununla birlikte yerel yönetim ve yargı, geleneksel kurumlara bağlıydı. Bazı durumlarda bu sistem Batı eğitimi görmüş Afrikalıların oluşturduğu yeni seçkinler sınıfının siyasi gücünü sınırlama ve toplumsal değişimi engelleme amacına hizmet ediyordu. Geleneksel hükümdar ile koloni yönetimi arasındaki ilişkiyi sağlama görevi bölge sorumlularına bırakılmıştı. Lugard'ın geliştirdiği bu sistem bütün Britanya Batı Afrikası için model oluşturdu.

Britanya Batı Afrikası bayrağı

Altın Kıyısı'nda ise (bugün Gana) Britanya'nın değişik zamanlarda ele geçirdiği birkaç bölge vardı. Gine Körfezi çevresindeki Altın Sahili kraliyet kolonisi 1874'te, Britanyalıların kıyı ticaret merkezlerinin yakınında, Fanti ve Ga topraklarının üzerinde kuruldu. 1900-1901 yıllarında kuzeydeki güçlü Ashanti İmparatorluğu ele geçirilerek protektora haline getirildi. Zamanla daha kuzeydeki bölgeye de protektora statüsü verildi. 1919-1929 arasında valilik yapan Sir Gordon Guggisberg, Asanti kralına unvanını geri vererek dolaylı yönetimi başlattı.

I. Dünya Savaşı'ndan sonra Milletler Cemiyeti, eski Alman kolonileri Togoland ve Kamerun'u manda yönetimleri olarak İngiltere ve Fransa arasında paylaştırdı. Britanya Togolandı, Altın Sahili'nden, Britanya Kamerunu ise Nijerya'dan yönetiliyordu. İki ülke 1946'da Birleşmiş Milletler vesayet bölgesi olarak kabul edildi.

Sonuç

1960'larda Britanya Batı Afrikası ülkelerinde batı eğitimi almış Afrikalıların öncülük ettiği kurtuluş hareketleri başladı. 1957'de Gana (Britanya Togoland'ıyla birlikte), 1960'ta Nijerya, 1961'de Sierra Leone, 1965'te de Gambiya bağımsızlığına kavuştu. Britanya Kamerunu ise Nijerya ve Kamerun arasında paylaştırıldı.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sierra Leone</span> Batı Afrikada bir ülke

Sierra Leone, resmî adıyla Sierra Leone Cumhuriyeti, Batı Afrika'da bir ülkedir. Portekizliler tarafından 1462 yılında bölge keşfedildiğinde, buradaki dağların şeklinin aslanlara benzetilmesinden dolayı, ülkeye aslanlı dağlar veya aslanlı sıradağlar anlamına gelen bu ismi vermişlerdir. Kuzeydoğusunda Gine, güneydoğusunda Liberya ve güneybatısında Atlas Okyanusu bulunur. Sierra Leone 71.740 km2'lik bir alanı kaplar ve nüfusu 6.296.803'tür. Tropikal İklim'e sahiptir. Komşusu Liberya gibi özgür bırakılmış Afrikalı köleler tarafından kuruldu. İngiliz sömürgeciliğinden sonra 1961'de bağımsız hale geldi. Ancak ülke 1990'lardan 2002'ye kadar yıkıcı bir iç savaş yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Altın Sahili</span> 1957de elde ettiği bağımsızlık sonrası Gana adını alan Batı Afrikadaki bir Britanyalı kolonisiydi

Altın Sahili, Afrika kıtasında Britanya Batı Afrikası'nın bir parçası olarak 1821 ile 1957 yılları arasında var olan Büyük Britanya kolonisiydi. Sömürge bölgesi, 1957'de elde ettiği bağımsızlık sonrası Gana adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Batı Afrika Futbol Birliği</span> Milletlerarası futbol konfederasyonu

Batı Afrika Futbol Birliği, Batı Afrika'da bulunan ulusal futbol federasyonlarının bağlı olduğu bir organizasyondur.

<span class="mw-page-title-main">Fransız Batı Afrikası</span> Afrika kıtasının batısında 1895-1958 yılları arasında Fransanın bu bölgede sahip olduğu koloni bölgelerini bir federasyon çatısı altında topladığı bölgenin tümüne verilen isi

Fransız Batı Afrikası, Afrika kıtasının batısında 1895-1958 yılları arasında Fransa'nın bu bölgede sahip olduğu koloni bölgelerini bir federasyon çatısı altında topladığı bölgenin tümüne verilen isim.

<span class="mw-page-title-main">Afrika kaplan balıkçılı</span> Balıkçılgiller familyasında yer alan bir kuş türü

Afrika kaplan balıkçılı balıkçılgiller familyasında yer alan bir kuş türüdür. Tigriornis cinsinin tek üyesidir. Angola, Benin, Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo Cumhuriyeti, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Fildişi Sahili, Ekvator Ginesi, Gabon, Gambiya, Gana, Gine, Gine-Bissau, Liberya, Moritanya, Nijerya, Senegal, Sierra Leone ve Togo'da yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Nijerya arması</span> Ulusal arma

Nijerya arması, Afrika ülkesi Nijerya tarafından kullanılan resmî devlet armasıdır. Arma 20 Mayıs 1960 tarihinde Birleşik Krallık kraliçesi II. Elizabeth tarafından kullanıma verilmiştir.

2014 FIFA Dünya Kupası elemeleri CAF İkinci Tur maçları, CAF'tan kupaya katılacak ekipleri belirleyen elemelerin ikinci aşamasıdır.

Bu sayfada 1982 FIFA Dünya Kupası elemelerinden Afrika (CAF) tarafından düzenlenmiş olan eleme maçlarının sonuçları ve bu elemelerden kupaya katılmaya hak kazanan takımlar yer almaktadır. Elemelerle ilgili genel bilgi almak için 1982 FIFA Dünya Kupası elemeleri sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Bu sayfada 1986 FIFA Dünya Kupası elemelerinden Afrika (CAF) tarafından düzenlenmiş olan eleme maçlarının sonuçları ve bu elemelerden kupaya katılmaya hak kazanan takımlar yer almaktadır. Elemelerle ilgili genel bilgi almak için 1986 FIFA Dünya Kupası elemeleri sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Togoland</span> Afrikanın batısındaki 1916 - 1957 arasında var olmuş Büyük Britanya mandası

Britanya Togoland ya da Togoland Manda Bölgesi, Afrika kıtasının batısında Büyük Britanya himayesinde 1916 ile 1957 yılları arasında kurulu olan manda bölgesi. Bölge Britanya kontrolüne fiilen 1916 yılında girse de, 1918 yılından itibaren Manda bölgesi olarak ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Basutoland</span> Afrika kıtasının güneyinde Büyük Britanyanın 1868 yılından itibaren himaye bölgesi olarak bulunduğu, 1884 yılından itibaren de direkt olarak Kraliyete bağlı koloni bölgesi olarak ilan ettiği ülke

Basutoland, Afrika kıtasının güneyinde Büyük Britanya'nın 1868 yılından itibaren himaye bölgesi olarak bulunduğu, 1884 yılından itibaren de direkt olarak Kraliyete bağlı koloni bölgesi olarak ilan ettiği ülke. Günümüzde aynı sınırlar içerisinde Lesotho bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Alman sömürge imparatorluğu</span> Alman İmparatorluğunun yurt dışındaki kolonilerini, bağımlılıklarını ve topraklarını kapsamaktaydı

Alman Sömürge İmparatorluğu, Alman İmparatorluğu'nun yurt dışındaki kolonilerini, bağımlılıklarını ve topraklarını kapsamaktaydı. Alman devletleri tarafından kısa ömürlü sömürgeleştirme girişimleri önceki yüzyıllarda meydana gelmişti, ancak önemli sömürge çabaları ancak 1884'te Afrika Talanı ile başladı. Afrika'nın sömürgeleştirilmemiş kalan bölgelerinin çoğunu üzerinde hak iddia eden Almanya, Britanya ve Fransız imparatorluklarından sonra o dönemin üçüncü en büyük sömürge imparatorluğunu kurdu. Alman Sömürge İmparatorluğu; bugünkü Burundi, Ruanda, Tanzanya, Namibya, Kamerun, Gabon, Kongo, Orta Afrika Cumhuriyeti, Çad, Nijerya, Togo, Gana, Yeni Gine ve diğer birçok Batı Pasifik/Mikronezya adası dahil birkaç Afrika-Pasifik ülkelerinin bir bölümünü kapsıyordu.
Almanya, 1914'te tüm kolonilerinin İtilaf Devletleri tarafından savaşın ilk haftalarında işgal edildiği Birinci Dünya Savaşı başladığında sömürge imparatorluğunun kontrolünü kaybetti. Ancak, birkaç sömürge askeri birimi uzak bölgelerde bir süre daha direnmeye devam etti: Alman Güneybatı Afrikası 1915'te, Kamerun 1916'da ve Alman Doğu Afrikası 1918'de teslim oldu.
I. Dünya Savaşı'ndan sonra yapılan Versay Antlaşması ile Almanya tüm kolonilerini kaybetmiştir. Alman sömürge imparatorluğu 1919'da varlığını sona erdirdi. Kaybedilen sömürgeleri geri kazanma planları, İkinci Dünya Savaşı boyunca devam etti ve çoğu zaman bunun Üçüncü Reich'ın bir hedefi olduğundan şüphelendi.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Nijerya Protektorası</span> Afrika kıtasının orta batı kesiminde Büyük Britanya protektorası olarak 1900 ile 1914 yılları arasında Birleşik Krallık denetimindeki koloni bölgesi

Kuzey Nijerya Protektorası, Afrika kıtasının orta batı kesiminde Büyük Britanya protektorası olarak 1900 ile 1914 yılları arasında Birleşik Krallık denetimindeki koloni bölgesi. Bölge günümüzde Nijerya devletinin bir parçası halindedir.

<span class="mw-page-title-main">Güney Nijerya Protektorası</span> Afrika kıtasının orta batı kesiminde Büyük Britanya protektorası olarak 1900 ile 1914 yılları arasında Birleşik Krallık denetimindeki koloni bölgesi

Güney Nijerya Protektorası, Afrika kıtasının orta batı kesiminde Büyük Britanya protektorası olarak 1900 ile 1914 yılları arasında Birleşik Krallık denetimindeki koloni bölgesi. Bölge günümüzde Nijerya devletinin bir parçası halindedir.

<span class="mw-page-title-main">Gambiya Kolonisi ve Protektorası</span> Afrika kıtasının batısında Büyük Britanyanın 1821 ile 1965 yılları arasında idari olarak yönetiminde bulundurduğu koloni ve himaye bölgesi

Gambiya Kolonisi ve Protektorası, Afrika kıtasının batısında Büyük Britanya'nın 1821 ile 1965 yılları arasında idari olarak yönetiminde bulundurduğu koloni ve himaye bölgesi. Bölge günümüzde Gambiya devletini oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lagos Kolonisi</span> Afrika kıtasının batısında Benin Körfezinde 1862 ile 1906 yılları arasında Büyük Britanya tarafından koloni bölgesi olarak yönetilen bölge

Lagos Kolonisi, Afrika kıtasının batısında Benin Körfezi'nde 1862 ile 1906 yılları arasında Büyük Britanya tarafından koloni bölgesi olarak yönetilen bölge.

<span class="mw-page-title-main">Nijerya Kolonisi ve Protektorası</span> Afrika kıtasının batısında 1914 ile 1960 yılları arasında Büyük Britanya tarafından koloni bölgesi olarak yönetilen bölge

Nijerya Kolonisi ve Protektorası, Afrika kıtasının batısında 1914 ile 1960 yılları arasında Büyük Britanya tarafından koloni bölgesi olarak yönetilen bölge.

<span class="mw-page-title-main">Sierra Leone Kolonisi ve Protektorası</span> Yeni Sömürgecilik çağında Britanya İmparatorluğunun bir parçası olan Sierra Leonede 1808-1961 yılları arasında Britanya sömürgesiydi

Sierra Leone Kolonisi ve Protektorası, Yeni Sömürgecilik çağında Britanya İmparatorluğu'nun bir parçası olan Sierra Leone'de 1808-1961 yılları arasında Britanya sömürgesiydi. Freetown ve çevresini kapsayan Kraliyet kolonisi, 1808 yılında kurulmuştur. Hamilik 1896'da kuruldu ve bugün Sierra Leone olarak bilinen yere dâhil edildi. Freetown 1821'den 1874'e kadar Britanya Batı Afrikası'nın başkentliğini yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Sömürge imparatorluğu</span> sömege imparatorlukları 15. yüzyıl itibariyle başka devletlerin kaynaklarını alan imparatorluklardır

Sömürge imparatorluğu, ya emperyal merkeze bitişik ya da denizaşırı ülkelerde bulunan, belirli bir devletin nüfusu tarafından yerleşmiş olan ve o devlet tarafından yönetilen bölgelerden oluşan bir kolektiftir . Erken modern Avrupa güçlerinin genişlemesinden önce, diğer imparatorluklar İberya'daki Romalılar veya şu anda Güney Çin'deki Çinliler gibi toprakları fethedip sömürgeleştirdiler. Modern sömürge imparatorlukları ilk olarak 15. yüzyılda o zamanlar en gelişmiş Avrupa denizcilik güçleri Portekiz ve İspanya arasında bir keşif yarışıyla ortaya çıktı. Bu dağınık deniz imparatorluklarının ve onu izleyenlerin arkasındaki ilk dürtü, Avrupa Rönesansından çıkan yeni fikirler ve kapitalizm tarafından yönlendirilen ticaretti. 1479, 1493 ve 1494'te dünyayı aralarında bölmek için anlaşmalar da yapıldı. Avrupa emperyalizmi, 14. yüzyılda hızla yükselen ve İspanyol ve Portekiz'i zorlayan Avrupa Hristiyanları ve Osmanlı Müslümanları arasındaki rekabetten doğdu. Hindistan'a ve daha az ölçüde Çin'e yeni ticaret yolları aramaya başladı.

<span class="mw-page-title-main">Fransız Kongosu</span> Orta Afrikada eski Fransız kolonisi

Fransız Kongosu ya da Orta Kongo Bir zamanlar Kongo Cumhuriyeti'nin bugünkü bölgesini ve Gabon'un bazı kısımlarını ve Orta Afrika Cumhuriyeti'ni kapsayan bir Fransız kolonisiydi. 1910'da, daha büyük Fransız Ekvatoral Afrikası'sının bir parçası haline geldi.