İçeriğe atla

Brighton

Başlığın diğer anlamları için Brighton (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Brighton
Şehir
Brighton seafront looking west from Brighton Palace Pier
i360 observation tower
Jubilee Clock Tower
Royal Pavillion
Brighton Palace Pier
East Sussex Kontlugu içinde Brighton kenti
East Sussex Kontlugu içinde Brighton kenti
ÜlkeBirleşik Krallık Birleşik Krallık
Kurucu Ülkeİngiltere İngiltere
BölgeGüney Doğu İngiltere
Törensel KontlukEast Sussex
Tek-seviyeli yerel idareBrighton ve Hove Şehri
Yüzölçümü
 • Toplam82,79 km²
Nüfus
 (2019)
 • Toplam290.885
 • Yoğunluk3,508/km²
Zaman dilimiUTC±00.00 (BAS)
 • Yaz (YSU)UTC+01.00 (BAYS)

Brighton, İngiltere'nin Güney Doğu bölgesinde Manş Denizi kıyısında bir kenttir. Yerel idare olarak Brighton, Hove, Portslade kentleri tarafından oluşturulan ve tek-seviyeli yerel idare olan Brighton ve Hove Şehri yerel idaresine bağlıdır. Brighton kenti ve Brighton ve Hove Şehri aynı zamanda coğrafi olarak ve kraliçe ile ilgili seremonilerde Doğu Sussex törensel kontluğu içinde olduğu kabul edilmektedir.

Tarihçe

Brighton kenti İngiltere'yi ellerine geçiren Normanların arazi ve nüfus sayımı için 1086'da hazırlamış oldukları Domesday adlı belgede "Brighthelmstone" olarak anılmakta ve bu yerleşkenin malikane kirası 8000 ringa balığı olarak geçmektedir.[1]

Haziran 1554'te Fransa ile İngiltere arasındaki savaşlar sırasında Brighthelmstone yerleşkesi Fransızların hücumuna uğramış ve talan edilip yakılmıştır. Bu nedenle bu eski yerleşkeden günümüze sadece kenti eski sokak planı olan "The Lanes" bölgesi ve "St Nicholas Kilisesi" kalmıştır. Günümüzde bulunan ilk Brighthelmstone resim eskizi 1545'te yapılmış olup 1514 Fransız hücumundan önceki yerleşkeyi gösterdiği kabul edilmektedir.[2]

1740'li ve 1750'li yıllarda Lewes kentinde bulunan "Richard Russell" adlı bir doktor hastalarına Brighton'a gidip orada deniz suyuna girmelerini bir doğal tedavi olarak tavsiye etmeye başlamıştır.[3] Bu çok geçmeden bir deniz girme kürü modası hâline gelmiştir.

Bu moda ise kentin özellikle başkent Londra şehri sakinleri için bir deniz tatil kenti olarak hızla gelişmesine neden olmuştur. Böylece o zamana kadar bir balıkçı kenti olan Brighton 1780'li yıllarda Kral George tipi mimarı stilli yeni yapılarla ve "teras" adı verilen rezidanslarla dolmaya başlamıştır. 1783'te o zaman "Galler Prensi" olan Prens George tarafından ziyaret edilmiş ve bu prens tarafından çok beğenilmiştir. Bundan sonra Galler Prensi çalışma saatleri dışındaki boş zamanlarını Brighton'da geçirmeye başlamıştır ve bu 1811'de hasta olan kral III. George'a naip olup "Naip Prens" adıyla anıldıktan ve sonra IV. George olarak tahta geçmesinden sonra da devam etmiştir. Bu da Brighton'un İngiltere'nin zenginleri ve ileri gelenleri için bir tatil merkezi olmasına yol açmıştır. Bu pres Brighton'un en merkezi bir mevkiinde 1767'den itibaren o zamanlar moda olan Hint-Arap mimarisi stilinde kubbelerle ve içerisi Orta-Doğu, Uzak-Doğu'dan getirilmiş veya onlardan taklit edilmiş mobilya ve mefruşat ile dolu "Brighton Krallık Pavyonu" adlı bir tatil konağı yaptırmaya ve sonra bunu genişletmeye başlamıştır. Bu dönemde yerleşkenin ismi Brighton olmuştur.[4]

1841'de Londra-Brighton demiryolu hattı yapılıp Brighton garı açılmıştır. Böylece Londra sakinleri günübirlik tatil için Brighton'a akmaya başlamışlar ve bunları ağırlamak için Brighton nüfus çok genişlemiştir. 1801 yerleşik nüfus 7000 civarında iken 1901'de bu 120.000 civarına çıkmıştır.[5] 1823'te deniz kenarında "Eğlence Rıhtımı" olarak "Samuel Brown" tasarımlara dayanan "Chain Pier (Zencir Eğlence Rıhtımı)" adlı bir yapı yapılmış ve 1823-1896 döneminde bu yapı çok popüler olmuş ve ünlü İngiliz ressamları Turner ve Constable tablolarında yer almıştır. Bu ayrıca İngiltere'nin Kraliçe Victoria döneminde sahil deniz tatil turizm merkezlerinde benzer yapıların yapılmasına bir örnek olmuştur. Aynı dönemde Brighton'da 1866'da "West Pier" ve 1899'da "Palace Pier" adlı ve günümüze kadar kalan diğer iki eğlence rıhtımı yapılmıştır. Brighton'da Kraliçe Victoria döneminde sahil büyük otellerle dolmaya başlamıştır ve bunlardan 1864'te yapılan "Grand Hotel" en tanınmışıdır.

Brighton etrafındaki şehirleşmiş bölge eski kent sınırlarının dışına yayılmaya başlamıştır. 1873'te ve 1952'de yapılan sınır değişiklikleri ile bu şehirleşmiş arazinin bir kısmı kent sınırları içine alınmıştır. Ama yine de şehirleşmiş bölge gelişmiştir; örneğin II. Dünya Savaşı'ndan sonra yapılan yerel idareye ait olan kiralık evlerden oluşan "Woodingdean" semti. 1961'de 160.000 kişiye ulaşan nüfus sahil boyunca yan yana uzayan Brighton, Worthing ve Littlehampton isimli üç yerleşim biriminden oluşan kent dokusuyla şehirsel nüfusu günümüzde yaklaşık olarak 480.000 olmuştur.[6]

1960'lı yıllardan itibaren İngiliz yazlık tatil alma gelenekleri değişmiş ve Güney Avrupa'ya "charter" uçuşlarıyla yapılan tatiller popüler olup İngiliz sahil şehirleri çok büyük ziyaretçi kaybetmişlerdir. Bunun sonucu Brighton'da da görülmüş ve şehir moda yerleşke olma imajını kaybetmiş; aşağı sınıfların günübirlik tatillerine hedef olan bir köhne sahil şehri olmaya yüz tutmuştur. 1970'li ve 1980'li yıllarda Brighton eski moda yaz tatili hedefi olmaya büyük gayretler sarf etmiştir. Bu uğraşlardan en önemlilerinden biri 0.51 km² üzerine 1971-1979 döneminde kurulan "Brighton Marina" olmuştur. Ayrıca yeni kurulan rezidanslar, örneğin "North Laine", eski 19. yüzyıl "Naiplik Dönemi" moda şehri imajına dönmeye yol açmıştır.

1974 yerel idare reformu ile Brighton Doğu Sussex Kontluğu'na bağlanmış ve eski yerel idare merkezi olma niteliğini kaybetmiştir. 1997'de yapılan yeni reformla Brighton ve Hove adlı tek-seviyeli yerle idareye bağlamıştır. 2000 yılında ise Kraliçe II. Elizabeth 2. bin yıl kutlamalarının biri olarak "Brighton ve Hove" yerleşkesine "şehir" olma şerefini bir kraliçe beratı ile bağışlamıştır.

Ekonomi

Brighton kentini yılda sekiz milyon civarında yerli ve yabancı turist tarafından ziyaret edilmektedir. Kentin aynı zamanda ciddi bir konferans turizm sanayisi bulunmaktadır: İşçi Partisi, Muhafazakâr Parti ve sendikalar yıllık toplantılarını burada yaparlar.


Eğitim

Brighton'da iki üniversite ve bir tıp fakültesi vardır.

Resimler

Kaynakça

  1. ^ "National Archives: Domesday Book: Brighton". Erişim tarihi: 13 Aralık 2009. 
  2. ^ Carder (1990), s.17
  3. ^ Özellikle zamanının bilgileri ve terimleri ile isorbüt, sarılık, cüzzam gibi "salgı bezleri" hastalıkları için denize girme tedavisi tavsiye etmiştir. Russell, Richard (1755). The Oeconomy of Nature in Acute and Chronical Dıseases of the Glands (8. bas.). John and James Rivington, London; and James Fletcher, Oxford. Erişim tarihi: 7 Aralık 2009. 
  4. ^ Mawer, A. and F.M. Stenton, The Place-Names of Sussex, Part II, Cambridge 1930, s.291.
  5. ^ Carder, Timothy (1990). The Encyclopaedia of Brighton. S.127 East Sussex County Libraries. ISBN 0-86147-315-9
  6. ^ "KS01 Usual resident population: Census 2001, Key Statistics for urban areas". 7 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2007. 

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Brighton ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bournemouth</span>

Bournemouth, İngiltere'nin Dorset kontluğuna sınırlarında bulunan bir şehir ve yerel idarî birimdir.

<span class="mw-page-title-main">Eastbourne</span>

Eastbourne, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin Güney Doğu bölgesinde iki-seviyeli Doğu Sussex Kontluğu'na bağlı olup ikinci seviyeli Eastbourne Borough İdaresi'nin merkezi olan bir kenttir.

<span class="mw-page-title-main">Preston, Lancashire</span>

Preston, (

<span class="mw-page-title-main">Wight Adası</span> Büyük Britanya adasının güneyinde yer alan İngiltereye bağlı ada

Wight Adası, Birleşik Krallık'ta İngiltere ülkesinin Güney Doğu bölgesinde bir "törensel kontluk" ve "bir tek seviyeli yerel idare birimi"dir. Tek seviyeli yerel idare biriminin yönetim merkezi Newport'dadır.

<span class="mw-page-title-main">Brighton ve Hove</span>

Brighton ve Hove Şehri, Birleşik Krallık'ta İngiltere ülkesinin Güney-Doğu bölgesinde bulunan iki Manş Denizi kıyısı plaj kentleri olan Brighton ve Hove kentlerinin birleştirilmesi ile ülke yerel idaresine göre 1997'de tek-seviyeli yörel idare statüsü verilerek ortaya çıkan ve 2000'de kraliyet beratı ile Şehir statüsü alan bir yerel idare ve yerleşim birimidir. Resmen idare açısından East Sussex kontluğuna bağlı olmamakla beraber, coğrafi görüşle ve törensel olarak East Sussex kontluğun bir parçası olduğu kabul edilmektedir. "Brighton ve Hove Şehri Tek-Seviyeli Yerel İdaresi" için idari merkez binası Hove kentinde yerleşiktir.

<span class="mw-page-title-main">Lancaster, Lancashire</span>

Lancaster, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin Kuzey Batı bölgesinde Lancashire Kontluğu içinde bulunan ve ikinci seviyede yerel idare olan Lancaster Şehri'nin merkezi olan bir kenttir. Lancaster kenti bir coğrafya birimi ile "Lancaster Şehri" yerel idare birimi arasında önemli farklar bulunur. 1972'de kurulan "Lancaster Şehri" sınırları içinde "Lancaster" kent yerleşkesini ihtiva ettiği gibi ek olarak daha birkaç şehir, kasaba, köy ve kırsal yerleşim de ihtiva etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Blackpool</span>

Blackpool, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinde Kuzey Batı İngiltere bölgesinde bulunan bir tek-seviyeli "Blackpool Borough" yerel idaresi ve bu yerel idareye bağlı bulunan ve bu yerel idarenin merkezinin bulunduğu kenttir. Blackpool hâlâ törensel olarak Lancashire Kontluğunun bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Southport</span>

Southport, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin Kuzey Batı bölgesinde bulunan şimdi törensel "Merseyside Metropoliten Kontluğu" içinde ve tek-seviyeli yerel idare olan "Sefton Metropoliten Bölgesi" yerel idaresine bağlı, deniz kıyısında bulunan bir kenttir.

<span class="mw-page-title-main">Montesilvano</span> İtalyanın Abruzzo bölgesinde, Pescara iline bağlı ilçe (komün)

Montesilvano, güney İtalya'da Abruzzo Bölgesi'nde, Pescara iline bağlı ve il merkezi olan Pescara şehrinin merkezinin yakınında, Başkent Roma'ya 208 km uzaklikta bulunan bir kent ve bir komün. İsmi İtalyanca "koruluk dağ" anlamına gelir. Bir tepede yerleşik antik Orta Çağlara şehri ile deniz kıyısında bulunan bir modern yerleşkeden oluşur. Montesilvana ile Pescara şehri ve varoşları gelişip birbiri ile birleşip büyük metropoliten Pescara şehri oluşturmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Chorley, Lancashire</span>

Chorley, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin Kuzey Batı İngiltere bölgesinde 34.667 kişi nüfuslu bir kentsel yerleşkedir. İdari bakımdan birinci seviyeli yerel idare olan Lancashire Kontluğu'na bağlı olan ikinci seviyeli metropoliten olmayan yerel idare bölgesi olan Chorley (borough)'nin merkezî kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Batı Sussex</span>

Batı Sussex, İngiltere'nin Güney Doğu bölgesinde idari bakımdan "shire" tipi metropoliten-olmayan bir kontluk (county). Kontluğun idari merkezi Chichester'de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Somerset</span>

Somerset, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin Güney Batı bölgesinde iki seviyeli bir metropoliten olmayan kontluk ve yine o bölgede bulunan tek seviyeli metropoliten olmayan yerel bölge/boroughlar için bir "törensel kontluk"'dur. Semorset Kontluğu'nun uzun bir tarihi olmakla beraber fiilen 1974'te kurulmuştur ve 1996'dan itibaren 1974'te kurulan Avon Kontluğu'nun ortadan kaldırılmasıyla bazı reorganizasyona uğramıştır. Somerset Kontluğu yerel idare merkezi Taunton kentindedir.

Brighton şunlar da olabilir:

<span class="mw-page-title-main">Sheffield</span> Ingilterede bir şehir

Sheffield, Birleşik Krallık'ta, İngiltere ülkesinde Yorkshire ve Humber bölgesinde bir büyük kentsel yerleşim birimidir. Yerel idare açısından krallık seremoni bakımından Törensel Güney Yorkshire Metropoliten Kontluğu'na bağlıdır. 1989'da "Güney Yorkshire Metropoliten Kontluğu"'nun lağvedilmesi sonucu tek-seviyeli yerel idare olan Sheffield Şehri Yerel İdaresi'nin idare merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Morecambe</span>

Morecombe, Birleşik Krallık'a bağlı İngiltere'nin Kuzey Batı İngiltere bölgesinde idari bakımdan birinci seviyeli yerel idare olan Lancashire kontluğuna bağlı olan Lancaster Şehri ikinci seviyeli metropoliten-olmayan yerel idare bölgesinde bulunan ve kendi ismini taşıyan br koy/semt (parish) alt-yerel idaresinin merkezi olan bir küçük deniz sahili kentidir.

<span class="mw-page-title-main">St Asaph</span>

St Asaph, Birleşik Krallık'ın Galler Ülkesi'nin kuzeyinde "Denbighshire" Kontluğunda bulunan, Kraliçe II. Elizabeth'in tahta geçmesinin 50. yılı onuruna 2012'de "şehir" statüsü kazanmış bir yerleşkedir. Nüfusu 3.355 kişi olup Birleşik Krallık'ta şehir statüsü taşıyan yerleşkeler arasında nüfus bakımından Galler'de bulunan St Davids'den sonra alttan ikinci sıradadır.

<span class="mw-page-title-main">Gold Coast</span>

Gold Coast, Avustralya'nın Queensland eyaletinin güneydoğusunda Pasifik sahillerinde bulunan deniz kıyısında 40 km'den daha fazla uzanan ve diğer şehirleşmiş sahil bölgeleriyle birleşen bir idari yerleşim bölgesidir.

<span class="mw-page-title-main">Güney Doğu İngiltere</span>

Güney Doğu İngiltere 1994'te kurularak tanımlanmış ve 1999'da istatistiksel verilere baz olarak kabul edilmiş İngiltere ülkesinin bir resmi bölgesidir. Bu bölgede Berkshire, Buckinghamshire, East Sussex, Hampshire, Wight Adası, Kent, Oxfordshire, Surrey ve West Sussex kontlukları ve törensel kontlukları bulunmaktadır. Fakat genel konuşmalarda "Güney Doğu İngiltere" terimi daha değişik olarak tanımlanmakta kullanılmaktadır. İngiltere bölgelerinin her bölgesi gibi bu yetkilerle donatılmış bir seçilmiş konsey veya idari birim bulunmamaktadır. 1997'de yapılan genel seçimler hükûmete gelen İşçi Partisi bölgelere seçilmiş idareler, konseyler ve yerel politik yetkiler vermeyi vadetmişti ama Kuzey Doğu İngiltere bölgesi için bu konuda yapılan referandumda halkın bunu kabul etmemesi dolayısıyla bölgelere seçilmiş siyasi idare ve politik yetkiler verilemesi bir kenara bırakılmıştır. 2010 seçimleriyle başa gelen Muhafazakâr Parti ve Liberal Parti koalisyonu da kurulmuş olan gölge bölge idarelerini de ortadan kaldırmıştır ve bölgede bulunan 74 yerel idare konseyden temsilcilerinden oluşan "Güney Doğu İngiltere Yerel İdare Konseyleri (SEEC)" adlı bir kuruma stratejik yerel sorunlarla uğraşma hakkı vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Sussex</span>

Doğu Sussex, İngiltere'nin Güney Doğu bölgesinde idarî bakımdan shire tipi bir county'dir. County idarî merkezi, Lewes'de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hastings</span>

Hastings, İngiltere'nin Güney Doğu bölgesinde Manş Denizi kıyısında bir kenttir ve yerel idare olarak "Hastings Borough Yerel İdare Konseyi"'ne bağlıdır. Hastings kenti ve Hastings Borough aynı zamanda coğrafi olarak ve kraliçe ile ilgili seremonilerde Doğu Sussex törensel kontluğu içinde olduğu kabul edilmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.