İçeriğe atla

Brighstoneus

Brighstoneus
Yaşadığı dönem aralığı: 122-126 myö
Apsiyen-Apsiyen 
PreЄ
J
↓
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Dinosauria
Takım:†Ornithischia
Alt takım:†Ornithopoda
Klad:†Hadrosauriformes
Cins:†Brighstoneus
Lockwood vd., 2021
Tip tür
† Brighstoneus simmondsi

Brighstoneus (Brighstone köyüne atıfta bulunur), İngiltere Wight adasındaki Erken Kretase yaşlı Wessex Oluşumundan bilinen bir kuş kalçalı hadrosauriform dinozor cinsidir. Cinsin şimdilik içerdiği tek tür B. simmondsi'dir.[1]

Kökenbilim

Brighstoneus cins adı, Wight adasındaki Brighstone köyünden dolayı verilmiştir. Bu köy erken dinozor araştırmalarında çok önemli keşiflere sahip Viktorya dönemi fosil koleksiyoncusu William Fox'a da ev sahipliği yapmıştır. Bu canlının tür adı ilgili fosil numuneleri keşfeden Mr. Keith Simmonds onuruna simmondsi olarak verilmiştir.[1]

Keşif

İlk başta 1978 yılında amatör paleontolog K. Simmonds, İngiltere'nin güney sahili açıklarında bir ada olan Wight adasında yaptığı bir gezide birtakım fosil parçaları buldu. Fosil numuneler 40 yıl sonra araştırma için kullanılana kadar Wight adasındaki the Dinosaur Isle Museum'da tutuldu. Erken Kretase yaşlı Wessex Oluşumundan çıkarılan numunelere MIWG 6344 adı verildi ve fosillerin bulunduğu jeolojik katman yaklaşık olarak 125 milyon yaşında bir bitki enkazı tabakasıydı.[2]

Fiziksel Özellikler

Brighstoneus simmondsi

İlgili fosil numune (MIWG 6344) parçalı bir fosildir. Aşağıdaki anatomik ögelerden oluşmaktadır: Ön üst çenenin sağ dorsal çıkıntısı, sağ-sol maksiler kemik, sol palpebral, sol nazal kemik, alt çenenin sağ ve sol kısmı, ön alt çene, bir geçiş sırt omuru, yedi sırt omuru, kuyruksokumu, dorsal kaburga, altı boyun omuru, kalça kemiği ve alt parçası, pubis çıkıntısı, sağ uyluk. Bu numuneye ait bazı parçalar özel mülkiyet altındadır ve incelemeye tabi tutulamamıştır. İskelet üzerindeki oranlara dayanarak bu canlının 8 metre uzunluğa ve 1 ton ağırlığa sahip olduğu düşünülmektedir.[1][2] Brighstoneus, diğer İguanodontianlardan belli otapomorfi ve eşsiz karakter kombinasyonlarıyla ayrılır. Bu otapomorfilerden biri maksiler diş taçlarının hem ana diş sırtında hem de dişin arka kısmında (lingual side) ortaya konumlanan sırtta çıkıntı yapmasıdır. Diğer otapomorfi de dış bükey yanal duvarları olan küçük bir burun çıkıntısını burun deliklerine doğru genişleyerek oluşturan burundur. Bu cinse ait özel karakter kombinasyonlarıysa alt çenesinde 28 adet diş boşluğu bulundurması ve bu diş boşluklarının paralel olmayan duvarlarıdır.[1]

Sınıflandırma

Brighstoneus'un sistematik sınıflandırma pozisyonu Xu ve arkadaşlarının önceki araştırmalardan alarak hazırladıkları matriksin (veri tablosu) değiştirilmiş bir versiyonu kullanılarak incelenmiştir. Kladistik yöntemle Brighstoneus, bir Hadrosaur değildir. Bu cins Hadrosauriformes olarak değerlendirilmiştir.[1][3] Brighstoneus, fosilleri aynı bölgeden çıkarılan yakın akraba olduğu düşünülen Mantellisaurus'tan 4 milyon yıl daha yaşlıdır, yukarıdaki söylenen otapomorfilerden ötürü İguanodon ve Mantellisaurus'tan ayrı bir cins olarak kabul görmüştür.[1]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f Lockwood, Jeremy; Martill, David; Maidment, Susannah. "A new hadrosauriform dinosaur from the Wessex Formation, Wealden Group (Early Cretaceous), of the Isle of Wight, southern England". Taylor & Francis Online. Journal of Systematic Palaeontology. 27 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2021. 
  2. ^ a b Marples, Megan. "A new dinosaur species was discovered decades after its bones were excavated". CNN. CNN. 27 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2021. 
  3. ^ Black, Riley. "New species of UK dinosaur was 8 metres long with a bulbous nose Read more: https://www.newscienNew species of UK dinosaur was 8 metres long with a bulbous nose". Newscientist. Life. 27 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2021.  |başlık= dış bağlantı (yardım)

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Allosaurus</i> teropod dinozor cinsi

Allosaurus, Geç Jura döneminde yaşamış Carnosauria kladından bir teropod dinozor cinsi. Yaşadığı dönemde Avrupa ve Kuzey Amerika'nın bilinen en büyük etobur dinozorlarından biriydi.

<i>Spinosaurus</i> teropod dinozor cinsi

Spinosaurus, günümüzden 99 ila 93.5 milyon yıl önce Kuzey Afrika'da yaşamış bir teropod dinozor cinsi. Alman paleontolog Ernst Stromer tarafından tanımlanan bu cins ilk olarak 1910'larda Mısır'da keşfedilen kalıntılardan bilinir. Bu kalıntılar 2. Dünya Savaşı esnasında yok edildi; ancak kafatasına ait ekstra parçalar son yıllarda gün yüzüne çıktı. Tanımlanan fosillerin bir veya iki türe ait olduğu konusu açık değildir. Fas'ta toparlanan S. marocannus potansiyel bir tür olmasına rağmen cinsin en iyi bilinen türü Mısır'daki S. aegyptiacus'tur. Bilinen en büyük etçil dinozordu.

<i>Dilophosaurus</i> teropod dinozor cinsi

Dilophosaurus, Erken Jura döneminde Kuzey Amerika'da yaşamış bir bazal teropod dinozor cinsidir.

<i>Halszkaraptor</i> yarı sucul dromaeosaurid dinozor cinsi

Halszkaraptor, geç Kretase döneminde Moğolistan'da yaşamış bir dromaeosaurid dinozor cinsidir. Bilinen tek türü Halszkaraptor escuilliei'dir.

<i>Gigantoraptor</i> maniraptoran dinozor cinsi

Gigantoraptor, Geç Kretase döneminde (Senoniyen) Moğolistan'da yaşamış, dev bir Oviraptorosaurian teropod dinozor cinsidir.

<i>Carcharodontosaurus</i> Teropod dinozor cinsi

Carcharodontosaurus Geç Kretase (Cenomanian) zamanında Kuzey Afrika'da yaşamış Carcharodontosaurid teropod bir dinozor cinsidir. Cins adı Carcharodon'dan gelir, Grekçe karchar[os] ve odōn sözcükleri ve -saurus ("kertenkele") son ekinin birleşmesiyle oluşur. Cins güncel olarak iki tür içerir; C. saharicus ve C. iguidensis.

<i>Camptosaurus</i>

Camptosaurus, Batı Kuzey Amerika'nın Geç Jura dönemi'nde yaşamış, Kuş kalçalı dinozor cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Ouranosaurus</span>

Ouranosaurus Erken Kretase (Aptian) döneminde bugünkü Nijer dolaylarında yaşamış otçul ornithopod dinozor cinsidir.

<i>Sphenacodon</i> bazal sinapsid

Sphenacodon, Geç Karbonifer ve Erken Permiyen dönemlerinde yaklaşık 300 ila 280 milyon yıl önce yaşamış bir sinapsid cinsidir. Yakından ilişkili Dimetrodon gibi, Sphenacodon da Eupelycosauria ailesi olan Sphenacodontidae'nin etçil bir üyesiydi. Bununla birlikte, Sphenacodon'un sırtında, Dimetrodon'da bulunan uzun sırt yelkeni yerine, omurlarındaki bıçak benzeri kemiklerden oluşan alçak bir tepe vardı. Sphenacodon fosilleri, New Mexico ve ABD'deki Utah-Arizona sınır bölgesinden bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Oviraptorosauria</span> maniraptoran dinozor kladı

Oviraptorosaurlar, Asya ve Kuzey Amerika'nın Kretase döneminden bilinen tüylü, maniraptoran dinozor grubudur. Kısa, gagalı ve papağan benzeri kafatasları ile ayırt edilirler. Boyutları hindi büyüklüğündeki Caudipteryx'ten 8 metre uzunluğunda ve 1,4 ton ağırlığında Gigantoraptor'a kadar değişiyordu. Grup kuşların atalarıyla yakın akrabadır ve pek çok kuş benzeri özelliğe sahiptir. Maryanska vd. (2002) ve Osmólska vd. (2004), ilkel uçamayan kuşları temsil edebileceğini öne sürmüştür. En eksiksiz oviraptorosaur örnekleri Asya'da bulunmuştur. Kuzey Amerika'daki oviraptorosaur fosilleri seyrektir.

<i>Eotyrannus</i> Kretase döneminde yaşamış teropod dinozor cinsi

Eotyrannus, Erken Kretase Avrupa'sından bir theropod dinozor cinsidir ve Tyrannosaurus rex'in erken bir atasıdır. Bu cins, Coelurosauria içinde ilgili bir grup olan tyrannosauroidler arasında yer alır. Cinse ait tek tür olan Eotyrannus lengi, güney İngiltere'de bulunan ve muhtemelen Alt Kretase'den (Barremiyen) gelen yüzde 40 korunmuş bir iskeletten bilinmektedir.

Phiomicetus, 43 ila 42 milyon yıl önce Orta Eosen'de şimdiki Mısır'da yaşamış bir protocetid balina cinsidir. Güçlü çeneleri ve büyük dişleri vardı, bu da büyük avları avlamasına ve parçalamasına izin verecekti.

<i>Pendraig</i> bazal neotheropod

Pendraig, geç Triyas döneminde, şimdiki Birleşik Krallık'ta yaşamış bazal teropod dinozor cinsi. Cinse ait yalnızca tek bir tür bilinir: Pendraig milnerae. Pendraig, tanımlandığı tarihte (2021) Birleşik Krallık'tan bilinen en eski teropoddu.

<i>Kaprosuchus</i> domuz

Kaprosuchus, soyu tükenmiş bir mahajangasuchid crocodyliform cinsidir. Nijer'in Üst Kretase yaşlı Echkar Formasyonu'ndan çıkarılan neredeyse eksiksiz tek bir kafatasından bilinmektedir. Cins adı, Grekçe: κάπρος, kapros ("domuz") ve Grekçe: σοῦχος soukhos ("timsah") sözcüklerinden oluşan bir ad tamlaması olan Kaprosuchus yani "domuz timsahı"dır. Bu ad ona domuzlarınkine benzeyen sıra dışı köpek dişleri dolayısıyla verilmiştir. Bu cinsi ilk kez 2009 yılında ZooKeys'de yayınlanan bir monografide Anatosuchus ve Laganosuchus gibi diğer Sahra timsahlarıyla birlikte tanımlayan Paul Sereno ve Hans Larsson tarafından "BoarCroc" olarak adlandırılmıştır. Tip türü K. saharicus'tur.

<i>Iberospinus</i> teropod dinozor cinsi

Iberospinus Portekiz'in Erken Kretase (Barremiyen) yaşlı Papo Seco Formasyonu'ndan soyu tükenmiş bir spinosaurid dinozor cinsidir. Bu cins, bir bireye ait çeşitli kemik örneklerinden bilinen tek bir tür olan I. natarioi'yi içerir. Iberospinus, İber Yarımadası'ndan bilinen dört spinosaurid taksondan birini temsil eder, diğerleri Baryonyx, Vallibonavenatrix ve Camarillasaurus'tur.

<i>Bashanosaurus</i>

Bashanosaurus Çin'in Chongqing kentinde yer alan Orta Jura yaşlı Shaximiao Oluşumundan çıkarılan bir stegosaur cinsidir. Tip türü B. primitivus'tur. İlkin stegosaur cinslerinden biri olarak düşünülmektedir, bir önceki en yaşlı stegosaur olan Adratiklit'ten 1 milyon yıl daha yaşlıdır.

Yuxisaurus Erken Jura döneminde yaklaşık 192-174 milyon yıl önce bugün Çin'e denk düşen yerde yaşayan ilkin bir Thyreophoran cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Masiakasaurus</span>

Masiakasaurus Geç Kretase döneminde Madagaskar'da yaşamış noasaurid bir teropod cinsidir. Alt çenesinin önünde yer alan ve nadir görülen farklı diş yapılarıyla ünlüdür.

<i>Vectipelta</i>

Vectipelta, İngiltere'nin Erken Kretase yaşlı Wessex Formasyonu'ndan çıkarılan soyu tükenmiş bir ankilozor dinozor cinsidir. Cins, birkaç osteoderm içeren parçalı bir iskeletten bilinen tek bir türü, V. barretti, içerir. Tanımından önce tarihsel olarak "Kargı ucu ankylosaur" olarak biliniyordu.

<i>Vectidromeus</i>

Vectidromeus, İngiltere'nin Erken Kretase yaşlı Wessex Formasyonu'ndan soyu tükenmiş bir hypsilophodontid ornitopod dinozor cinsidir. Cins, genç bir bireye ait parçalı iskeletten bilinen tek bir tür olan V. insularis'i içerir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.