Boğazköy Sfenksi - Turkipedia

Boğazköy-Hattuşaş Sfenksi, Hitit Uygarlığı'ın başkenti Hattuşa'nın (bugünkü Çorum'un Boğazkale ilçesi yakınları) şehir kapısını süslemek üzere yapılmış olan dört sfenks heykelinden birisidir; günümüzde Boğazköy Müzesi'nde sergilemektedir.

Kireçtaşından yapılmış aslan gövdeli, insan yüzlü ve kanatlı Boğazköy sfenksi M.Ö. 1300 yıllarına tarihlenir. Hattuşa kent savunma sisteminin büyük güney burcunun ortasındaki "Yerkapı" olarak adlandırılan tünelin (potern) üzerine inşa edilmiş kapıyı süsleyen Boğazköy sfenksi, kapının sağ tarafında yer almaktaydı.^[1] Hattuşa'nın M.Ö. 1200 yıllarındaki yıkımı sırasında parçalanan Boğazköy sfenksinin parçaları, Boğazköy'de 1906'da başlayan Alman Şark Cemiyeti (Deutsche Orientgesellschaf) ve İstanbul Müzesi'nin ortak çalışması ile ortaya çıkarıldı.^[1]

Kazı sonucuna göre Hattuşa'nın yıkımı sırasında kent kapısının taşları yangın geçirerek parçalandığı, sadece bir sfenskin bu yıkıma karşı koyabildiği tespit edilmiştir.^[1] Parçalanan sfenkslere ait parçalar, kazılarda elde edilen Hitit arşivine ait tabletlerle birlikte koruma- onarım için 1915-1917 yıllarında Berlin'e götürülmüştür.^[2] 1924 yılında tamamlanan çalışmalar sonucunda üç sfenksten ikisi tekrar birleştirilebildi.^[1] Onarımları bitirilen üç bin civarında tablet ile bir sfenks 1924-1943 yıllarında parça parça iade edilip^[2] İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde korumaya alındı. Boğazköy Sfenksi ise ancak 2011'de iade edildi ve Çorum'daki Boğazköy Müzesi'nde sergilenmeye başladı.

İade süreci

I. Dünya Savaşı sırasında onarım için Berlin'e götürülen Boğazköy sfenksinin iadesi için 1938 yılına kadar Türk ve Alman yetkililer arasındaki görüşmelere devam edilmiş; ancak II. Dünya Savaşı'nın başlaması ve savaş sonrasında ise Berlin Pergamon Müzesi'nin Doğu Almanya'da kalması üzerine ilişkiler kesilmiştir.^[2] 1973 yılında Türkiye'nin Doğu Almanya'yı resmi olarak tanımasından sonra sfenksin iadesi ile ilgili görüşmelere 1974 yılında tekrar başlandı ve 24 Temmuz 1987 yılında sfenksin iadesi amacıyla Unesco'ya başvuruldu. 1990'da iki Almanya'nın birleşmesi sonucu konu tekrar gündeme geldi. 2011 yılında Türk ve Alman heyetleri toplantısında sfenksin Türkiye'ye iadesi konusunda uzlaşıldı; sfenksin Pergamon Müzesi'nden sökülüp Boğazköy Müzesi'nde hazırlanan yerine taşınması kararlalaştırıldı.^[3] 26 Kasım 2011 tarihinde yapılan bir törenle Boğazköy Müzesinde sergilenmeye başlandı.^[4]

Ayrıca bakınız

Boğazköy Müzesi

Kaynakça

^ ^a ^b ^c ^d Müller-Karpe, Andreas. "Sfenksin Gizemi". Aktüel Arkeoloji dergisi Sayı 23, Yıl 2011. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
^ ^a ^b ^c "Boğazköy Sfenksi Coğrafyasına Dönüyor". Arkeolojihaber.net. 5 Haziran 2011. 17 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
^ Güçlütürk, Tark; Genç, Uğur; Aşar, Ali Osman. "Boğazköy-Hattuşaş Sfenksi'nin Türkiye'ye Getirilişi ve Koruma-Onarım Çalışmaları". 24 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.
^ "Almanya'dan İadesi Sağlanan Boğazköy Sfenksi". Kulturvarliklari.gov.tr sitesi. 15 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2017.

İlgili Araştırma Makaleleri

Hititler ya da Etiler, Tunç Çağı'nda Anadolu, Levant ve Kıbrıs'ta varlık göstermiş bir halk.

Pergamon, günümüzde İzmir iline bağlı Bergama ilçesinin merkezinin yerinde kurulu antik kentin adıdır. Pergamon, eski çağlarda Misya bölgesinin önemli merkezlerinden biriydi. MÖ 282-133 arasında da Pergamon Krallığı'nın başkentiydi. Pergamon adı, bir söylence kahramanı olan Pergamos'tan gelir. Pergamos'un, Teuthrania kralını öldürdükten sonra kenti ele geçirdiği ve kendi adını verdiği sanılır. Başka bir söylenceye göre de Teuthrania Kralı Grynos savaşta Pergamos'tan yardım istemiş, zaferden sonra iki kent kurdurarak birine onun onuruna Pergamon, ötekine de Gryneion adını vermiştir.

Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan bir tarih ve arkeoloji müzesidir. Müzede, Anadolu'da yaşamış olan uygarlıklardan geriye kalan arkeolojik eserler kronolojik olarak sergilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Halet Çambel</span> Türk eskrimci ve arkeolog

Halet Çambel, Türk arkeologdur.

Alacahöyük, Çorum'un Alaca ilçesinin 15 km kuzeybatısındaki Alacahüyük köyündeki bir höyüktür. Bu höyükte dört ayrı kültür evresinden kalma 15 yerleşim ya da yapı katı saptanmıştır.

Kadeş Antlaşması, aynı zamanda Mısır-Hitit barış antlaşması, Ebedi Antlaşma veya Gümüş Antlaşma olarak da bilinir, her iki tarafın da versiyonlarının günümüze ulaştığı tek Antik Yakın Doğu antlaşmasıdır. Aynı zamanda bilinen en eski barış antlaşmasıdır.

Hititçe veya Hitit dili, Tunç Çağı'nda Anadolu'da yaşamış Hititlerin veya dillerinde kendilerine verdikleri isimleri ile Neşalıların konuşmuş olduğu, Hint-Avrupa dillerinin Anadolu alt grubuna ait bir ölü dil. Dil, diğer Anadolu dilleri olan Luvice ve Palaca ile yakından ilişkilidir. Tarihte belgelenmiş en eski Hint-Avrupa dilidir.

Çorum Müzesi, Çorum il merkezinde bulunan bir arkeoloji ve etnografya müzesidir. Müzede Alacahöyük, Boğazköy, Hattuşaş, Pazarlı ve Kuşsaray gibi arkeolojik kazı merkezlerinden çıkarılan buluntular sergilenmektedir. Çorum Müzesi ilk olarak 13 Ekim 1968 tarihinde, günümüzde kullanılmayan ilk binasında hizmete girmiştir. 1968 yılından itibaren 33 yıl hizmet veren müze binası, arkeolojik kazılardan elde edilen eserlerin yoğunluğu nedeniyle ihtiyaca cevap veremez duruma gelmiştir. Bunun üzerine yapımı 1908 yılında başlayıp 1914 yılında tamamlanan ve yapıldığı günden itibaren hastane, Ziraat Mektebi, Makine Meslek Yüksek Okulu olarak hizmet veren bina, Çorum Müzesi'nin yeni binası olarak kullanılmak üzere 1986 yılında tahsis edilmiştir. 1988 yılında yangın geçiren bina, 1989 yılında müze olarak kullanılmak üzere restore edilmeye başlanmıştır. Restorasyon çalışmalarının tamamlanması ile Çorum Müzesi; 11.03.2003 tarihinde, bu tarihî binada ziyarete açılmıştır.

Yazılıkaya, Çorum ilinde, Hitit başkenti Hattuşaş antik yerleşkesinin 2 km kuzeydoğusunda yer alan, doğal kayalar arasına yapılmış Hitit açık hava tapınağıdır. Kayalar arasındaki iki açıklık Hitit tanrılarını resmeden rölyeflerle işlenmiştir ve Hitit döneminden kalan en önemli anıtsal eserlerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Bedřich Hrozný</span> Çek asıllı Alman Asurolog

Bedřich Hrozný, Hitit metinlerini okumayı başarabilen Çek asıllı Alman Asurolog.

Hattuşa ya da Hattuşaş, Hititler'in Geç Tunç Çağı dönemindeki başkentidir. Çorum il merkezinin 82 km güneybatısındaki Boğazkale ilçesinde bulunmaktadır.

Tahsin Özgüç, Türk arkeolog ve akademisyendir.

Bergama Müzesi,, Berlin'de Müzeler Adası'nda, Am Kupfergraben caddesinin karşısında yer alan beş müzeden biridir. Müze binası, mimar Alfred Messel tarafından tasarlandı. Ludwig Hoffmann yönetimindeki inşaat 1910'da başladı ve 1930'da tamamlandı.

Kurunta MÖ 13. yüzyılın sonlarında yaşamış Hitit prensi ve Tarhuntassa ülkesi kralıdır. Hitit kralı IV. Tuthaliya'nın hükümdarlığı sırasında çok kısa bir süre için Hitit başkentini ele geçirip kendini büyük kral ilan etmiş olabileceği ileri sürülmüştür.

Ulusal Arkeoloji Müzesi, İspanya'nın başkenti Madrid'de Plaza de Colón meydanında bulunan kamuya açık arkeoloji müzesidir.

Nerik, günümüzde Samsun'a bağlı Vezirköprü ilçesinin 7 kilometre kuzeybatısında bulunan Oymaağaç Höyüğü'nde tespit edilen antik kent.

<span class="mw-page-title-main">Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi</span> Gaziantepte arkeolojik alan

Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi, Gaziantep ilinin İslahiye ilçesine bağlı Yesemek mahallesi yakınlarındaki bir açık hava müzesi ve arkeolojik sit alanıdır. Alan Hitit zamanında bir taş ocağıydı, 100.000 m² alanı ile antik Yakın Doğu'nun bilinen en büyük taş işçiliği atölyesiydi.

Boğazköy Müzesi Çorum'un 82 kilometre (51 mi) güneybatısındaki Boğazkale ilçe merkezinde hizmet veren; ağırlıklı olarak Hitit dönemine ait eserlerin sergilendiği müze Boğazköy Müzesi, Çorum'un güneybatısındaki Boğazkale ilçe merkezinde yer almaktadır.

Kayseri Arkeoloji Müzesi, Kayseri'nin Melikgazi ilçesinde bulunan arkeoloji müzesi. 1965 yılında inşaatına başlandı ve Haziran 1969'da hizmete açıldı.

Hans Gustav Güterbock, Alman-Amerikalı Hititolog. Almanya'da doğup eğitim gören akademisyen, Yahudi kökenli olmasından ötürü dönemin Nazi baskısından kariyerini noktalayan ve Türkiye'ye yerleşmek zorunda kalan akademisyenlerden biridir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.