İçeriğe atla

Bozunma zinciri

Bozunma zinciri ya da bozunum zinciri, farklı radyoaktif bozunma ürünlerinin bir dizi değişimler geçirmesiyle sonuçlanan bozunma dizisidir. Radyoizotopların çoğu tek bir bozunma sonrasında direkt olarak kararlı bir duruma geçmez ve kararlı bir izotop ortaya çıkana kadar bir dizi bozunmaya maruz kalır.[1]

Kaynakça

  1. ^ Audi, Georges; Bersillon, Olivier; Blachot, Jean; Wapstra, Aaldert Hendrik (2003). "The NUBASE evaluation of nuclear and decay properties". Nuclear Physics A (İngilizce). 729: 3-128. Bibcode:2003NuPhA.729....3A. doi:10.1016/j.nuclphysa.2003.11.001. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Fransiyum</span> sembolü Fr, atom numarası 87 olan kimyasal element

Fransiyum, sembolü Fr ve atom numarası 87 olan kimyasal element. Bilinen elementler içinde en az elektronegatifliğe sahip olan ve astatinden sonra doğada en az bulunan elementtir. Astatin, radyum ve radona bozunan fransiyumun radyoaktivitesi son derece yüksektir. Bir alkali metal olarak bir tane değerlik elektronuna sahiptir.

Astatin; simgesi At, atom numarası 85 olan radyoaktif bir elementtir. Yalnızca bazı ağır elementlerin bozunma ürünü olarak meydana gelir ve Dünya'nın yerkabuğunda doğal yollarla oluşan elementlerin en nadir olanıdır. En kararlı izotopu, 8,1 saatlik yarı ömre sahip astatin-210'dur. Kendi radyoaktivitesinin ürettiği ısı ile anında buharlaşmasından ötürü elementin saf bir örneği elde edilememiştir.

<span class="mw-page-title-main">Oganesson</span> Atom numarası 118 olan yapay bir element

Oganesson; simgesi Og, atom numarası 118 olan yapay bir elementtir. Periyodik tablonun p bloğunda yer alır ve 7. periyodun son elementidir. Soy gazlar olarak adlandırılan 18. grupta yer alsa da, bu gruptaki tek yapay elementtir ve diğer soy gazların aksine reaktif olduğu tahmin edilir. Keşfedilen elementler içinde en büyük atom numarasına ve atom kütlesine sahip olanıdır. Radyoaktif bir element olan oganesson, 1 milisaniyeden az yarı ömrüyle son derece kararsızdır. Önceki tahminlerin aksine gaz değil, göreli etkilerden ötürü normal koşullar altında bir katı ve ya yarı iletken ya da bir zayıf metal olduğu öngörülür. Elementin, varlığı teyit edilmiş bir izotopu ya da sentezlenmiş bir bileşiği yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Proton-proton zincirleme reaksiyonu</span> yıldızların hidrojeni helyuma dönüştürdüğü bilinen iki nükleer füzyon reaksiyonu setinden biri

proton-proton (pp) zincir reaksiyonu, yıldızların hidrojeni helyuma dönüştürdüğü bilinen iki nükleer füzyon reaksiyonu setinden biridir. Güneş kütlesine eşit veya daha az kütleli yıldızlarda egemendir. Bilinen diğer reaksiyon CNO döngüsüdür. CNO, daha çok güneş kütlesinin yaklaşık 1.3 katından daha büyük kütlelere sahip yıldızlarda hakim olabilen reaksiyonlardır.

<span class="mw-page-title-main">Nükleer fizik</span> atom çekirdeğinin yapısı ve davranışı ile uğraşan fizik alanı

Nükleer fizik veya çekirdek fiziği, atom çekirdeklerinin etkileşimlerini ve parçalarını inceleyen bir fizik alanıdır. Nükleer enerji üretimi ve nükleer silah teknolojisi nükleer fiziğin en çok bilinen uygulamalarıdır fakat nükleer tıp, manyetik rezonans görüntüleme, malzeme mühendisliğinde iyon implantasyonu, jeoloji ve arkeolojide radyo karbon tarihleme gibi birçok araştırma da nükleer fiziğin uygulama alanıdır.

Yapay bir element olan kaliforniyum (Cf), diğer yapay elementler gibi kararlı izotopa sahip değiltir. Sentezlenen ilk izotopu 254Cf'dir. Bilindiği kadarıyla 237Cf ve 256Cf arasında yirmi radyoizotopu ve bir nükleer izomeri (249mCf) bulunmaktadır. En kararlı izotopu 900 yıllık yarı ömrü ile 251Cf'dir.

<span class="mw-page-title-main">Nükleer yakıt</span> nükleer enerji elde etmek için kullanılan maddeler

Nükleer yakıt, nükleer enerji elde etmek için kontrollü nükleer füzyon ya da nükleer fisyon yapmak amacıyla kullanılan maddelerdir. Nükleer yakıtlar tüm yakıtlar içinde enerji yoğunluğu en yüksek olanlarıdır.

Aaldert Hendrik Wapstra Hollandalı fizikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Bozunma ürünü</span>

Bozunma ürünü, yavru ürün, yavru izotop, radyoyavru veya yavru nüklit, radyoaktif bozunma sonrasında arta kalan nüklittir. Radyoaktif bozunma genellikle bir dizi adımlar halinde ilerler ve bu adımların bütünü bozunma zinciri olarak adlandırılır. 238U'nun 234Th'ye bozunması ardından 234mPa ve ardından 206Pb'ye bozunmalar, bozunma zincirine bir örnektir.

Radonun (86Rn) bilinen izotopları, 195Rn ile 229Rn aralığında ve tamamı radyoaktif olup toplamda 35 tanedir. Yarı ömrü 3.823 gün olan 222Rn en kararlı radon izotopudur. 218, 219, 220, 222Rn olmak üzere dört radon izotopu, sırasıyla doğada bulunan 218At, 223Ra, 224Ra ve 226Ra izotoplarının bozunma ürümleridir. 218Rn ve 222Rn, 238U izotopunun bozunma zincirinin ara ürünleri iken; 219Rn ile 220Rn, sırasıyla 235U ile 232Th izotoplarının bozunma zincirlerinin son ürünleridir.

Kurşunun (82Pb), kararlı olmayan yapay izotopları dahil toplam 43 izotopu vardır. 204Pb, 206Pb, 207Pb ve 208Pb ise kararlı izotoplarıdır.

Parçacık hızlandırıcılarda sentezlenen yapay bir element olan küriyum (96Cm), bu yüzden bir standart atom ağırlığına sahip değildir. Tüm yapay elementler gibi kararlı izotopları yoktur. 1944'te sentezlenen ilk izotopu olan 242Cm 162,8 milisaniyelik yarılanma süresine sahipti. Elementin, kütle numarası 233 ile 251 arasında bilinen 19 radyoizotopunun yanı sıra bilinen 10 nükleer izomeri bulunmaktadır. En uzun ömre sahip izotop, 15,6 milyon yıllık yarı ömre sahip 247Cm'dir.

Kromun (24Cr), kütle numaraları 42 ile 67 arasında, kararlı olmayan yapay izotopları dahil toplam 26 izotopu vardır. 50Cr, 52Cr, 53Cr ve 54Cr, doğal ve kararlı izotoplarıdır. Bunlar arasında, %83,789 doğal bolluk oranıyla 52Cr, en bol bulunan krom izotopudur.

Bizmutun (83Bi), 184Bi ile 224Bi arasında, tamamı kararlı olmayan toplam 41 izotopu vardır.

Astatinin (85At), tamamı radyoaktif olan ve kütle numaraları 191 ile 229 arasında değişen 39 bilinen izotopu vardır. Bunların yanı sıra 24 bilinen yarı kararlı uyarılmış hâli mevcuttur. Elementin en uzun yarı ömre sahip izotopu olan 210At'nin yarı ömrü 8,1 saatken doğal izotopları arasındaki en uzun yarı ömre sahip olanı ise 56 saniyeyle 219At'dir.

Bizmut-209 (209Bi, Bi-209), bizmutun bir izotopudur. 2,01×1019 yıllık yarı ömrüyle, alfa bozunmasına uğrayan bilinen radyoizotopların arasında en uzun yarı ömre sahip olanı konumundadır. 83 proton ile sihirli sayı olan 126 nötrona sahip olup atom kütlesi 208,9803987 akb'dir.

İyot-131, iyodun bir izotopudur. 8,0197 günlük yarı ömrünün ardından beta bozunmasına uğrayarak ksenon-131'i oluşturur.

Radyumun (88Ra) bilinen izotopları, 202Ra ile 234Ra aralığında ve tamamı radyoaktif olup toplamda 33 tanedir. Yarı ömrü 1600 yıl olan 226Ra en kararlı ve en yaygın bulunan radyum izotopudur.

Beta bozunmasına karşı kararlı izobar, çekirdeğindeki bir nötronun protona ya da protonun nötrona dönüşmesiyle meydana gelen beta bozunmasına uğraması mümkün olmayan bir izobardır. Günümüzde bu tanıma uyan 350 bilinen nüklit vardır.

<span class="mw-page-title-main">Kararlı nüklit</span>

Kararlı nüklitler, radyoaktif olmayan nüklitlerdir. Radyonüklidlerin aksine kendiliğinden radyoaktif bozunmaya uğramaz.