İçeriğe atla

Bozkurtların Ölümü

Bozkurtların Ölümü
"Bozkurtların Ölümü" kitabının kapağı
YazarHüseyin Nihal Atsız
ÜlkeTürkiye
DilTürkçe
Konular40 Türk Çerisinin, Çin'e yaptığı ihtilal anlatılır.
TürRoman
Yayım1946
YayımcıÖtüken Neşriyat
Sayfa471
ISBN9789753710541
Seri
Bozkurtların ÖlümüBozkurtlar Diriliyor

Bozkurtların Ölümü, Nihal Atsız'ın Maltepe'de 13 Nisan 1946'da tamamladığı[1] Göktürk Kağanlığı tarihinden bir bölümü ve Kür Şad Destanı'nı anlattığı romanıdır.

Roman, üniversiteli bir grup gencin bir arada sohbet ederken içlerinden edebiyatçı olanın hikâyeyi anlatmasıyla başlar. Eser, Bozkurtlar Diriliyor romanının ilk bölümü niteliğindedir.

Konusu

Yapılan savaşlar ve birleşen boylar ile Göktürkler oldukça zenginleşirler. Fakat Çin Tang Hanedanlığı boş durmaz. Çuluk Kağan'ın Çinli hatunu İ-Çin Hatun kağanı ağular. Yerine geçen yeni kağan Kara Kağan da aynı hatunu alınca içten kırılmalar başlar.

Çuluk Kağan'ın küçük oğlu Kür Şad ve yandaşları baştan beri bu Çinli hatuna karşı kin beslerler. Fakat kağana karşı bir saygısızlık etmek, törelere aykırıdır. Çinli hatunun kardeşi de Türk ilinde çaşıtlık (casusluk) yapar ve Türklerin ahlakını bozar.

Zamanla güçsüzleşen Göktürkler Çin'e yapılan son seferde yenilir ve esir düşerler. Uzun yıllar süren esarette Çin'in baskılarına rağmen kimliklerini yitirmeyen Kür Şad ve 40 yandaşı Çin'de ihtilal çıkarırlar. Çin sarayını basarak bağımsızlık arzularını haykırırlar.

İhtilal (Siganfu baskını) sırasında kaçan Kür Şad'ın konçuyu ve oğlu ileride kurulacak ikinci Göktürklerin tohumları olacaklardır. Kür Şad ve 40 çeri, kanlarının son damlasına kadar savaşırlar ve adlarını tarihe yazdırırlar. Ruhları Tanrı Dağı'na varır ve orada diğer Türk kahramanları beklerler.

Bölümler

Birinci Bölüm

  • 1- 621 Yılında Bir Yaz Gecesi
  • 2- Bağatur Şad
  • 3- Kara Kağan
  • 4- Ötüken'in Keskin Nişancısı
  • 5- Tüng Yabgu Kağan'ın Elçileri
  • 6- Onbaşı Sançar
  • 7- Kineş
  • 8- Yargu
  • 9- Çalık
  • 10- Çalık İş Ardında
  • 11- Onbaşı Pars
  • 12- Çaşıt
  • 13- Budun Kızgın
  • 14- Akın
  • 15- Şen-King'in Öfkesi

İkinci Bölüm

  • 1- Kıraç Ata
  • 2- Yüzbaşı Bögü Alp
  • 3- Dönüş
  • 4- Bögü Alp'ın Yeni Yumuşu
  • 5- Yumru
  • 6- Elçiler
  • 7- Yolda
  • 8- Batı Kağanı
  • 9- Tüng Yabgu'nun Çerileriyle Karışlaşma
  • 10- Yamtar'ın Tartışması
  • 11- Ötüken Yolunda
  • 12- Almıla
  • 13- İ-çing Katun
  • 14- Bozkır Yasası
  • 15- Tulu Han
  • 16- Çüzülen Bilmece
  • 17- Şüphe
  • 18- Onbaşı Sülemiş
  • 19- Onbaşı Üçoğul
  • 20- Karakulan
  • 21- Kıtlık
  • 22- İsyan
  • 23- Yüzbaşı Yağmur
  • 24- Tanrı Türkler'e Kızıyor
  • 25- Bozgun
  • 26- Aldatmaca
  • 27- Tuzağın İçinde
  • 28- Son Gülüş

Üçüncü Bölüm

  • 1- Bir Yıl Sonra
  • 2- Can Acısı ve Gönül Acısı
  • 3- Filozof Şen-ma
  • 4- Yamtar Filozof Oluyor
  • 5- Kuruntu
  • 6- Yamtar Uyanıyor
  • 7- Kıraç Ata'nın Söyledikleri Gerçekleşiyor
  • 8- Çin Türkler'in Ahlakını Bozuyor
  • 9- Beş Yıl Sonra
  • 10- Yakarış
  • 11- İhtilal
  • 12- Son

Karakterler ve esin kaynakları

Ad Tanım Esin kaynağı Not
Kür Şad(Şu Tigin), Çuluk Kağan'ın küçük oğlu Chieh-she-shuai
Işbara Alp Göktürk yüzbaşısı. Tümenbaşı olduğunda adı İşbara Han oluyor. Aşina Sunişi
Bögü Alp Göktürk yüzbaşısı
Tunga Tigin Bozkurt Tigini
Bağa Tarkan Baş Polis (Komiser)
Sançar Göktürk onbaşısı
Karabudak İdam edilen onbaşı
Üçoğul Göktürk onbaşısı
Yamtar Göktürk onbaşısı
Pars Göktürk onbaşısı
Sülemiş Göktürk onbaşısı
Arık Buka Akında uçmağa varan onbaşı
Çalık Işbara Alp'in at uşağı
Almıla Işbara Alp'in kızı
Kıraç Ata Ünlü bir kam (din adamı)
Yumru Bögü Alp'ın at uşağı
Karakulan Çin veliahdının Türk asıllı yaveri
İ-çing Katun Katun I-ch'eng (Doğu Göktürk Kağanlığı katunu, taht: 599 - 630)
Şen-king İ-çing Katun'un kardeşi
Van-zin-şan Şen-king'in yandaşı
Fu-lin Ötüken'de yaşayan Çinli bir kadın
Çuluk Kağan Gök Türk kağanı Çula Kağan (Doğu Göktürk Kağanı, taht: 619-620)
Kara Kağan (Bağtur Şad), Göktürk kağanı.[2]To-pi, İllig Kağan (Doğu Göktürk Kağanı, taht: 620-630)
Tüng Yabgu Kağan Batı kağan Tong Yabgu Kağan (Batı Göktürk Kağanlığı kağanı, taht: 619-628)
Tulu Han (Yaşar Tigin), Çuluk Kağan'ın büyük oğlu Shih-po-pi, "Tölis Kağan"
Urku Tulu Han'ın oğlu Ho-lo-ku
Şemin Çin kağanının oğlu Li Shimin

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Atsız, Bozkurtların Ölümü, İrfan Yayınevi, İstanbul, 1997, ISBN 975-371-054-2, s. 435.
  2. ^ Kafesoğlu, İbrahim. (1977). Türk Milli Kültürü. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uygur Kağanlığı</span> 8.-9. yüzyıllarda varlığını sürdürmüş bir Türk kağanlığı

Uygur Kağanlığı, 8.ve 9. yüzyılların ortaları arasında yaklaşık bir yüzyıl boyunca var olan bir Türk imparatorluğuydu. Çinliler tarafından Jiu Xing, dokuz Oğuz veya Dokuz Tuğluk olarak adlandırılan bir kabile konfederasyonuydu.

<span class="mw-page-title-main">Göktürk Kağanlığı</span> Türk adını kullanan ilk Türk devleti

Göktürk Kağanlığı, asıl ismiyle Türk Kağanlığı Göktürkler tarafından kurulmuş ve 552-744 yılları arasında Orta ve İç Asya'da hükümdarlık sürdürmüş bir Türk imparatorluğudur ve bozkırların ilk model devletidir. Asya Hun İmparatorluğu'ndan sonra 2. Büyük Devlet lakabını almıştır.

Kapgan Kağan ya da Kapağan Kağan, İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı'nın kağanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Batı Göktürk Kağanlığı</span> Göktürk devletinin ikiye ayrılmasıyla kurulmuş bir Türk devleti

Batı Göktürk Kağanlığı, Göktürk Kağanlığı'nın 582 yılında ikiye ayrılmasıyla bu ülkenin batısında Tardu tarafından kurulan tarihi Türk devletidir. 582-659 yılları arası varlığını sürdürmüştür.

<i>Bozkurtlar Diriliyor</i> Hüseyin Nihâl Atsızın yazdığı bir roman

Bozkurtlar Diriliyor, Hüseyin Nihal Atsız'ın 15 Nisan 1949'da yazmayı bitirdiği ve Kür Şad'ın ölümünden sonra İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı'nın kuruluşu ve Dokuz Oğuz, Tang Hanedanı ile yaşanmış mücadelelerini anlattığı romanıdır.

Göç Destanı, bir Uygur destanıdır. Türeyiş Destanı’nın devamı niteliğindedir. Destanda, Türklerin kutsal taşı Çinlilere verince Tanrı tara­fından cezalandırılması, açlık ve kuraklığın başlaması ile ana vatanlarından göç etmeleri anlatılır.

Kür Şad, Türk edebiyat tarihinin bir figürüdür. Sabahattin Ali'nin kaleme aldığı Esirler adlı piyesin ve Nihal Atsız'ın kaleme aldığı Bozkurtların Ölümü adlı romanın karakterlerinden biridir. Karakter gerçek bir kişi olan Chieh-she-shuai'dan esinlenmiştir.

A-shih-na Chieh-she-erh ya da A-shih-na Chieh-she-shuai veya Ashina Jiesheshuai, Geleneksel: 阿史那結社率 / Basit.: 阿史那结社率 , Pinyin: āshǐnà jiēshèshuai, Wade-Giles: ashihna chieh-she-shuai, Orta Çağ Çincesi: (Guangyun): ʔɑ-ʃĭə˥-nɑ˩ kiet-ʑĭa˥-ʃĭuĕt, d. ? - ö. 19 Mayıs 639), Doğu Göktürk Kağanlığında Aşina ailesinin mensuplarından ve Çin Tang Hanedanında Chunglangchiang lığa kadar yükseltilen Fan-chiang lardandır. Şipi Kağan'ın oğullarından olup "Tuli Kağan" unvanını kullanan Ashina Shihpopi 'nin kardeşidir. Türk tarihçiliğinde, ilk kez Nihal Atsız tarafından kullanılan Kürşad adıyla bilinmektedir.

Yami Kağan veya Yamı Kağan, soyadı ve ad: Ashina Jankan, Tolis Qaghan olarak da bilinir ve daha sonra unvanını aldı. 600-609 yılları arasında hükümdarlık yapan Doğu Göktürk Kağanlığı'nın kağanlarındandır. İşbara Kağan ya da Baga Kağan'ın oğludur.

Tong Yabgu Kağan, 618 ve 630 yılları arasında Batı Göktürk Kağanlığı'nı yöneten kağan. Tong adının, Eski Türkçe'den günümüz Türkçesine "kaplan" şeklinde çevrildiği düşünülmektedir. Bu konuya dair diğer yorumlar ise "yeterlilik" ve "tamlık" anlamına geldiğidir. Ayrıca kelimenin; ilk Türkçe döneminde kullanılan "dolu, içi boş olmayan" anlamlarına gelen; "toñ (tong)" sözcüğünden geldiği de düşünülebilir. Bu kelimenin bir başka anlamı da "son"dur.

Tulan Kağan ya da Tou-lan Kağan 588-600 yılları arasında kağanlık yapan Doğu Göktürk Kağanlığı hükümdarıdır.

İl ya da İllig Kağan, Pinyin: xiélì kěhàn, Wade-Giles: hsieh-li k'o-han, Baghatur Shad, kişisel adları; Ashina Duobi/To-pi, 621-630 yılları arasında kağanlık yapan Doğu Göktürk Kağanlığı’ nın son hükümdarıdır. Yami Kağan' ın oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Göktürk İç Savaşı</span>

Göktürk İç Savaşı, Taspar Kağan'ın ölümünden sonra başlayan taht mücadelelerinin neden olduğu iç savaştır. 584'te, İşbara Kağan'ın ordularının Apa Kağan'ın egemenliğindeki topraklara saldırmasıyla tırmanan gerilim; 587'e hem İşbara hem de Apa Kağan'ın ölmesiyle azalmıştır. Ancak, iç savaş yıllarında zayıflayan Göktürk Kağanlığı iyice güç kaybetmiş ve ikiye ayrılmıştır. Bu siyasi istikrarsızlık sonunda 630 yılında Doğu Göktürk 658 yılında da Batı Göktürk devleti ortadan kalkmış, İkinci Göktürk devletine kadar Ulus Bunalımı Yılları başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tang'ın Batı Türklerine seferi</span>

Tang'ın Batı Türklerine Seferi, Çin kaynaklarında Batı Tujue olarak bilinen Batı Göktürk Kağanlığı topraklarına 7. yüzyılda Tang Hanedanı tarafından düzenlenen seferdir. Tang Hanedanlığı, henüz sefere karar kılmadan önce; Doğu ve Batı Göktürk devletleri arasındaki rekabetten yararlanarak; bu iki devletin gücünü ciddi şekilde zayıflatmıştır. İmparator Taizong, Çin ordusunu Göktürklerin batı kanadında bulunan topraklar olan; 640'ta Karahoca, 644'te Karaşehir ve 648'de Kuçar'a sevk etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yen-Men Kalesi Kuşatması</span>

Yen-Men Kalesi Kuşatması, Çin-Sui Hanedanı Yang-ti'nin bugün Taiyuan adıyla bilinen şehrin kalesinde Doğu Göktürk Kağanlığı ordusu tarafından 615'te kuşatılması olayıdır. Kuşatma sonrasında, Sui Hanedanlığı'nın ülke içerisindeki otoritesi iyice zayıflamış ve Sui Hanedanlığı yıkılmıştır.

İnekler Gölü Savaşı, 682 yılında İkinci Göktürk Kağanlığı ile Dokuz Oğuzlar arasında yapılan savaştır.

Ming Şa Savaşı, 17 Ocak 707 tarihinde Kapgan Kağan komutasındaki Göktürk ordusu ile Çaça Sengün komutasındaki Tang ordusu arasında gerçekleşmiş bir savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Kutlug Bilge Kül Kağan</span>

Kutluk Bilge Kül Kağan, 744'te Uygur Kağanlığı'nı kuran devlet adamı. Uygur Kağanlığı'nı 744'ten 747'ye kadar yönetmiştir. Uygurları oluşturan dokuz boydan, hükümdar ailesinin mensup olduğu Yaglakar uruğundandır. Bilge Kül Kağan'ın adı Karabalgasun Yazıtı'nın Çince metninde Kutlug Boyla şeklinde geçmektedir. Kağan olduktan sonra bugünkü Karabalsagun olarak bilinen yerde başkent olarak inşa ettirdiği Ordu-Balık kenti Türklerin kurduğu ilk kenttir. Böylece Türklerin kutsal başkenti Ötüken başkentliğini kaybetmiş, Türkler yerleşimlerini Orhun Nehri'nin dış havzasındaki yamaçlardan bizzat nehrin yatak boylarına taşımıştır.

Tun Bağa Tarkan 779—789 yılları arasında Uygur Kağanlığı'nı yöneten kağan. Uygur tarihindeki ilk siyasi darbe ile başa gelmiş ve kağanlığı yöneten Yaglakar uruğunun hâkimiyetine son vererek, Göktürk asilzadelerinden Aşide Beŋü ve Tonyukuk gibi devlet adamlarının nesli olan Arslanlar (Aşide) uruğu Uygur tahtını ele geçirmiştir. Ancak Yaglakar uruğundan bir kağan tarafından evlat edinildiği için Çin kaynaklarında Yaglakar uruğuna mensup olduğu kayıtlıdır.

Toy ya da kengeş, İslamiyet öncesinde Türk devletlerinde devlet işlerinin görüşülüp ve tartışıldığı aynı zamanda yasama, yürütme ve yargı yetkisini kullanan meclistir. XIII. yüzyılın ortalarından itibaren Türkçe kaynaklarda geçmeye başlayan kurultay kelimesi, toy yerine kullanılmaya başlanmış ve toy sadece yemekli eğlenceler için kullanılan bir kelime hâline gelmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.