İçeriğe atla

Boyar madde

Blucine mavi rengi veren İndigo boyasının kimyasal yapısı. Eskiden bitkilerden elde edilen indigo boyası günümüzde neredeyse sadece, endüstriyel olarak sentezlenir.[1]
Conner Prairie yaşayan tarih müzesinde erken Amerikan geleneğinde boyandıktan sonra iplik kurutma.

Boyar madde, uygulandığı substrata kimyasal olarak bağlanan renkli bir maddedir. Bu özellik, boyar maddeleri, renklendirdikleri malzemeye kimyasal olarak bağlanmayan pigmentlerden ayırır. Boyar madde genellikle sulu çözelti çözelti içinde uygulanır ve boyanın lif üzerindeki sabitliğini artırmak için bir mordan gerektirebilir.[2]

Görünür ışığın sadece bazı dalga boylarını emdikleri için hem boyar maddeler ve hem de pigmentler renklidir. Boyar maddeler genellikle suda çözünürken pigmentler çözünmez. Bazı boyar maddeler, bir lake pigmenti üretmek için tuz ilavesiyle çözünmez hale getirilebilir.

Doğal ve yapay boyar maddeler

Yünlü kumaş boyama, 1482: Bartholomeus Anglicus’un Fransızça çevirisinden

Doğal boyaların çoğu bitki kaynaklarından elde edilir: kökler, üzümsü meyveler, ağaç kabuğu, yapraklar, odun, mantarlar ve likenler.[3] Çoğu boyar madde sentetiktir, yani petrokimyasallardan sentezle yapılır. Pigmentasyondan başka, organik boya lazerleri,[4] optik ortam (CD-R) ve kamera sensörleri (renk filtresi dizisi) gibi çeşitli uygulamalara sahiptirler.

Tarihçe

Tekstil boyama Cilalı Taş Devrine kadar uzanmaktadır. Tarih boyunca, insanlar kumaşlarını yerel olarak bulunan yaygın malzemeleri kullanarak boyadılar. Sur moru ve kırmızı kırmız doğal dayanıksız boyar maddeler gibi parlak ve kalıcı renkler üreten nadir boya maddeleri, antik ve Orta Çağ dünyasında çok değerli lüks ürünlerdi. Çivit, indigo, safran ve kök boya gibi bitki bazlı boyar maddeler, Asya ve Avrupa ekonomilerinde önemli ticari ürünlerdi.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Steingruber, Elmar (2004). "Indigo and Indigo Colorants". Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a14_149.pub2. ISBN 3527306730. 
  2. ^ Booth, Gerald (2000). "Dyes, General Survey". Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a09_073. ISBN 3527306730. 
  3. ^ Burgess, Rebecca (8 Kasım 2017). Harvesting Color: How to Find Plants and Make Natural Dyes. Artisan Books. ISBN 9781579654252. Erişim tarihi: 8 Kasım 2017 – Google Books vasıtasıyla. 
  4. ^ Silfvast, William T. (21 Temmuz 2008). Laser Fundamentals. Cambridge University Press. ISBN 9781139855570. Erişim tarihi: 8 Kasım 2017 – Google Books vasıtasıyla. 

Daha fazla bilgi için

  • Abelshauser, Werner. German History and Global Enterprise: BASF: The History of a Company (2004) covers 1865 to 2000
  • Beer, John J. The Emergence of the German Dye Industry (1959)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pigment</span>

Pigment ya da boyar madde, suda tamamen veya hemen hemen çözünmeyen renkli bir malzemedir. Bunun tersine, boyalar genelde, en azından kullanımlarının bir aşamasında çözünürdür. Boyalar genellikle organik bileşik pigmentler ise genellikle inorganik bileşikdir. Tarih öncesi ve tarihi değeri olan pigmentler arasında koyu sarı, odun kömürü ve lapis lazuli bulunur. Sanayide olduğu kadar sanatta da kalıcılık ve istikrar istenen özelliklerdir. Kalıcı olmayan pigmentler kaçak olarak adlandırılır. Kaçak pigmentler zamanla veya ışığa maruz kaldıkça solarken bazıları sonunda kararır. Pigmentler boya, mürekkep, plastik, kumaş, kozmetik, gıda ve diğer malzemeleri renklendirmede kullanılır. İmalat ve görsel sanatlarda kullanılan çoğu pigment kuru renklendiricidir ve genellikle ince bir toz hâlinde öğütülür. Boyada kullanım için bu toz, pigmenti askıya alan görece nötr veya renksiz bir malzeme olan bağlayıcıya eklenir ve boyaya yapışkanlık verir. Genellikle aracında çözünmez olan bir pigment ile kendisi bir sıvı olan veya aracında çözünen boya arasında bir ayrım yapılır. Renklendirici, ilgili araca bağlı olarak bir pigment veya bir boya görevi görebilir. Bazı durumlarda pigment, bir metalik tuzla çözülebilir bir boyanın çökeltmesi ile boyadan üretilebilir. Oluşan pigmente göl pigmenti denir. Biyolojik pigment terimi, çözünürlüklerinden bağımsız olarak tüm renkli maddeler için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Ayakkabı boyası</span> Deri ayakkabı bakım ürünü

Ayakkabı boyası, genellikle cilalı pasta veya krem şeklindeki, deri ayakkabı veya botları parlatmak, suyun zararlı etkilerinden korumak ve görünüşü yenilemek için kullanılan, bu sayede de ayakkabının ömrünü uzatan, tüketicilere yönelik bir üründür. Sanayi tipi büyük ebatlı boyalar ayakkabı fabrikalarında kullanılır parlaklık da verdiği için genelde krem boyalar tercih edilir.

<span class="mw-page-title-main">Poliklorlu bifenil</span> organik bir bileşik

Poliklorlu bifeniller (PCB'ler), her biri altı karbon atomu içeren iki benzen halkasından oluşan bir molekül olan bifenile bağlı 1 ile 10 klor atomundan oluşan organik bileşiklerdir. Tüm PCB'lerin kimyasal formülü şöyledir: C12H10-xClx.

<span class="mw-page-title-main">Oje</span>

Oje insanın doğal tırnaklarını veya takma tırnak'ları süslemek ve tırnak plakalarını korumak için tırnaklara sürülen bir çeşit ciladır. Formülü süsleyici etkilerini artırmak ve çatlama veya soyulmayı önlemek için defalarca kere değiştirilip geliştirilmiştir. Oje, organik bir polimer ile ona renk ve yüzey dokusu veren başka bileşenlerin bir karışımıdır.Tırnak cilaları tüm renk tonlarında bulunur ve tırnak sanatı, manikür'lerde ve pedikür'lerde önemli rol oynar.

<span class="mw-page-title-main">Koruyucu</span>

Koruyucu, gıda, içecek, ilaç, boya, biyolojik numune, kozmetik, ahşap gibi ürünlere mikrobiyal büyüme veya istenmeyen kimyasal değişimlerle ayrışmasını önlenmesi amacıyla eklenen bir madde veya kimyasaldır. Genel olarak fiziksel ve kimyasal olmak üzere iki çeşitte uygulanır. Kimyasal koruma ürüne kimyasal bileşik katılarak, fiziksel koruma ise dehidratasyon, UV-C ışınları kullanma, soğutma veya kurutma gibi süreçler ile gerçekleştirilir. Kimyasal ve fiziksel koruma teknikleri bazen birleştirilir.

Metilsiklopentan, CH3C5H9 kimyasal formülüne sahip bir organik bileşiktir. Soluk bir kokuya sahip, renksiz, yanıcı bir sıvıdır. Petrolün naften fraksiyonunun bir bileşenidir. Genellikle siklohekzan ile bir karışım halinde elde edilir. Esas olarak naften reformu ile benzene dönüştürülür. Metilsiklopentan kusursuz düzlemsel değildir ve yapısındaki stresi hafifletmek için büzülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Nitrozilsülfürik asit</span> Kimyasal bileşik

Nitrozilsülfürik asit, NOHSO4 formülüne sahip bir kimyasal bileşiktir. Endüstriyel olarak kaprolaktam üretiminde kullanılan renksiz bir katıdır. Daha önce sülfürik asit üretmek için öncü oda işleminin bir parçasıydı. Bileşik, sülfürik asit ve nitröz asidin karışık anhidritidir.

İndigo boya, kendine özgü mavi renkte olan organik bileşiktir. Tarihsel olarak indigo, bazı bitkilerin yapraklarından çıkarılan doğal bir boyaydı ve bu süreç ekonomik olarak önemliydi, çünkü mavi boyalar bir zamanlar nadirdi. Bugün üretilen indigo boyanın büyük bir yüzdesi, her yıl birkaç bin ton sentetiktir. Genellikle denim kumaşı ve mavi denim pantolonla ilişkilendirilen mavidir.

2-Nitrobenzoik asit, C6H4(NO2)CO2H formülüne sahip bir organik bileşiktir. 2-Nitrotoluenin nitrik asit oksidasyonu ile hazırlanır.

2-Nitrotoluen veya orto-nitrotoluen CH3C6H4NO2 formülüne sahip bir organik bileşiktir. α (−9.27 °C) ve β (−3.17 °C) olarak iki formda kristalleşen soluk sarı bir sıvıdır. Esas olarak, çeşitli boyaların üretiminde bir ara madde olan o-toluidinin öncül maddesisir.

<span class="mw-page-title-main">4-Nitroanilin</span>

4-Nitroanilin, p-nitroanilin veya 1-amino-4-nitrobenzen C6H6N2O2 formülüne sahip organik bir bileşiktir. Bir amino grubunun bir nitro grubuna tam karşısında para konumunda olduğu, bir benzen halkasından oluşan organik kimyasal bileşiktir. Bu kimyasal madde genellikle boyaların, antioksidanların, ilaçların, benzinin, yakıt artığı önleyicilerinin, kümes hayvanı ilaçlarının sentezinde bir ara madde olarak ve bir korozyon önleyici olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Krom turuncusu</span>

Krom turuncusu Pb2CrO5 kimyasal formülüne sahip bir karma oksittir. Bir kurşun(II) tuzunun alkali bir kromat çözeltisi ile veya krom sarısının (PbCrO4) kuvvetli bazik çözelti ile muamele edilerek yapılabilir.

Poliol çoklu hidroksil gruplarını içeren bir organik bileşiktir. "Poliol" teriminin gıda bilimi ile polimer kimyasında kullanımlarında farklı anlamları olabilir. İki hidroksil grubundan daha fazlasına sahip olan molekül polioldur, üç tanelisi; triol ve dörtlüsü; tetroldür. Geleneksel olarak polioller diğer fonksiyonel grupları içeren bileşikleri ifade etmezler.

Baeyer–Drewson indigo sentezi (1882) indigo'nun 2-nitrobenzaldehit ve asetondan hazırlandığı bir organik reaksiyondur.

Disiyandiamid guanidinden türetilmiş bir nitrildir. Bir siyanamid dimeridir ve siyanamidden hazırlanabilir. Disiyandiamid, su, aseton ve alkolde çözünebilen renksiz bir katıdır. Polar olmayan organik çözücülerde çözünemez.

Aromatik amin, bir amine bağlı aromatik bir halkadan oluşan bir organik bileşiktir. Bu, anilinleri de kapsayan geniş bir sınıftır. Aynı zamanda daha birçok karmaşık aromik halkayı ve NH2'den başka olan birçok amin ikame edicisini de kapsar. Bu tür bileşikler doğada yaygın olarak bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Hekzakloroaseton</span>

Hekzakloroaseton, (Cl3C)2CO formülüne sahip organik bir bileşiktir Aynı zamanda hekzakloropropanon veya perkloroaseton olarak da adlandırılır. Tüm olası pozisyonlar klor ile ikame edildiğinden, klor atomlarının pozisyonunu gösteren sayılar genellikle ihmal edilir. Suda az çözünen renksiz bir sıvıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bütil asetat</span>

n-Bütil asetat, CH
3
CO
2
(CH
2
)
3
CH
3
formülüne sahip organik bir bileşiktir. Renksiz, yanıcı bir sıvı, n-bütanol ve asetik asitten elde edilen esterdir. Tatlı bir muz veyâ elma kokusuna sahiptir ve birçok meyve türünde bulunur. Elmalar, özellikle 'Red Delicious' çeşidinin tadı bu kimyasaldandır. Bal arılarının Koschevnikov bezi tarafından yayılan alarm feromonları bütil asetat içerir.

<span class="mw-page-title-main">Terminal alken</span>

Organik kimyada, terminal alkenler, CxH2x kimyasal formülüne sahip alkenler olan ve birincil karbonda bir çift bağa sahip olmaları ile ayırt edilen bir organik bileşik ailesidir. Çift bağın bu konumu bileşiğin tepkinliğini arttırır ve onu birçok uygulama için faydalı kılar.

<span class="mw-page-title-main">Oksazinler</span>

Oksazinler, bir siklohekza-1,4-dien halkasında bir oksijen ve bir azot atomu içeren heterosiklik organik bileşiklerdir. İzomerler, heteroatomların konumuna ve çift bağların konumuna bağlı olarak bulunur.