Boyalı, Yusufeli
| Boyalı | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Boyalı Boyalı'nın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Yusufeli |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1788 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 66 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08820 |
Boyalı, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
Boyalı köyünün eski adı Sacvareti'dir. Gürcüce bir yer adı olan Sacvareti (საჯვარეთი), haç anlamındaki "cvari" (ჯვარი) kelimesinden türemiş olan "sacvare"den (საჯვარე) gelir. "Sacvare", haç dikili yerlere deniyordu. Köyün adı, eskiden haç dikilmiş yerlerin varlığına işaret etmektedir. Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili eski kiliselerin ve "sacvare" alanların halkın Müslüman olmasından sonra ziyaret yerlerine dönüşmüş olduğu yazar.[3][4] Sacvareti, Türkçeye Sacvaret ve Sacveret şeklinde girmiştir. Nitekim 1876 Trabzon vilayeti salnamesinde Sacvaret (ساجوارت) ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Sacveret (ساجورت) olarak geçer.[5][6]
Sacvareti köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köydeki kale de bu dönemden kalmış olmalıdır.[7]
Sacvareti köyü, geç döneme kadar Osmanlı kayıtlarında geçmemektedir. 1876 Trabzon vilayeti salnamesine göre Trabzon vilayetinin Lazistan sancağına bağlı Livana kazasını köylerinden biriydi. Söz konusu salnameye göre köyün nüfusu 21 hane ve 107 kişiden oluşuyordu. Köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 3 eşek, 20 öküz, 40 inek, 273 keçi ve 200 koyun kaydedilmiştir.[8]
Sacvareti köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Artvin vilayetine bağlı Yusufeli kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[6] 1940 genel nüfus sayımında "Saçveret" olarak yazılmış olan köy, Çoruh vilayeti içinde aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 356 kişiden oluşuyordu.[9] Sacvereti veya Sacveret Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Boyalı olarak değiştirilmiştir.[10] 1965 genel nüfus sayımında Balalan köyünün nüfusu 494 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 142 kişi okuma yazma biliyordu.[11]
Bugünkü Boyalı köyü, rakım olarak daha üstte yer alan Kosketi ve daha alt kısımda Balalan Çayı kenarında yer alan Sacvereti olmak üzere Osmanlı döneminde iki ayrı köydü. Birbirine yakın bu iki köy Cumhuriyet döneminde tek bir muhtarlık altında toplanmıştır. Köye Boyalı adı, yakınlarında bulunan kırmızı boyaya ithafen verilmiştir.[]
Boyalı köyünde günümüze ulaşmış tek tarihi yapı Sacvreti Kalesi'dir. Kale, ulaşımı zor olan bir kaya üzerinde inşa edilmiştir. Yapıdan geriye sadece 2 metre uzunlukta bir duvar parçası ile sarnıç kalmıştır.[7]
Coğrafya
Boyalı köyü, Artvin il merkezine 140 km, Yusufeli ilçe merkezine 35 km uzaklıktadır.[12]
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 66[2] |
| 2020 | 86[2] |
| 2019 | 87[2] |
| 2018 | 90[2] |
| 2017 | 77[2] |
| 2016 | 80[2] |
| 2015 | 82[2] |
| 2014 | 94[2] |
| 2013 | 99[2] |
| 2012 | 93[2] |
| 2011 | 95[2] |
| 2010 | 113[2] |
| 2009 | 110[2] |
| 2008 | 118[2] |
| 2007 | 130[2] |
| 2000 | 191[12] |
| 1990 | 359[12] |
| 1985 | 460[12] |
Kaynakça
- ^ "Boyali, Turkey Page". Fallingrain.com. 13 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Yusufeli Boyalı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 21 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2022.
- ^ ""ჯვარი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt". 3 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2024.
- ^ Ekvtime Takaişvili, “İslam Gürcistanı” ("სამუსლიმანო საქართველოა"), Kartlosi dergisi, Paris, 1939, No:19-23.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 356, ISBN 9789157871117.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 82.
- ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 92. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 357, ISBN 9789157871117.
- ^ "Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 170" (PDF). 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Mayıs 2024.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 746". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 90" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Mayıs 2024.
- ^ a b c d "Boyalı Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
