İçeriğe atla

Botulizm

Botulizm
14 yaşındaki bir botulizm hastası.
UzmanlıkEnfeksiyon hastalıkları Bunu Vikiveri'de düzenleyin

Botulizm veya botulismus, Clostridium botulinum bakterisinin ürettiği toksinden kaynaklanan bir zehirlenme türü.[1] Çoğunlukla, evde hazırlanmış ve uygun şekilde sterilize edilmemiş konservelerden kaynaklanır.[1] Bununla birlikte açık yaralardan da enfeksiyon kapılabilir.[1] C. botulinum bakterisi toprak altında oksijensiz ortamda yaşar ve ısıya dayanıklı sporlar üretir. Sporların tamamen yokedilmesi için, gıdaların en az 120 °C sıcaklıkta kaynatılması gerekir ki bu sıcaklığa ancak düdüklü tencerede veya endüstriyel ocaklarda ulaşılır. Normal tencerede kaynatma yeterince güvenli değildir.[1] Ancak, konservede üreyen bakterilerin ürettiği zehir ısıya çok dayanıklı değildir ve gıdalar yemeden önce en az 2 dakika 70 °C sıcaklıkta pişirilirse toksinler tamamen yokolur.[1]

Botulizm, ender rastlanan ancak tehlikeli bir Klostridial enfeksiyondur. Botulismus, genel olarak toksienfeksiyöz bir hastalıktır. Hem etkenin patojenik etkisi hem de ürettiği botulismus toksini etki gösterir.

Tarihçe

C. botulinum Van Armenger (1896) tarafından incelenmiş ve tanımlanmıştır. Araştırmasında, tam olarak dumanlanmamış jambon yediği için zehirlenen bir grup insanı ve jambonları incelemiş ve ölen bir hastanın karaciğer ile jambondan C. botulinum izole etmiştir. Yine aynı araştırmacı bu etkene ait toksinleri de ortaya koymuştur.[2] Tavuklarda ise 1913 yılında ortaya koyulmuştur.

Nedenleri

Clostridium botulinum adlı bakterinin organizmaya girmesi sonucunda ortaya çıkan botulizmin nedeni, konserveler, özellikle de mikroorganizmanın dirençli sporları normal pişirme yöntemleri sırasında ölmediklerinden, evde yapılan konservelerdir.

Ayrıca bebeklerde, C. botulinum sporlarını içeren bal ve bal içeren gıda maddelerinin tüketilmesi sonucunda botülizm görülebilmektedir.

Bundan başka portantre olarak adlandırılan ve vücudun herhangi bir yerinde bulunan yara vb bölgelerden etkenin dokulara invaze olması (istila etmesi) şeklinde ortaya çıkar.

Etkileri

Bakterinin ürettiği güçlü toksin, gözlerde uyum felci, çift görme, ağız kuruluğu, hâlsizlik, baş ağrısı gibi ilk belirtilerden sonra, ishal ve kusmaya neden olur; kalp ritim bozuklukları ve solunum felcine yol açarak hastayı ölüme sürükleyebilir.

Tedavisi

Tedavide özel botülizm serumuna başvurulur.

Korunma

Hastalıktan korunma, konservelerin sağlık kurallarına uygun hazırlanmasına, kutusunun bir yanı bombe yapmış konservelerin satın alınmamasına dayanır.

Hayvanlarda botulismus

Sığır, koyun ve keçilerde Clostridium botulinum tip C ve tip D' nin oluşturduğu bir toksienfeksiyondur. Sığır botulismusuna Lamziekte de denmektedir.

Mera veya yemlerin fosfor ve proteince yetersizliği hayvanları kokuşmuş kadavra artıklarına (yabani su kanatlıları, kemirici ve sürüngen hayvanlar) yönelterek hastalık çıkışında önemli bir role sahiptir. Etken sporu ve botulismus toksini içeren materyalin alımı ile sporlar bağırsaklarda germinatif (üreme) faza geçerek toksikasyonu oluşturabileceği gibi bazen 1 g toksik materyalin alımı bir sığırın doğrudan ölümü için yeterli olabilmektedir.

Ölüm sonrası kaslara geçen etken yeni hayvanlar için öldürücü olmayı devam ettirir. Cl. botulinum toksini asetil kolin sentezini engeller ve motorik sinir sisteminde paralize neden olur ve paraliz sonucu oluşan bulgularla seyreder. Mortalite %90-95'e çıkabilir.

En etkin, en pratik, en ekonomik koruma aşılama ile sağlanır.

Ek bilgi

Botülizme neden olan toksin, Allergan® firması tarafından Botox® markası adı altında pazarlanmaktadır. Kozmetik kullanımının yanı sıra Botox®, nörolojide servikal distoni, blefarospazm ve çeşitli fasiyal sinir (C.N. VII) rahatsızlıklarında ve dermatolojide hiperhidrosis (aşırı terleme) tedavilerinde de kullanılmaktadır.

Hayvanlarda botulizme karşı koruyucu aşı, Dollvet® firması tarafından Botudoll® markası adı altında pazarlanmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ a b c d e "Botulism" 18 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Britannica.com. Erişim: 17 Şubat 2017
  2. ^ Mikrobiyoloji, Prof. Dr. M. ARDA, s240, 1997
Sınıflandırma
Dış kaynaklar


İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Escherichia coli</i> enterik, çubuk şeklinde, gram-negatif bakteri

Escherichia coli (E.coli), Enterobacteriaceae familyasının bir üyesi olup memeli canlıların kalın bağırsağında yaşadığı için bu adı alan bir bakteri türüdür. E.coli çubuk şeklindedir ve gram negatif bakteri olduğundan endospor oluşturmaz. E. coli yaklaşık 2,0 μm uzunluğunda ve 0,5 μm çapındadır. E.coli ilk olarak 1885 yılında Theodor Escherich tarafından bebek dışkısından izole edilmiş ve özellikleri belirlenmiştir. "E. coli, doğumdan birkaç saat sonra bebeklerin mide ve bağırsak sisteminde kolonize olur ve burada yaşar." E.coli suşları insan vücudunda herhangi bir olumsuz etki olmaksızın bir arada bulunur. Bununla birlikte, E. coli gastrointestinal bariyerleri aşınmış ve/ya da bağışıklığı baskılanmış konakçılarda hastalığa neden olabilir. Özellikle bir kısım E. coli, dünya genelinde insanlarda ve hayvanlarda bağırsakta ve bağırsak dışında çeşitli hastalıklara aracılık eder. İnsanlardan izole edilen E. coli suşları ishale ve bir takım bağırsak dışı hastalıklara neden olmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bruselloz</span>

Bruselloz, Malta humması veya Akdeniz humması, da denilen Brucella spp. bakterileri yüzünden ortaya çıkan bulaşıcı bir hastalıktır.

<span class="mw-page-title-main">Şarbon</span> Bacillus anthracis adlı bakteri nedeniyle oluşan bulaşıcı bir hastalık

Şarbon, antraks veya anthrax; Bacillus anthracis adlı bakteri nedeniyle oluşan zoonotik karakterde bulaşıcı bir hastalık.

Toksinler ya da ağılar, mikroorganizmaların salgıladıkları birtakım zehirli maddelerdir. Toksinler iki grupta toplanırlar:

<i>Clostridium</i>

Clostridium, gram pozitif, çoğu hareketli, zorunlu anaerob, katalaz negatif, fermentatif, endospor üreten çubuk şeklinde bakterilerden oluşan bir bakteri cinsidir. Bilimsel yayınlarla doğrulanmış 151 türü bulunmaktadır. Karbonhidratları parçalayarak, butirik asit, asetik asit, aseton, bütanol, izopropanol, etil alkol ve karbondioksit oluştururlar. Ayrıca, proteolitik etkiye sahip türleri de mevcuttur. Psikrotrof, mezofil ve termofil türlere sahiptirler. Endosporlar ısıya karşı çok dayanıklı olduklarından konserve besinlerin üretim teknolojisinde önem taşırlar. Bu özellikleri dolayısıyla bazı besinlerin sterilizasyonu için gerekli ısı-zaman düzenlerinin belirlenmesinde indikatör mikroorganizma olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tetanos</span> Kas spazmları ile karakterize bakteriyel enfeksiyon

Tetanos ya da kazıklı humma, gram-pozitif, anaerobik bir basil olan Clostridium tetani bakterisinden ileri gelen ve çizgili kaslarda uzun süreli sertleşme ve kasılmayla belirginleşen toksik ve ölümcül bir enfeksiyon hastalığıdır.

Antitoksin, kan proteinlerindeki gammaglobülinde bulunan antikorların genel adıdır.Vücutta meydana gelen ve bir toksini etkisiz duruma getiren bir madde veya bir antikordur. Zehire karşı koyan antikorlara antitoksin denir. Her bir bakteriyeel toksinin kendine has antitoksini vardır. Bu antitoksin, kendi toksini (zehiri) ile birleşir ve zehiri tesirsiz hale sokar.

Prion kelimesi İngilizcede "proteinlerle ilgili" anlamına gelen proteinaceous ve "bulaşıcı" anlamına gelen infectious sözcüklerinin ilk hecelerinden oluşmuştur. Virüslerin yol açtığı hastalıklarda toksin üretiminden sorumlu, kendi kendini eşleyebilen ve bulaş geçirmiş proteinlerin yapımını sağlayan yalıtılmış bir proteindir. Prion, kısaca protein içeren ve bulaştırılabilen (enfeksiyöz) özelliği olan çok küçük parçacıklardır. Prionlar, bulaşıcı hastalıklara yol açan mikroorganizmalara yani bakterilere ve virüslere benzemez. Çünkü insan ve hayvanlarda olduğu gibi bakteri ve virüslerde de proteinlerin, enzimlerin yapısını belirleyen, böylelikle biçim ve gelişmeyi yönlendiren DNA prionlarda yoktur. Nükleik asitlerden yoksun olan prionlar en küçük virüslerden bile en az 100 kat daha küçüktür.

<i>Clostridium tetani</i> yaygın bir toprak bakterisi ve tetanos etkeni

Clostridium tetani yaygın bir toprak bakterisi ve tetanos etkenidir. Clostridium tetani'nin vejetatif hücreleri genellikle çubuk şeklinde ve 2,5 μm uzunluğundadır, ancak sporları oluştururken genişler ve tenis raketi veya baget şeklinde olurlar. C. tetani sporları son derece dayanıklıdır ve küresel olarak toprakta veya hayvanların gastrointestinal sisteminde bulunabilir. Bir yaraya aşılanırsa, C. tetani büyüyebilir ve motor nöronlara müdahale ederek tetanosa neden olan güçlü bir toksin olan tetanospazmin üretebilir. Toksinin etkisi, dünya çapında çocuklara sıklıkla uygulanan tetanos toksoid aşıları ile önlenebilir.

<span class="mw-page-title-main">Stafilokok</span> Gram-pozitif bir bakteri cinsi

Stafilokoklar (Staphylococcus) Bacillales takımı içindeki Staphylococcaceae familyasına ait Gram-pozitif bakteri cinsidir. Mikroskop altında yuvarlak üzüm taneleri gibi görünürler. Staphylococcus türleri fakültatif anaerobik organizmalardır. Bu cins, çoğu insanlarda bulunabilen 40 tür ve 24 alt tür içermektedir. Çoğu zararsızdır ve normalde insanların ve diğer organizmaların cilt ve mukozalarında bulunur. Bazı türler spesifik olarak bazı ortamlarda bulunabilmektedirler. Örneğin Staphylococcus aureus insanda burun deliklerinde, Staphylococcus capitis yağ bezlerinin bulunduğu yerlerde, Staphylococcus haemolyticus ve Staphylococcus hominis apokrin bezlerin olduğu yerlerde bulunurlar. Ayrıca tüm dünyada rastlanan ve toprakta bulunan mikroorganizma florasının ufak bir kısmını oluştururlar.

Virülans, bir mikrobun patojenliği, yani onun hastalığa neden olma yeteneğidir. Patojenlik terimi mutlak anlamda hastalığa neden olma yeteneği için kullanılır, virülans ise bir patojenin ne derecede hastalık yapabileceğini ifade etmek için kullanılır. Virülansın sıfat hali virülandır. Ekolojik bir bakış açısıyla virülans, bir parazitin neden olduğu, konak organizmadaki evrimsel uyum azalmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Listeriosis</span> merkezi sinir sistemine ilişkin bozukluklarla karakterize bir bakteriyel hastalık

Listeriosis, zoonoz özellikte ve hayvanlarda ve insanlarda merkezi sinir sistemine ilişkin bozukluklarla karakterize bir bakteriyel hastalıktır.

<span class="mw-page-title-main">Botulinum toksini</span>

Botulinum toksini, Clostridium botulinum bakterisinin ve ilgili türlerin oluşturduğu nörotoksik bir proteindir. Akson uçlarından asetilkolin nörotransmiterinin salınımını önleyerek yumuşak felce yol açar. Bu bakterinin enfeksiyonu botulizm hastalığına sebep olur. Tıbbi ve kozmetik amaçlarla da kullanılan bir toksindir.

<span class="mw-page-title-main">Yanıkara</span>

Yanıkara.

<i>Listeria monocytogenes</i> patojenik bakteri türü

Listeria monocytogenes, listeriosis enfeksiyonuna neden olan bir patojenik bakteri türü. Oksijenin varlığında veya yokluğunda hayatta kalabilen bir fakültatif anaerobik bakteridir. Konakçı hücrelerin içinde büyüyebilen ve üreyebilen bakteri, en virülan gıda kaynaklı patojenlerden biridir. Yüksek riskli bireylerde gıda kaynaklı listeriosis enfeksiyonlarının %20'si ila %30'u ölümcül olabilir. Amerika Birleşik Devletleri'nde yılda yaklaşık 1.600 hastalık ve 260 ölümden sorumlu olan listeriosis, gıda kaynaklı bakteriyel patojenler arasında toplam ölüm sayısında üçüncü sırada olup, ölüm oranı bakımından Salmonella spp. ve Clostridium botulinum patojenlerinden daha yukarıda yer almaktadır. Avrupa Birliği'nde listeriosis, 2008 yılında başlayan yükseliş eğilimini takip ederek, 2014 yılında 2.161 teyit edilmiş vaka ve 210 ölüm bildirimine neden olarak 2013'e göre %16 artış göstermiştir. AB'de Listeriosis mortalite oranları diğer gıda kaynaklı patojenlere göre daha yüksektir.

<span class="mw-page-title-main">Clostridium perfringens</span>

Clostridium perfringens, Clostridium cinsine ait Gram pozitif, çubuk şeklinde, anaerobik, spor oluşturan patojenik bir bakteridir. C. perfringens doğada yaygındır ve çürüyen bitki örtüsünde, deniz tortusunda, insanların ve diğer omurgalıların bağırsaklarında, böceklerde ve toprakta normal olarak bulunabilir. Thioglycolate besiyerinde 6,3 dakika bir bölünerek, herhangi bir organizma için bildirilen en kısa jenerasyon süresine sahip bakteri türüdür.

Mikrobiyoloji, mikroorganizmaları inceleyen biyolojinin alt dallarından biridir. Mikro; gözle görülemeyecek kadar küçük, -biyo; canlı ve -loji; bilim anlamına gelmektedir. Mikrobiyoloji; mikroorganizmaların yapısı, çeşitliliği ve bunların toprak, su, bitki, gıda, hayvan ve insan vücudundaki faaliyetleriyle ilgilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Gazlı kangren</span>

Gazlı kangren, dokuda gaz oluşumu ile seyreden bakteriyel bir enfeksiyonun neden olduğu kangren türüdür. Bu ölümcül kangren formuna genellikle Clostridium perfringens bakterisi neden olur. Amerika Birleşik Devletleri'nde yılda yaklaşık 1.000 gazlı kangren vakası bildirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Konserve sığır eti</span>

Konserve sığır eti, tuzlanmış sığır etidir. Genellikle etin iri taneli kaya tuzu ile işlenmesiyle hazırlanırken, bazen şeker ve baharat da eklenir. Konserve sığır eti, birçok mutfakta bir bileşen olarak öne çıkar.

<i>Clostridium botulinum</i>

Clostridium botulinum, nörotoksin botulinum üretme yeteneğine sahip, gram pozitif, çubuk şeklinde, anaerobik, spor oluşturan, hareketli bir bakteridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.