İçeriğe atla

Botter Apartmanı

Koordinatlar: 41°01′45″K 28°58′31″D / 41.02917°K 28.97528°D / 41.02917; 28.97528
Botter Apartmanı
Casa Botter
Botter Apartmanı'nın ön cephesinin görünümü, 2020
Harita
Genel bilgiler
Mimari tarzArt nouveau
Konumİstiklal Caddesi
Koordinatlar41°01′45″K 28°58′31″D / 41.02917°K 28.97528°D / 41.02917; 28.97528
Başlama1900
Tamamlanma1901
Yenileme2023
Tasarım ve inşaat
Mimar(lar)Raimondo D'Aronco

Botter Apartmanı, İstanbul'un Avrupa yakasında, Beyoğlu ilçesi Şahkulu Mahallesinde bulunan tarihî bir apartmandır.

İstiklal Caddesi üzerinde 235 numarada yer alır. Bugünkü İsveç Konsolosluğu binasının yanında 1900'lerde inşa edilmiştir. Padişah II. Abdülhamid tarafından sarayın resmi terzisi ve modacısı olan Hollanda uyruklu Jean Botter için yaptırılan bina, dönemin ünlü mimarı Raimondo D'Aronco'un eseridir. Örnekleri daha çok Avrupa'da görülen, hem iş yeri hem de konut olarak kullanılmak üzere tasarlanmış yapıların İstanbul'daki ilk örneğidir.[1]

Cephesi bitki motifli bordürler, çiçeklerle bezenmiş insan başı figürleri ile süslü Botter Apartmanı, İstanbul'da inşa edilmiş Art Nouveau tarzı ilk bina olması nedeniyle mimarlık tarihi açısından önemlidir.[1][2] Türkiye'de inşasında çelik konstrüksiyon kullanılan ilk apartman ve Pera Palas Oteli'nden sonra asansörü olan ikinci yapıdır.[3] Botter Apartmanının giriş katı, "Botter Moda Evi" adıyla Türkiye'nin ilk modaevi olarak kullanılmıştır. Birinci derecede korunması gereken kültür varlığı olarak tescillidir.[4]

İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne ait İBB Miras tarafından restorasyonu tamamlanan yapı, 15 Nisan 2023 tarihinde Casa Botter Sanat ve Tasarım Merkezi adıyla Melike Bayık küratörlüğündeki “Düşler, Hakikatler” sergisiyle yeniden açıldı.[5][6]

Geçmişi ve mimari özellikleri

Bodrum katı ile birlikte toplam yedi katlı yapı, devrin saray mimarı Raimondo D'Aronco'nun eseridir. Adını, II. Abdülhamit devrinde sarayın resmî terzisi olan Hollanda'dan İstanbul'a göç etmiş modacı Jean Botter'den alır. Terzisi Botter'in modern ile klasik çizgileri harmanladığı tasarımlarını çok beğenen Sultan,[1] terzisine verdiği değeri göstermek için bir moda evi yaptırmak üzere D'aronco'yu görevlendirmiştir. Mimar, meslekî çalışmalarını Avrupa'daki gibi kurumsallaşmış şekilde, bir moda evinden sürdürmeye karar veren Jean Botter için bu apartmanı hem moda evi hem de aile üyelerinin hayatlarını geçirebilecekleri bir yapı olarak inşa etmiştir.[2]

Gül motifli pencere vitrayı.

Dar ve uzun bir arsa üzerine inşa edildiği için bina bitişik nizam olarak uzun ve yamuk tutulmuş bir dikdörtgen biçiminde inşa edilmiştir. Bodrum katı depo, yüksek tavanlı giriş katı mağaza olarak düzenlenmiş, birinci katı atölye ve depo, ikinci-üçüncü kat ile çekme katı konut olarak tasarlanmıştır.[7] Apartman giriş kapısı ve mağaza kısmını süsleyen uzun dallar ve dalların üzerinde yer alan güller ilgi çekicidir. Mimarın en ince ayrıntılarına kadar düşündüğü bu yapıya ait projeler İtalya'daki Udine Kent Müzesi'ndedir.[7]

Binanın cephesi bitki motifli bordürler, çiçeklerle bezenmiş insan başı figürleri ile süslüdür.

Bina inşa edildikten sonra kısa zamanda, Pera'nın en popüler yapılarından birisi ve yakınında bulunan Lebon ve Markiz pastaneleri ile birlikte bir çekim merkezi oldu. İstanbul'un zenginlerine Avrupa modası burada düzenlenen defilelerle tanıtılmaktaydı. Mağaza katında bir çift merdivenle çıkılan ve defile için kullanılan bir asma kat, 1960'ta apartmanın banka şubesine dönüşmesi sırasında kaldırıldığı için günümüze gelememiştir.

Birinci katın ön yüzü büyük bir salon, arka tarafı yardımcı terzilerin odalarına; üst katlar ise Botter ailesinin fertlerine ayrılmıştır.[8] Birinci kattaki balkon, üzerinde lamba görevi de gören, çiçeği andırır motiflerle süslü, dört adet dikme ile cepheye taşıtılmış ve alttan iki adet demir füruşla desteklenmiştir. Çiçeksi motifleri olan balkon korkuluğu, taşıyıcı dikmeler, füruşlar ve lambalar mimarın kendisine ait özgün tasarımlarıdır.[7]

Paris'e gezmeye giden genç oğullarının hastalanarak ölmesiyle büyük bir acı yaşayan Botter Ailesi,[9] Paris'e göç etmiş ve binayı II. Abdülhamid zamanında Donanma Nazırlığı yapmış Kaptan-ı derya Osman Paşa'nın oğlu Mahmut Nedim Efendi'ye satmıştır.[10] Nedim Bey 1939'da genç yaşta hayatını kaybedince eşi Zeynep (Ovayar) Hanım, alt katları çeşitli ticari kuruluşlar tarafından ofis olarak kullanılmak üzere kiraladı. Bu dönemde şair Ferit Edgü, kurduğu reklam ajansı için binanın üçüncü katını kiralayıp restore ettirmiş, ajansın taşınmasından sonra da konut olarak kullanmıştır.[11]

Zeynep Hanım'ın ölümünden sonra sahipsiz kalan yapıya Hazine el koydu.[12] İkinci dereceden mirasçılar hak iddia etmesi üzerine başlayan ve yıllar süren hukuk süreci sonucu bina bakımsız kaldı. 2007'de Zeynep Ovyar'ın yeğenleri Botter Apartmanı'nı Hazine'den devraldılar.[12][13]

Botter apartmanı giriş kapısı üzerindeki demirden gül motifi ve mermer çiçek detayı, 2023

Cephe süslemesi

Binanın batı cephesi hariç, tüm cepheleri sağır tutulmuştur. Batı cephe ise, süsleme özellikleri bakımından 19. yüzyıl Art Nouveau üslubunun en güzel örnekleri arasında kabul edilir. Bu cephede zemin kat, üç eşit dikdörtgen açıklığa bölünmüştür. Giriş kapısı en güneydeki açıklıktadır. Giriş kapısının bulunduğu bölümde alınlık kısmı çiçek, yaprak ve meyvelerden oluşan, yüzeyden taşkın bitkisel bezemeyle dekore edilmiştir. Bu kısım yan kısımlarındaki bir vazodan çıkan ve dağılan dallarla desteklenir.

Birinci kattaki dikdörtgen formlu üç pencerenin üst kısmında armalar yer alır. Üçüncü katın dikdörtgen formlu pencerelerinin alınlıkları ve alınlık köşelerinde, çiçek, yaprak ve meyve kaynaşımından oluşan çelenkler vardır. Köşelerdeki madalyonların uçlarından aşağı, çivi motiflerinden tutturulmuş kurdelalar sarkar. Köşelerde tında dalgalı saçları bitki motifleriyle kuşatılmış bir kadın yüzü ve onun boynunda ise madalyon biçimli bir kolyenin çevresinde yer alan dairelere tutturulmuş askılar görülür.

Üçüncü kat pencere alınlıklarında Cepheye bakar vaziyette dalgalı saçları ve tebessüm eden yüzleriyle dikkat çeken Demeter rölyefleri yer alır. Cephedeki tüm dekorasyon Art Nouveau figürlü bezemesinin genel özelliğini yansıtmaktadır.[14]

Kaynakça

  1. ^ a b c Güç Çakın, Berrin. "19. yüzyılda inşa edilmiş olan, Beyoğlu Botter apartmanı mimari tezyinatının incelenip tezhip ve minyatür sanatıyla yorumlanması". Yer Bilgisi: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü yüksek lisans tezi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2020. 
  2. ^ a b Keles, Canan (27 Şubat 2020). "Botter Apartmanı Binası". Themagger.com. 19 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020. 
  3. ^ Görkay, Didem. "Ayşe Övür: "Botter Apartmanı'na çok yönlü bakmak gerekir."". Edebiyathaber.net sitesi, 17 Temmuz 2020. 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2020. 
  4. ^ Ersen, Ahmet; Verdön, İrem. "Botter Apartmanı Cephesi Konvervasyon Projesi". Kagir Yapılarda Koruma ve Onarım Semineri (Eylül 2009) Kitabı,. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2020. 
  5. ^ "İSTİKLAL CADDESİ'NDEKİ RESTORE EDİLEN TARİHİ BOTTER APARTMANI, 'CASA BOTTER SANAT VE TASARIM MERKEZİ' ADIYLA HİZMETE AÇILACAK". ankahaber.net. 12 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2023. 
  6. ^ "Yeni sanat merkezi: Casa Botter". Milliyet. 14 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2023. 
  7. ^ a b c "Botter Apartmanı". Smartbeyoglu.com. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020. 
  8. ^ "Beyoğlu Botter Binası". Turanakinci.com sitesi. 14 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020. 
  9. ^ "Beyoğlu'nun hikayelere konu olan 7 tarihi binası". Milliyet.com.tr 7 Haziran 2019. 10 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020. 
  10. ^ Karagünlü, Nurdan. "Pera Levanten Konut Mirası Ve Yeniden İşlevlendirilmesi Üzerine Bir Değerlendirme" (PDF). İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi, Mayıs 2015. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Ekim 2020. 
  11. ^ "Botter yardım istiyor". Arkitera.com 26 Şubat 2002. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020. 
  12. ^ a b "Türkiye'nin ilk modaevi kurtarılıyor". Hürriyet gazetesi, 26 Aralık 2009. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020. 
  13. ^ Öztürk, Sinem. "Botter Apartmanı, Jak Kamhi'nin eşi Tuli Kamhi'ye miras kaldı!". Emlaktasondakika.com 17 Eylül 2012. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020. 
  14. ^ Yiğitpaşa, Nadire Tuba. "XIX. yüzyıl Beyoğlu yapılarında heykel vce figürlü kabartmalar" (PDF). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Erzurum 2010. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İshak Paşa Sarayı</span> Tarihî saray

İshak Paşa Sarayı; Ağrı'nın Doğubayazıt ilçesinde bulunan bir saraydır. Yapımına 1685 yılında başlanan ve 1784'te tamamlanan saray; içinde barındırdığı cami, türbe, kütüphane, mahzenler, koğuşlar, harem ve selamlık bölümleri ile büyük bir yapı kompleksidir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde inşa edilmesine karşın genel olarak Selçuklu mimarisinden izler taşıyan İshak Paşa Sarayı'nda; Batı kökenli barok, gotik, rokoko ve ampir gibi sanat akımlarının etkileri de gözlemlenir. 2000 yılından beri UNESCO'nun Dünya Mirası Geçici Listesi'nde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çiçek Pasajı</span>

Çiçek Pasajı, İstanbul, Beyoğlu'nda İstiklal Caddesi üzerinde yer alan, Büyük Beyoğlu Yangını sonucu yok olan Naum Tiyatrosu'nun arsasına 1876'da kurulmuş tarihi bir pasaj.

<span class="mw-page-title-main">Mezopotamya mimarisi</span>

Mezopotamya sözcüğü Grekçe Potamos (nehirler) ve Mezos (arası)sözcüklerinin birleşiminden doğmuştur ve bu yeni sözcük genel anlamda Fırat ve Dicle nehirlerinin Anadolu'yu terk ettiği bölgeden başlayıp iki nehrin birleşerek Basra körfezine döküldüğü noktaya dek uzanan nehirler arasındaki geniş alanı kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Şişli Camii</span> İstanbul, Türkiyede bir cami

Şişli Camii, İstanbul, Türkiye'de, Şişli ilçesinde bulunan bir camidir. Halâskârgazi Caddesi ile Abide-i Hürriyet Caddesi'nin kesişmesiyle oluşan bir adacıkta konumlanır.

<span class="mw-page-title-main">Pera Müzesi</span> İstanbulda bir sanat müzesi

Pera Müzesi, İstanbul'un Tepebaşı semtinde bulunan özel bir müzedir.

<span class="mw-page-title-main">Apartman</span> birkaç katlı ve her katında bir veya birkaç daire bulunan yapı

Apartman, birkaç katlı ve her katında bir veya birkaç daire bulunan yapı. Düşük katlı bina, çok katlı bina, konak, rezidans gibi türleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Mısır Apartmanı</span> Tarihi Yapı

Mısır Apartmanı, İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde bulunan tarihî bir apartmandır. Galatasaray semtinde, İstiklal Caddesi ile Acara Sokağı'nın kesiştiği noktada yer alır ve 303-305 kapı numarasına sahiptir. İstanbul'un en büyük kiliselerinden Sent Antuan Katolik Kilisesi'yle komşudur. 1910 yılında, yıkılan Trocadero Tiyatrosu'nun yerine, Mısırlı Abbas Halim Paşa tarafından kışlık konak olarak yaptırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tayyare Apartmanları</span>

Tayyare Apartmanları veya Harikzedegân Apartmanları İstanbul’un Laleli semtinde yer alan, Mimar Kemaleddin Bey’in tasarladığı ve 1922 yılında tamamlanan orijinal olarak apartman olarak inşa edilen ama günümüzde otel olarak kullanılan bina.

<span class="mw-page-title-main">II. Evkaf Apartmanı</span>

II. Evkaf Apartmanı; Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan bir apartmandır. Ulus'taki İstiklal Caddesi üzerinde bulunur. Mimar Kemaleddin tarafından tasarlanan ve 1930 yılında inşaatı tamamlanan yapı, günümüzde Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü binası olarak kullanılmaktadır. Ayrıca; Ankara Devlet Tiyatrosu'na bağlı olarak hizmet veren sahnelerden Küçük Tiyatro ve Oda Tiyatrosu'na da ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karaköy Camii</span> Tarihi bir camii

Karaköy Camii veya diğer adıyla Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Camii, 1903'te Karaköy Meydanı'nda Raimondo D'Aronco tarafından inşa edilen cami. 1956'da dönemin Başbakanı Adnan Menderes tarafından başlatılan “İstanbul’da İmar Hareketi” kapsamında Karaköy Meydanı'ndaki tarihi caminin de yerinden sökülerek Kınalıada'da yeniden inşa edilmesine karar verildi; bu yüzden günümüzde, camii Karaköy Meydanı'ndaki yerinde bulunmamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Raimondo D'Aronco</span>

Raimondo Tommaso D'Aronco, Art Nouveau tarzındaki bina tasarımları ile ünlü İtalyan mimar. II. Abdülhamid devrinde 16 yıl saray mimarlığı yapmıştır.

Aznavur Pasajı, İstanbul'un Galatasaray semtinde, İstiklâl Caddesi üzerinde yer alan tarihî bir pasajdır. 1893 yılında pasajın şu an bulunduğu yerde yer alan Cafe Commerce ve Cafe de Pera adlı yapıların yıkılması ile yerine inşa edilmiştir. Yapının mimarı, Mısır Apartmanı'nı da tasarlamış olan Ermeni Mimar Hovsep Aznavuryan'dır. Aslen iki katlı olarak inşa edilen pasaj günümüzde 9 katlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Fehmi Ataç Apartmanı</span> Ankarada bir apartman

Hasan Fehmi Ataç Apartmanı; Altındağ'ın Ulus semtinde bulunan tarihi bir apartmandır. Anafartalar ve Denizciler Caddesi'nin kesişiminde yer alan bina Büyük Otel olarak da anılmaktadır.

Mimarı Giulio Mongeri olan yapı 1912 yılında Bankalar Caddesi’nde inşa edilmiştir. İnşa edildikten sonra ilk defa bir sigorta şirketi olarak kullanılan binada günümüze kadar Türkiye Milli Sigorta ve Anadolu Sigorta gibi sigorta şirketleri tarafından kullanılmıştır. Milli Reasürans tarafından satın alınmasıyla beraber katları ayrı ayrı satılmıştır. Günümüzde çeşitli hukuk büroları, sigorta acenteleri ve nakliye şirketleri tarafından kullanılmaktadır.

Generali Han, Osmanlı'nın son zamanlarında 1909 yılında inşa edilen bina Bankalar Caddesi'nde yer alır ve İtalyan mimar Giulio Mongeri tarafından projelendirilmiş ve inşa edildikten sonra Generali Sigorta adında bir sigorta şirketi tarafından kullanılmış bir handır. Bunun yanı sıra günümüze kadar çeşitli hukuk büroları, bankerler ve başka sigorta şirketleri tarafından kullanılmıştır. Günümüzde halihazırda aynı amaçlar için hizmet verilen binada daha önce Selanik Bankası, Generali Sigorta, Shell, Giulio Mongeri Mimarlık Bürosu gibi kurum ve ofisler faaliyet göstermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Grand Pera</span>

Grand Pera, İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde yer alan İstiklal Caddesi üstünde bulunan Cercle d'Orient kompleksini kapsayan bir alışveriş ve performans merkezi. Yapının olduğu bölgenin bir kısmında eskiden Emek Sineması yer almış, daha sonra ise restorasyon sonucunda bölgeye Grand Pera inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Cinnah 19</span> Ankarada bir apartman

Cinnah 19; Ankara'nın Çankaya ilçesinde bulunan bir apartmandır.

<span class="mw-page-title-main">Frej Apartmanı</span>

Frej Apartmanı, İstanbul'un Beyoğlu ilçesi, Şişhane Meydanı'nda bulunan bir Geç dönem Osmanlı apartmanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gümüşsuyu Palas</span>

Gümüşsuyu Palas ya da Gümüşsü Palas, İstanbul'un Beyoğlu ilçesindeki bir apartmandır. Azaryan ailesi tarafından yaptırılan ve bundan ötürü 1939'a kadar Azaryan Apartmanı olarak tanınan yapı, Levon Güreğyan'ın mimarlığında 1903'te tamamlandı.

<span class="mw-page-title-main">Ferah Apartmanı (Beyoğlu)</span> Beyoğlunda tarihî bir apartman

Ferah Apartmanı, İstanbul'un Avrupa yakasında, Beyoğlu ilçesinde bulunan tarihî bir apartmandır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.