İçeriğe atla

Bosna Savaşı'nda etnik temizlik

Bosna Savaşı'nda etnik temizlik
Bosna Savaşı'nın bir parçası
Srebrenitsa katliamı kapsamında öldürülerek etnik temizliğe maruz bırakılmış kurbanların açığa çıkartılmış cesetleri
BölgeBosna-Hersek
Tarih1992-1995
Saldırı türü
Etnik temizlik, tehcir, toplama kampları, işkence, soykırım tecavüzü [en], toplu katliâm, soykırım
ÖlüOn binlerce ölü;[1] 1,0[2] ila 1,3 milyon[3] tehcir edilmiş veya zorla başka yerlere yerleştirilmiş kişi
Yaralı12.000[4] ila 20.000[5] tecavüze uğramış kadın

Bosna Savaşı (1992-1995) boyunca etnik temizlik, yüksek sayıda Bosnalı Müslüman (Boşnak) ve Bosnalı Hırvatın Sırp Cumhuriyeti Ordusu ve Sırp paramiliter oluşumları [en] tarafından evlerinden kaçmaya zorlanması ya da sürgün edilmesi ile gerçekleşti.[6][7][8][9] Boşnaklar ve Bosnalı Sırplar da Bosnalı Hırvat kuvvetleri tarafından kaçmaya zorlandı ya da sürgün edildi, ancak Bosnalı Hırvatların işlediği etnik temizlik daha sınırlı ölçekte ve daha az sayıda kurbanla yer aldı. 1994 yılı BM Güvenlik Konseyi "Son Rapor"'una (Final Report) göre, Boşnakların da "Cenevre Sözleşmesi ve uluslararası insancıl hukuka aykırı ciddî ihlallerde" bulunmalarına rağmen, "sistematik etnik temizlikte" bulunmadılar.[10] Rapora göre, "savaşan taraflar arasında 'ahlâki denkliğin' olduğunu savunmanın hiç olgusal bir temeli yoktur."[10]

1991'de başlayan siyasî karışıklıklar, 1992 yılının ortasına kadar yaklaşık 2,7 milyon kişinin yerinden edilmesine yol verdi; bu kişilerin 700 bini diğer Avrupa ülkelerine sığınarak[11][12] İkinci Dünya Savaşı'ndan beri Avrupa'daki en büyük kitlesel göçe katılmış oldu. Bosna Savaşı'ndaki etnik temizleme kampanyaları kapsamında yaklaşık 1 milyon ila 1,3 milyon kişinin yerinden edilmiş olduğu ve on binlerce kişinin öldürüldüğü tahmin edilmektedir.

Bosna'da uygulanan etnik temizleme kampanyalarında "sivil öldürme, tecavüz, işkence, sivil, kamu ve kültürel mülkleri imha etme, yağma ve sivil nüfusları zorla başka yerlere yerleştirme" gibi yöntemler kullanıldı.[13] Kampanyaları işleyenlerin çoğu Sırp kuvvetleri, kurbanların çoğu ise Boşnaklardı. BM'e bağlı Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi, çok sayıda yetkiliyi insanlığa karşı suçlardan mahkûm etti. Etnik temizleme kampanyaları kapsamında yer almış Srebrenitsa Katliamı'nın soykırım suçunu oluşturduğu tespit edildi.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Seybolt 2007, s. 177.
  2. ^ Totten 2017, s. 21.
  3. ^ Phillips 2005, s. 5.
  4. ^ Crowe 2013, s. 343.
  5. ^ Haddad 2011, s. 109.
  6. ^ A. D. Horne (22 Ağustos 1992). "Long Ordeal for Displaced Bosnian Muslims". The Washington Post. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2020. 
  7. ^ "War Crimes in Bosnia-Hercegovina: U.N. Cease-Fire Won't Help Banja Luka". Human Rights Watch. June 1994. 29 Ocak 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019. 
  8. ^ "War and humanitarian action: Iraq and the Balkans" (PDF). UNHCR. 2000. s. 218. 2 Ekim 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019. 
  9. ^ Bell-Fialkoff 1993, s. 110.
  10. ^ a b ANNEX IV: Policy of Ethnic Cleansing - Part Two: Ethnic Cleansing in BiH - I: Introduction, 27 May 1994, pp. 36–37
  11. ^ Erlanger, Steven (10 Haziran 1996). "The Dayton Accords: A Status Report". The New York Times. 17 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ Wren, Christopher S. (24 Kasım 1995). "Resettling Refugees: U.N. Facing New Burden". The New York Times. 
  13. ^ ANNEX IV: Policy of Ethnic Cleansing: Ethnic Cleansing in BiH - I: Introduction, 27 May 1994, p. 33

Bibliyografya

Kitaplar

Bilimsel dergiler

Diğer kaynaklar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek</span> Balkanlarda bir ülke

Bosna-Hersek, kısa haliyle B&H, resmî adıyla Bosna ve Hersek, Balkanlar'da 51.197 km² yüz ölçümlü bir ülke. Kuzey, batı ve güneyden Hırvatistan; doğudan Sırbistan ve güneydoğusunda Karadağ ile çevrili olup Adriyatik Denizi'ne Neum şehrinin olduğu yerde yalnızca 20 km'lik limansız bir kıyısı bulunmaktadır. Ülkenin coğrafyası merkez ve güneyde dağlık, kuzeybatıda tepelik, kuzeydoğuda düzlük bir karakter sergiler. Başkent ve en büyük şehir olan Saraybosna, birçok yüksek dağla çevrelenmiştir. Ülkenin çoğunluğunu kaplayan Bosna bölgesinde karasal iklim görülür, bu bölgede yazları sıcak, kışları kar yağışlı ve soğuktur. Ülkenin güney kıyılarındaki daha küçük Hersek bölgesinde ise tipik Akdeniz iklimi görülür. Bosna-Hersek doğal kaynaklar açısından da zengin bir görünüm arz eder.

<span class="mw-page-title-main">Bosna Savaşı</span> Bosna Hersekte 3 yıl sürmüş askeri bir çatışma

Bosna Savaşı, 1992 ile 1995 yılları arasında Bosna-Hersek'te meydana gelen uluslararası bir silahlı çatışmaydı. Savaşın, genellikle daha önceki bir dizi şiddet olayını takiben 6 Nisan 1992'de başladığı kabul edilir. Savaş, 14 Aralık 1995'te Dayton Anlaşması'nın imzalanmasıyla sona erdi. Ana savaşan taraflar, sırasıyla Hırvatistan ve Sırbistan tarafından yönetilen ve sağlanan proto-devletler olan Bosna-Hersek Cumhuriyeti, Hersek-Bosna Hırvat Cumhuriyeti ve Sırp Cumhuriyeti güçleriydi.

<span class="mw-page-title-main">Etnik temizlik</span> bir etnik gruba mensup insanların zorla yerinden edilmesini amaçlayan değişik siyasal politikalar

Etnik temizlik, bir etnik gruba mensup insanların zorla yerinden edilmesini amaçlayan değişik siyasal politikaları ifade eder. Genellikle, zorla göç ettirme, belirli bir nüfusun yerini değiştirme gibi uygulamaların sonucunda ortaya çıkar. Bu terim, etnosid ve jenosid ile yakından ilişkilidir.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek Federasyonu</span> Federasyon

Bosna-Hersek Federasyonu (Federacija Bosne i Hercegovine, Федерација Босне и Херцеговине,

<span class="mw-page-title-main">Dayton Anlaşması</span> 1995te Bosna Savaşını sona erdiren barış antlaşması

Bosna Hersek'te Barış için Genel Çerçeve Anlaşması, bilinen adıyla Dayton Anlaşması veya Dayton Anlaşmaları ABD'nin Ohio eyaletindeki Dayton kenti yakınlarındaki Wright-Patterson Hava Kuvvetleri Üssü'nde 21 Kasım 1995 tarihinde anlaşmaya varılan ve 14 Aralık 1995 tarihinde Paris'te Bosna-Hersek Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Aliya İzzetbegoviç, Yugoslavya Federal Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Slobodan Milošević ve Hırvatistan Cumhurbaşkanı Franjo Tuđman tarafından resmen imzalanan barış anlaşmasıdır. Bu anlaşmalar, çok daha büyük Yugoslav Savaşları'nın bir parçası olan ve üç buçuk yıl süren Bosna Savaşı'na son verdi.

<span class="mw-page-title-main">Hırvatistan Savaşı</span>

Hırvatistan Savaşı ya da Hırvatistan Bağımsızlık Savaşı, 1991-1995 yılları arasında Yugoslavya'dan bağımsızlığını ilan etmiş Hırvat hükûmetine bağlı birliklerle Sırp kontrolü altındaki Yugoslav Halk Ordusu (JNA) ve yerel Sırp güçleri arasında gerçekleşen savaş. JNA Hırvatistan'daki operasyonlarını 1992 yılında bitirdi. Hırvat kaynaklarında Domovinski rat olarak adlandırılan bu savaş Sırp kaynaklarında genellikle Rat u Hrvatskoj olarak geçer.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek tarihi</span> Bosna-Hersek ülkesinin tarihi

Bosna-Hersek tarihi Bosna-Hersek'in tarih öncesi zamanlardan günümüze uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Fırtına Harekâtı</span>

Fırtına Harekâtı Hırvatistan ordusunun, Atif Dudaković komutasındaki Bosna-Hersek 5. kolordusu ve NATO ile işbirliği içinde, Hırvatistan'ın Krajina bölgesi Sırplarına karşı 4 Ağustos 1995'te giriştiği askerî harekât. Çok kısa bir süre devam eden harekât sonucu 250.000 kadar Krajina Sırpı yerinden edildi. Hırvatlar bu olayı her yıl 5 Ağustos tarihinde kurtuluş savaşının zaferi olarak kutluyor. Sırbistan hükûmeti ve etnik Sırplar ise Krajina Sırp Cumhuriyeti'nin ortadan kaldırılmasını 1941-1945'teki Sırp zulmüne benzetiyor.

<span class="mw-page-title-main">Markale katliamları</span>

Markale Katliamı, Saraybosna'da bulunan Markale Pazarında Bosna Savaşı döneminde Sırp Cumhuriyeti Ordusu tarafından düzenlenen katliamlardır. Sırp komutan Stanislav Galić bu katliamdan ötürü müebbet hapis cezasına çarptırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Foča katliamları</span>

Foča katliamları, Sırp askerî güçleri ve polisi tarafından 7 Nisan 1992 ile Ocak 1994 tarihleri arasında, Bosna-Hersek'in Foča bölgesinde Bosnalı sivilleri hedef alan katliam. Foča'dan 2704 kişi katliamlar sırasında öldürülmüştür veya halen kayıptır. 1992 yılında Bavyera Yüksek Mahkemesi, Novislav Đajić'e açılmış olan bir davada katliamların soykırım suçu teşkil ettiğini belirtti.

<span class="mw-page-title-main">Prijedor</span> Bosna-Hersekte şehir

Pridor Bosna-Hersek'in Kuzeybatısı'nda yer alan ve yaklaşık toplam nüfusu 110.000 olan bir şehirdir. Prijedor, Bosna-Hersek'e bağlı Sırp Cumhuriyeti'nde ve Bosanska Krajina Bölgesi'nde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Foça, Bosna-Hersek</span> Bosna-Hersekte kent

Foça veya eskiden Türkçe Güzelhisar, Bosna-Hersek'in batısında yer alan bir kasabadır. İdari olarak Bosna-Hersek'in Sırp Cumhuriyeti entiteti içindedir. 1465 yılından 1878 yılına kadar Osmanlı kenti olmuştur. 1878 yılındaysa Avusturya tarafından işgal edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Milorad Dodik</span>

Milorad Dodik, Bosnalı Sırp siyasetçi. Bosna-Hersek'e bağlı Sırp Cumhuriyeti'nin Cumhurbaşkanı ve Bağımsız Sosyal Demokratlar İttifakı'nın genel başkanıdır.

Sırp Cumhuriyeti Ordusu, kendi kendini Sırp ayrılıkçı cumhuriyeti ilan eden Sırp Cumhuriyeti'nin (SC) ordusuydu. 1992'den 1995'e kadar Bosna Savaşı sırasında aktif olarak, Bosna-Hersek'i oluşturan iki taraftan biri olan SC'nin silahlı kuvvetleri olarak varlığını sürdürdü ve 2005 yılında Bosna-Hersek Silahlı Kuvvetleri'ne entegre edildi. VRS kuvvetleri, Koridor 92 Operasyonu, Vrbas '92 Operasyonu, Bura Operasyonu ve Örümcek Operasyonu dahil olmak üzere bir dizi harekâta katıldı; Saraybosna kuşatması'na ve Srebrenica Katliamı'na da karıştılar.

Müslümanlar ya da Müslimani, Yugoslavya'da devleti oluşturan altı halktan biri olarak sınıflandırılmış bir etnik gruptur. Bu terim 1971'de Yugoslavya vatandaşı Slav Müslümanlar için resmi bir tanımı olarak kabul edildi, bu nedenle başta Bosna Hersek’in modern Boşnakları olmak üzere, Goralılar ve Torbeşler gibi farklı etnik kökenlere sahip Güney Slav kökenli İslami halkları tek bir topluluk olarak bir araya getirdi. Bu tanım, Arnavutlar, Türkler ve Romanlar gibi Slav olmayan Müslümanları içermiyordu.

<span class="mw-page-title-main">Doboj etnik temizliği</span>

Doboj etnik temizliği, Yugoslav Halk Ordusu ve Sırp paramiliter grupların, Bosna Savaşı sırasında, Doboj bölgesinde yayaşayan Boşnak ve Hırvat sivillere karşı, Mayıs 1992'den Eylül 1992'ye kadar gerçekleştirdiği, cinayet, kasıtlı yıkım, etnik temizlik ve zulüm suçlarını da içine alan savaş suçlarını ifade eder. Nikola Jorgić adlı Sırp asker, 26 Eylül 1992'de Düsseldorf Bölgesel Yüksek Mahkemesi tarafından, Doboj bölgesinde öldürdüğü 30 sivil de dahil olmak üzere, toplam 11 ayrı soykırım suçundan suçlu bulunarak, Bosna Soykırımından hüküm giyen ilk kişi olmuştur. Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi bu davayı insanlığa karşı suç olarak sınıflandırarak ve 5 Sırp memuru mahkûm etti.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek Hırvatları</span>

Bosna-Hersek Hırvatları, Bosnalı Hırvatlar ya da Hersekli Hırvatlar, Boşnaklar ile Sırplardan sonra Bosna-Hersek'teki en büyük üçüncü etnik grubu ve Bosna-Hersek'in bileşen uluslarından birini oluştururlar. Bosna-Hersek Hırvatları Bosna-Hersek kültürüne büyük katkılar sağlamıştır. Hırvatların çoğu Katolik olup kendilerini Hırvat dilinin konuşanları olarak tanımlarlar.

RAM Planı, Brana Planı veya Rampart-91 olarak da bilinen RAM Planı, 1990 yılı boyunca geliştirilen ve bir grup kıdemli Sırp subayı tarafından Ağustos 1991'de Sırbistan'ın Belgrad kentinde yapılan bir askeri strateji toplantısında nihai hale getirilen bir askeri plandı. Yugoslav Halk Ordusu'ndan ve Yugoslav Halk Ordusu'nun Psikolojik Operasyonlar Departmanından uzmanlar. Amacı, Sırpları Sırbistan dışında örgütlemek, Sırp Demokrat Partilerinin kontrolünü pekiştirmek ve "tüm Sırpların kendi toprakları ile birlikte aynı devlette yaşayacakları" bir ülke kurma çabası içinde silah ve mühimmat hazırlamaktı. Planın uygulanması için ayrı bir grup gizli ajan ve askeri görevli görevlendirildi. Bu insanlar daha sonra Yugoslav Savaşları sırasında etnik temizlik, imha ve soykırım olarak tanımlanan sayısız eyleme giriştiler.

Atıf Dudaković Bosna-Hersek Cumhuriyeti Ordusunda görev yapmış emekli bir Bosnalı generaldir. Bosna Savaşı sırasında Dudakoviç, 5.Kolordu'nun ve 1991'den 1995'e kadar kuşatılan Bihać yerleşim bölgesinin komutanıydı. Savaştan sonra Bosna-Hersek Federasyonu Ordusu'nun generali oldu. 2018 yılında savaş suçlarıyla suçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Washington Anlaşması</span> Bosna-Hersek Cumhuriyeti ile Hersek-Bosna Hırvat Cumhuriyeti arasındaki ateşkes anlaşması

Washington Anlaşması, Bosna-Hersek Cumhuriyeti ile Hersek-Bosna Hırvat Cumhuriyeti arasında 18 Mart 1994 tarihinde Washington, DC'de imzalanan bir ateşkes anlaşmasıdır. Anlaşma Bosna Başbakanı Haris Silajdžić, Hırvatistan Dışişleri Bakanı Mate Granić ve Hersek-Bosna Cumhurbaşkanı Krešimir Zubak tarafından imzalanmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.