İçeriğe atla

Bosna Sancağı

Sancak-ı Bosna
Osmanlı İmparatorluğu sancağı
←
1463–1878 →
Bosna Sancağı harita üzerinde
Bosna Sancağı harita üzerinde
MerkezSaraybosna
Tarih
 - Kuruluş 1463
 - Kaldırılış 1878
Bugün parçasıBosna-Hersek Bosna-Hersek

Bosna Sancağı (Boşnakça: Bosanski sandžak, Босански санџак), Osmanlı İmparatorluğu'nun bir sancağı. 1463 yılında Rumeli Eyaleti'ne bağlı olarak kurulan sancak, 1580 yılında Bosna Eyaleti'ne bağlandı ve bu eyaletin merkez sancağı oldu. 1864 yılında eyaletlerin kaldırılmasının ardından oluşturulan Bosna Vilayeti'nin bir sancağı oldu. 1908 yılında ise vilayetin Osmanlı yönetiminden çıkıp, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu yönetimine girmesiyle birlikte sancak da ortadan kalktı.

Tarihi

Osmanlı Padişahı II. Mehmed'in 1463 yılının mayıs ile temmuz ayları arasında yaptığı sefer sonrasında Bosna, Osmanlı topraklarına katıldı.[1] Bu fethin hemen sonrasında, Rumeli Eyaleti'ne bağlı Bosna Sancağı kuruldu.[1] Derviş Ahmet Aşıki ve Neşrî'ye göre ilk Bosna sancak beyi, bundan önce Semendire Sancak Beyi olan Minnetoğlu Mehmed Bey idi.[1] Sancak beyinin ilk ikâmet yeri 1463 sonbaharına kadar Yayçe iken, bu tarihten sonra Saraybosna oldu.[1] 1554 yılından sonra ve 1563 yılından önceki bir zamanda ise merkez Banya Luka'ya taşındı.[1]

Bosna Sancağı, 5 Eylül 1580 tarihli bir beratla kurulan Bosna Eyaleti'ne bağlandı ve eyaletin merkez sancağı oldu.[2][3] 1864 yılında kabul edilen Teşkil-i Vilâyet Nizamnâmesi ile birlikte Osmanlı İmparatorluğu'nda eyaletler kaldırılıp, vilayet sistemine geçilince oluşturulan Bosna Vilayeti'nin bir sancağı oldu. 1908 yılında ise vilayetin Osmanlı yönetiminden çıkıp, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu yönetimine girmesiyle birlikte sancak da ortadan kalktı.

İdari yapılanması

1468-1469 yılları arasında tutulan icmâl tahrir defterine göre sancağın en büyük idari birimi; Osmanlı egemenliği öncesinde Bosna'daki idari dağılımla ilgili olan ve bu tarihten sonra da kullanımı devam eden vilayetti.[3] Tarihçi Dursun Bey'in Tarih-i Ebu'l-feth isimli eserindeki Bosna'nın fethinin anlatıldığı kısımda fetihten önce Bosna'nın; Bosna Kralı toprakları, Pavlioğulları toprakları, Kovaçoğulları toprakları ve Hersek (Stjepan Kosaça) toprakları olmak üzere dört vilayetten oluştuğu belirtilmektedir.[1] Fetihten sonra da bu bölünmeye sadık kalındı.[3] Bu dört vilayete ek olarak Bosna Sancağı'na 1455 yılında; İshakoğlu İsa Bey'in yönetiminde bulunan, Üsküp ucuna bağlı Yeleç ve Saray vilayetleri de dahil edildi.[4] 1563 yazında Osmanlı'nın yönetiminden çıkan Hersek topraklarının büyük bir kısmı 1565 ile 1566 yıllarında geri alındı ve Hersek vilayeti olarak Bosna Sancağı'na bağlandı.[4] 1468-1469 tarihli deftere göre Bosna Sancağı, kurulduğu yıllarda 6 büyük vilayet ve 7 kadılıktan oluşmaktaydı.[5] Bu vilayet ve kadılıklar aşağıdaki gibidir:[5]

  • Yeleç Vilayeti ve Yeleç Kadılığı
  • Saray Vilayeti ve Saray Kadılığı
  • Kral Vilayeti ve Bobovats ve Neretva kadılıkları
  • Pavli Vilayeti ve Vişegrad Kadılığı
  • Kovaç Vilayeti (Pavli vilayetiyle birlikte Vişegrad Kadılığı)
  • Hersek Vilayeti ve Drina ve Blagay kadılıkları

1470 yılında Hersek Sancağı'nın kurulmasıyla vilayet, Bosna Sancağı'ndan ayrıldı.[4] 1485 tarihli deftere göre Bobovats Kadılığı'nın adı Brod Kadılığı olarak değiştirilmiş, Yeleç Vilayeti'nde bulunan Yeleç Kadılığı'nın merkezi Yeni Bazar'a taşınmış ve adı Yeni Bazar olarak değiştirilmişti.[6] Yeleç Vilayeti'i yerine Yeni Bazar Vilayeti kullanımı ise 1477 yılına rastlamaktadır.[6] 1485'teki defterde Brod ve Yeni Bazar kadılıklarının yanında Saray, Neretva ve Vişegrad kadılıklarının ismi yer almıştı.[6] 1489 tarihinde ise Neretva ve Brod kadılıklarının aynı kadı yetkisi altında toplandığı belirtilmişti.[6]

Sancak beyleri

  1. Minnetoğlu Mehmed Bey, 1463-7 Şubat 1464
  2. İshakoğlu İsa Bey, 7 Şubat 1464-1470
  3. Ayaz Bey, 1470-1474
  4. Sinan Bey, 1474
  5. Koca Davud Paşa, 1474-1475
  6. Malkoçoğlu Bali Bey, 1475-1477
  7. İskender Paşa, 1477-1479
  8. Koca Davud Paşa, 1479-1480
  9. İskender Paşa, 1480—1482
  10. Yahya Bey, 1482-1483
  11. Ayaz Paşa, 1483-1484
  12. İshakoğlu Mehmed Bey, 1484-1485
  13. Sinan Bey, 1485-1490
  14. Hadım Yakup Paşa, 1490-1493
  15. Yahya Paşa, 1493-1496
  16. Firuz Bey, 1496-1498
  17. İskender Paşa, 1498-1505
  18. Firuz Bey, 1505-1512
  19. Hadım Sinan Paşa, 1512-1513
  20. Yunus Bey, 1513-14 Nisan 1515
  21. İskenderpaşazade Mustafa Paşa, 14 Ekim 1515-17 Nisan 1516
  22. Gazi Hasan Bey, 17 Nisan 1516-1517
  23. Mihaloğlu Gazi Mehmed Bey, 1517-1519
  24. Yahyapaşazade Gazi Bali Bey, 1519-15 Eylül 1521
  25. Gazi Hüsrev Bey, 15 Eylül 1521-1525
  26. Gazi Hasan Bey, 1525-1526
  27. Gazi Hüsrev Bey, 1526-1534
  28. Ulama Han, 1534-1536
  29. Gazi Hüsrev Bey, 1536-18 Haziran 1541
  30. Ulama Han, 18 Haziran 1541-1547
  31. Sofu Ali Bey, 1547-1549
  32. Zülkadiroğlu Mehmed Paşa, 1549-1550
  33. Hadim Ali Bey 1550-1551
  34. Sofu Mehmed Paşa, 1551-1553
  35. Hadım Gazi Ali Paşa, 1553
  36. Dugalı Malkoç Bey, 1553-1554
  37. Kara Osman Han, 1554-1555
  38. Sokollu Kara Mustafa Bey, 155-1557
  39. Biharoğlu Hamza Bey, 1557-1561
  40. Sokollu Hasan Bey, 1561-1562
  41. Bolyanoğlu Sinan Bey, 1562-1564
  42. Sokollu Mustafa Bey, 1564-1566
  43. Sokollu Mehmed Bey, 1566-1568
  44. Ferhad Bey, 1568-25 Haziran 1568
  45. Sokollu Mehmed Bey, 25 Haziran 1568-1574
  46. Sokollu Ferhad Paşa, 1574-1580

Ayrıca bakınız

  • Bosna Eyaleti

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f Oruç, Hatice; sf. 3
  2. ^ Oruç, Hatice; sf. 5
  3. ^ a b c Oruç, Hatice; sf. 6
  4. ^ a b c Oruç, Hatice; sf. 4
  5. ^ a b Oruç, Hatice; sf. 7
  6. ^ a b c d Oruç, Hatice; sf. 17

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. Süleyman</span> 10. Osmanlı padişahı (1520–1566)

I. Süleyman, Osmanlı İmparatorluğu'nun onuncu padişahı ve 89. İslam halifesidir. Batı'da Muhteşem Süleyman, Doğu'da ise adaletli yönetimine atfen Kanûnî Sultan Süleyman olarak da bilinmektedir. 1520'den 1566'daki ölümüne kadar, yaklaşık 46 yıl boyunca padişahlık yapan ve 13 kez sefere çıkan I. Süleyman, saltanatının toplam 10 yıl 1 ayını seferlerde geçirmiştir. Süleyman böylece imparatorluğun hem en uzun süre hüküm süren hem en çok sefere çıkan hem de en uzun süre sefer yapan Osmanlı Sultanı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sokollu Mehmed Paşa</span> 36. Osmanlı sadrazamı

Sokollu veya Sokullu Mehmed Paşa, I. Süleyman döneminde Osmanlı donanmasının Kaptan-ı Deryalığı ve yine I. Süleyman, II. Selim ve III. Murad dönemlerinde 14 yıl Osmanlı Devleti'nin sadrazamlığını yapmış Osmanlı devlet adamıdır. I. Süleyman'ın son sadrazamı olmuştur. Hem Osmanlı İmparatorluğu'nun zirvede bulunduğu dönemi simgelemesi itibarıyla hem de icraatları, projeleri ve kişiliği sayesinde en önemli Osmanlı sadrazamlarından biri kabul edilir. II. Selim'in damadı ve Esmehan Sultan'ın eşidir.

<span class="mw-page-title-main">Hersek</span> Bosna Hersekin eyaleti

Hersek, merkezinde kabaca Mostar şehri olan Adriyatik Denizi'ne bir çıkış koridoruna sahip Dinar Alpleri'ndeki tarihsel ve coğrafi bölge, günümüzde Bosna-Hersek'in güney bölümünü oluşturmaktadır. Hersek'in yüzölçümü 9.948 km²'dir. Hersek ile Bosna arasında belirgin bir sınır yoktur. Hersek'in bittiği yerden Bosna'nın başlaması hakkında birçok düşünce vardır.

<span class="mw-page-title-main">İşkodra</span> Arnavutlukun kuzeybatısında bir şehir

İşkodra Arnavutluk cumhuriyetinin en eski yerleşim merkezlerinden biri olan İşkodra aynı zamanda ülkenin kuzey kesiminin en önemli sanayi ve kültür merkezidir. İşkodra vilayetinin merkezi olan şehrin nüfusu 90.000'dir.

<span class="mw-page-title-main">Rumeli (eyalet)</span> 1362 yılında I. Murad zamanında kurulan Osmanlı Devleti eyaleti

Rumeli Eyaleti veya Rumeli Beylerbeyliği, 1362 yılında I. Murad zamanında kurulan Osmanlı Devleti eyaleti. Osmanlı Devleti'nde kurulan ilk eyalettir. Anadolu Beylerbeyi yükselirse Rumeli Beylerbeyi, Rumeli Beylerbeyi terfi edilirse vezir olurdu. Rumeli Beylerbeyi Divan-ı Hümayun müzakerelerine katılırdı. 17. yüzyıldan itibaren vezir derecesinde bulunanlar tayin edilmeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hersek Sancağı</span>

Hersek Sancağı, 1470 yılında kurulmuş bir Osmanlı idari birimidir. Merkez, 1572 yılında Taşlıca'ya taşınana kadar Foca'daydı. Sancak başlangıçta Rumeli Eyaleti'nin bir parçasıydı. ancak daha sonra Bosna Eyaleti'ne eklendi.

<span class="mw-page-title-main">Trablusgarp (eyalet)</span> Osmanlının Afrika Eyaleti

Trablusgarp Eyaleti veya Trablusgarp Beylerbeyliği, Osmanlı Devleti eyaletidir. Osmanlı Devleti'nde iki tane Trablus adını taşıyan idari bölge bulunmaktadır. Bunları birbirinden ayırmak için buradakine Trablus-ı Garb veya Mağrib Trablusu, Şam bölgesindekine Trablus-ı Şam veya Şam Trablusu denilmiştir. Trablusgarp 360 yıl, 1 ay, 20 gün Osmanlı egemenliğinde kalmıştır. Trablusgarp Eyaleti, sâlyâneli bir deniz eyaletidir. 17. yüzyılda ocaklık olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Trablusgarp Vilayeti</span>

Trablusgarp Vilayeti, 1864 yılında gerçekleşen yönetim reformu sonucu Trablusgarp Eyaleti yerine kurulan Osmanlı vilayetidir.

<span class="mw-page-title-main">Bosna (eyalet)</span>

Bosna Eyaleti veya Bosna Beylerbeyliği, Osmanlı İmparatorluğu eyaletidir. Bosna Eyaleti bugünkü Bosna-Hersek topraklarının tamamı ve Hırvatistan, Sırbistan, Karadağ topraklarının bir kısmı üzerinde kurulmuştur.

Karesi Vilayeti, Osmanlı Devleti vilayetidir. 1881 yılında kurulmuş 1888 yılında dağıtılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kosova Vilayeti</span>

Kosova Vilayeti 1877 yılında kurulan Osmanlı İmparatorluğu vilayeti. Vilayetin merkezi önce Priştine sonra Üsküp olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Girit (eyalet)</span>

Girit Eyaleti, 1669 yılında kurulan Osmanlı Devleti eyaleti. Merkezi önce Kandiye sonra Hanya olmuştur. Osmanlı döneminde Girit Vilayeti; Hanya, İsfakiye, Resmo, Kandiye ve Laşid sancaklarına ayrılmıştı. Vilayet merkezi Hanya şehriydi. Sancak merkezleri adları anılan kasabalardır. Ancak Laşid Sancağının idare merkezi Yenişehir, İsfakiye Sancağının idare merkezi Vamus kasabalarıydı.

<span class="mw-page-title-main">Višegrad, Bosna-Hersek</span> Bosna-Hersekte kent

Vişegrad, Viçgrad veya Vizegrad, Bosna-Hersek'te yer alan özerk yönetim Sırp Cumhuriyeti'ndeki bir kasabadır. Drina Irmağı ve Drina Köprüsü'nün üzerindedir. Gorajde, Ustiprača ve Užice kentleriyle komşudur. Valisi Miladin Miličević'tir.

<span class="mw-page-title-main">Beyrut Vilayeti</span> 1888 yılında Şam Vilayetinden ayrılarak kurulmuş Osmanlı Devleti vilayeti

Beyrut Vilayeti, 1888 yılında Suriye Vilayeti'nden ayrılarak kurulmuş Osmanlı Devleti vilayetiydi. Vilayet merkezi Beyrut'tu.

<span class="mw-page-title-main">Bosna Vilayeti</span>

Bosna Vilayeti, 1864 yılında kurulan Osmanlı İmparatorluğu vilayeti. Vilayetin merkezi Saraybosna'dir. Berlin Antlaşması ile Bosna Vilayeti, imtiyazlı bir vilayet olmuştur. 5 Ekim 1908'de Avusturya-Macaristan İmparatorluğu tarafından ele geçirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kudüs Sancağı</span> 1872-1917 Osmanlı İmparatorluğunun özel idari bölgesi

Kudüs Sancağı asıl adı Kudüs-i Şerif Mutassarıflığı; 1872 yılında özel yönetim statüsü ile kurulan, 1874 yılında Şam Vilayetinden ayrılan; Kudüs ile birlikte; Gazze (Gaza), Yafa (Jaffa), Halilü’l Rahman (Hebron), Beytülrahim (Bethlehem), Birüssebi (Beersheba) kentlerini kapsayan müstakil sancak. Osmanlı dönemi boyunca Kudüs Sancağı, Nablus ve Akka sancakları ile birlikte Güney Suriye ya da Filistin olarak isimlendirilmiştir. 12 Aralık 1917 yılında Osmanlı Devletinin elinden çıkana kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Gazi Ferhad Paşa</span>

Gazi Ferhad Paşa, Osmanlı devlet adamı. Bosna ve Budin Beylerbeyilikleri yaptı.

Una Muharebesi, 29 ve 30 Ekim 1483'te, çoğu Bosna Sancağı'ndan gelen bölgesel Osmanlı kuvvetleri ile Una Nehri geçidinde Brod Zrinski yakınlarındaki Hırvatistan Krallığı arasında yapılan muharebedir. Osmanlı İmparatorluğu'na karşı Hırvatların elde ettiği ilk büyük zaferlerden biriydi. Hırvat ordusu, Hırvatistan Ban'ı Matthias Geréb ve diğer Hırvat soyluları ve Sırbistan Despotu Vuk Grgurević'in katıldığı Frankopan ailesinin birkaç üyesi tarafından yönetildi. Amaçları, Una Nehri'ne doğru ilerleyen Osmanlıları durdurmaktı. İki gün süren savaşta Osmanlılar yenildi ve kısa süre sonra Sultan II. Bayezid ile 7 yıllık bir ateşkes imzalandı.

<span class="mw-page-title-main">Dıraç Kuşatması (1501)</span>

Dıraç Kuşatması, 1499-1503 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda bir evre. 1501 Ağustos ayı başında Arnavutluk'taki bu son Venedik kale ve limanını karadan kuşatan Osmanlı ordusu kaleyi kısa sürede fethetti.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.