İçeriğe atla

Borneo orangutanı

Borneo Orangutanı
Genç bir Borneo orangutanı
Korunma durumu

Kritik tehlikede (IUCN 3.1)[1]
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Mammalia
Takım:Primates
Alt takım:Haplorhini
İnfra takım:Simiiformes
Familya:Hominidae
Alt familya:Ponginae
Cins:Pongo
Tür: P. pygmaeus
İkili adlandırma
Pongo pygmaeus
(Linnaeus, 1760)
Alt türler
  • Pongo pygmaeus morio
  • Pongo pygmaeus pygmaeus
  • Pongo pygmaeus wurmbii
Dağılımı.

Borneo orangutanı (Pongo pygmaeus), Borneo adasına özgü bir orangutan türüdür. Sumatra orangutanı (Pongo abelii) ve Tapanuli orangutanı (Pongo tapanuliensis) ile birlikte, Asya'ya özgü tek büyük insansı maymun cinsi olan Pongo'ya aittir. Diğer büyük insansı maymunlar gibi, orangutanlar da son derece zekidir, vahşi doğada alet kullanımı ve farklı kültürel kalıplar sergiler. Orangutanlar, DNA'larının yaklaşık %97'sini insanlarla paylaşırlar.[2][3]

Dağılım ve Habitat

Borneo orangutanının yıllara göre dağılımı.

Borneo orangutanı, Borneo ovalarında tropikal ve subtropikal nemli geniş yapraklı ormanlarda ve deniz seviyesinden 1.500 metre (4.900 ft) yüksekliğe kadar dağlık alanlarda yaşar. Bu tür, birincil ve ikincil ormanın gölgeliği boyunca yaşarlar ve meyve veren ağaçları bulmak için büyük mesafeler kat ederler.[4]

Sabah ve Sarawak'ın iki Malezya eyaletinde ve Kalimantan'ın beş Endonezya Eyaletinden dördünde bulunur. Habitat tahribatı nedeniyle, türlerin dağılımı artık ada genelinde oldukça düzensizdir, türler adanın güneydoğusunda ve ayrıca Sarawak'ın merkezindeki Rajang Nehri ile Sabah'ın batısındaki Padas Nehri arasındaki ormanda nadir hale gelmiştir. Keşfedilen ilk tam orangutan iskeleti Vietnam'ın Hoa Binh eyaletindeydi ve geç Pleistosen dönemine ait olduğu düşünülüyordu.[5]

Modern orangutanlardan yalnızca vücudunun kafasına göre orantılı olarak daha küçük olmasıyla farklıdır. Bu fosil ve diğerleri, orangutanların bir zamanlar Güneydoğu Asya kıtasında yaşadığını doğrulamaktadır, ancak şu anda Borneo orangutanları yalnızca Malezya ve Endonezya'da bulunmaktadır.[6]

Anatomi

İskeleti

Borneo orangutanı, gorilden sonra ikinci en büyük insansı maymun ve bugün yaşayan en büyük ağaç (veya ağaçta yaşayan) hayvanıdır.[7] Vücut ağırlıkları, önemli ölçüde daha uzun olan Homo sapiens ile büyük ölçüde örtüşür, ancak homo sapiensler boyut olarak çok daha değişkendir.[8]

Yetişkin bir erkek borneo orangutanı

Karşılaştırıldığında, Sumatra orangutanı ile boyut olarak benzerdir, ancak ağırlık ve marjinal olarak daha hafiftir.[9][10] Vahşi orangutanlar üzerinde yapılan bir araştırma, erkeklerin ortalama 75 kg ağırlığında (50–100 kg) ve 1.2-1.7 m uzunluğunda; dişiler ortalama 38,5 kg (30–50 kg) ve 1-1,2 m uzunluğundadır.[11][12] Esaret altındayken orangutanlar, 165 kg'dan fazla, oldukça fazla kilo alabilirler. Esaret altındaki bilinen en ağır erkek orangutan, 1959'da 13 yaşındayken 204 kg olan "Andy" adlı obez bir erkekti.[11]

Kaynakça

  1. ^ Group), Erik Meijaard (IUCN SSC Wild Pig Specialist; Gumal (WCS), Melvin; Project), Marc Ancrenaz ( Kinabatangan Orang-utan Conservation; Andrew Marshall (Department of Anthropology, University of Michigan); University), Serge Wich (Liverpool John Moores; Project), Simon Husson (Orangutan Tropical Peatland (8 Şubat 2016). "IUCN Red List of Threatened Species: Pongo pygmaeus". IUCN Red List of Threatened Species. 28 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021. 
  2. ^ "Orangutans – Official Orangutan Foundation International Site". orangutan.org. 15 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2021. 
  3. ^ "Mindat.org". www.mindat.org. 22 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2021. 
  4. ^ "Oh no! The page you are looking for has gone extinct..." wwf.panda.org (İngilizce). 7 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021. 
  5. ^ Group), Erik Meijaard (IUCN SSC Wild Pig Specialist; Gumal (WCS), Melvin; Project), Marc Ancrenaz ( Kinabatangan Orang-utan Conservation; Andrew Marshall (Department of Anthropology, University of Michigan); University), Serge Wich (Liverpool John Moores; Project), Simon Husson (Orangutan Tropical Peatland (8 Şubat 2016). "IUCN Red List of Threatened Species: Pongo pygmaeus". IUCN Red List of Threatened Species. doi:10.2305/iucn.uk.2008.rlts.t17975a7640635.en. 28 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021. 
  6. ^ "The first discovery of a complete skeleton of a fossil orang-utan in a cave of the Hoa Binh Province, Vietnam". Journal of Human Evolution (İngilizce). 41 (3): 227-241. 1 Eylül 2001. doi:10.1006/jhev.2001.0496. ISSN 0047-2484. 18 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021. 
  7. ^ "Bornean Orangutan". EDGE of Existence (İngilizce). 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021. 
  8. ^ Nowak, Ronald M. (1999). Walker's mammals of the world. Sixth edition. Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-5789-9. OCLC 39045218. 
  9. ^ "Sumatran Orangutan | Species | WWF". World Wildlife Fund (İngilizce). 17 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021. 
  10. ^ "The Bornean and Sumatran Orangutans". Visuallens (İngilizce). 2 Ağustos 2008. 27 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021. 
  11. ^ a b Wood, Gerald L. (1982). The Guinness book of animal facts and feats. 3rd ed. Enfield, Middlesex: Guinness Superlatives. ISBN 0-85112-235-3. OCLC 9852754. 13 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021. 
  12. ^ Strobel, Benjamin. "Pongo pygmaeus (Bornean orangutan)". Animal Diversity Web (İngilizce). 20 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gözlüklü ayı</span>

Gözlüklü ayı, And ayısı olarak da bilinir, Güney Amerika'nın And Dağlarında yaşayan bir ayı türü. Adını, gözlerini çevreleyen beyaz halkalardan almıştır. Arctodus ile birlikte Tremarctinae alt familyasında sınıflandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Afrika yaban köpeği</span>

Afrika yaban köpeği, köpekgiller (Canidae) familyasından Afrika'da yaşayan vahşi bir köpek türü.

<span class="mw-page-title-main">Büyük insansı maymunlar</span> i̇nsansı familyası

Büyük insansı primatlar veya İnsangiller, primatlar (Primates) takımının insansılar (Hominoidea) üst familyasına ait bir familyadır. Familyanın dört cinsi iki ayrı alt familyaya bölünür; bunlar, Ponginae alt familyası bünyesinde gruplandırılan Pongo (orangutan) ile Homininae alt familyası bünyesinde gruplandırılan Gorilla (goril), Homo (insan) ve Pan (şempanze) cinsleridir.

<i>Orangutan</i> Primat

Orangutan (Pongo), Primates (primatlar) takımının Hominidae familyasına dahil olan bir cinstir ve şu üç türü içerir:

<span class="mw-page-title-main">Darwin tilkisi</span>

Darwin tilkisi, köpekgiller (Canidae) familyasının, Canini oymağına ait bir tür. 1831 yılında ünlü İngiliz doğabilimci Charles Darwin tarafından Şili sahilinde bulunan Chiloé Adası'nda keşfedildi. Uzun süre Arjantin dövüş tilkisinin ada formu olarak dikkate alındı. Ancak 1990 yılında Nahuelbuta Millî Parkı'nda küçük bir popülasyonun keşfiyle ve bunu takip eden genetik incelemelerin neticesinde, bir tür statüsüne hakkı olduğu açıklığa kavuştu.

<span class="mw-page-title-main">Peru çöl tilkisi</span> köpekgiller (Canidae) familyasının Canini oymağına ait bir tilki

Peru çöl tilkisi, Sekura tilkisi olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasının Canini oymağına ait bir tilki türü.

<span class="mw-page-title-main">Çalı köpeği</span>

Çalı köpeği, köpekgiller (Canidae) familyasından, Panama'dan Paraguay'a kadar uzanan bir bölgede çalılık ve ormanlık alanlarda yaşayan ve çok nadir rastlanan bir tür.

<span class="mw-page-title-main">İnsansılar</span> Eski Dünya maymunlarından bir primat üst familyası

İnsansılar veya insansı maymunlar (Hominoidea), Eski Dünya maymunlarından bir primat üst familyası. İnsansılar üst familyası iki familyaya bölünür: Gibongiller veya küçük insansı maymunlar (Hylobatidae) ve insangiller veya büyük insansı maymunlar (Hominidae).

<span class="mw-page-title-main">Kısa kulaklı tilki</span>

Kısa kulaklı tilki, köpekgiller (Canidae) familyasının canini oymağına ait, Güney Amerika'da yaşayan bir köpekgil türü. Bugüne kadar çok az araştırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Homininae</span> hominid alt familyası

Homininae veya Afrika insansıları, ilk kez John Edward Gray tarafından 1825 yılında tanımlanmış bir Hominidae alt familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dugong</span> deniz memelisi

Dugong, denizineği takımından bir afrotherian memeli cinsi. Boyu 2.7 metre, ağırlığı 250–300 kg civarındadır. Dugonglar, Hint Okyanusunda, Doğu Afrika'da, Kızıldenizde, Güneydoğu Asya kıyılarında, Avustralya'nın kuzey kıyılarında ve Hindistan'ın batı sahillerinde yaşarlar. Deniz ineğinin yanı sıra, bazen deniz domuzu veya deniz devesi de denir.

<i>Ankarapithecus meteai</i>

Ankarapithecus meteai, geç Miyosen döneminde Anadolu'da yaşamış hominid türü. Yaklaşık 27.5 kg ağırlığında meyve yiyici bir insansıydı. Kalıntıları ilk kez 1950'lerde, daha sonra 1990'larda Ankara yakınlarında bulunmuştur. Ankarapithecus cinsine ait tek primattır ve Pakistan'da bulunan Sivapithecus ile benzer özellikler gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Orang pendek</span>

Orang Pendek Endonezya'da kısa boylu kişiler için kullanılan terim. Ayrıca Sumatra'nın uzak adalarında bulunan dağlık ormanlarda Kriptozoolojik olarak yaşadığına inanılan Kriptid.

<i>Carnegiea</i> bitki türü

Carnegiea, Cactaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Tapanuli orangutanı</span>

Tapanuli orangutanı veya Pongo tapanuliensis, Endonezya'nın Sumatra adasına özgü orangutan türlerinden biridir. Sumatra orangutanı ve Bornean orangutanı ile birlikte bilinen üç orangutan türünden biridir. 2017'de ayrı bir tür olarak belirlendi.

Bu liste, insan dışındaki insansı maymun deneylerini yasaklayan ülkeler listesidir. Buradaki insan dışındaki insansı maymunlar terimi, Homo sapiens hariç üst ailenin (Hominoidea) tüm üyelerini ifade eder. Bu durumda yasaklama, genellikle olağan dışı senaryolar için istisnalar olmakla birlikte insan dışı primatlar üzerinde deneyleri yasaklayan resmi kararnamelerin yürürlüğe girmesine atıfta bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Orangutan ve insanın son ortak atası</span> Yaklaşık 16 milyon yıl önce yaşamış bir büyük insansı

Hominidae'nin Homininae ve Ponginae alt familyalarına filogenetik bölünmesi, kabaca 18 ila 14 milyon yıl önce, orta Miyosen'e tarihlenir. Bu bölünme aynı zamanda Pittsburgh Üniversitesi Sanat ve Bilim Okulu'nda antropoloji profesörü olan Jeffrey H. Schwartz ve Buffalo Müzesi'nde bilim direktörü John Grehan tarafından "orangutan- insan son ortak atası" olarak anılır.

<i>Nasalis larvatus</i> Borneo adasına özgü köpeksi maymun türü

Hortumlu maymun veya uzun burunlu maymun, Cercopithecidae familyasından uzun bir buruna sahip maymun türü. Malaylar onlar için Hollandalı anlamına gelen "blanda" kelimesini kullanırlar. Ortalama 7-8 santimetre uzunluğunda bir buruna sahiplerdir. Burnun ucu, erkekte çenenin altına kadar sarkar.

<i>Pityriasis gymnocephala</i>

Pityriasis gymnocephala Borneo'ya endemik, Passeriformes takımında sınıflandırılan monotipik Pityriaseidae familyasının Pityriasis monotipik cinsinin tek kuş türüdür. Gizemli ve çok yaygın olarak görülmeyen bu tür Borneo adasının yağmur ormanlarında yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Birutė Galdikas</span>

Birutė Marija Filomena Galdikas veya Birutė Mary Galdikas, OC, Litvanyalı-Kanadalı bir antropolog, primatolog, korumacı, etolog ve yazardır. Simon Fraser Üniversitesinde profesördür. Galdikas, primatoloji alanında, özellikle orangutanlar konusunda ülkesinde ve alanında önde gelen bir otorite olarak kabul edilmektedir. Orangutanlarla ilgili saha çalışmasından önce, bu türler hakkında daha çok bilgi edinilmesinde önemli bir rol oynamıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.