İçeriğe atla

Borneo

Koordinatlar: 01°K 114°D / 1°K 114°D / 1; 114
Borneo
Harita
Coğrafya
BölgeGüneydoğu Asya
Koordinatlar1°00′N, 114°00′E
DeniziGüney Çin Denizi, Sulu Denizi, Java Denizi, Selebes Denizi
Yüzölçümü&İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri..İfade hatası: Tanınmayan "," noktalama karakteri.743,330 km2
ZirveKinabalu dağı 
Siyasi
Adadaki ülke(ler)
Demografi
Nüfus&0000000000000016.00000016,000,000
Nüfus yoğunluğu22 kişi/km2
Borneo'nun uydu görüntüsü.

Borneo yüzölçümü açısından dünyanın en büyük üçüncü adasıdır. Güneydoğu Asya'da bulunur ve Endonezya, Malezya ve Brunei tarafından paylaşılmıştır.

Borneo adı adaya ilk olarak Hollandalı kâşifler tarafından verilmiş olup Batı'da da yaygın olarak kullanılmaktadır. Ada, Endonezya'da Kalimantan adı ile bilinirken, Malezya'da Doğu Malezya olarak adlandırılmaktadır.

Dünyanın en büyük yer altı nehir koridoru burada bulunmaktadır.

Çok çeşitli hayvan ve bitki türlerini barındıran yağmur ormanlarıyla ünlüdür. "Rafflesia" isimli dünyanın en büyük çiçeği Borneo adasında yaşar. 3 milyon yarasaya ev sahipliği yapan Geyik Mağarası da Borneo'dadır. Dünyanın en küçük fil türü olan Borneo filleri bu bölgeye özgüdür.

Adada yaşayan ve bazıları endemik olan hayvan türleri şunlardır: Uzun burunlu maymun, Borneo orangutanı, Borneo cüce fili, boynuzgaga, cüce yalıçapkını, Atlas güvesi, fener böceği, Borneo bulutlu parsı.

Etimoloji

Ada birçok isimle bilinir. Uluslararası olarak, keşif çağında 16. yüzyılda Brunei Krallığı ile Avrupa temasından kaynaklanan Borneo olarak bilinir ve yaklaşık 1601 antik haritasında Brunei şehrinin Borneo olarak adlandırıldığı ve tüm adanın da Borneo olarak adlandırıldığı çok açıktır[1][2]. Brunei adı muhtemelen "su" anlamına gelen Sanskritçe váruṇa (वरुण) kelimesinden veya hindu yağmur tanrısı Varuna'dan türemiştir.[3]

Yerel halk buna Klemantan veya Kalimantan diyordu,[4] Sanskritçe Kalamanthana kelimesinden türemiştir ve muhtemelen sıcak ve nemli tropikal havasını tanımlamak için "yanan hava" anlamına gelir.[5] Endonezyalı tarihçi Slamet Muljana, Kalamanthana isminin Sanskritçe kala (zaman veya mevsim) ve manthana (çalkalama, yanma veya sürtünme ile ateş oluşturma) terimlerinden türetildiğini öne sürüyor,[6] muhtemelen havanın sıcaklığını tanımlıyor.[7]

Daha önceleri ada başka isimlerle biliniyordu. 977'de Çin kayıtları, Borneo'ya atıfta bulunmak için Bo-ni terimini kullanmaya başladı. 1225'te Çinli resmi Chau Ju-Kua (趙汝 适) tarafından da bahsedildi.[8] Majapahit saray şairi Mpu Prapanca tarafından 1365 yılında yazılan Cava el yazması Nagarakretagama, adadan Tanjungpura Krallığı adası anlamına gelen Nusa Tanjungnagara olarak bahsetmiştir.[9] Bununla birlikte, aynı el yazması, Barune (Brunei) ve adadaki diğer devletlerden de bahsetti.[10]

Kaynakça

  1. ^ "Kaart van het eiland Borneo, 1601, Benjamin Wright". 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "ANTIQUE MAP BORNEO BY DE BRY (C.1602)". 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Media, Kompas Cyber. "Hari Nusantara, Kenali Nama Lawas 5 Pulau Besar di Indonesia Halaman all". KOMPAS.com (Endonezce). 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020. 
  4. ^ "Kalimantan". Encyclopaedia Britannica. Britannica. 17 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2019. 
  5. ^ Eugene Linden (17 Mart 2011). The Ragged Edge of the World: Encounters at the Frontier Where Modernity, Wildlands and Indigenous Peoples Meet. Penguin Publishing Group. ss. 30-. ISBN 978-1-101-47613-0. 
  6. ^ "Sanskrit Dictionary". sanskritdictionary.com. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020. 
  7. ^ Muljana, Slamet (1960). Sriwidjaja (Endonezce). Pertjetakan Arnoldus. s. 78-79. 
  8. ^ Siti Norkhalbi Haji Wahsalfelah (2005). "Traditional Woven Textiles: Tradition and Identity Construction in the 'New State' of Brunei Darussalam" (PDF). Universiti Brunei Darussalam. ss. 48/29. 18 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Mayıs 2017. 
  9. ^ Suyatno. "Naskah Nagarakretagama" (Endonezce). National Library of Indonesia. 23 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 October 2014. 
  10. ^ "Nagarakretagama". kelembagaan.perpusnas.go.id (Endonezce). 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Malezya</span> Güneydoğu Asyada bir ülke

Malezya, Güneydoğu Asya’da yer alan, doğu ve batı olarak iki kara parçasına ayrılmış, 13 eyaletten oluşan ve parlamenter monarşi ile yönetilen bir ülkedir. Malezya'da toplam 878 adet ada bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Endonezya</span> Güneydoğu Asya ve Okyanusyada yer alan bir ada ülkesi

Endonezya, resmî adıyla Endonezya Cumhuriyeti, Hint ve Pasifik okyanusları arasında, Güneydoğu Asya ve Okyanusya'da toprakları bulunan bir ülkedir. 17 binden fazla adadan oluşur. Bu adaların en büyükleri Sumatra, Cava ve Sulavesi ile kısmen Borneo ve Yeni Gine'dir. Endonezya dünyanın en büyük ada ülkesidir, 1.904.569 km²'lik yüzölçümüyle dünyada 14. sıradadır. 280 milyon civarında nüfusuyla dünyanın en kalabalık dördüncü ülkesi ve aynı zamanda en kalabalık Müslüman ülkesidir. Cava dünyanın en kalabalık adasıdır ve nüfusun yarıdan fazlasına ev sahipliği yapar.

<span class="mw-page-title-main">Brunei</span> Güneydoğu Asyada Bir Ülke

Brunei, resmî adıyla Brunei Ülkesi, Barışın Ülkesi veya Bruney Darüsselam, Güneydoğu Asya'daki Borneo adasında yer alan sultanlık. Ülkenin tek komşusu Malezya'dır. Başkenti Bandar Seri Begavan'dır. İslami monarşi ile yönetilen ülkenin resmî dili Malaycadır. Ülkenin gelir kaynaklarının başında doğal gaz ve petrol vardır. Ülke ekonomisi Sultan'ın ve Shell'in elindedir. Katar'dan sonra GSMH ölçütüne göre dünyanın en zengin ikinci ülkesi olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kalimantan</span>

Kalimantan, Borneo adasının Endonezya'ya ait olan kısmının adıdır. Kalimantan, Borneo adasının yüzölçüm olarak %73'ünü, nüfus olarak ise yaklaşık %70'ini oluşturur. Borneo adasının Endonezya'ya ait olmayan bölümünün bir kısmı Brunei, bir kısmı da Malezya'ya bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Pigme fil</span>

Pigme fil hem Afrika hem Asya'da yaşadığı rapor edilmiş bir tür. Eskiden Loxodonta pumilio adıyla tanımlanmış olan Afrika pigme fili, bugün Afrika orman filinin bir polimorfu olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Wayang</span> Kukla tiyatrosu

Wayang, Malezya, Endonezya'da ve Güneydoğu Asya'nın diğer bölgelerinde oynatılan geleneksel kukla tiyatrosuna ve oynatılan kuklalara verilen isim.

<span class="mw-page-title-main">Brunei'de turizm</span>

Brunei'de turizm, Brunei turizmini macera turizmi, ekoturizm ve İslam turizmini içerecek şekilde çeşitlendirmeyi planlayan Temel Kaynaklar ve Turizm Bakanlığı tarafından yönetilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Endonezya'da turizm</span>

Endonezya'da turizm Endonezya ekonomisinin önemli bir bileşeninin yanı sıra döviz gelirlerinin de önemli bir kaynağıdır. Endonezya, 2017 yılında dünya turizm endüstrisinde 20. sırada, aynı zamanda dünyanın dokuzuncu en hızlı büyüyen turizm sektörü, Asya'nın en hızlı üçüncü ve Güneydoğu Asya'nın en hızlı büyüyen turizm sektörü seçildi. 2018 yılında, Denpasar, Jakarta ve Batam, turizmde en hızlı büyümeye sahip olan, sırasıyla yüzde 32,7, 29,2 ve 23,3 olan 10 şehir arasında yer alıyor. Ülke, turizm sektöründen GSYİH'nın yüzde 8'ini elde etmeyi planladı ve 2019 yılına kadar yaklaşık 20 milyon ziyaretçi çekmeyi hedefledi. Turizm sektörü mal ve hizmet ihracat sektörleri arasında 4. sırada yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dayaklar</span>

Dayaklar, Borneo'ya özgü etnik gruplardan biridir. Borneo'nun merkez ve merkez-güneyindeki tepe ve nehir çevrelerinde yaşayan Dayakların 200'den fazla altetnik grubu vardır. Her altetnik grubun kendi lehçesi, gelenekleri, yasaları, bölgesi ve kültürü bulunmakla beraber, ortak özellikleri de vardır. Dayak dilleri Asya'daki Avustronezya dillerinden biridir. Eskiden Animist olan Dayakların birçoğu İslam inancını benimsemiştir. Buna karşın 19. yüzyıldan beri kitleler halinde Hristiyanlığa geçmektedirler. Günümüzde birçok Dayak eski Animist inançlara da inanmaktadır. Animist inanç Endonezya'da tanınan altı dinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Gerakan Pramuka Indonesia</span>

Gerakan Pramuka Indonesia, Endonezya'nın ulusal izcilik örgütüdür. Endonezya'da İzcilik, 1912'de Hollanda Doğu Hint Adaları'nda kurulmuş ve Endonezya, 1953'te Dünya İzcilik Teşikatı'na (WOSM) üye olmuştur. Üyeliği öğrenciler için zorunludur. 2011 itibarıyla 21.599.748 üyesi vardır, bu da onu dünyanın en büyük izci derneği yapar.

Endonezyalı karşıtlığı, Endonezyalı düşmanlığı Endonezyalılara, Endonezya'ya ve Endonezya kültürüne karşı olan düşmanlık olarak tanımlanır.

Komodo Endonezya Cumhuriyeti'ni oluşturan 17.508 adadan biridir. Ada, adını adadan alan, dünyadaki en büyük kertenkele olan Komodo ejderinin yaşam alanı olarak özellikle dikkat çekicidir. Komodo Adası, 390 kilometrekarelik bir yüz ölçüme sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Borneo orangutanı</span> Borneoya özgü bir orangutan türü

Borneo orangutanı, Borneo adasına özgü bir orangutan türüdür. Sumatra orangutanı ve Tapanuli orangutanı ile birlikte, Asya'ya özgü tek büyük insansı maymun cinsi olan Pongo'ya aittir. Diğer büyük insansı maymunlar gibi, orangutanlar da son derece zekidir, vahşi doğada alet kullanımı ve farklı kültürel kalıplar sergiler. Orangutanlar, DNA'larının yaklaşık %97'sini insanlarla paylaşırlar.

<span class="mw-page-title-main">Subiakto Tjakrawerdaya</span> Endonezyalı politikacı

Subiakto Tjakrawerdaya, Endonezyalı siyasetçi ve iş insanı.

<span class="mw-page-title-main">Karet Bivak Mezarlığı</span>

Karet Bivak Mezarlığı, Cakarta, Endonezya'da bulunan şehrin ikinci büyük mezarlığıdır.

<span class="mw-page-title-main">Waeapo Nehri</span>

Waeapo Nehri, Endonezya'da; Maluku'nun Buru adasında aktif bir nehirdir. Adanın kuzeydoğusundaki Banda Denizi'ne doğru akan ana nehirlerden biridir.

Bu liste Endonezya'da raporlanan UFO görülmelerini içermektedir.

<i>Aeromys tephromelas</i>

Aeromys tephromelas, Sciuridae ailesindeki bir kemirgen türüdür. Brunei, Endonezya ve Malezya'da bulunur. Habitatı, ağaç oyuklarını kullandığı birincil ve ikincil ormanlar ve bahçelerdir. Meyveler, kuruyemişler ve diğer bitkisel maddelerle beslenir. Muhtemelen tehdit altında değildir ve habitat kaybına uyum sağlayabilir. Aeromys tephromelas, diğer sincaplardan daha küçük popülasyonlara sahip olma eğilimindedir çünkü bu türün dişileri nadiren çiftleşir ve sadece küçük bir yavru doğurur.

Bu madde, Malezya'daki adaların listesidir. Malezya Etüd ve Haritalama Departmanına göre, ülkede 20.000'den fazla ada bulunmaktadır. Sabah eyaleti, suları içinde 394 ada ile en fazla adaya sahip olan Malezya eyaletidir. Bunun dışında Malezya ayrıca kayaları, sığlıkları ve sırtları içeren 510 adet kara parçacığına sahiptir. 2015 yılında Malezya'nın hala 535'ten fazla isimsiz adaya sahip olduğu bildirildi ve bu durum hükûmetin komşu ülkelerin bu adaları ele geçirmesini önlemek için hızlı önlem alması ihtiyacını doğurdu. Malezya Arazi ve Araştırma Dairesi müdüründen yapılan açıklamaya göre, Sabah eyaletindeki adaların büyük bir kısmına bir isim verilmiş durumda.

<span class="mw-page-title-main">Brunei'nin dilleri</span>

Brunei'nin resmî devlet dili, Malezya ve Endonezya'daki standartların temelini oluşturan aynı lehçe olan Standart Malayca olmasına rağmen Brunei'de konuşulan çeşitli diller mevcuttur. Resmî dil olan Malaycanın kullanımı, 29 Eylül 1959'da Brunei'nin 1959 anayasasının imzalanmasıyla yürürlüğe girmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.