İçeriğe atla

Bordeaux

Bordeaux
Bordeaux arması
Arma
Sloganlar:
Lilia sola regunt lunam undas castra leonem
Ayın, dalgaların, kalenin ve aslanın üstünde yalnızca fleur-de-lis hüküm sürer
Fransa üzerinde Bordeaux
Bordeaux
Bordeaux
ÜlkeFransa Fransa
BölgeNouvelle-Aquitaine
DépartementGironde
ArrondissementBordeaux
İdare
 • Belediye BaşkanıPierre Hurmic (Yeşiller)
Yüzölçümü
 • Toplam49,36 km²
Nüfus
 (2017)
 • Toplam254.436
 • Yoğunluk5,200/km²
 • Kent
927,445
 • Metropol
1,247,977
Zaman dilimiUTC+01.00 (OAS)
 • Yaz (YSU)UTC+02.00 (OAYS)
Resmî site
www.bordeaux.fr
Konum Fransa
KriterKültürel: ii, iv
Referans1256
Tescil2007 (31. oturum)
BölgeAvrupa ve Kuzey Amerika
Koordinatlar44°50′20″K 0°34′20″D / 44.83889°K 0.57222°D / 44.83889; 0.57222

Bordeaux veya Bordo (Okunuşu: [bɔʀˈdo]), Güneybatı Fransa'nın Gironde departmanında, Garonne Nehri üzerinde bulunan bir şehirdir. Bir liman kenti olan şehir, Yeni Akitanya bölgesinin başkenti ve Gironde departmanının ilidir. Sakinleri "Bordelais" (eril) veya "Bordelaises" (dişil) olarak adlandırılır. "Bordelais" terimi şehir ve çevresindeki bölgeyi de ifade edebilir.

Bordeaux şehri 2020 yılında 49 km²'lik sınırları içinde 259.809 nüfusa sahiptir,[1] ancak banliyölerle birlikte Bordeaux metropol alanı, aynı yıl 1.376.375 nüfusa sahiptir.[2] Paris, Lyon, Marsilya, Lille ve Toulouse'dan sonra Fransa'nın en kalabalık altıncı şehridir.

Bordeaux bir dünya şarap başkentidir:[3] Gironde'nin yamaçlarında birçok kale ve üzüm bağı bulunmaktadır ve şehir dünyanın en büyük şarap fuarı olan Vinexpo'ya ev sahipliği yapmaktadır. Bordeaux aynı zamanda uluslararası kongrelerin düzenlendiği gastronomi ve iş turizmi merkezlerinden biridir. Dassault Aviation, Ariane Group, Safran ve Thalès gibi uluslararası şirketlere ev sahipliği yapan havacılık, askeri ve uzay sektörü için merkezi ve stratejik bir merkezdir. Havacılıkla olan bağı, ilk uçağın şehrin üzerinden geçtiği 1910 yılına kadar uzanmaktadır. Üniversite araştırmalarıyla bilginin kavşak noktası olan şehir, dünyadaki iki megajoule lazerden birine ve Bordeaux Metropolü'nde 130.000'den fazla öğrenciden oluşan bir üniversite nüfusuna ev sahipliği yapmaktadır.[4]

Bordeaux, 350'den fazla tarihî eseriyle mimari ve kültürel mirasıyla uluslararası bir turizm merkezidir,[5] bu da onu Paris'ten sonra Fransa'da en fazla listelenmiş veya tescilli anıta sahip şehir yapmaktadır. "Akitanya'nın İncisi" 2015 yılında yapılan bir online ankette Avrupa'da Yılın Destinasyonu seçilmiştir.[6] Metropol aynı zamanda uluslararası kuruluşlar tarafından ödüllendirilmiş ve derecelendirilmiştir. 1957 yılında Bordeaux, Avrupa idealini aktarma çabalarından dolayı Avrupa Ödülü'ne layık görülmüştür. Haziran 2007'de, tarihi Bordeaux'daki Ay Limanı, olağanüstü mimarisi ve kentsel topluluğu ve Bordeaux'nun son 2000 yıldaki uluslararası öneminin tanınması nedeniyle UNESCO Dünya Mirası listesine girmiştir.[7] Bordeaux ayrıca Küreselleşme ve Dünya Şehirleri Araştırma Ağı tarafından bir Yeterlilik şehri olarak sıralanmıştır.

Tarih

Bourges bölgesinden gelme, Galya halklarından olan Bituriges Vivisqueler Bordeaux şehrini MÖ 3. yüzyılda kurmuşlardır. Roma döneminde şehrin ilk ismi Burdigala olarak geçmektedir. Demir anlamına gelen “burdi” ve eritme anlamına gelen “gala” kelimeleri şehrin eski adını oluşturmuştur. Oldukça parlak dönemler geçirmiş olan Bordeaux, her zengin şehrin başına gelen gibi pek çok istilaya tanıklık etmiştir ki bunların başında 5. yüzyılda Franklar’ın ve 10. yüzyılda Normandiyalıların düzenlediği akınlar gelmektedir.[8]

1154 yılında, II. Henry ile Eleanor evlenmiş ve bu evliliği takip eden yıllar Bordeaux’nun İngiliz ellerinde kaldığı dönem olmuştur ve Akitanya’dan Guyenne’e geçiş de böyle olmuştur.

13. yüzyılın tam da başlarında Bordeaux kenti artık şarabı sadece tüketen değil, aynı zamanda ticaretini yapan bir kent olmuştur.

Bu yüzyılda yine şehrin önemli yapılarından olan Saint-André katedrali inşa edilmiştir. 1453’e gelindiğinde ise Castillon Muharebesi'nin ardından “Yüz Yıl Savaşları” başlamış ve sonunda da şehir tekrar Fransız hakimiyeti altına girmiştir. Fransa Kralı VII. Charles'ın yaptırdığı Trompettte Şatosu'ndan geriye bugün pek bir şey kalmamış olsa da şehrin kaderinde önemli yeri vardır. Bu yüzyılda şarap ticareti durmuş ve şehrin refahı düşmüştür.

Montaigne'in başkanlığı ile şarap ticareti başta olmak üzere şeker ticareti başlamış bunun yanında köle ticareti de devam etmiştir. Nante ile birlikte Bordeaux, en önemli köle ticaret limanları olmuşlar ve bu da şehri gittikçe daha da zenginleştirmiş, hatta öyle ki Bourse meydanı ve çeşitli parklar ve bahçeler bu şekilde kurulmuştur.

Fransız devrimi boyunca şehrin Atlantik ile ticareti yasaklanmış ve yeniden bir kriz baş göstermiştir. 1840'tan itibaren ise yeniden Afrikalı köle ticaretinin önemli limanlarından olmuş, tekrar büyümüştür.

Fransız Tarihi'nin önemli süreçlerinden olan I. Dünya Savaşı’nda Almanlar tarafından tehdit edilen Paris hükümeti, şehri terk edip Bordeaux’ya sığınmıştır.

II. Dünya Savaşı ise şehrin tarihine kara bir leke olarak geçmiştir: 1940 yılında Almanlar ile imzalanan ateşkes ile hükümetin yerleşkesi olan Bordeaux, Naziler ile birlikte Maurice Papon gibi karanlık kişilerin karargahı olarak kullanılmıştır. Binlerce Yahudi’nin ölüm kamplarına gönderilmesinden yine bu kişi sorumludur.[8]

Ekonomi

Bordeaux, Fransa'nın en büyük altıncı metropol nüfusuna sahip olması nedeniyle Fransa'da iş dünyası için önemli bir merkezdir. Ticaret, yönetim, hizmetler ve sanayi için önemli bir bölgesel merkez olarak hizmet vermektedir. Ayrıca Güneybatı Fransa'nın başlıca ticaret merkezi ve limanıdır.

Şehir görünüm olarak yarım ay biçimindedir. Bulunduğu nokta Garonne'un Atlas Okyanusu'na döküldüğü noktadan 98 km. uzaklıkta olup şarap üretimi ile meşhur olan Bordelais bölgesinin içerisindedir. Bölge üzüm yetiştirilmesine çok elverişlidir. Meşhur beyaz ve kırmızı bordo şarapları burada yapılır.

Önemli olan diğer bir endüstri kolu ise gemi yapımıdır. Garonne nehrinin üzerindeki ulaşım nedeniyle, Fransa'nın alım satım limanı görevini de yapar. Buradan dışarıya şarap, kanyak, cam, halı, kâğıt, şişe satılır. Dışarıdan kömür, petrol, fosfat getirilir ve alınır.

Eğitim

Bordeaux; Paris, Lyon, Toulouse, Lille ve Marsilya şehirlerindeki üniversitelerden sonra Fransa'da 6. büyük sayıda üniversite öğrencisi bulunan şehirdir.

Bordeaux Üniversitesi ilk defa 1441'de başpiskopos "Pey Berland" kurulmuştur. Ama Fransız Devrimi sırasında 1793'te lağvedilmiştir. 1808'de I. Napolyon imparatorluk döneminde tekrar açılmıştır. 235 hektar büyüklükteki alanı ve yaklaşık 77.000 öğrencisi ile Bordeaux Üniversitesi Avrupa'da en büyük üniversitelerden biridir.[9] Bordeaux Üniversitesi idari bakımdan dörde bölünmüştür:

  • Bordeaux Üniversitesi I: Fiziksel bilimler ve teknoloji. 2009-2010 da 9.800 öğrenci[10]
  • Bordeaux Victor Segalen Üniversitesi II: Tip, biyoloji, insan bilimleri ve spor. 2009-2010 da 17.897 öğrenci[10]
  • Bordeaux Michel de Montaigne Üniversitesi III: Edebiyat, dil, tarih ve insancıl bilimler. 2009-2010 da 15,247 öğrenci[11]
  • Bordeaux Montesquieu Üniversitesi IV: Hukuk, politik bilimler, sosyal bilimler, iktisat ve işletme. 2009-2010 da 18.198 öğrenci[11]

Bordeaux'da daha çok sayıda yüksek eğitim kurumu da bulunmaktadır.[12]

Kardeş şehirler

Bordeaux şehrinin 2010 itibarıyla şu kardeş şehir anlaşmaları vardır:[13]

Bunun yanında, Bordeaux belediyesi son 50 yıl içinde çeşitli yabancı şehirlerle 150 iş birliği kontratı da imzalamıştır.

Resimler

Ayrıca bakınız

  • Fransa'daki şehirler listesi

Kaynakça

  1. ^ "Historique des populations communales | Insee". www.insee.fr. 16 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2023. 
  2. ^ "Insee - Statistiques locales". statistiques-locales.insee.fr. 30 Kasım 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2023. 
  3. ^ Shurvell, Joanne. "Five Reasons To Visit The World's Wine Capital, Bordeaux". Forbes (İngilizce). 31 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2023. 
  4. ^ "Classement 2019 des villes étudiantes par nombre d'étudiants". www.investirlmnp.fr. 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2023. 
  5. ^ "Bordeaux : Explorez les secrets et actualités de la ville !🍷". Bordeaux 2030 (Fransızca). 2023. 25 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2023. 
  6. ^ News, AFP Relax. "Bordeaux named European destination of the year". Tatler Asia (İngilizce). 12 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2023. 
  7. ^ Centre, UNESCO World Heritage. "Bordeaux, Port of the Moon". UNESCO World Heritage Centre (İngilizce). 5 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2023. 
  8. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 20 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2017. 
  9. ^ Tablo 6-5 2009-2010 Üniversite öğrenci sayıları[] (Erişim:23.9.2010) (Fransızca)
  10. ^ a b Tablo 6-5 2009-2010 Üniversite öğrenci sayıları http://media.education.gouv.frfile/2010/16/9/RERS_2010_152169.pdf[] (Erişim:23.9.2010) (Fransızca)
  11. ^ a b Tablo 6-5 2009-2010 Üniversite öğrenci sayıları http://media.education.gouv.frfile/2010/16/9/RERS_2010_152169.pdf[] (Erişim:23.9.2010) (Fransızca)
  12. ^ Bknz süpérieur et recherche Fransızca Wikipedia Bordeaux maddesi 14 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  13. ^ "Fransa dışişleri için merkezsel olmayan iş birliği ve diğer dışişleri faaliyet atlası". 20 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.  (Erişim:22.8.2010) (Fransızca)

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Lizbon</span> Portekizde belediye

Lizbon, Portekiz’in başkenti ve en büyük şehridir. Lizbon bölgesine bağlı Büyük Lizbon altbölgesinin belediyelerinden biridir. Tejo Nehri’nin oluşturduğu haliç üzerine kurulu olan Lizbon, Atlantik Okyanusu kıyısındadır.

<span class="mw-page-title-main">Kopenhag</span> Danimarkanın başkenti

Kopenhag, Danimarka'nın başkenti ve en yüksek nüfuslu şehridir. 1 Ocak 2022 itibarıyla şehrin nüfusu 805.420'dir. Kopenhag, Zelanda adasının doğu kıyısında yer almaktadır; şehrin diğer kısmı Amager'de yer alır ve Øresund boğazı ile İsveç'in Malmö kentinden ayrılır. Öresund Köprüsü, iki şehri demiryolu ve karayolu ile birbirine bağlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Göteborg</span> şehir

Göteborg İsveççe telaffuz: [jœtɛˈbɔrj] , İsveç'in ikinci ve İskandinavya'nın dördüncü büyük şehridir. Göteborg şehir merkezinin 570.000, metropolitan bölgesinin ise yaklaşık 1.000.000 nüfusa sahip olduğu tahmin edilmektedir. Stockholm'den sonra İsveç'in ikinci büyük şehridir. Göteborg 60.000 üniversite öğrencisiyle İskandinavya'nın en çok öğrenci barındıran şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Marsilya</span> Fransada komün

Marsilya, Fransa'nın güneydoğu'sunda bulunan, Bouches-du-Rhône ilinin ve Provence-Alpes-Côte d'Azur bölgesinin merkez şehridir. 2020 nüfus sayımına göre 870.321 nüfusuyla Fransa'nın 2. en büyük kentidir. Ayrıca 1.760.653 nüfusuyla Fransa'nın 2. en büyük metropolitan yerleşim alanıdır. Avrupa'da en büyük kara alanına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Heidelberg</span> Baden-Württembergde büyük şehir (Almanya)

Heidelberg, Güneybatı Almanya'da yer alan bir şehirdir. 1386'da kurulup Almanya'nın en eski üniversitesi olma vasfını taşıyan Heidelberg Üniversitesi bu şehirdedir. Şehri ikiye bölen Neckar Nehri ve sarayı ile birlikte tablo güzelliğinde olan kent aynı zamanda Almanya'nın en romantik kenti diye de anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Akitanya</span>

Akitanya, Fransa'nın 26 bölgesinden biridir. Fransa'nın güneybatısında bulunan bölgenin Atlas Okyanusu'na kıyısı bulunmakta ve Pireneler boyunca İspanya ile sınır oluşturmaktadır. Bölgeden geçip Atlas Okyanusu'na dökülen iki nehir şunlardır: Dordogne ve Garonne. En büyük ve merkez şehri Bordeaux'dur. Yörede ünlü Bordeaux şarabı üretilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Heidelberg Üniversitesi</span>

Heidelberg Ruprecht Karl Üniversitesi, ya da kısa adıyla Heidelberg Üniversitesi, 1386'da Heidelberg'de kurulmuş, Almanya'nın en eski üniversitesi olmasının yanında; en ünlü ve prestijli üniversitelerinden biridir. Üniversitenin tarihi 14. yüzyıla kadar uzanır. 16. yüzyılda hümanizmin merkezi haline gelmiştir. 19. yüzyıl sonrasında bağımsız düşünürlerin, demokratik düşüncenin ve ileri seviye bilimsel araştırmaların merkezi haline gelmiştir. Bu dönemde Amerikan üniversitelerinde yüksek lisans eğitimi veren okullarına rol modeli olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Bergen, Norveç</span> Norveçte bir kent

Bergen, tarihsel ismiyle Bjørgvin, Norveç'in güneybatı kıyısında Hordaland eyaletine bağlı ve Norveç'in en büyük ikinci şehridir. 2019 sayımlarına göre nüfusu 283.929 kişidir. Bergen, Norveç'in en büyük ikinci şehri olan Bergen Bergenshalvøyen yarımadasında 465 kilometrekarelik bir alanı kaplar. Dağlarla çevrili olan şehir bu yüzden "yedi dağ şehri" olarak bilinir. Şehir dışı banliyölerin çoğu adalardadır. Bergen, Vestland ilçesinin idari merkezidir. Şehir Arna, Bergenhus, Fana, Fyllingsdalen, Laksevåg, Ytrebygda, Årstad ve Åsane olmak üzere sekiz ilçeden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Siena</span> Siena iline bağlı komün (Toskana, İtalya)

Siena, orta İtalya'da Toskana bölgesinde bir şehirdir. Siena İlinin de idari merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Liège</span> Liège iline bağlı kent ve belediye (Valon Bölgesi, Belçika)

Liège, Belçika'da Valonya'nin Liège ili'nin başşehri. Belçika'nın üçüncü, Valon Bölgesi'nin en büyük şehri, bu bölgedeki başlıca sanayi merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Montpellier</span> Fransada komün

Montpellier, Fransa'nın güney-batısında, Occitanie (Oksitanya) Bölgesi ve Hérault Departmanı'nın merkezi olan komündür. Nîmes ve Béziers kentleri arasında Akdeniz kıyısında, kıyı şeridinden 10 km içeride konumlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Toulouse</span> Fransada komün

Toulouse, Fransa'nın güneybatısında bulunan bir şehirdir. Haute-Garonne departmanı ve Midi-Pyrénées bölgesinin merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Graz</span> Avusturyada Steiermark il/eyalet merkezi (Landeshauptstadt)

Graz, Avusturya'nın Steiermark eyaletinin başkenti ve Steiermark'ın en büyük şehri, Viyana'dan sonra ülkenin en büyük ikinci şehridir. 2020 itibarıyla nüfusu 294,630'dur.

<span class="mw-page-title-main">Rennes</span> Fransada komün

Rennes, Fransa'da Breton bölgesinin Ille-et-Vilaine departmanında bir komündür. Eski Brotenya Düklüğü'nun başkenti idi. "Ille" ve "Vilaine" nehirlerinin birleşme mevkiinde kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Stirling</span>

Stirling, İskoçya'da Forth Nehri kıyısında bulunan Orta Çağ'dan kalma eski bir belde ve bu beldenin etrafını kapsadığı büyük bir tepe üzerinde kaleden oluşan bir yerleşkedir. Edinburgh'un üzerinde bulunduğu "Firth of Forth" fiyorduna akan Forth Nehri'nin ağzında bulunan, üzerine sonradan eski bir taş köprü kurulan ve geçmişte bu köprü olmadan sığ bir akarsu su içinden geçit sağlayan, özel bir mevkide kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Poitiers</span> Fransada komün

Poitiers, merkezi batı Fransa'da Clain Nehri üzerinde bir şehirdir. Yerel idare açısından Nouvelle-Aquitaine bölgesinin ve Vienne departmanının merkezleri olan bir komündür. Şehrin merkezi Orta Çağ'dan kalmadır ve tarihsel Romanesk mimarı stilinin güzel örneklerini gösterir. Poitiers şehri Orta Çağ'ın sonlarına doğru çok önemli tarihsel olaylarla bağlantılı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Marsala</span> Trapani iline bağlı komün (Sicilya, İtalya)

Marsala, İtalya'da Akdeniz adası Sicilya Özerk Bölgesi'nin Trapani ilinde bir şehir ve yerel idare birimi olarak bir komündür.

<span class="mw-page-title-main">Bordeaux Üniversitesi I</span>

Bordeaux Üniversitesi I veya kısaca Bordeaux I, Fransa'nın Akitanya eyalet şehrinin Bordeaux mahallesinde yerleşik ve özellikle bilim, mühendislik ve ekonomi konularındaki başarılarıyla tanınan bir teknik üniversitedir. Teknoloji ve mühendislik konularında Dünyanın en iyi teknik üniversitesi olarak tanınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Didier Lapeyronnie</span> Fransız toplum bilimci (1956 – 2020)

Didier Lapeyronnie, Fransız sosyolog ve akademisyen. Profesör olarak Paris-Sorbonne Üniversitesi'nde çalışmaktaydı. Sorbonne'deki Sosyolojik Analiz ve Müdahale Merkezi'nin ve Sosyolojik Analiz Yöntemleri Araştırma Grubu'nun ortak üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Bordeaux şarabı</span>

Bordo şarabı güneybatı Fransa‘da Bordo bölgesi'nde üretilen bir şaraptır. Bordo, Garonne Nehri üzerindeki Bordo şehrinde merkezlenmiştir. Şehrin kuzeyinde Dordogne Nehri Garonne ile birleşerek Gironde adlı geniş haliç ve Gironde bölümü 120,000 hektardan fazla toplam bağ alanıyla Fransa'nın en büyük şarap üretim alanıdır.