Borat
| Borat! Cultural Learnings of America for Make Benefit Glorious Nation of Kazakhstan | |
 Filmin İngilizce özgün afişi | |
| Yönetmen | Larry Charles |
|---|---|
| Hikâye (eser) | Aaron Nilsen |
| Renk | Renkli |
| Süre | 84 dakika |
| Ülke | ABD, Birleşik Krallık |
| Dil | İngilizce Ermenice İbranice |
| Bütçe | 18 milyon dolar |
| Devam filmi | Borat Subsequent Moviefilm |
Borat ya da uzun adıyla Borat! Şanlı Kazakistan Milletinin Çıkarlarını Artırmak İçin Amerikan Kültürünün İncelenmesi, yönetmenliğini Larry Charles'in, başrolünü Sacha Baron Cohen'in üstlendiği 2006 çıkışlı sahte belgesel ve kara mizah türlerindeki Amerikan filmi.
Başlıca rollerinde Sacha Baron Cohen ve Ken Davitian'ın yer aldığı filmde; Kazakistan'da bir TV muhabiri olan Borat Sagdiyev, hükûmet tarafından, Amerikan toplumu ve kültürü hakkında bir belgesel hazırlaması için ABD'ye gönderilir. Filmin en başarılı özelliklerinden bir de, senaryosunun daha çok gerçek insanlarla olaylar etrafında gerçekleşmesi ve bunlar tarafından belirlenen beklenmedik olayların eninde sonunda ana konu etrafında toplanmayı başarmasıdır.[1] Film, Baron Cohen'in Da Ali G Show'daki karakterleri etrafında inşa edilen dört filmden ikincisidir.
Film, dünya çapında 262 milyon dolar hasılat elde etti.[2] Baron Cohen, Müzikal veya Komedi dalında En İyi Erkek Oyuncu dalında Altın Küre Ödülü'nü alırken, film de Müzikal veya Komedi dalında En İyi Film olarak aday gösterildi. Borat ayrıca aynı kategoride En İyi Uyarlama Senaryo Akademi Ödülü'ne ve Amerika Yazarlar Birliği Ödülü'ne aday gösterildi.
Devam filmi Borat Subsequent Moviefilm, 23 Ekim 2020'de Amazon tarafından yayımlandı.
Konu
Muhabir Borat Sagdiyev, Kazak Enformasyon Bakanlığı'nın talimatıyla Amerikan toplumu ve kültürü hakkında bir belgesel çekmek üzere "Dünyanın En Gelişmiş Ülkesi" olan "AB ve D"[not 1] ye giderek bu gelişmiş ülkenin yaşam stiline dair belgesel çekip, ülkesinin medeniyet yolunda ilerlemesine katkıda bulunacaktır. Karısı Oksana'yı geride bırakır. Yapımcısı Azamat Bagatov ve bir tavukla Amerika'ya doğru yola koyulur.
New York’ta kaldığı otel odasında Baywatch dizisini izlerken Pamela Anderson’a âşık olur. Feministlerle yaptığı röportaj sırasında Pamela’nın adını ve Kaliforniya'da olduğunu öğrenir, Borat'a eşi Oksana'nın bir ayı tarafından öldürüldüğü haberi gelir. Haberi alan Borat, Kaliforniya'ya gitmeye ve Pamela’yı yeni karısı yapmaya karar verir. Arkadaşı Azamat’ın, "Yahudilerin işi"[not 2] olduğuna inandığı 11 Eylül saldırılarından kaynaklanan uçma korkusu nedeniyle Kaliforniya'ya arabayla gitme kararı alırlar. Borat direksiyon dersleri alır, ardından yolculuk için bir dondurma kamyonu satın alırlar ve Kaliforniya’ya doğru yola koyulurlar. Yolculuk sırasında Borat, Amerikan toplumunun önyargılarını bu mockumentary ile gözler önüne serecektir.
Oyuncu kadrosu
- Sacha Baron Cohen - Borat Sagdiyev
- Ken Davitian - Azamat Bagatov
- Luenell Campbell - Luenell
- Pamela Anderson - Pamela Anderson
- Alan Keyes (röportajda)
- Bob Barr (röportajda)
Tepkiler
Bu mocumentary filmde Borat ve Azamat, New York’tan Kalifornia’ya doğru yolculuk ederlerken, özellikle orta sınıf Amerikalıların cahilliği, önyargıları ve görünürdeki naziklikleriyle uğraşıp durmaktadır. Bunlar öylesine sahte bir belgesel havasında çekilmişlerdir ki hangisinin önceden ayarlanmış hangisinin spontane olduğunu anlamak zordur.[1][2]
Yolculuğu boyunca senato üyeleriyle, feministlerle, gey’lerle, aşırı sağcılarla, cahil gençlerle ve banliyöde yaşayan orta sınıf Amerikalılarla karşılaşan Borat’ın gerçekten de utanmanın sınırlarını aştığı tartışılmazdır. Herkes Borat’ın kaba şakalarına farklı nedenlerle gülüyor olabilir. Bu neden cehalet, önyargı ya da sofistike ve aptalca bir ironi olabilir. Seçiminizin öncelikle ironi olduğuna karar verdiniz mi kendinizi Borat Sagdiyev’in olağanüstü güzel aptal ve naif şekilde bağnaz dünyasına girmenize izin veriyorsunuz demektir.[3]
Sacha Cohen, hikâyenin merkezine uygarlıktan uzak, yabancı, onlar gibi “kültürlü” ve “görmüş geçirmiş” olmayan bir karakter yerleştirir. Borat karakteri, insanların tahammül sınırlarını aşan davranış ve konuşmalarıyla Amerikan toplumunun kibarlık sınırlarını hayli zorlamaktadır. Farkında olmadan toplum kurallarına aykırı davranışlar gösteren Kazak gazeteci, belgesel yapmak için yapımcısı Azamat'la Amerika'da yolculuk yapmaktadır. Filmde, sıradan Amerikalıların gerçek yaşamlarını gösteren görüntüler yakalanırken asıl alaya alınanın Borat değil, Amerikalılar olduğu görülebilir. Sözgelimi, filmde kibar ancak oldukça ırkçı cahil orta sınıf bir halk gösterilir. Borat bir Yahudi'yi vurmak için en iyi silahın hangisi olduğunu sorduğunda, gayet normal ve sakince Borat'a 9 mm.lik ya da bir Glock otomatik tavsiye eden silah satıcısı buna bir örnektir:[2][4]
… film boyunca AB ve D toplumunun şiddet eğilimlerine, ırkçı tutumlarına, dibe vurmuş hâllerine, dünyanın geri kalanının yoksullaşması pahasına aşırı tüketimine, sapkın dinsel ayinlerine, saçmalıklarını kültür adına yutturmasına, savaş histerisine tahammül ettiniz.[5]
Film, güldürünün sınırlarını zorlayacaktır; Azamat'la Yahudilere karşı savunma amacıyla aldıkları ayı, Amerikan toplumunun silah merakına ironik bir yaklaşımdır. İki adamın çırılçıplak kavga etmekle kalmayıp toplantı salonunda buna devam etmeleri, ensestle ilgili büyük bir doğallıkla anlatılan sahneler örneklerden bir kısmıdır:[2]
Baron Cohen’in gerilla güldürüsü yoluna çıkan her şeyi devirmektedir. Ancak ilginçtir ki, bunu yaparken asla kızgın, polemiğe düşmüş (ve bu da her zaman tartışmaya açıktır) ya da aşağılayıcı bir tavır içinde değildir. Yüksek ve düşük düzeydeki güldürüyü, müstehcenliği ve sosyolojiyi birbirine karıştıran komedisi hepsi de reality tv dünyasında güncelliğini koruyan Punk’d ile gösteri sanatları arasındaki, Lenny Bruce ve Richard Pryor’ın tahripkâr nüktedanlığı ve Andy Kaufman’ın saçma aldatmacaları arasındaki sınırları aşmaktadır.[6]
Baron Cohen acı gerçekliği su yüzüne çıkaran konuşmalarıyla alaycı bir komedyendir.[2] Gelişmiş Amerikan toplumunun yabancı ve dışarı kapalı bir toplumda yaşayan insanların gözünden nasıl görüldüğünü Borat Sagdiev'in şu sözlerinden anlayabiliriz:
Bir yıl önce Kazakistan Enformasyon Bakanlığı beni röportajlar yaparak Kazak milletine faydalı olabilmem için Amerika’ya gönderdi. Sizin gibi olmak istiyorduk. Amerika dünyanın en güzel kadınlarının yaşadığı yer. Örneğin Liza Minneli ve Elizabeth Taylor. Üstelik Amerika demokrasinin ve pornonun da merkezi. Bunları çok severim. Filmimi çekmek için çok heyecanlandım.
Yönetmen Larry Charles filmde kendilerini sürekli olarak sorguladıklarını belirtmektedir.
Kazak romancı Sapabek Asipuly'nin Kazakistan'ı popülerleştirdiği için Sacha Cohen'e ödül verilmesi gerektiğini söylemiştir.[2]
“Austin Powers”, “Meet the Parents”, “Meet the Fockers” gibi filmlerin yönetmeni ve Borat'ın yapımcılarından Jay Roach, Sacha Baron Cohen'in Borat karakterinden çok etkilendiğini ifade eder:
Bence Sacha’nın yaptığı şey film sektöründe bir devrimdir. Sonuna kadar inandırıcı, muhteşem bir sudan çıkmış balık hikâyesi… Sacha sonradan bu karakteri gerçek insanlarla yüz yüze getirerek, neler olabileceğini benzersiz bir hikâyeyle birleştirdi. Sonuç muhteşemdi.[2]
Filmin yönetmeni Larry Charles'a göre Cohen'in filme katkısı tartışılmaz derecede büyüktür:
Sacha’nın performansına büyük bir cesaretin yanı sıra, inanılmaz bir zekâ ve yoğunluk hâkim. Sacha, Borat olarak son derece gerçek, inandırıcı, karmaşık ve aynı zamanda doğaldı. Hayatımda hiç böyle bir performans görmemiştim. Onunla işbirliğimiz üst seviyedeydi. Hazırlık süresince bir araya geldiği-mizde karşımdaki kişi hem Sacha hem de Borat’tı. Onun neden böyle yaptığını anlayabiliyorum: O anı yaşaması gerekiyordu ve ince bir denge tutturmak zorundaydı.[7]
Kazakistan’ın tepkisi
Borat, her ne kadar sevimli bir karakter olsa da özellikle alaycı bazı sözleri yüzünden Cohen'in karakterinin Kazakları aşağıladığı konusunda tartışmalar yapılmıştır. Kazaklar dışında Yahudi ve Çingene karşıtı söylemleri de Cohen'in başına iş açma eğilimindedir.[]
Yahudilerin Tepkisi
Cohen, Borat'ın Tucson Arizona'da çekilen bir bölümünde okuduğu şarkının sözleri yüzünden oldukça sert eleştirildi. Kendisi de bir Yahudi olmasına rağmen, şarkının sözlerinin Yahudileri aşağılayıcı ve tehditkâr olması sebebiyle dava edilmek istendi.[]
İlerleyen yıllardaki etkileri
Kuveyt'te oynanan uluslararası bir yarışmada birinci gelen Kazakistan millî takımı adına yanlışlıkla Borat filmindeki marş çalındı.[]
Devam filmi
Borat Subsequent Moviefilm isimli devam filmi, 23 Ekim 2020'de yayımlandı.[8]
Notlar
Kaynakça
- ^ a b "Salon.com Arts & Entertainment | What's real in "Borat"?". web.archive.org. 20 Şubat 2009. 20 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2023.
- ^ a b c d e f g PİŞKİN, G. (2008). İKİ KOMEDYEN, İKİ FİLM: G.O.R.A. VE BORAT. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 6(2), 84-92.
- ^ Güler, Emrah (2006). “Borat: Cultural Learnings of Political Incorrectness”, Turkish Daily News, Ankara, December 8, s.13.
- ^ Eğitimci, Umut T. (4 Haziran 2023). "Borat Filmi Bağlamında Komedi ve Özdeşsizlik İlişkisi". TAM Akademi Dergisi. 2 (1): 49-65. doi:10.58239/tamde.2023.03.003.x. ISSN 2822-4493. 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2023.
- ^ Uyanık, Ali Ulvi (2006). “Çılgın Bu Adam”, Milliyet Sanat, İstanbul, 25 Aralık, Sayı: 573, ss. 25-26
- ^ Ansen, David (2006). “Too Funny or Too Far?, Newsweek, Vol. CXLVIII; No. 20, November 13, ss. 58-61.
- ^ Yurtsever, İhsan (2006). “Amerika Hakkında Kültürel Bilgiler”, Sinema, İstanbul, Aralık, sayı: 12, ss. 84-88.
- ^ "Geri dönüyor! Borat 2'nin yayın tarihi belli oldu". mynet.com. 1 Ekim 2020. 3 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
