Holosen'de gerçekleşen iklim değişikliklerini anlamak amacıyla yapılan en önemli çalışma, Kuzey Atlantik'te derin deniz tortulları ve buzul girdileri (buzul karotları) üzerindeki incelemelere ve sonuçlarına dayanmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre Holosen ’deki iklim dalgalanmaları ile geçici olarak bağlantılı Kuzey Atlantik buz rafting olaylarından Bond Dönemi olarak bahsedilir. Buz raftingi, çeşitli malzemelerin buzla taşınması olayıdır. (Bakınız: Ice rafting) Buz raftingi bugün de meydana gelmektedir ancak etkisi önemli ölçüde daha az ve ölçülmesi çok daha zordur. Büyük buzdağlarının erimesi, genellikle buzul deniz tortusu olarak adlandırılan çeşitli büyüklükteki tortuları raflara ve daha derin deniz alanlarına yatırır. Bu tür 8 olay tespit edilmiştir ve Columbia Üniversitesi'ndeki Lamont-Doherty Yeryüzü Gözlemevi'nden Gerard C. Bond, 1997'de Geç Pleistosen ve Holosen'de 1470 yıllık iklim döngüleri teorisini ve Kuzey'deki buz akıntısının petrolojik izlerine dayanan teorisini öne sürmesiyle bu 8 dönem, Bond dönemleri olarak adlandırılmıştır.
Daha güncel çalışmalar, bu izleyicilerin 1.500 yıllık iklim değişikliği aralıkları için çok az destek sağladığını gösterse de Kuzey Atlantik buz raftingi olayları, Amerika Birleşik Devletleri'nin Orta Atlantik bölgesindeki düşük göl seviyelerinin olayları, Asya musonunun en az son 9.000 yıldır en zayıf olayları ve ayrıca son 55.000 yıldır Orta Doğu'daki çoğu kuraklaşma olayıyla hem Heinrich hem de Bond olayları bağlantılı görülmektedir.[2]
Çoğu Bond olayının net bir iklim sinyali yoktur; bazıları soğuma dönemlerine karşılık gelirken, diğerleri bazı bölgelerde kuraklaşma ile çakışmaktadır. Buz çekirdeklerinin verdiği iklim sinyalini yorumlamak için ve diğer paleo-iklim kayıtlarıyla karşılaştırmayı sağlamak için doğru zaman ölçekleri çok önemlidir. Zaman ölçeğinin Holosen kısmı, çeşitli DYE-3, GRIP ve North GRIP buzundan kayıtlar çekirdeklerde, buzul kısmı yalnızca North GRIP kayıtlarına dayanmaktadır.[3] Bond dönemlerine bakacak olursak;
Bond Dönemleri
Tarih
(yıl önce)
Dönem Özellikleri
Bond 8
11.100
Genç Dryas'tan Boreal' geçiş
Bond 7
10.300
Henüz klimatik bir anomali belirlenmedi
Bond 6
9.400
Çin'de hava sıcaklıkları azalıyor, Norveç'te buzullar ilerliyor
Tüm dönemlere ait net bilgi ve veriler bulunamasa da bazı dönemlerin iklim değişikliklerini ve sonuçlarına bakarsak;
1400 Soğuk İklim Dönemi
Bond 1 dönemine denk gelmektedir ve bu dönemde Atlantik'in kuzeyinde sıcaklıkların azaldığını görmekteyiz.
2800 Soğuk İklim Dönemi
Bond 2 dönemidir, Kuzey Atlantik'te yüzey sularının sıcaklığı 1,5 C azalmış ve bu sebeple aysberglerin güneye hareket etmesine neden olmuştur. Özellikle Grönland'da daha soğuk havanın egemen olması ve Avrupa'nın kuzeyinde de iklim koşullarının değişikliği dikkat çekmektedir.
5900 Soğuk İklim Dönemi
Bond dönememlerinden 4.südür. Ağaç halkaları ve radyokarbon yöntemiyle Avrupa'nın batısında 40-60C enlemleri arasında hava sıcaklığının azaldığı, Alplerde ise buzulların ilerlemesi ve dağlarda ağaç sınırının alçaldığı gözlemlenmiştir.
8200 Soğuk İklim Dönemi
Bond 5 dönemidir. İklim koşullarında ani değişmeler yaşanmış, muson rüzgarlarının güçlenmeye, büyük kıtasal buzul örtülerinin çekilmeye, deniz seviyesinin yükselmeye başladığı gözlemenmiştir. Bu dönem ilk defa, Grönland'daki GISP2 buzul örneklerindeki izitop oranlarının değişimi ile belirlenmiştir.
9400 Soğuk İklim Dönemi
9400 SOĞUK İKLİM DÖNEMİ Özellikle Asya'da, Çin'de hava sıcaklıklarının azalması ve Norveç'te buzulların ilerlemesi kaydediliyor
Preboreal Soğuk İklim Dönemi
150-250 yıl devam eden soğuk dönemdir. Bond 8 dönemidir. Dönem sonunda sıcaklıklar 4±1.5C artış göstermiştir. Kuzey Atlantik'teki buzul örtülerinin erimesiyle ortaya çıkan tatlı su termohalin dolaşımını yavaşlatmış ve iklimde soğumaya neden olmuştur. Jeokimyasal analizler, günümüzden 4025±125 yıl önde 300 yıl süren kurak bir dönemin varlığını göstererek arkeolojik bulguları desteklemektedir. Buna benzer kuraklığa Güneydoğu Asya, Kuzey Amerika'nın orta bölgesinde de rastlamak mümkündür.
Grönland, Atlas Okyanusu'nun kuzeyinde, 2.166.086 km² ile kuzey kutbundaki en büyük buz örtüsüyle kaplı, Danimarka Krallığı'na bağlı özerk bir bölgedir. Kanada Arktik Adaları'nın doğusunda, Arktik ve Atlantik okyanusları arasında yer alan dünyanın en büyük adasıdır. Grönland, jeopolitik olarak Avrupa'nın bir parçasıdır. Ülkenin başkenti ve en büyük şehri Nuuk'tur. Fizyografik olarak Kuzey Amerika kıtasının bir parçası olmasına rağmen Grönland, 986'dan başlayarak bin yıldan fazla bir süredir siyâsî ve kültürel olarak Avrupa ile ilişkilendirilmiştir. Sakinlerinin çoğunun ataları Alaska'dan Kuzey Kanada'ya göç eden ve 13. yüzyılda yavaş yavaş adaya yerleşmeye başlayan İnuitlerdir.
Buzul çağı ya da buz çağı, Dünyanın ve atmosferinin sıcaklığının uzun süren dönem boyunca azalarak kıtasal, kutup ve alp buzullarının genişlemesi ve varlığını sürdürmesidir. Dünyanın iklimi, gezegende buzulların olmadığı sera dönemleri ile buzul çağları arasında gidip gelir. Dünya halen Kuvaterner buzullaşması içindedir. Buzul çağındaki soğuk iklimin bireysel darbeleri buzul dönemi ve buzul çağındaki aralıklı sıcak dönemlere ise buzullararası denir.
Holosen, Kuvaterner devri içerisinde yer alan Pleistosen devrinin bitmesinden günümüze kadar sürmekte olan jeolojik devredir. Dönem Genç Buzul çağının bitmesiyle başlayan buzul durgun (interstadial) dönemine karşılık gelir. Adını Yunanca kelimeler olan ὅλος ve καινός sözcüklerinden alır ve "tamamen yeni" anlamına gelir.
Paleoklimatoloji, doğrudan ölçümlerin alınmadığı iklimlerin incelenmesidir. Araçsal kayıtlar Dünya tarihinin yalnızca küçük bir bölümünü kapsadığından, eski iklimin yeniden inşası, doğal çeşitliliği ve mevcut iklimin evrimini anlamak için önemlidir. Paleoklimatoloji, kayalar, tortular, sondaj delikleri, buz tabakaları, ağaç halkaları, içinde korunmuş verileri elde etmek için Dünya ve yaşam bilimlerinden çeşitli PROXY yöntemlerini kullanır. Vekilleri tarihlendirme teknikleriyle birleştirilen bu paleoiklim kayıtları, Dünya atmosferinin geçmiş durumlarını belirlemek için kullanılır.
Kuvaterner'de İklim Değişmeleri'ne ve Kuaterner'de görülen iklim bilgilerine paleoklimatoloji verilerini kullanarak ulaşalır. Kuaterner, içinde bulunduğumuz zamandan 2.58 milyon yıl önce başlamış olan ve hala devam eden jeolojik devirdir. Paleoklimatoloji; tüm dünya tarihi ölçeğinde yapılan iklim değişiklikleri çalışmasıdır. Öncelikle kaya tortuları, buz tabakaları, mercan kabukları ve fosillerin içinde korunmuş verileri elde etmek için dünya ve yaşam bilimleri çeşitli yöntemler kullanır; daha sonra bu verileri dünyanın çeşitli iklim bölgelerinde atmosferik sistemin son durumlarını belirlemek için kullanır.
Kuaterner döneminde Pleistosen'den Holosene geçiş sırasında özellikle megafaunal türlerde birçok yok oluş olayı görülmüştür. Ancak, yok olma dalgası Pleistosen'in sonunda durmamış özellikle izole adalarda Holosen yok olmaları olarak devam etmiştir. Paleontologlar tarafından ortaya atılan hipotezlere göre yok olma olaylarının başlıca nedenleri olarak Orta-Geç Pleistosen ve Holosen sırasında dünyanın birçok bölgesine yapılan göçler, doğal iklim değişiklikleri ve insanlar tarafından yapılan avcılık faaliyetleri gösterilmektedir. Avcılığın diğer bir varyantı ise ikinci dereceden avlanmadır ve insan olmayan avcılardan kaynaklanan üstün rekabetten dolaylı gerçekleşen yok olmalar üzerine odaklanılmaktadır. Hastalıkların yayılması da olası bir neden olarak ele alınmaktadır.
Erken Dryas Devri,, son Buzul Maksimumunun (LGM) 20.000 BP civarında geri çekilmeye başlamasından sonra kademeli iklim ısınmasını geçici olarak tersine çeviren geç buzullar arası dönemden sonra buzul koşullarına geri dönmesidir. Bir gösterge cinsi olan Alp-tundra kır çiçeği Dryas octopetala'nın adını almıştır. Yaprakları bazen İskandinavya'nın göl çökelleri gibi geç buzul ve genellikle mineralojenik zengin çökellerde bol miktarda bulunur.
Holosen klimaitk optimum, günümüzden yaklaşık 5.000 ile 9.000 yıl önce gerçekleşen sıcak bir dönemdi. Aynı zamanda Altithermal, İklimsel Optimum, Holosen Megathermal, Holosen Optimum, Holosen Termal Maximum, Hypsithermal ve Orta Holosen Sıcak Dönemi gibi diğer birçok isimlerle bilinmektedir.
Oksijen izotopu, oksijeninin iki izotopu arasındaki oranın hassas ölçümü üzerine kuruludur. Bu izotoplar; en yaygın olan O16 ile bu izotoptan daha ağır olan O18 izotopudur. Daha hafif olan O16 izotopu okyanuslarda daha kolay buharlaşır. Bu nedenle yağış, (böylelikle oluşturabileceği buzullar) O16 bakımından zenginleşir. Bu durum daha ağır olan O18 izotopunun, okyanus sularında daha büyük konsantrasyonlarda kalmasına neden olmaktadır. Böylece, buzulların geniş alanları kapladığı dönemlerde daha hafif olan O16 izotopu daha fazla miktar buzullarda bulunur ve bu nedenle de deniz suyundaki O18 konsantrasyonu artar. Tam tersi durumlarda ise; buzul çağı buzullarının önemli ölçüde azaldığı daha sıcak olan buzul çağları arası dönemlerde ise daha fazla O16 denize döner ve bu nedenle okyanus suyundaki O18 oranı O16'ya kıyasla düşer.
Buzullar arası dönem, buzul çağındaki art arda buzul dönemlerini ayıran binlerce yıllık sıcak küresel ortalama sıcaklığın jeolojik bir aralığıdır. Mevcut Holosen yaşlı buzullar arası oluşum yaklaşık 11.700 yıl önce Pleistosen'in sonunda başladı.
Grönland Buzul Çekirdeği Projesi çok uluslu, bir Avrupa araştırma projesidir. Avrupa Bilim Vakfı tarafından organize edilmiştir. Fon, 8 ülke ve Avrupa Birliği'nden gelmiştir. 1989 yılında Grönland buzul tabakasının zirvesi sondaj alanı olarak seçilmiş ve 1992 yazında yapılan çalışmalarda ana kayaya kadar ulaşan 3029 metre derinliği esas alınmıştır. Bu çalışmanın amacı, elde edilen buz çekirdeğini analiz etmek buzda depolanan çevresel ve özellikle iklimsel değişiklikler hakkında geniş spekturumlu bilgileri ortaya çıkarmaktır.
Pleistosen ya da Pleyistosen, genellikle halk dilinde Buz Devri olarak adlandırılan, yaklaşık 2.580.000 ila 11.700 yıl öncesini kapsayan jeolojik çağdır. Dünyanın en son tekrarlanan buzullaşma dönemidir. Pleistosen'in sonu, son buzul döneminin sonuna ve arkeolojide kullanılan Paleolitik çağın sonuna karşılık gelir. Pleistosen, Kuvaterner Döneminin ilk dönemi veya Senozoik Çağın altıncı dönemidir. ICS zaman ölçeğinde, Pleistosen üç aşamaya ayrılır. Bunlar;
Gelasiyen,
Kalabriyen,
Çibanyen Bu uluslararası alt bölümlere ek olarak, çeşitli bölgesel alt bölümler sıklıkla kullanılır.Pleistosen'i alt bölümlere ayırmak için çeşitli şemalar.
Buzul dönemi veya buzul aşaması, buzul çağında daha soğuk iklim ve buzul ilerlemeleri ile belirginleşen bir zaman aralığıdır. Buzullar arası dönem, buzul dönemleri arasında daha sıcak iklim koşullarına sahiptir. Son buzul dönemi yaklaşık 15.000 yıl önce sona erdi. Holosen Çağ günümüzde mevcut buzullar arası dönemdir.
Buz örtüsü veya örtü buzulu, 50.000 km²'den büyük buzulsal buz kütlesi. Dünya üzerine yayılmış olan büyük boyutlardaki buz tabakalarıdır. Bu tabakalar genelde yüksek kutuplarda bulunur ve etrafında yüzeyin yüksekliği azalmaktadır. Örtü buzulları yüksek kutuplarda bulunan volkanik adalar, vadiler ve dağları kaplar. Örtü buzulları, yüzeylerinde bulunan buzun tabakalarının aşındırılması ve yerleştirilmesi sonucu oluşan yüksekliği ile önemli bir geçiş noktası oluştururlar. Örtü buzulları, aşırı soğuk iklim koşulları nedeniyle etrafında pek çok bitki ve hayvan türünün yaşamasına olanak vermezler.
Würm buzul veya Würm aşaması, literatürde genellikle Wurm şeklinde ifade edilir. "Wurm" Alp bölgesindeki son buzul dönemidir. Alplerin ötesine uzanan bölgenin içinde en büyük buzullaşmalarından en küçüğüdür. Pleistosen döneminin diğer buz çağlarının çoğu gibi, bir nehir, Würm içinde, Bavyera bir kolu olan Amper 'dir. Würm buzul çağı yaklaşık 115.000 ila 11.700 yıl öncesine kadar tarihlendirilebilir; kaynaklar, buzullar ve buzullar arasındaki uzun geçiş evrelerinin bu dönemlerin birine veya diğerlerine tahsis edilip edilmediğine bağlı olarak farklılık gösterir. Alphine'de yıllık ortalama sıcaklık Würm buzul çağı boyunca -3'ün altında olmuştur. Bu, vejetasyondaki değişikliklerden ve fasiyedeki farklılıklardan belirlenmiştir.
Klimatolojide 8,2 binyıl olayı, günümüzden yaklaşık 8.200 yıl önce meydana gelen küresel sıcaklıklarda ani bir düşüştür. Yaklaşık MÖ 6.200 ve sonraki iki ila dört yüzyıl boyunca sürdü. Holosen'de Nortgripiyen çağının başlangıcını tanımlar. Daha önce Genç Dryas soğukluğunda daha hafif, ancak ondan sonraki Küçük Buzul Çağı'ndan daha şiddetli olan 8,2 binyıl olayı, Holosen iklimsel optimum genel eğilimler için önemli bir istisnaydı. Olay sırasında, atmosferdeki metan konsantrasyonu, hemisferik ölçekte soğutma ve kurutma ile %15 emisyon azalması ile 80 ppb azalmıştır.
Weichselian buzullaşması, Avrupa'nın kuzey kesimlerindeki son buzul dönemini ve bununla ilişkili buzullaşmayı ifade eder. Alp bölgesinde, Würm buzuluna karşılık gelir. İskandinav Dağlarından yayılan ve Schleswig-Holstein'ın doğu kıyısına Branderbug yürüyüşü ve Kuzeybatı Rusya'ya kadar uzanan büyük bir buz tabakası ile karakterize edilir.
Heinrich olayı, büyük buzdağı gruplarının buzullardan koptuğu ve Kuzey Atlantik'i geçtiği doğal bir olgudur. İlk olarak deniz jeoloğu Hartmut Heinrich (1988) tarafından tarif edilen, 640.000 yıldaki son yedi buzul döneminin beşinde meydana gelmiştir. Heinrich olayları son buzul dönemi için özellikle iyi belgelenmiştir, ancak sondan bir önceki buzullaşmada belirgin bir belgelenme olmamıştır. Buzdağları, buzullar tarafından aşınmış kaya kütlelerini içeriyordu ve eridikçe, bu malzeme deniz tabanına buzlu enkaz olarak düşmekteydi.
DO olayı olarak da adlandırılan Dansgaard-Oechger olayı, ani bir ısınma periyodu ve ardından son buzul çağında meydana gelen yavaş bir soğuma periyodu ile karakterize edilen birkaç dramatik ancak kısa süreli küresel iklim dalgalanmalarından herhangi biri.
Dansgaard-Oeschger olayları, son buzul döneminde 25 kez meydana gelen hızlı iklim dalgalanmalarıdır. Bazı bilim adamları, olayların yarı periyodik olarak meydana geldiğini ve tekrarlama süresinin 1.470 yılın katları olduğunu söylüyor; ancak bu tartışılıyor. Holosen sırasında karşılaştırılabilir iklim döngüsü, Bağ olayları olarak adlandırılır.
Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır. Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir. Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.
