İçeriğe atla

Bolaman Irmağı

Bolaman Irmağı
Çamaş Kanyonu
Çamaş Kanyonu
Konum
Ülke(ler) Türkiye
Genel bilgiler
Kaynak1600 m
AğızKaradeniz
Ağız rakımı0 m
Uzunluk77 km
Havza alanı1339 km²
Debi16,5 m³/sn

Bolaman Irmağı, Orta Karadeniz'de, Ordu ili sınırlarında yer alan, Fatsa'nın doğusundan Karadeniz'e dökülen akarsu. Reşadiye-Aybastı sınırında dağların zirvelerinden, yaklaşık 1600 m'den doğar.

Havza

Bolaman Çayı havzası doğudan Melet Irmağı, güneyden Kelkit Çayı, batıdan Elekçi Çayı, kuzeyden Karadeniz ile çevrilidir. Akarsu havzası, Fatsa, Çamaş, Gürgentepe, Korgan, Kabataş, Aybastı, Gölköy, Çatalpınar ilçe sınırlarına yerleşmiştir.[1]

Havza alanı 1339 km², havzanın K-G uzunluğu 55,7 km, D-B genişliği 37,4 km'dir. Akarsuyun yedi ana kola ayrılır, bu kolların isimleri ve havza genişlikleri şöyledir: Bolaman 178 km², Şahsane 132,6 km², Ilıca 99,4 km², Keş 202,2 km², Eceli 329,5 km², Direkli 227,4 km², Medrese 170,3 km². Akarsu "V" tipi vadi oluşturur, yüksek alanlarda vadi yamaçları birbirine yaklaşır. "Paralel drenaj" hakimdir, genel akış yönü Karadeniz'e doğrudur.[1] Akarsu havzasında hepsi heyelan set gölü karakterinde, Gaga Gölü,Sülük Gölü, Ulugöl ve Gök Göl yer alır.

Bolaman Çayının uzunluğu 77 km, kollarından Ceviz Dere 64 km, Şahsane Deresi 27 km'dir.[2] Çay, özellikle Çamaş ilçe sınırlarında kanyonlar oluşturmuştur.[3]

Akım

Ortalama akım (debi)16,5 m³/sn’dir. Ocaktan sonra yükselmeye başlayan akım nisanda en yüksek seviyesine çıkar. Ocak ayında yükselme başlaması, kar yağışı yerinde denizel etki ile yağmur yağışının baskın olduğunu gösterir. Yaz yağışları olmasına karşılık buharlaşmanın artması su miktarını azaltır. En düşük debi ağustosta görülür. Eylülden sonra debi yükselmeye başlar fakat ilkbaharı seviyesine ulaşamaz. böylece yılda iki yüksek, iki alçak akım gözlemlenir. Her mevsim akışlı, düzenli akım rejimine sahip akarsudur.[1]

Delta

Bolaman Çayı getirdiği alüvyonlar ile ancak küçük bir koyu doldurabilmiştir. Kıyının derin olması, dalgaların kıyıda çatlaması, dar kıta sahanlığı delta gelişimini engellemektedir.[1]

Yerleşim

Akarsu havzasında 44 tanesi yamaçta kurulmuş 116 sürekli yerleşme bulunur. 1 şehir, 17 kasaba ve 99 köy yerleşimi ile çok miktarda geçici yerleşim vardır.[1]

Enerji üretimi

Çay üzerinde Çatalpınar ilçesinde 28 m3 debili biriktirmesiz 6 MW kurulu güçe, 14,10 GWh yıllık ortalama üretime sahip HES bulunur.[4]

Baydarlı-Reşadiye-Tokat, Bolaman Çayı'nın kolu, Çimman deresi kaynak alanı
Zavu Köprüsü

Kaynakça

  1. ^ a b c d e DÖLEK, İskender. "BOLAMAN ÇAYI HAVZASININ (ORDU) UYGULAMALI JEOMORFOLOJİ ETÜDÜ" (PDF). istanbul.edu.tr. 26 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Kasım 2020. 
  2. ^ "ORDU İLİ 2017 YILI ÇEVRE DURUM RAPORU" (PDF). csb.gov.tr. 29 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020. 
  3. ^ "Çamaş Kanyonu - Ordu". kulturportali.gov.tr. 5 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020. 
  4. ^ "Bolaman Çayı". enerjiatlasi.com. 4 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kızılırmak</span> Türkiye topraklarından doğup Türkiye topraklarından denize dökülen en uzun akarsu

Kızılırmak, eskiden Halis veya Alis, Sivas'ın İmranlı ilçesindeki Kızıldağ eteklerinden doğan ve Samsun'un Bafra ilçesinde Karadeniz'e dökülen bir nehir. 1.355 km. uzunluğu ile Türkiye'nin kendi sınırları içerisinde doğup kendi sınırları içinde denize dökülen en uzun akarsuyu olma özelliğini taşır. Sivas, Kayseri, Nevşehir, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara, Çankırı, Çorum, Sinop ve Samsun illerinden geçen Kızılırmak, aralarında Delice Irmağı, Devrez ve Gökırmak gibi çok sayıda akarsu ve çayın sularını da toplayarak büyük bir kavis çizerek Bafra Burnu'ndan Karadeniz'e ulaşır.

<span class="mw-page-title-main">Sakarya Nehri</span> Türkiyenin Karadeniz bölgesinde bir ırmak

Sakarya Nehri Kızılırmak ve Fırat nehirlerinden sonra Türkiye'nin üçüncü en uzun, Kuzeybatı Anadolu'nun ise en büyük akarsuyudur. Nehir, ismini Yunan Mitolojisi'ndeki nehir tanrısı Sangarius'dan almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gaga Gölü</span>

Gaga (Grago) Gölü, Ordu'nun Fatsa ilçesinde, Fatsa-Aybastı karayolunun 8. kilometresinde ve Yassıtaş, Fatsa mahallesinde yer alan, heyelan neticesinde oluşmuş bir göldür.

<span class="mw-page-title-main">Akarsu</span>

Akarsu, yeryüzünde ya da yer altında belirli bir yatak içinde, eğim boyunca sürekli veya zaman zaman akan sudur. Çoğunlukla tatlı sudan oluşan akarsular, tatlı su gölleriyle birlikte insanlığın temel su ihtiyacını karşılamak için kullanılırlar. Bunun yanında gıda, enerji ve turizm sektörleri tarafından da kullanılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Yeşilırmak</span> Karadeniz Bölgesinde nehir

Yeşilırmak, eskiden İris, Sivas'ın kuzeydoğusundaki Suşehri ilçesi sınırları içindeki Kösedağ eteklerinden doğan ve Samsun'un Çarşamba ilçesinden Karadeniz'e dökülen nehir. Hititler döneminde önemli bir nehir olan Yeşilırmak, Kumeşmaha olarak isimlendirilmiştir. Daha sonrasında, antik dönemde kendisine verilen ad ise İris'ti.

<span class="mw-page-title-main">Mescit Dağı</span>

Mescit Dağı, Erzurum ili sınırları içinde yer alan ve Türkiye'nin 3000 metrenin üstündeki dağlarındandır. 3255 metrelik zirvesi ile Çoruh Nehri'nin çıktığı dağ olan Mescit Dağı, Erzurum şehir merkezinin kuzeyinde yer alır.

Terme Çayı — Türkiye'de çay

Akarçay Havzası, hep sismik olarak aktif olan, kuzeybatı-güneydoğu yönünde ortalama 130 kilometre uzunlukta ve 20 kilometre genişlikte olan bir çöküntü havzasıdır. Kuzey ve doğusunda Sakarya Havzası, güneyinde Konya Kapalı Havzası ve Antalya Havzası, batı ve güneybatısında Büyük Menderes Havzası ile çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Alakır Çayı</span> Antalya da akarsu

Alakır Çayı Antalya ilinin sınırları içinde bulunan Bey Dağları'ndan çıkıp Akdeniz'e dökülen bir akarsudur. Debisi 4,5 m³/s ve uzunluğu 62 km olan çay Alakır Barajı'nı beslemektedir. Çayın üzerinde Romalılar devrinden kalma Kırk Göz Kemeri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Bartın Çayı</span> Karadenize dökülen akarsu

Bartın Çayı, Antik Partenios, MÖ yıllarda Parthenios adı ile anılan ve kente adını veren Bartın Irmağı'dır.Kastamonu ve Karabük'te bulunan Ilgaz Dağları'nda doğar, kuzeye doğru akar, şehir merkezinde Gazhane Burnu'nda birleşen Kocaçay ve Kocanazçay'ının oluşturduğu ırmak, 15 Km. akarak Boğaz mevkiinde Karadeniz'e ulaşır.

Tortum Çayı, Kargapazarı Dağları’nın kuzey yamaçlarından kaynaklarını alan Tortum Çayı, Erzurum–Artvin il sınırında bulunan Kınalıçam (Aşpişen) köyünde Yusufeli sınırlarına girer ve Tortum Gölünü geçerek Yusufeli-Oltu-Erzurum yol ayrımı mevkiinde Oltu Çayı ile birleşir. Su kavuşumu mevkiinde Çoruh'a karışır.

<span class="mw-page-title-main">Çarşamba Çayı</span> Konya da akarsu

Çarşamba Çayı, Konya ilinde bulunan bir akarsu. Bozkır ilçesi sınırları içerisinde Karacahisar köyü yakınlarında doğar, Mavi Boğaz'da Beyşehir Gölü'nden gelen kanal ile birleşir. Çumra ilçesinde kollara ayrılır ve Karakaya'da bataklıklarda sonlanır. Üzerinde Apa Barajı yer alır. 105 km uzunluğundadır. Konya ilinin tarımsal sulamasında önemli bir yer tutmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Aksu Çayı</span> Akdeniz Bölgesinin Göller Yöresinden doğarak Antalya yakınlarında denize dökülen akarsu

Aksu Çayı, Akdeniz Bölgesi'nin Göller Yöresi'nden doğarak Antalya yakınlarında denize dökülen akarsudur. Aksu Çayı, Büyük Hitit Kralı IV. Tuthaliya'nın vasalı olan Tarhuntaşşa kralıyla yaptığı antlaşmaya göre bugünkü Teke yarımadasında yer alan Lukka diyarıyla Orta Toroslar'da yer alan Tarhuntaşşa bölgesini birbirinden ayıran sınır olarak belirlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Köprüçay</span> Akdeniz Bölgesinde nehir

Köprüçay, eskiden Eurimedon, Isparta Sütçüler yakınlarında Toros dağlarından doğan, dar ve derin kanyonlardan geçerek Serik yakınlarında Akdeniz'e dökülün akarsu. Antik zamanlarda adı Eurymedon'dur. Köprü Çayı'n; havza alanı 2.357 km2, yıllık debisi 3065 hm³, uzunluğu 178 km, ağız yüksekliği 0 m (Akdeniz), kaynak rakımı 2.151 m'dir.

<span class="mw-page-title-main">Arpaçay (akarsu)</span> Ermenistan ve Türkiyede bir nehir

Arpaçay veya Ahuryan Türkiye-Ermenistan sınırını oluşturan, Çıldır Gölünden doğan, Aras nehrinin önemli kolu olan akarsu. Toplam 186 km uzunlukta ve 9.500 km² yağış havzasına sahiptir. Türkiye tarafında 5.437 km² büyüklüğündeki alanın sularını boşaltır. Karahan, Telek Suyu ve Kars Çayı önemli kollarıdır. Debisi 39.412 m³/sn'dir.

<span class="mw-page-title-main">Anamur Çayı</span> Mersinde akarsu

Anamur Çayı , Mersin ili, Anamur ilçesinde bulunan akarsu. Toros Dağları'ndan yeraltı akarsuyu olarak doğar, 35 km sonra Anamur merkezden Akdeniz'e dökülür.

Karasu Deresi (Karadere), İznik Gölü'ne dökülen en büyük akarsudur. 273 km² alanın sularını toplar, ortalama debi 2,4 m³/sn'dir.

<span class="mw-page-title-main">Sakarya Havzası</span>

Sakarya Havzası, Türkiye'nin kuzeybatısında, 58 160 km2 ile ülkenin %7'sinin sularının toplayan bir akarsu havzasıdır. Akarçay, Susurluk, Konya, Batı Karadeniz ve Kızılırmak havzaları ile çevrilidir. Türkiye'nin 25 hidrolojik havzasından biridir. 37°96′ 41°20′ K paralelleri ve 29°26′ 33°24′ D meridyenleri arasındadır.

Çoruh Havzası, kuzeydoğu Türkiye ve Gürcistan topraklarında bulunan Çoruh Nehri'nin havzası. Büyüklüğü 19.654 km2, yıllık ortalama yağışı 540 mm'dir.

<span class="mw-page-title-main">Sarısu Çayı</span> Kandırada yer alan bir akarsu havzası ya da bir tatil beldesi, adası

Sarısu Çayı , Kocaeli ili, Kandıra ilçesinde Karadeniz'e dökülen akarsu. Akarsuyun havza alanı 368 km², uzunluğu 137 km, ortalama akımı 3,82 m³/sn'dir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.