İçeriğe atla

Bodawpaya

Bodawpaya
ဘိုးတော်ဘုရား
Mandalay Sarayı'nda Bodawpaya’ nın statüsü
Burma Kralı
Badon Prensi
Hüküm süresi11 Şubat 1782 – 5 Haziran 1819
Önce gelenPhaungka
Sonra gelenBagyidaw
DoğumMaung Waing
မောင်ဝိုင်း
11 Mart 1745(1745-03-11)
Moksobo
Ölüm5 Haziran 1819 (74 yaşında)
Amarapura
DefinAmarapura
Eş(ler)iMin Lun Me
207 Kraliçe(toplamda)
Çocuk(lar)ı62 oğul, 58 kız Thado Minsaw dahil
Tam adı
Siripavaratilokapaṇdita Mahādhammarājadhirāja (သီရိပဝရ တိလောကပဏ္ဍိတ မဟာဓမ္မရာဇာဓိရာဇာ)
HanedanKonbaung
BabasıAlaungpaya
AnnesiYun San
DiniTheravada Budizm

Bodawpaya (Birmanca: ဘို်တော်ဘုရာ်, telaffuz [bódɔ̀ pʰəjá]; Tayca: ปดุง; 11 Mart 1745 - 5 Haziran 1819), Burma Konbaung Hanedanlığı'nın altıncı kralıdır. Maung Shwe Waing ve daha sonra Badon Min olarak doğdu. Hanedanın kurucusu ve Üçüncü Birmanya İmparatoru olan Alaungpaya'nın dördüncü oğludur. En büyük kardeşi Naungdawgyi'nin oğlu yeğeni Phaungkaza Maung Maung'u Ava'da tahttan indirdikten sonra kral ilan edildi. Bodawpaya, 1782'de kraliyet başkentini Amarapura'ya geri taşıdı. Hsinbyumyashin (Beyaz Fillerin Efendisi) olarak adlandırıldı. 54 eşinden olan yaklaşık olarak 70 oğul ve 67 kızın babasıydı.[1][2][3]

Askeri seferler

Kral Bodawpaya'nın 1795'te Amarapura sarayı'ndaki tasviri (İngiliz Büyükelçiliği,Michael Symes)

Bodaw U Waing olarak da bilinir, 1784'te Arakan'ı işgal etti ve oğlu varisi Thado Minsaw liderliğindeki kraliyet ordularını Batı Yoma sıradağlarına gönderdi. 1784'ün sonunda Arakan'ın başkenti Mrauk U ele geçirildi. Mahamuni Buda (heykel) görüntüsü, Khmer bronz heykelleri ve diğer hazineler Burma'ya geri getirildi; Bunlar hala Mandalay'da görülebilmektedir.

Din ve kültür

Bodawpaya'nın Amarapura'daki mezarı
Bodawpaya'nın oğlu Shwedaung Min'in heykeli.[4]

Bodawpaya kendisini bir sonraki mesih Buda veya Maitreya (Arimittya) ilan etti, ancak iddiası Sangha tarafından kesin olarak reddedildi.[5][6]

Dünyanın en büyük stupası olması amaçlanan bitmemiş Mandalay Stupası

1790 yılında Bodawpaya, batı kısmında Mandalay'da Irrawaddy Nehri'nin 11 kilometre (6,8 mil) yukarısındaki Mingun'da Mantalagyi (Büyük Kraliyet Stupası) adı verilen, devasa bir stupanın inşaatına başladı.

Amarapura Kraliyet Sarayı

Ailesi

  1. Ava 1759, Kraliçe (Ale-nandaw Mibura) Sri Maha Nandabhi Ratna Devi (ö. 3 Eylül 1789), née Men Lun Poo, Maung Santhwun Myosarey'in kızı.
  2. Ava, 1760, Kraliçe (Nammadaw Mibura Hkaung Gyi) Sri Pawara Maha Rajendra Mangala Ratna Devi (d. 1743; ö. Meengun'da, 24 Şubat 1807), nee Men Lun Me, Sri Putra Chauka Lathaun Mhu'nun kızı.
  3. Ava, 1760, Kraliçe (Myauk-nandaw Mibura I) Sri Maha Chandrabhi Ratna Devi, Salin ve Phaungdeen Myosa Mibura (d. 1745; ö. Amarapura'da, Mandalay, 1807), Meen Wun'un kızı Me Lun Thu, iki oğlu vardı.

Kaynakça

  1. ^ U Thein Tin, Nyo Mya (2003). The Quest for Konbaung. Yangon, Burma: Centenary Bookhouse. p. 95.
  2. ^ "KING BODAWPAYA'S DRAMATIC". web.archive.org. 27 Eylül 2007. 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2022. 
  3. ^ Htin Aung, U. (1967). A history of Burma. Internet Archive. New York, Columbia University Press. 
  4. ^ U Thein Tin, Nyo Mya (2003). The Quest for Konbaung. Yangon, Burma: Centenary Bookhouse. pp. 120–121. 
  5. ^ "Bodawpaya | king of Myanmar | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2022. 
  6. ^ "Bischoff, Roger (1995). Buddhism in Myanmar – A Short History. Kandy, Sri Lanka: Buddhist Publication Society. pp. 110–118" (PDF). 20 Temmuz 2004 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 

Bibliyografya

  • Charney, Michael W. (2006). Powerful Learning: Buddhist Literati and the Throne in Burma's Last Dynasty, 1752–1885. Ann Arbor: University of Michigan. 
  • Koenig, William J. "The Burmese Polity, 1752–1819: Politics, Administration, and Social Organization in the early Kon-baung Period", Michigan Papers on South and Southeast Asia, Number 34, 1990.
  • Lieberman, Victor B. " Political Consolidation in Burma Under the Early Konbaung Dynasty, 1752-c. 1820." Journal of Asia History 30.2 (1996): 152–168.
  • Hall, D.G.E. (1960). Burma. 3rd. Hutchinson University Library. ISBN 978-1406735031. 
  • Harvey, G. E. (1925). History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. Londra: Frank Cass & Co. Ltd. 
  • Htin Aung, Maung (1967). A History of Burma. New York and London: Cambridge University Press. 
  • Letwe Nawrahta and Twinthin Taikwun (c. 1770). Hla Thamein (Ed.). Alaungpaya Ayedawbon. 1961 (Birmanca). Ministry of Culture, Union of Burma. 
  • Maung Maung Tin, U (1905). Konbaung Hset Maha Yazawin. 2004 (Birmanca). 1–3. Yangon: Department of Universities History Research, University of Yangon. 
  • Myint-U, Thant (2006). The River of Lost Footsteps—Histories of Burma. Farrar, Straus and Giroux. ISBN 978-0-374-16342-6. 
  • Phayre, Lt. Gen. Sir Arthur P. (1883). History of Burma. 1967. Londra: Susil Gupta. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Myanmar</span> Güneydoğu Asyada ülke

Myanmar, resmî adıyla Myanmar Birliği Cumhuriyeti, diğer isimleriyle Burma ya da Birmanya, Güneydoğu Asya'da bir ülkedir. Kuzeybatıda Bangladeş ve Hindistan, kuzeydoğuda Çin, doğuda Laos, güneydoğuda Tayland ile komşudur. Güney ve güneybatıda Andaman Denizi ve Bengal Körfezi'ne kıyısı vardır. Myanmar Güneydoğu Asya anakarasındaki en büyük, Asya genelinde ise 10. büyük ülkedir. 2017 verilerine göre nüfusu 54 milyondur. Başkenti Nepido, en büyük şehri Yangon'dur.

<span class="mw-page-title-main">Ang San Su Çi</span>

Ang San Su Çi Myanmarlı şiddetsiz direniş savunucusu aktivist, Ulusal Demokrasi Birliği partisinin lideri, tanınmış düşünce mahkûmu ve 2016'dan 2021'e kadar dışişleri bakanı ve hükûmet başdanışmanı. Aynı zamanda diplomatlık, eğitim bakanlığı, enerji bakanlığı görevlerinde bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Mandalay</span>

Mandalay, Myanmar'ın orta kesiminde kent.

<span class="mw-page-title-main">Catarrhini</span> insanlar da dahil olmak üzere Eski Dünya maymunlarının ve insansıların alt takımı

Catarrhini ya da Eski Dünya maymunları, köpeksi maymunlar ve insansılardan (Hominoidea) oluşur. Geoffroy 1812 yılında bu iki grubu bir araya getirerek Catarrhini, "Eski Dünya maymunları" adını vermiştir. Simiiformes alt takımındaki kız kardeşi Platyrrhini alt takımıdır. Bilimsel kanıtlara rağmen insansıların doğrudan maymun olarak tanımlanmasına karşı bazı dirençler olmuştur, bu nedenle "Eski Dünya maymunu" Cercopithecoidea veya Catarrhini anlamına gelebilir. Aslında insansıların maymun olduğu 18. yüzyılda Georges-Louis Leclerc tarafından zaten fark edilmişti. Linnaeus bunu 1758 yılında, bugün cadı makiler ve Yeni Dünya maymunları olarak tanıdığımız türlerle birlikte tek bir cins olan "Simia" içine yerleştirmiştir. Catarrhini'nin tamamı Afrika ve Asya'ya özgüdür.

<span class="mw-page-title-main">Bagan</span>

Bagan, UFA: bəɡàɴ; eski adı Pagan) Myanmar'da, Mandalay Bölgesi'nde antik bir kenttir. 9. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar, kent; bölgeyi birleştiren ilk krallık olan ve günümüzdeki Myanmar'ın oluşumuna kaynaklık eden Pagan Krallığı'nın başkentiydi. Krallığın zirvesine ulaştığı 11. ve 13. yüzyıllar arasında yalnızca Bagan ovalarında inşa edilen 10.000'den fazla Budist tapınağı, pagoda ve manastırdan arta kalan 2.200'den fazla tapınak ve pagoda günümüzde halen ayakta durmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Arakan İsyanı</span> Güneydoğu Asya ülkesi Myanmarın Arakan eyaletinde bir çatışma

Arakan İsyanı ya da Arakan Sorunu, Myanmar Ordusu ile Myanmar'da Müslüman bir azınlık Rohingyalar arasında Myanmar'ın batısındaki Arakan eyaletindeki çatışmalardır.

<span class="mw-page-title-main">Htin Kyaw</span>

Htin Kyaw, Myanmar'lı siyasetçi ve 2016 yılından bu yana Cumhurbaşkanı olmuş akademisyen. 1962 darbesinden bu yana görev yapmak üzere seçilmiş ilk sivildir. Selefi Thein Sein'den görevi devralarak 30 Mart 2016 tarihinde cumhurbaşkanı olarak göreve başladı. 1968 yılında Rangoon Üniversitesi ve 1975 yılında Londra Üniversitesi'nden mezun olduktan sonra, eğitim, planlama ve hazine bakanlıklarında çeşitli görevlerde çalıştı.

<span class="mw-page-title-main">May Sabai Phyu</span>

May Sabai Phyu veya May Sabe Phyu Myanmarlı aktivist. İnsan hakları, ifade özgürlüğü, barış, Myanmar'ın etnik azınlıkları, kadına yönelik şiddet ve cinsiyet eşitsizliğinin giderilmesi konularında faaliyetlerde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Pyu şehir devletleri</span> Bu şehir devletleri topluluğu, Pyular tarafından kuruldu. Günümüzde adı Upper Burma (Myanmar) olan bu yerde, milattan önce 2. yüzyıldan itibaren insanlar yaşamaktadır.

Pyu şehir devletleri, Yukarı Burma'da (Myanmar), MÖ 2. yüzyıldan MS 11. yüzyıl ortalarına kadar varlığını sürdürmüş olan şehir devletleridir. Şehir devletleri, kayıtların mevcut olduğu Myanmar'ın en eski sakinleri olan Tibet-Birmence konuşan Pyu insanları tarafından güneydeki göç hareketlerinin bir parçası olarak kuruldu. Sıklıkla Pyu milenyumu olarak anılan bin yıllık dönem, Tunç Çağı'nı, 9. yüzyılın sonlarında Pagan Krallığı'nın ortaya çıktığı klasik devletler döneminin başlangıcına bağladı.

<span class="mw-page-title-main">Pagan Krallığı</span>

Pagan Krallığı günümüzde Myanmar'ı oluşturan topraklar üzerinde kurulmuş bir devlettir. İravadi Vadisi'nde 849-1297 yılları arasında hüküm sürmüş ve Birmanların buraya yerleşmesini sağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Min Aung Hlaing</span> Myanmarlı asker ve siyasetçi

Min Aung Hlaing, Şubat 2021 darbesinde iktidarı ele geçirmesinden bu yana Myanmar'ı Devlet İdare Konseyi başkanı olarak yöneten Birmanyalı bir politikacı ve ordu generalidir. Ağustos 2021'de Myanmar başbakanı olarak sözde sivil rolünü üstlendi. Mart 2011'den bu yana Savunma Hizmetleri Başkomutanlığı görevini de yürütüyor. Daha önce 2010-2011 yılları arasında Savunma Bakanlığı müşterek kurmay başkanı olarak görev yaptı ve Myanmar cumhurbaşkanının başkanlığındaki Ulusal Savunma ve Güvenlik Konseyi'nin (USGK) bir üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Arakan Soykırımı</span> Myanmarın Arakan Eyaletinde yapılan soykırım

Arakan Soykırımı, Müslüman Arakan halkına Myanmar Hükûmeti tarafından yapılan etnik temizliktir. Milliyetçi Budistlerin yaptığı katliamlar 1 milyondan fazla Arakanlıyı başka ülkelere gitmeye mecbur bıraktı. Çoğu Arakanlı Bangladeş'e göç ederek Dünya'nın en büyük mülteci kampının kurulmasına sebep olurken diğer Arakanlılar Hindistan, Tayland ve Malezya'ya gitmeye mecbur bırakıldı.

<span class="mw-page-title-main">Tayaw kinpun</span>

Tayaw kinpun, Myanmar'da kullanılan geleneksel bir şampuandır. Ana bileşenleri tayaw (Yıldız) ağacının kabuğu ve sabunumsu kinpun meyvesidir. Karışıma misket limonu da eklenebilir. Tayaw kinpun ile şampuanlama, eski çağlardan beri Birmanya kültüründe önemli bir gelenek olmuştur. Şampuanın uğursuzluğu def edip uğur getireceği inancıyla Birmanya kralları, kraliyet saç yıkama töreni sırasında saçlarını tayaw kinpun ile yıkamışlardır. Günümüzde Birmanya'nın Yeni Yıl Günü'nde, geçmişin katışıklıklarını ve kötü alametlerini geride bırakmak için birçok Birmanyalının başlarını tayaw kinpun ile yıkaması hala gelenekseldir.

<span class="mw-page-title-main">Alaungpaya</span>

Alaungpaya, Alaunghpaya veya Alaung-Phra olarak da telaffuz edilir,, Burma(Myanmar)'da Konbaung Hanedanlığı'nın kurucusudur. Bir zamanlar Yukarı Burma'daki küçük bir köyün eski şefi olan Alaungpaya, Siyam'a düzenlediği sefer sırasında hastalıktan öldüğünde, Burma'yı birleştirmiş, Manipur'u ele geçirmiş, Lan Na'yı fethetmiş ve restore edilen Hanthawaddy Krallığı'na yardım eden Fransız ve İngilizleri yenmişti. Dagon çevresine yeni yerleşim yerleri ekleyerek genişletmiş ve şehri Yangon şehri olarak adlandırmıştır. Burma'yı üçüncü kez birleştirdiği için Burma tarihinde, Anawrahta ve Bayinnaung ile birlikte Burma'nın en büyük üç hükümdarından biri olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Bagyidaw</span>

Bagyidaw, 1819'dan 1837'ye değin tahttan indirilene kadar Burma Konbaung hanedanının yedinci kralıydı. Sagaing prensi o dönem yaygın olarak bilindiği üzere 1808 yılında dedesi Kral Bodawpaya tarafından veliaht prens olarak seçildi ve Bodawpaya'nın ölümünden sonra 1819'da kral oldu. Bagyidaw, 1823 yılında başkenti Amarapura'dan Ava'ya geri taşıdı.

<span class="mw-page-title-main">Tabinshwehti</span>

Tabinshwehti, 1530-1550 yılları arasında Burma (Myanmar) kralı ve Birinci Toungoo İmparatorluğu'nun kurucusudur. Düzenlediği askeri seferler (1534-1549) sayesinde, Pagan imparatorluğu'nun 1287'de yıkılmasından bu yana Burma'daki en büyük krallığı yaratmıştı.

Konbaung hanedanı 1752'den 1885'e kadar Burma/Myanmar'ı yöneten son hanedandır. Burma tarihindeki en büyük ikinci imparatorluğu oluşturmuş ve Toungoo hanedanının başlattığı idari reformları sürdürerek modern Burma devletinin temellerini atmıştır. Bununla birlikte reformlar, altmış yıllık bir süre boyunca (1824-1885) üç Anglo-Burma Savaşının hepsinde Burmalıları mağlup eden ve 1885'te bin yıllık Burma monarşisini sona erdiren İngilizlerin ilerlemesini durdurmak için yetersiz kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mindon Min</span>

Mindon Min, doğum ismi Maung Lwin, 1853'ten 1878'e kadar Burma'nın (Myanmar) sondan bir önceki kralıydı Burma'nın en popüler ve saygı duyulan krallarından biriydi. Üvey kardeşi Kral Pagan yönetiminde 1852'deki İkinci İngiliz-Birmanya Savaşı, Aşağı Burma'nın Britanya İmparatorluğu tarafından ilhak edilmesiyle sona erdi. Mindon ve küçük kardeşi Kanaung üvey kardeşleri Kral Pagan'ı devirdiler. Saltanatının büyük kısmını ülkesinin üst kesimlerini İngiliz saldırılarından korumaya ve krallığını modernize etmeye çalışarak geçirdi.

<span class="mw-page-title-main">Ev ve ibadethanelerde ayakkabı çıkarma geleneği</span>

Birçok kültürde ev, kilise, cami, tapınak, okul gibi yerlerde içeri girerken ayakkabıların çıkarılması geleneği vardır.

<span class="mw-page-title-main">Japonya'nın Burma'yı işgali</span>

Japonya'nın Burma'yı işgali, II. Dünya Savaşı'nın Güneydoğu Asya bölgesinde 1942'den 1945'e kadar dört yıl boyunca süren Burma harekatının ilk aşamasıydı. Seferin ilk yılında, Japon Ordusu Tayland Phayap Ordusu ve Burmalı isyancıların yardımıyla Britanya İmparatorluğunu ve Çin kuvvetlerini Burma'dan sürdü, ardından Burma'da Japon işgaline başladı. Japonya sözde bağımsız Burma idari hükûmeti ve bir ordu kurdu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.