İçeriğe atla

Boğdan Seferi (1538)

Boğdan Seferi
Kara Boğdan Seferi

Kara Boğdan Seferi
Tarih1538
Bölge
Boğdan, Moldova
Sonuç Kesin Osmanlı zaferi
Taraflar
Osmanlı Devleti
Kırım Hanlığı		 Boğdan Prensliği
Komutanlar ve liderler
Kanuni Sultan Süleyman
Ayas Mehmed Paşa
Lütfi Paşa
Divane Hüsrev Paşa
I. Sahip Giray		 Petru Rareş
Kayıplar
Bilinmiyor Bilinmiyor

Boğdan Seferi ya da Kara Boğdan Seferi Osmanlı İmparatorluğu'na ödemekle yükümlü olduğu yıllık vergiyi ödemeyen ve isyan eden Boğdan Voyvodası Petru Rareş üzerine 1538 yılında yapılmış bir seferdir. Osmanlı padişahı Kanuni Sultan Süleyman'ın Türk ordusunun başında çıktığı on üç seferden sekizincisidir.

Seferin nedenleri

Gerek seferin günlüğü olarak kaleme alınan Ruzname'de gerek Türk ordusunun kesin zaferiyle biten bu seferin bitiminde İsakçı'da yazılan Ekim 1538 tarihli fetihnamede Karaboğdan Seferi'nin Osmanlı bakış açısından ana sebebi Boğdan Voyvodası Petru Rareş'in yıllık vergiyi göndermemesi olarak vurgulanır (bu vergi 4.000 düka altını, 40 kısrak ve 20 tay olarak belirlenmişti).

Bununla birlikte, İsmail Hakkı Uzunçarşılı'nın Osmanlı Tarihi eserinde, Voyvoda Petru'nun Osmanlı Devleti aleyhine Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu ile ittifaka eğilim göstererek Avusturya Arşidükü Ferdinand'la gizli yazışmalar içine girdiği ifade edilmektedir. Hammer'in eserinde ise, Voyvoda Petru'nun Osmanlı Devleti'yle barış halindeki Lehistan Krallığı'na saldırması da gerekçelerden biri olarak gösterilir. Oysaki, Kanuni Sultan Süleyman 1529 yılında Boğdan'a kendi voyvodasını seçme hakkını vermiş,[1] ancak Boğdan'ın dış ilişkilerinde tamamen Osmanlı Devleti'ne bağlı kalmaya devam etmesi öngörülmüştü.

Sefer

Bir tedip harekatı (cezalandırma harekâtı) olarak tertip edilen sefere 1538 Mayıs ayında Kanuni Sultan Süleyman tarafından karar verildi.[2] 9 Temmuz 1538'de İstanbul'dan Kanuni Sultan Süleyman komutasında harekete geçen Türk ordusu önce Edirne'ye ulaştı. Burada Basra hakimi Emir Râşid'in oğlu padişahın elini öperek şlehrin anahtarlarını padişaha sundu (Kanuni Sultan Süleyman'ın üç yıl önceki Irakeyn Seferi'yle Irak'ın büyük bölümü Bağdat'la birlikte Osmanlı topraklarına katılmıştı).

Ordu 6 Ağustos'ta Silistre'ye ulaştı. Sultançayırı olarak adlandırılan mevkide Voyvoda Petru'nun elçisi Osmanlı karargahına geldiyse de, seferin iptali bağlamında sonuç alamadı. Tuna Nehri'ni geçen Türk ordusu Dobruca'ya ilerledi. Kanuni Sultan Süleyman 17 Ağustos'ta Babadağ'da vaktiyle Selçuklular döneminde bölgeye gelerek yerleşen Sarı Saltuk Baba'nın mezarını ziyaret etti. Yaş önlerine gelindiğinde ise 10 Eylül'de Kırım Hanı I. Sahib Giray komutasındaki 8.000 süvariden oluşan Kırım birliği de Türk ordusuna katıldı.

Firari voyvoda Petru Rareș

Kırım süvarileri, Voyvoda Petru'nun bir anlamda ikinci başkenti olarak addedilen Yaş Pazarı civarında olduğunu öğrenince bölgeye taarruz ettiler. Şehir yakılıp birçok esir alınırken, Voyvoda Petru'nun Boğdan birlikleriyle Erdel'e firar ettiği anlaşıldı. Kırım süvarileri Boğdan birliklerinin takibiyle görevlendirildi.

16 Eylül 1538'de Türk ordusu Boğdan Voyvodalığının merkezi olan Suceva'ya ulaştı[3] Kale süratle kuşatma altına alınırken, kalenin komutanı mevcut olanaklarıyla Türk ordusuna direnemeyeceğini anlayınca aman dileyerek teslim oldu. Kaleye saklanmış hazinelere el konurken, burada yedi gün kalan Kanuni Sultan Süleyman da itaatlerini bildirmek için 21 Eylül'de kendisini ziyaret eden Boğdan beylerini kabul etti ve Petro Rareş'in kardeşi Stefan Lacusta'yı yeni voyvoda olarak belirledi.

Ardından İstanbul'a doğru Türk ordusunun başında geri dönüşüne başlayan Padişah, kaçak Voyvoda Rareş'in oğlu Boğdan'ın başının yeni Voyvoda Stefan tarafından kesilerek İstanbul'a gönderildiği haberini aldı. 24 Ekim 1538'de Türk ordusu Edirne'ye ulaşırken, Padişah da yeni Boğdan Voyvodası'nın gönderdiği yıllık vergiyi teslim aldığı gibi, Barbaros Hayreddin Paşa'nın oğlundan 28 Eylül'de Türk donanmasının büyük zaferiyle biten Preveze Deniz Muharebesi'ni tafsilatını dinledi. Kasım başında Türk ordusu İstanbul'a vardı.

Seferin sonuçları

Bender Kalesi

Kanuni Sultan Süleyman'ın komuta ettiği 13 Sefer-i Hümayundan sekizincisini teşkil eden Karaboğdan Seferi, diğer 12'sinden farklı olarak, yabancı bir ülkeye değil bağlı (metbu) addedilen bir devlete karşı cezalandırma amaçlı düzenlendi.

Türk ordusu ile Boğdan Voyvodalığı arasında kaydadeğer bir çatışma yaşanmamışsa da, Osmanlılar Boğdan üzerindeki hakimiyetlerini sağlamlaştırdılar. Kimi kaynaklara göre, sefer planlanırken tüm Boğdan ülkesinin Osmanlı Devleti'ne ilhak edilmesi de tezekkür edilmişse de, anılan Voyvodalığın statüsü korundu. Bununla birlikte, bugünkü Moldova toprakları (Prut ve Turla [Dinyester] nehirleri arası)ile Ukrayna'nın Karadeniz kıyısındaki bölgelerini oluşturan Bucak arazisi Boğdan'dan koparılarak Osmanlı mülküne ilhak edildi. Bu çerçevede, doğrudan Osmanlı idaresine bağlanan Akkerman, Kili, Bender, İbrail ve Cankirman'da tahrir yapıldı[4] ve bir sancak haline getirildi.[5]

Seferin etkileri

Boğdan Seferi'nin icra edildiği 1538 yılı Osmanlı İmparatorluğu'nun askerî gücünün tepe noktalarından birini teşkil eder. Nitekim, Kanuni Sultan Süleyman ordusunun başında Boğdan'a yürüyüp 16 Eylül'de bu prensliğin başkentini fethederken, Barbaros Hayreddin Paşa komutasındaki Osmanlı donanması da 28 Eylül'de Preveze'de Haçlı donanmasını büyük bir yenilgiye uğratmış, Hadım Süleyman Paşa komutasındaki bir başka filo ise Yemen ve Hadramut'u Osmanlı topraklarına kattıktan sonra Hindistan kıyılarına ulaşarak Portekiz'in elindeki Diu'yu kuşatmıştı.

Kanuni Sultan Süleyman'ın ordusunun başında Boğdan'ı kolaylıkla tahakküm altına alması, Almanya'yla ilişkilerini sürdüren Macar Kralı Zapolya'yı çekingenliğe sürükleyerek Osmanlı Devleti'ne yıllık 300.000 düka altını tutarındaki vergi yükümlülüğünü de içeren bağlılığını yeniden teyid etmesini sağladı.[6]

Kaynakça

  1. ^ "A History of the Ottoman Empire to 1730" s. 91
  2. ^ Bal, Mehmet Akif (2006). Dön Bir Bak Maziye. Gahura Yayıncılık. ISBN 975006125. 
  3. ^ Aksun, Ziya Nur (2006). İslam Tarihi 3/ Osmanlı Padişahları ve 20. Yüzyılda İslam Dünyası. Ötüken Yayıncılık. ISBN 9754375550. 
  4. ^ "Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü, Kuyûd-u Kadîme Arşiv Kataloğu, s. 83" (PDF). 4 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Şubat 2020. 
  5. ^ Uçur, Şaban (2010). Osmanlı Tarihi. Yeni Osmanlılar Yayıncılık. ISBN 6058884106. 
  6. ^ Setton, Kenneth M. (1978). The Papacy and the Levant (1204–1571), Volume II: The Fifteenth Century (İngilizce). Philadelphia: The American Philosophical Society. s. 444. ISBN 0-87169-127-2. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. Süleyman</span> 10. Osmanlı padişahı (1520–1566)

I. Süleyman, Osmanlı İmparatorluğu'nun onuncu padişahı ve 89. İslam halifesidir. Batı'da Muhteşem Süleyman, Doğu'da ise adaletli yönetimine atfen Kanûnî Sultan Süleyman olarak da bilinmektedir. 1520'den 1566'daki ölümüne kadar, yaklaşık 46 yıl boyunca padişahlık yapan ve 13 kez sefere çıkan I. Süleyman, saltanatının toplam 10 yıl 1 ayını seferlerde geçirmiştir. Süleyman böylece imparatorluğun hem en uzun süre hüküm süren hem en çok sefere çıkan hem de en uzun süre sefer yapan Osmanlı Sultanı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">II. Selim</span> 11. Osmanlı padişahı (1566–1574)

II. Selim, Sarı Selim veya Sarhoş Selim, 11. Osmanlı padişahı ve 90. İslâm halîfesidir. Kânûnî Sultan Süleyman ve Hürrem Sultan’ın oğludur. Kardeşi Bayezid’e karşı Konya’da yapılan ve tarihte Konya Şehzâdeler Muharebesi olarak yer edinen savaşı kazanarak, babasının desteğini aldı. Babasının ölümü üzerine, hayattaki tek oğlu olarak 24 Eylül 1566 tarihinde on birinci padişah olarak tahta geçti. Padişahlığı sırasındaki ilk sefer batı yönlü yapıldı. Ülke sınırları Orta Avrupa’ya kadar genişledi. Kıbrıs, Tunus, Yemen ve Fas kayıtsız şartsız teslim olanlar arasındaydı. Ülkesinin denizlerde de egemenliğini genişleterek, deniz egemenliğine önem verdi.

<span class="mw-page-title-main">I. Viyana Kuşatması</span> Osmanlı İmparatorluğunun, I. Süleyman komutasında Roma Cermen İmparatorluğu hakimiyetinde bulunan Viyana’ya düzenlediği sefer

I. Viyana Kuşatması veya 1529 Viyana Kuşatması, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kutsal Roma İmparatorluğu'nun bir parçası olan Avusturya Arşidüklüğü'ndeki Viyana şehrini ele geçirmek için yaptığı ilk girişimdi. Osmanlı padişahı Kanuni Sultan Süleyman, 100.000'den fazla askeriyle şehre saldırırken, Niklas Graf Salm liderliğindeki savunmacıların sayısı 21.000'i geçmiyordu. Buna rağmen Viyana, 27 Eylül 1529 ile 15 Ekim 1529 tarihleri arasında, iki haftadan biraz fazla süren kuşatmadan sağ çıkmayı başardı.

Kara Ahmed Paşa,, Kanuni Sultan Süleyman döneminde 6 Ekim 1553 ile 28 Eylül 1555 tarihleri arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. I. Selim'in en küçük kızı ve Kanuni Sultan Süleyman'ın en küçük kız kardeşi Fatma Sultan'ın eşidir.

<span class="mw-page-title-main">Zigetvar Kuşatması</span> 1566da Zigetvar Kalesinin Osmanlı güçlerince fethedilmesiyle sonuçlanan kuşatma

Zigetvar Kuşatması, 1566 yılında Zigetvar kalesinin Osmanlı güçlerince fethedilmesiyle sonuçlanan kuşatma ve Kanuni Sultan Süleyman'ın son seferidir.

<span class="mw-page-title-main">Haçova Muharebesi</span>

Haçova Meydan Muharebesi, 24-26 Ekim 1596 tarihleri arasında Osmanlı ordusunun Avusturya Arşidüklüğü ve Erdel Prensliği kuvvetlerine karşı kazandığı bir zaferdir.

<span class="mw-page-title-main">1593-1606 Osmanlı-Avusturya Savaşı</span> 1593-1606 yıllarında Osmanlı Devleti ile Kutsal Roma Imparatorluğu arasında yaşanan savaş

1593-1606 Osmanlı-Avusturya Savaşı ya da genel tarih kaynaklarındaki kullanımlarda Long Turkish War, Osmanlı Devleti ile Kutsal Roma İmparatorluğu arasında sınır çatışmalarının artması ve Bosna Beylerbeyi Telli Hasan Paşa'nın 1593 yılında Kulpa'da ağır yenilgiye uğraması sonucunda başlayan savaş.

Alman Seferi, 1532-1533 yıllarında Kanuni Sultan Süleyman komutanlığındaki Osmanlı ordularının Alman toprakları üzerine yaptığı askeri seferdir. Osmanlı Devleti; Alman idaresindeki Macar topraklarını almak, Alman gücünü kırmak ve birçok bölge fethetmek için Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na savaş ilan etmişti. Bazı kaynaklara göre hedeflerin arasında Viyana'nın tekrar kuşatılıp fethedilmesi vardı. Bu sefer, Osmanlı Devleti için başarılı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mohaç Muharebesi (1526)</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Macaristan Krallığı arasında 1526 yılında yapılan savaş

Mohaç Muharebesi veya Mohaç Meydan Muharebesi, 29 Ağustos 1526'da, Osmanlı İmparatorluğu ve Macaristan Krallığı orduları arasında meydana gelen ve Macaristan'ın büyük bölümünün Osmanlı hakimiyetine girmesiyle sonuçlanan muharebedir. Muharebe, sayıca üstün Osmanlı ordusunun hafif süvari birlikleri ve o zamana kadar Avrupalıların karşılaşmadıkları 300 seyyar top ve etkin tüfek kullanımı sayesinde, Macar ordusunun esas gücü olan ağır süvarilerini kısa sürede kaybetmesini takiben ağır bir Macar yenilgisi ile sonuçlanmış ve Osmanlı Ordusu, Macar Ordusu'nu hezimete uğratmıştır. Saat 13:00 ile 14:00 arasında başlayan savaşın bitiş noktasıyla ilgili birkaç güvenilir kaynak, Macar Kralı II. Lajos'un alacakaranlıkta alanı terk ettiğini ve karanlığın örtüsü altında kaçtığını söyler. Güneş 29 Ağustos 1526'da saat 18:27'ye kadar batmayacağından, savaşın iki ila üç saatten daha uzun sürdüğünü gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Petru Rareș</span>

IV. Petru Rareș (1487-1546), 1527'den 1538'e ve 1541'den 1546'ya kadar süren dönem içerisinde Boğdan Voyvodası'dır. Osmanlı'ya karşı tutumu I. Süleyman'a Boğdan Seferi'ni açtırmış voyvodalığı alınmışssa da üç yıl içerisinde yeniden görevine getirilmiş ve 5 yıl boyunca isyan etmeden Osmanlı Sultanı I. Süleyman'a bağlı kalmıştır. 1546'da ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">I. Süleyman'ın seferleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

I. Süleyman'ın seferleri, 10. Osmanlı padişahı I. Süleyman'ın 46. yıllık saltanatında çıkmış olduğu seferlerin bir listesidir. Batı Dünyası'nda "Muhteşem Süleyman" ve Doğu Dünyası'nda "Kanuni" unvanıyla anılan I. Süleyman, 25 yaşında babası I. Selim'in ölümü üzerine 1520'de padişah oldu. Döneminde askerî seferler çok oldu. Vezirleri ve kaptanları ile 13 büyük sefer açtı. At üzerinde seferleri 10 yıl 3 ay kadar süre bizzat yönetti. İlk sekiz seferini batıya doğru yaptı. diğer beş seferinde doğu ağırlıklıydı. Batı ağırlıklı seferlerinde Macaristan ile 1521'de II. Mehmet'in alamadığı Belgrad'ı aldı ve 1526'da Mohaç Muharebesi ile II. Lajos'u öldürdü. Ama Macaristan 1541 yılında tamamen fethedildi. 1529 yılında Viyana'yı kuşattı ama alamadı. 1529'dan 1534'e kadar yaptığı birçok savaşta büyük zaferler elde etti. 1534 yılında Safevilerden Bağdat ve Tebriz'i aldı. Kendisinin başında bulunmadığı birlikler ve denizciler Kuzey Afrika'dan Akdeniz'e Cezayir'den Kızıl Deniz'e ve hatta Hindistan'a kadar sefer düzenlediler. 1566 yılında I. Süleyman son büyük seferine çıktı. 72 yaşında olmasına rağmen orduları bizzat kendisi yönetti. 1 Mayıs 1566'da ordusu ile İstanbul'dan ayrıldı. Viyana'yı ele geçirmek istemişse de Zigetvar Beyi'nin isyanı üzerine oraya gitti. Osmanlı Devleti zaferi kazandı ama Sultan Süleyman bu zaferi göremeden öldü.

<span class="mw-page-title-main">Cezayir Deniz Seferi (1541)</span>

Cezayir Deniz Seferi, (1541) yılında Kutsal Roma Cermen İmparatoru V. Karl'ın Osmanlı İmparatorluğu denetimindeki Cezayir'i ele geçirmek için düzenlediği başarısız askeri sefer ve kuşatma.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan-Osmanlı savaşları</span> 16. yüzyılda Macaristan İmparatorluğu ile Osmanlı İmparatorluğu arasında yapılan savaşlar

16. yüzyıla gelindiğinde Osmanlılar'ın Balkanlar'daki gücü giderek artarken, Macaristan Krallığı köylü isyanlarıyla giderek zayıflıyordu. II. Ulászló'nun ölümünden (1516) sonra dokuz yaşında tahta geçen II. Lajos döneminde Macaristan'a yönelik Osmanlı tehdidi yeniden yükseldi. Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman, 1521'de Belgrad'ı almasından sonra, 23 Nisan 1526 tarihinde başlayarak, 5 Ekim 1526 tarihinde sona eren ve "Engürüs Seferi" adı verilen 3. sefer-i hümayununda, Macar kuvvetlerinin son direnişi gösterdiği ve Macar kralı Lajos'un da yaşamını yitirdiği Mohaç Savaşı'nın ardından başkent Budin'e girerek bağımsız Macaristan Krallığı'na son verdi.

<span class="mw-page-title-main">Budin Kuşatması (1529)</span>

1529 Budin Kuşatması, Kanuni Sultan Süleyman yönetimindeki Osmanlı ordusunun, Avusturya Arşidüklüğü'nün kontrol altında tuttuğu şehri yeniden ele geçirmek istemesiyle gerçekleşen kuşatmadır. Osmanlı ordusunun zaferiyle sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Eflak Seferi (1462)</span> Osmanlı İmparatorluğu’nun, Eflak bölgesinde 1462 yılında bastırdığı ayaklanma

Eflak Seferi, Fatih Sultan Mehmed'in 1459'da Osmanlı Devleti'ne bağlılığını sonlandırıp Osmanlı topraklarına saldıran Eflak Prensliği Voyvodası Vlad Tepeş'in üzerine 1462 yılında düzenlediği tedip seferidir.

<span class="mw-page-title-main">1540-1545 Osmanlı-Alman Savaşı</span>

1540-1545 Osmanlı-Alman Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu arasında Macaristan'ın hakimiyeti konusundaki çekişme nedeniyle başlayan ve gerek Macaristan gerek Akdeniz'deki kesintisiz Osmanlı zaferleri üzerine 1545'teki ateşkesin ardından 1547 yılında İstanbul Antlaşması'yla sonuçlanan savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Boğdan Seferi (1574)</span>

Boğdan Seferi, Osmanlı İmparatorluğu'nun bağlı devletlerden Boğdan Prensliği üzerine 1574 yılında icra ettiği askerî harekât.

<span class="mw-page-title-main">Kartal Ovası Muharebesi (1574)</span>

Kartal Ovası Muharebesi, Osmanlı İmparatorluğu ile isyankâr Boğdan Voyvodası III. Ioan komutasındaki Boğdan ordusu arasında 10 Haziran 1574 tarihinde Kartal Ovası'nda meydana gelen büyük çaplı çarpışma.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.