Boçorma Kalesi
ბოჭორმის ციხე | |
 Boçorma Kalesi | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Boçorma, Tianeti Belediyesi, Kaheti, Gürcistan |
| Koordinatlar | 41°54′35″K 45°08′57″D / 41.90972°K 45.14917°D |
| Yükseklik | |
| Zirve | Kale, kilise |
Boçorma Kalesi (Gürcüce: ბოჭორმის ციხე), Doğu Gürcistan'ın Kaheti bölgesindeki Tianeti belediyesinde yer alan bir Orta Çağ mimari kompleksidir. İori Nehrinin yanında ve yüksek bir dağın üzerinde konumlanmış olan kompleks, 10. yüzyıla tarihlenmiş bir kale, kubbeli bir onikigen kilise, başka bir küçük salon kilisesi ve diğer ek yapılardan oluşmaktadır. Kompleksin içindeki tüm yapılar yarı harabedir veya önemli derecede hasar görmüştür.[1] Kompleksteki yapıların hepsi, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.[2]
Mimarisi
Boçorma kompleksi, günümüzdeki Boçorma köyünün 2 km doğusunda, İori'nin sol kıyısında, Gombori Sıradağlarının güneybatı yamacındaki 300 metre rakımlı dağ sırtında, nehir vadisine bakacak şekilde konumlanmıştır. Kaleye, doğudan nispeten daha kolay erişilebilir. Diğer taraflarda, duvarlar düzensiz dağlık araziyi takip ederek doğal bir savunma hattı oluşturur. Kale 1,5 hektarlık bir alanı kaplar. İç kısmı düzensiz zeminin üzerinde durmakta olan kale, kulelerle desteklenmiş yüksek bir perde duvarla çevrelenmiştir. Kale, kubbeli Aziz Yorgi kilisesini, bir sarayı, küçük bir kiliseyi, silindirik bir kuleyi ve diğer ek yapıları içermektedir.[1]
Aziz Yorgi kilisesi, ilk olarak 10 veya 11. yüzyılda inşa edilmiş ve o zamandan beri birkaç kez yeniden yapılandırılmıştır. Altı apsisli kubbeli bir bina olan kilise, kumtaşından inşa edilmiştir. Kilisenin hem iç, hem de dış duvarları bir zamanlar süslenmiş taş levhalarla kaplıydı. Girişler güneybatı ve kuzeybatı apsilerinde yer almaktadır. Güneybatıdaki sundurmanın tepesinde, kaleye 17. yüzyılda eklenmiş bir çan kulesi bulunmaktadır. Sunak apsisi, 18. yüzyıldan kalma tuğla ikonostasis ile ayrılmıştır. Dış düzeni dodekagonaldir, her yüzü eğimli bir çatı ile örtülmüştür. Günümüzde yıkık durumda olan kubbe tabanı, 6 pencere ile delinmiştir. İç mekan, resim tarzından anlaşıldığı üzere, 12. yüzyılın başlarına tarihlenen ve çok kötü korunmuş freskler içermektedir. Freskler, İsa ve Aziz Yorgi'nin yaşamlarından sahneler ve çeşitli azizlerin portrelerini içermektedir.[1] Kuzeydoğudaki kubbenin en altındaki belgede, Kurucu Davit (r. 1089-1125) olduğu düşünülen bir bağışçıdan bahsetmektedir. Resimde, Bizans imparatoru I. Konstantin ve Konstantin'in annesi Helena'nın yanında durmaktadır. İkonografi, Davit'in statüsünün Hristiyan hükümdar olarak yükseltildiğini ve bölgedeki Bizans imparatorunun sembolik halefisi (sadece 1104 yılında olabilmiştir) olduğunu göstermektedir.[3]
Yakınlarda kaldırım taşından inşa edilmiş, 4.7 × 3.7 metre boyutlarında küçük bir salon kilisesi vardır. Kilise, güneyinde giriş kapısı ve yarım daire biçimli bir apsisi olan Geç Orta Çağ yapısıdır.[1]
Tarihi
Boçorma kalesinde ilk defa 914 yılında Sacid'in Gürcistan seferiyle ilgili bir Orta Çağ Gürcü belgesinde bahsedilmiştir. Sacid'in ordusu, Kaheti Prensliğinin en önemli kalelerinden olan Boçorma'ya geldiğinde, Ucarma Kalesi'ndeki kararlı savunmanın aksine, bölgedekiler kaleyi savaşmadan terk etmiştir. Sonrasında, Boçorma, Kahetili II. Kvirike'nin (r. 929–976) arasının bozuk olduğu kardeşi Şorta tarafından ele geçirilmiştir. Şorta, kenti Abhazyalı II. Giorgi'ye teslim etmiştir. Kahetliler, kaleyi kısa sürede ele geçirilmiş, ancak 1008-1010 savaşında III. Bagrat'a kaptırmıştır. 1069'da IV. Bagrat, Kahetili I. Aghsartan ile, Boçorma ve Ucarma'yı, Arranlı tutsak emir Fadl ibn Muhammad'le takas etmiştir. Bagrat, emiri tutsak olarak tutmak istiyordu.[1][4] 18. yüzyıla kadar aktif olarak kullanılan Boçorma Kalesi, 1749 yılında Kral II. Heraclius tarafından yenilenmiştir.[1]
Kaynakça
- ^ a b c d e f Gamkrelidze, Gela; Mindorashvili, Davit; Bragvadze, Zurab; Kvatsadze, Marine, (Ed.) (2013). "Bochorma [ბოჭორმა]". ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი [Topoarchaeological dictionary of Kartlis tskhovreba (The history of Georgia)] (PDF) (Gürcüce). Tiflis: Georgian National Museum. ss. 125-126. ISBN 978-9941-15-896-4. 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Ağustos 2019.
- ^ "List of Immovable Cultural Monuments" (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019.
- ^ Eastmond, Antony (1998). Royal imagery in medieval Georgia. Pennsylvania State University Press. s. 67. ISBN 0271016280.
- ^ Thomson, Robert W. (1996). Rewriting Caucasian history: the medieval Armenian adaptation of the Georgian chronicles; the original Georgian texts and the Armenian adaptation. Oxford: Clarendon Press. ss. 265, 270, 303. ISBN 0198263732.
