İçeriğe atla

Bleda

Bleda
Josef Kriehuber'in taş baskısında Bleda
Hun hükümdarı
Hüküm süresi434-445
Önce gelenRua
Sonra gelenAttila
Doğumy. 400
Ölümy. 445 (45 yaşında)
Bir Macar ressam tarafından resmedilen Hun hükümdarı Bleda ve kardeşi Attila.

Bleda (Buda) tahminlere göre 390 yılında doğan Hun hükümdarı.

Bleda, Hun Kurultayında tüm Hun boylarınca Kağan veya Han olarak seçilip kabul görmüştür. Ancak yönetimi boyunca küçük kardeşi Attila devlet yönetiminde söz sahibiydi ve gücü elinde tutmaktaydı.

Bir kaynağa göre Bleda küçük kardeşi Attila ile sürtüşme yaşamaya başladı ve 445 yılında Attila tarafından öldürüldü. Diğer bir kaynağa göre ise Attila ile hep uyum içerisindeydi ve eceliyle öldü.

Bleda öldükten sonra Attila, Hunların imparatoru oldu.

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hunlar</span> MS 4-6. yüzyıllar arasında Avrasyada yaşamış göçebe halk

Hunlar, MS 4-6. yüzyıllar arasında Orta Asya, Kafkaslar ve Doğu Avrupa'da yaşayan göçebe bir halktır. İlk olarak Volga'nın doğusunda, o zamanlar İskitya'nın bir parçası olan bir bölgede yaşadıkları tahmin edilmektedir. MS 370 yılına gelindiğinde Hunlar Volga bölgesine varmış ve 430 yılına gelindiğinde ise Avrupa'da kısa ömürlü de olsa geniş bir hakimiyet kurmuşlardır. Gotları ve Roma sınırları dışında yaşayan diğer birçok Cermen halkını fethetmiş ve diğerlerinin Roma topraklarına kaçmasına neden olmuştu. Hunlar, özellikle Attila döneminde Doğu Roma İmparatorluğu'na sık ve yıkıcı baskınlar yaptılar. 451'de Hunlar, Batı Roma eyaleti Galya'yı işgal ettiler ve burada Katalonya Tarlaları Savaşı'nda Romalılar ve Vizigotlardan oluşan birleşik bir orduyla savaştılar ve 452'de İtalya'yı işgal ettiler. 453'te Attila'nın ölümünden sonra Hunlar Roma için büyük bir tehdit olmaktan çıkmış ve Nedao Savaşı'ndan sonra imparatorluklarının çoğunu kaybetmişlerdir (454?). Hun isminin varyantları Kafkasya'da 8. yüzyılın başlarına kadar kaydedilmiştir.

390 (CCCXC) salı günü başlayan bir yıldır.

445 (CDXLV) pazartesi günü başlayan bir yıldır.

<span class="mw-page-title-main">Attila</span> Hun Türkü hükümdar

Attila, Hun topluluklarının hükümdarı olduğu 434 tarihinden, 453'teki ölümüne kadar Hun İmparatorluğu hükümdarıdır. Hükümdarlığı sırasında İmparatorluğunu dönemin Avrupasının büyük bölümünü kaplayacak şekilde genişletti. Öldüğü zaman idaresi altındaki topraklar batıda Cermanya, doğuda Ural Nehri, kuzeyde Baltık Denizi ve güneyde Karadeniz'e kadar uzanıyordu. Attila, imparatorluğun başında olduğu zaman diliminde Hunların yanı sıra, birçok Cermen ve İranlı kabileye, Ostrogotlara, Bulgarlara ve Alanlara da önderlik etti.

Oktar veya Ouptaros bir Hun hükümdarıydı ve imparatorluğu kardeşi Rua ile birlikte yönetmişti. Bu ikili yönetim biçiminde muhtemelen Rua Doğu Hun topraklarını yöntirken Oktar, batı topraklarını yönetiyordu. Rua, Muncuk ve Aybars ile kardeştir

Hunca, Avrupa Hun İmparatorluğu'ndaki Hunlar tarafından M.S. 4. ve 5. yüzyıllarda konuşulmuş ölü bir dil veya dil dönemidir. 5. yüzyılda yaşamış Romalı tarihçi ve diplomat Priskos'un çalışmaları Avrupa Hun İmparatorluğu'nun çok uluslu olduğunu ve Huncanın Gotlar gibi devleti oluşturan diğer kavimlerin dilleri ile beraber konuşulmuş olduğunu ortaya koymaktadır. Protodili Asya Huncasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hun İmparatorluğu</span> Orta Çağda kurulmuş, çeşitli etnik gruplardan oluşmuş bir konfederasyon

Batı Hun İmparatorluğu ya da Avrupa Hun İmparatorluğu, 376 yılında başlayan çeşitli akınlarla Avrupa'daki Hun etkisinin artmasının kuruluşuna zemin hazırladığı, 434 ile 469 yılları arasında hüküm süren Hun kavimlerinin birleşmesi ile oluşmuş bir bozkır konfederasyonu.

<i>Age of Empires II: The Conquerors</i> 2000 video oyunu

Age of Empires II: The Conquerors Age of Empires II: The Age of Kings'in genişleme paketi ve Age of Empires Serisi'nin dördüncüsü olan gerçek zamanlı strateji oyunu.

Rua (Ρουας), Rona (Ρουας) ya da Ruga (Ρούγας), Hun İmparatorluğu'nun hükümdarı. Bleda ve Attila'nın amcasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Marcianus</span>

Marcianus veya Markiyan, 450-457 arasında Doğu Roma İmparatoru (Bizans). İmparator I. Theodosius'la başlayan hanedanın son hükümdarıdır. Marcianus'un imparatorluk döneminde Doğu Roma İmparatorluğu Marcianus'un ülkesini dış tehditlerden koruması ve malî ve ekonomik reformlar uygulaması nedeniyle bir altın çağı olarak değerlendirmektedir. Buna karşılık Marcianus'un Doğu'yu yalıtma politikası ile, Batı Roma İmparatorluğu'nu barbar hücumlarına karşı desteksiz bırakmıştır. Attila'nin Galya ve İtalya seferi ve Vandallar tarafından 455 yılında Roma'nın talan edilmesi Marcianus saltanat döneminde gerçekleşmiştir ve onun döneminde Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasına yol açan kargaşayla çarpıcı bir karşıtlık oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">János Arany</span>

Janos Arany, Macar gazeteci, şair. Sandor Petöfi'yle birlikte Macar halk geleneklerine dayalı gerçekçi şiirin yaratıcısı olan Janos Arany türlü konulardaki baladların yanı sıra, kuramsal yapıtlar yazmış; Shakespeare ve Aristophanes'ten çeviriler yapmış ve onlardan esinlenmiştir. Kendisine ait yapay destanlardan Buda Halala'da, Hun kralı Buda'nın yaşlılığı döneminde kardeşi Attila ile olan ilişki ve mücadelelerini konu edinmiştir.

Çi-Çi ya da Çi-Çi Yabgu diye bilinen ve Türk-Hun hükümdarı. Mete'den yaklaşık 150 yıl sonra, Büyük Hun İmparatorluğu'nun Aral gölü ve Batı Türkistan bölgesinde kurulan Batı Hun Devleti'nin hükümdarıdır.

Margos Antlaşması, Hunlar ile Roma İmparatorluğu arasında Moesia Superior'da Margus şehrinde imzalanan bir antlaşmadır. Roma konsülü Plintha tarafından 435 yılında imzalanmıştır. Antlaşmayla birlikte Romalıların yıllık ödemeyi kabul ettikleri haraç ikiye katlandı. Romalılar önceki bir anlaşmada yıllık 350 altın pound olan vergiyi 700 altın pounda çıkarmayı, ayrıca Hunların düşmanları ile herhangi bir ittifaka girmeyeceklerini ve hiçbir Hun mülteciyi kabul etmeyeceklerini kabul ettiler.

<span class="mw-page-title-main">Buda Halala</span>

Buda Halala, Macar şair János Arany'nin Hun İmparatorluğu hakkındaki 1864 tarihli yapay destanıdır. Hun kralı Buda'nın yaşlılığı döneminde kardeşi olan Etele ile olan ilişki ve mücadelelerini konu edinir. Buda'nın diğer bilinen ismi Bleda'dır. Etele ise Attila olarak bilinir. Destanda Bleda ile Attila arasındaki mücadeleler Attila'nın Hun İmparatorluğu tahtının başına geçmesiyle sonuçlanır. Destanda Hunlar ile Macarlar'ın kardeş olduğunu yazan Mucizeli Geyik destanı ile ilgili motifler de vardır. Destanda sihirli kılıç Attila'nın eline geçer. Attila sihirli kılıcı kardeşi Buda'ya karşı verdiği mücadelelerde kullanmıştır fakat sihirli kılıç Buda ile olan mücadelede özelliğini yitirmiştir. Destanın ilerleyen bölümlerinde Buda, sihirli kılıçla öldürülmüştür. Buda'nın bu sihirli kılıçla öldürülmesinden sonra Hun hanlığı da inkıraz sürecine girecektir. Destan Arany'nin Hunlar hakkında yazmayı tasarladığı üçlemenin ilki olarak dikkat çekmektedir. Attila'nın savaşları ve mücadeleleri konu olacak diğer iki eser ise yazarın ölümü yüzünden yazılamamıştır. Günümüzde Hun İmparatoru Attila "tanrının kılıcı" olarak bilinmektedir.

Dengizik, Avrupa Hun Hakanı ve Attila'nın oğlu. Attila'nın 453'te ölümünden sonra tahtı diğer kardeşleri İlek ve İrnek ile birlikte ayrı ayrı yönetmişlerdir. Çöken imparatorluğun parçalarında üç kardeş farklı bölgelerde hüküm sürdü. 460 senesinin ilk yarısından itibaren Dengizik ve İrnek durumlarını toparlamaya gayret ettiler. Konstantinopolis’e bir elçi gönderdiler. Bir barış anlaşması yapmayı, dostluk tesis etmeyi istediler. Tuna’nın bir bölgesinde Hunların ve Romalıların serbest ticaret yapacakları bir Pazar kurulmasını talep ettiler fakat I.Leo bu istekleri reddetti. Bu karardan sonra iki kardeş ayrıldı. Dengizik bunu hakaret olarak görüp savaşmak istedi, İrnek ise yeni bir cephe açılmasına karşıydı. Dengizik Histria bölgesine ordusuyla girdi. Onu karşılayan Bizanslı komutan Anagast ile uzlaşmayı reddetti ve doğrudan imparatora elçi gönderdi. Toprak ve vergi isteğinde bulundu eğer gerçekleşmezse Trakya üzerine yürüyeceğini belirtti. Onun kararlı tutumundan endişelenen I.Leo verdiği cevapta: "Kendisine itaat etmesi durumunda her şeyi yapacağını, düşmanlıkları dostluk ve müttefikliğe dönüştürmenin kendisi için çok hoş olacağını" söyledi. Fakat görüşmelerin akim kalması üzerine Dengizik ile Anagastes arasında 469 yılında gerçekleşen savaşta Hunlar mağlup oldu Dengizik savaşta öldürüldü ve kesik başı Bizans başkenti Konstantinopolis'te halk arasında dolaştırıldı. Chronicon Paschale olayı şöyle aktarır: "Attila'nın oğlu Dinzirichus, Trakya'daki general Anagastes tarafından öldürüldü. Başını Konstantinopolis'e getirdi, Orta Cadde'den geçirildi ve Ahşap Sirkte bir direğe sabitlendi. Bütün şehir ona baktı.

Bu liste, Hun İmparatorluğu'nun tarihi boyunca hükümdarlık yapmış kişileri içermektedir.

Utus Muharebesi veya Utus Savaşı, Doğu Roma İmparatorluğu ile Attila liderliğindeki Hunlar arasında Bulgaristan'ın Vit Nehri (Bulgarca: Вит; Latince: Utus) kıyılarında cereyan eden savaştır. Doğu Roma ile Hunlar arasında bilinen kanlı meydan savaşlarının sonuncusudur. Attila'nın Utus savaşı seferberliği ve sonrasında gelişen olaylarla ilgili bilgiler yetersiz olmakla birlikte Roma kaynaklarında konuyla alakalı bazı pasajlar mevcuttur.

Hun hükümdarı Attila'nın popüler kültürde birçok tasviri vardır. Bu tasvirlerin çoğu onu ya büyük bir hükümdar ya da acımasız bir fatih olarak tasvir eder. Attila aynı zamanda Etzel ve Atli adları adı altında, her ikisinde de tamamen farklı kişiliklere sahip olarak pek çok Alman ve İskandinav destanında yer almıştır. Ani ölümü, çözülmemiş büyüleyici bir gizem olarak kalmaya devam ediyor.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Hunlarının listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu sayfa, tarihi kaynaklarda geçen Avrupa Hunlarının, bir listesidir:

Zerco veya Zercon, Morolu bir cüceydi ve magistri militum Aspar, Aetius ve Hun kralları Bleda ile Attila’nın soytarısı idi.