İçeriğe atla

Black and Tans

Black and Tans (İrlandaca: Dúchrónaigh) veya Kraliyet İrlanda Yedek Kuvvetleri (Fórsa Chúltaca Constáblachta Ríoga na hÉireann) İrlanda'daki devrimci durumu bastırmak amacıyla 1920-21 yılları arasında bölgeye gönderilen birlik. İrlanda Cumhuriyetçi Ordusuna (IRA) karşı kurulmuş olsa da İrlandalı sivil halka karşı giriştiği katliamlarla kötü şöhret sahibi olmuştur.

Kuruluşu

19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başında İrlanda siyaseti İngiltere'den bağımsızlık talepleriyle gündeme gelir. Ada için özerk yönetim (Home Rule) 1912 yılında İngiltere Parlamentosu tarafından yasalaşsa da I. Dünya Savaşının çıkmasından ötürü rafa kaldırılacaktır. İrlandalı cumhuriyetçiler için ise sadece özerk yönetim kabul edilemezdir, cumhuriyet ilan edilmelidir. 1916 yılında silahlı İrlandalı yurtseverler tarafından girişilen başarısız Paskalya Ayaklanmasından sonra isyanın liderlerinin asılarak idam edilmesi sonucu bağımsızlıkçı hareket radikalleşecektir. I. Dünya Savaşı sırasında İngiltere bu yüzden İrlanda'da zorunlu askere alma yapamayacak, devrimci Sinn Fein hareketi güçlenecektir. İrlanda'da 1918 yılında yapılan seçimlerde 105 vekilliğin 73 tanesini kazanacak ve 1919 Ocak ayında İrlanda Cumhuriyeti ilan edilecektir. Aynı ay İrlandalı Gönülllüler veya İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu, daha sonraları İrlanda Bağımsızlık savaşı olarak adlandırılacak olan silahlı gerilla mücadelesine başlayacaktır. Saldırılar daha çok işgalci İngiliz ve İngiltere'ye bağlı İrlandalı polis teşkilatına karşı olur. 1920 yılı Ocak ayında İngiliz hükûmeti ilanlarla Royal Irısh Constabulary (RIC) birliğine takviye olmak üzere paralı asker aranır. Bölge hızla İngiliz karşıtı olmakta ve RIC birliğinin işi daha zor hale gelmektedir. Verilen ilana I. Dünya Savaşında savaşmış ve işsiz durumda bulunan bir sürü insan başvuracak ve Kasım 1921'e kadar birliğe 9.500 kişi katılacaktır. Bir anda büyük bir personel artışı olan birliğe RIC üniformaları yetişmediğinden yenilere sadece haki renk pantolon ve koyu yeşil polis kazakları verilecektir, birliğin Black and Tans ismi buradan gelmektedir. Üniformalar geldikten sonra RIC birliklerine verilen bu takma isim kaybolmayacak ve kullanılacaktır. Yeni gelenlerle güçlenen birlikler IRA'nın saldırılarına engel olup direnişini kırmak için mücadeleye başlayacaktır.

İrlanda’da yapılanlar

Black and Tans birliklerine döneme göre oldukça iyi ücret ödenmekteydi, günde 10 şilin, yiyecek ve kalacak yer. Çok az polis eğitimi alan birliklerin esas görevi polis karakollarının nöbetçi, muhafız ve koruyucu görevlerine yardımcı olmak, polis kuvvetlerine destek olmak ve gerillalara karşı toplum polisliğidir. Bu görevlerinden ötürü bu kuvvetler İrlanda'nın bağımsızlığını isteyen cumhuriyetçiler tarafından işgalci kuvvetler olarak değerlendirilmekteydi. Kısa sürede IRC kuvvetleri İrlanda'da kullandığı vahşi yöntemlerle kötü şöhrete kavuşacaktır. IRA karşı saldırılarında ilk ölen IRC üyesi İskoç Alxander Will Temmuz 1920'de polis kışlasına saldırıda hayatını kaybedecektir. Black and Tans İrlanda'da göreve başladığında birlik disiplinsizdir ve IRA saldırılarına karşılık sivil halka saldırırarak alınmaktaydı. 1920 yılında İrlanda'daki birçok küçük kasaba ve köy bunlar tarafından yakılacaktır. Kasım 1920'de Black and Tans öldürülen RIC üyelerinin intikamını almak için Tralee köyünü bir hafta boyunca yiyeceksiz ve susuz bırakarak ablukaya alacak, sonunda köyün Katolik rahibini öldüreceklerdir. Birlik Aralık 1920'de Cork City şehir merkezini yakacaktır. Ocak 1921'de İngiltere İşçi Partisince Parlamentoya verilen araştırma önergesinde hükûmetin Black and Tans birliklerini kurarak İrlanda'nın güvenliğini tehlikeye attığından bahsedilmekte ve sivil halka karşı yapılan saldırılardan söz edilmekteydi. Bunlara rağmen saldırılar durmamıştır. Mart 1920'de Croke Park'da 13 kişiyi öldürecek ve tarihe bir Kanlı Pazar daha eklenecektir. Bunun yanı sıra bölgedeki İngiliz Ordusunun da gerçekleştirdiği katliamlar ve saldırılar bulunmaktaydı. IRA ve İrlanda'nın bağımsızlığından yana olanlar ise kurum ayrımı yapmayarak işgalcilere karşı savaş açmıştı. Black and Tans'in eylemleri ve barbarlıkları İrlanda ve İngiltere'de önemli yarılmalara sebebiyet verecektir. Bazı siyasetçiler (Edward Wood, John Simon) askeri kuvvet kullanılmasına karşı çıkmış ve işçi partileriyle sendikalar tarafından da desteklenmiştir. 1920-22 yılları arasında İrlanda'da aktif görev yapan Black and Tans üyesi yaklşaık 7.000 civarındadır. Bu birliklerdeki üçte bir ölüm yüzdesi oldukça yüksektir. Ayrıca birlikler dağıtıldıktan sonra birlik üyelerine emeklilik hakkı tanınmamıştır. Birlikten ayrılanların sivil hayata uyum sağlayamadığı gözlemlenmiştir. Bilinen en az iki vakada eski Black and Tans üyeleri sivil hayatta işledikleri cinayetten dolayı İngiltere'de asılmış, diğer bir vakada da polisten kaçan katil yakalanacağını anlayınca intihar etmiştir.

Mirası

Black and Tans birliklerinin uyguladıkları vahşet yüzünden İrlanda'da hala bunlara karşı nefret duygusu yüksektedir. Black and Tan veya Tan kelimeleri İrlanda'da hala küfür niyetine kullanılmaktadır. İrlanda Cumhuriyetçi şarkılarının en meşhur olanlarından Dominic Behan'ın şarkısının adı "Come out Ye Black and Tans”dir. (Çıkın Ortaya Black and Tan'ler) Ayrıca İrlanda Bağımsızlık Savaşına bazen Tan Savaşı, Black and Tan Savaşı denilmektedir.

Black and Tans emirlerinden bir örnek

“ Eğer bir polis karakolu yanmışsa veya kalmaya uygun değilse, en yakındaki eve zorla el konacaktır, evdekiler ise sokağa atılacaklardır. Bırakın orada ölsünler-ne kadarı ölürse o kadar iyi. Eğer "eller yukarı" emrine anında itaat edilmezse ateş edin ve öldürmek için ateş edin. Eğer bir devriye birliğine yaklaşan bir kişinin elleri ceplerindeyse veya davranışları şüpheliyse onu derhal vurun. Bazı durumlarda masum kişileri de vurabilirsiniz; ancak buna engel olunamaz, bu uygulama sayesinde gerçek suçluları da vuracaksınız. Ne kadar adam vurursanız sizleri o kadar takdir edeceğim ve sizi temin ederim ki hiçbir polis vurduğu kişiler için sorumlu tutulmayacaktır.„

— Yarbay Smyth, Haziran 1920

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Postane Baskını</span>

1916 İrlanda Postane Baskını, İrlanda bağımsızlık mücadelesinde önemli bir safhadır.

<span class="mw-page-title-main">Éamon de Valera</span> İrlandalı devlet adamı (1882 – 1975)

Éamon de Valera, İrlandalı siyaset ve devlet adamı. Bağımsızlık mücadelesinin etkin önderlerinden biri olarak başbakanlık ve cumhurbaşkanlığı (1959-1973) görevleri yapmıştır. Akademik çalışmalarıyla da tanınan De Valera 1921'de İrlanda Ulusal Üniversitesi'nin rektörü olmuş ve Dublin Yüksek Araştırma Enstitüsü'nü kurmuştur.

İrlanda tarihi bugünkü İrlanda topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<i>Muhbir</i> (film, 1935) 1935 filmi

Muhbir 1935 ABD yapımı politik dramatik filmdir. Özgün adı The Informer dır.

<span class="mw-page-title-main">Yarı askerî</span> Paramiliter

Bir yarı askerî ya da paramiliter güç, işlev ve örgütlenme olarak askerî ancak düzensiz gönüllülerden oluşan devletçe desteklenen bir tür yapı. Terim Yunanca harici anlamına gelen para ve asker anlamına gelen militer sözcüklerinden türemiştir. Paramiliter, yapısı, taktikleri, eğitimi, alt kültürü ve (çoğunlukla) işlevi profesyonel ordununkine benzeyen ancak bir ülkenin resmî veya meşru silahlı kuvvetlerinin parçası olmayan bir örgüttür. Paramiliter birimler, bir ülkenin askerî veya polis güçlerinin yerine getiremediği veya yerine getirmek istemediği görevleri yerine getirir. Diğer örgütler, silahsız olmalarına veya muharebe rolleri olmamasına rağmen, yalnızca yapıları itibarıyla da paramiliter olarak değerlendirilebilir.

<span class="mw-page-title-main">İrlanda Bağımsızlık Savaşı</span> İrlanda Bağımsızlık Savaşı veya Anglo-İrlanda Savaşı, İrlanda Cumhuriyet Ordusunun Britanya Hükûmetine ve İrlandada bulunan kuvvetlerine karşı sürdürdüğü gerilla savaşıdır

İrlanda Bağımsızlık Savaşı ya da Anglo-İrlanda Savaşı, İrlanda Cumhuriyet Ordusu'nun Britanya Hükûmeti'ne ve İrlanda'da bulunan kuvvetlerine karşı sürdürdüğü gerilla savaşıdır.

<span class="mw-page-title-main">Özgür İrlanda Devleti</span> 1922-1937 yılları arasında kuzeybatı Avrupada egemen olan devlet

Özgür İrlanda Devleti, 6 Aralık 1921 tarihinde Britanya hükûmeti ve İrlanda milliyetçilerinin imzaladığı İngiliz-İrlanda Antlaşması sonucunda kurulan bir dominyondur.

<span class="mw-page-title-main">Yunan Direnişi</span>

Yunan Direnişi, II. Dünya Savaşı sırasında 1941-44 yılları arasında Mihver Devletleri işgali altında bulunan Yunanistan’da işgale karşı faaliyet gösteren silahlı ve silahsız farklı siyasi görüşlere sahip grupları içeren terimdir. II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden az önce Almanların ülkeden atılmasının ardından direnişin farklı unsurları iktidarı almak için birbirleriyle mücadeleye girişmiş ve sonunda Yunan İç Savaşı patlak vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">1812 Savaşı</span> ABD ve Britanya İmparatorluğu arasındaki çatışma (1812–15)

1812 Savaşı veya 3 yıl savaşı, Amerika Birleşik Devletleri ile Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı'nın Kuzey Amerika'daki kolonileri ve Amerikan yerlisi (Kızılderili) müttefikleri arasında iki buçuk yıl süren askeri çatışmalar dizisidir. Sonuçta Amerikan Bağımsızlık Savaşı'ndan kalan birçok konu çözüldü, ancak hiçbir sınır değişikliği olmadı. Amerika Birleşik Devletleri, Fransa ile İngiltere'nin arasında devam eden savaşın getirdiği ticari kısıtlamalar dahil olmak üzere çeşitli nedenlerden dolayı 1812 yılında savaş ilan etti. Kraliyet Donanması'na Amerikan tüccar denizcilerinin zorla asker olarak alınması, Amerikan yayılmacılığına karşı İngilizlerin Amerikan Kızılderili kabileleri desteklemesi, denizlerde aşağılanma ve denizcilerin ulusal onuruna hakaret üzerine hakaret edilmesi, Britanya Kuzey Amerika topraklarına ABD'nin ilgisi savaşın diğer nedenleriydi.

<span class="mw-page-title-main">İrlanda İç Savaşı</span>

İrlanda İç Savaşı, İrlanda Bağımsızlık Savaşı'nın ardından Birleşik Krallık'tan bağımsız ancak Britanya İmparatorluğu'nun bir parçası olan Serbest İrlanda Devleti'nin kurulmasına eşlik eden iç savaştır.

Üç Krallık Savaşları 1639 - 1651 yılları arasında İngiltere, İrlanda ve İskoçya'yı da içine alacak şekilde gerçekleşen çok sayıda olayı kapsar. Bu olaylardan en önemlisi İngiliz İç Savaşıdır ve savaşın sonunda 1649 yılında Parlamento tarafından alınan kararla kral I. Charles idam edilmiştir. Üç Krallık Savaşları dönemi 1660 yılında II. Charles'ın tahta çıkmasıyla başlayan Restorasyon dönemine kadar uzatılır. Savaşlar toplumsal hayatta dini ve sosyal meselelere dair biriken sorunların patlaması olarak da değerlendirilebilir. Din alanında halk, monarşisinin müdahalesi olmaksızın özgürce ibadet etme arzusunu dile getirmiştir. Sosyal alanda da monarşinin yetkilerinin parlamento tarafından düzenlenmesi arzusu bulunuyordu. İngiltere, İrlanda ve İskoçya topraklarında yaşanan bu toplumsal olayların bir de ulusal boyutu olmuştur. İrlanda ve İskoçya birleşik krallık altında İngiliz hakimiyetine de başkaldırmıştır. Oliver Cromwell komutasındaki Parlamento yanlılarının monarşi, İrlanda ve İskoçya'ya galip gelmesi günümüzdeki meşruti monarşiyle yönetilen Londra merkezli Büyük Britanya'nın da temellerini atmıştır. Aynı dönemde meydana gelen ve İspanyol İmparatorluğuna karşı yaşanan Portekiz ve Hollanda bağımsızlık savaşları da bu dönemde yaşanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">II. Dünya Savaşı'nda Arnavut direnişi</span>

Arnavut direnişi, II. Dünya Savaşı sırasında komünist hareketinin Mihver Devletler'ine karşı vermiş olduğu mücadeledir. İlk mücadele İtalyanlar'a karşı verildi. İtalyanlar çıkarıldıktan sonra Almanlar geldi. Partizan hareketi Alman kuvvetlerine karşı verdikleri mücadele başarıya ulaştı. Komünistler aynı zamanda işbirlikçilere karşı mücadele vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">İrlanda'nın Cromwell tarafından fethi</span> İrlandanın İngilizler tarafından işgali

İrlanda'nın Cromwell tarafından fethi (1649-53), Üç Krallık Savaşları sırasında İrlanda'nın Oliver Cromwell komutasındaki Parlamento yanlısı Yeni Ordu tarafından ele geçirilmesini anlatır. Cromwell ve ordusu Rump Parlamentosu adına 1649 yılı Ağustos ayında İrlanda topraklarına ayak basmıştır. 1641 yılındaki ayaklanmadan sonra İrlanda'nın büyük çoğunluğu İrlanda Katolik Federasyonu'nun kontrolüne geçer. 1649 yılında Konfederasyon yanlıları İngiliz İç Savaşında mağlup olmuş olan İngiliz monarşi yanlılarıyla ittifak yaparlar. Bunun üzerine adaya müdahale eden Oliver Cromwell komutasındaki Parlamento yanlısı ordu ülkeyi işgal ederek ittifaka son verir. İrlanda'nın işgali çok kanlı olmuştur ve savaş sırasında yapılan uygulamalar Cromwell'in şahsında halen tartışılmaktadır. Savaşın İrlanda toplumuna etkisi çok yıkıcı olmuştur. Kıtlık ve salgın hastalıklar yüzünden nüfusun çok büyük bir bölümü hayatını kaybetmiş, 50 bin İrlandalı ise zorunlu işçi olarak göç ettirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Drogheda Kuşatması</span>

Drogheda Kuşatması, sürmekte olan İngiliz İç Savaşı sırasında İrlanda'nın Cromwell tarafından fethi sırasında yaşanmıştır. 3-11 Eylül 1649 günleri arasında doğu İrlanda'da bulunan Drogheda kasabası İrlandalı Katolik Konfederasyonu ve İngiliz monarşi yanlıları tarafından savunulmaktaydı. Oliver Cromwell komutasındaki Parlamento yanlısı Yeni Ordu birlikleri tarafından kuşatılan ve sonrasında zorlu bir muharebe sonunda alınan kasabada Parlamento kuvvetleri tarafından çok sayıda sivil ve askeri savaş esiri öldürülmüştür. Tarihçiler arasında, yapılan uygulamanın bir katliam olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceğine dair tartışmalar hala devam etmektedir.

Rapparee 1690'lı yıllarda İrlanda'daki II. James taraftarları Savaşı sırasında savaşan İrlandalı gerillaları anlatır. Bu terim bölgede hırsızlık ve haydutluk yapanlar için de kullanılmıştır. Doğu Avrupa'daki hajduklarla benzer yanlar taşımaktadır.

Muhalif cumhuriyetçi, dönek cumhuriyetçi, anlaşma karşıtı cumhuriyetçi ve ateşkes karşıtı cumhuriyetçi terimleri Kuzey İrlanda'da şu an var olan barış anlaşmalarını desteklemeyen İrlanda cumhuriyetçiliğini tanımlamak için kullanılır. Barış anlaşması 3,500'ün üzerinde cana mal olan ve İngiltere'de kuzey irlanda sorunu olarak bilinen 30 yıllık çatışma dönemini sonunda imzalanabildi. Çatışmalar esnasında, Geçici İrlanda Cumhuriyet Ordusu olarak bilinen cumhuriyetçi paramiliter grup Birleşik İrlanda Cumhuriyeti'ni kurmak için bir savaş yürüttü. 1990'lardaki barış görüşmeleri 1997'de IRA ateşkesine ve 1998'de Hayırlı Cuma Anlaşması'nın imzalanmasına zemin hazırladı. Sinn Féin tarafından temsil edilen ana cumhuriyetçiler, İrlanda barış birliği anlamına gelen anlaşmayı destekledi fakat muhalifler anlaşmayı Birleşik İrlanda idealinden vazgeçme ve Büyük Britanya'nın parçası olmayı kabul etmek olarak görüyordu. Bu yüzden muhalifler Kuzey İrlanda Meclisini ve Kuzey İrlanda Polis teşkilatını illegal olarak addetti ve polis teşkilatını Britanyalı paramiliter polis gücü olarak gördüler.

Kahire Ekibi, İrlanda Bağımsızlık Savaşı sırasında Dublin'e gönderilen bir grup İngiliz istihbaratçıya verilen isimdir. İrlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA) bu grubun kendilerine karşı suikast düzenlemek üzere keşif yapmak üzere gönderildiğini iddia ederek gruba saldırı düzenlemiştir. Toplamda 12 kişi olan ve aralarında İngiliz Ordusu mensubu, Kraliyet İrlanda Polis Kuvvetleri üyesi ve sivil muhbirlerin de olduğu grup 21 Kasım 1920 sabah saatlerinde eş zamanlı olarak IRA komutanı Michael Collins tarafından planlanan suikastlerle öldürülür. Suikastler aynı gün yaşanan ve Kanlı Pazar olarak anılan olaylara yolaçmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Arap Krallığı</span> 1919-1920 Batı Asyada fiili devlet

Suriye Arap Krallığı ; varlığı dört aydan biraz fazla sürmüş, Hicaz Krallığı'ndan sonra kurulmuş ikinci modern Arap devleti. Kısa süreli bu devletin yöneticisi, Mekke emiri Hüseyin'in oğlu I. Faysal'dı. Tüm Büyük Suriye'de hak iddia etmesine rağmen, Faysal hükûmeti ancak sınırlı bir bölgeyi kontrol ediyordu ve varlığı da Birleşik Krallık'ın desteğine bağlıydı. İngiltere ise, Fransa ile birlikte genel olarak, Büyük Suriye fikrine karşıydı ve Faysal'ı kral olarak tanımayı reddediyordu. Nihayetinde, Faysal'a bağlı birlikler, 25 Temmuz 1920'de, Fransız kuvvetlerine teslim oldular.

<span class="mw-page-title-main">Ulster Savunma Birliği</span> Kuzey İrlandadaki en büyük Ulster sadakatçisi paramiliter örgüt

Ulster Savunma Birliği, Kuzey İrlanda'daki en büyük Ulster sadakatçisi paramiliter örgüttür. Örgüt, Eylül 1971 tarihinde kurulmuş olup Kuzey İrlanda sorunu sırasında yaklaşık 24 yıl boyunca bir mücadele yürüttü. Örgütün başlıca amacı Ulster Protestan sadakatçisi bölgeleri savunmak ve İrlanda cumhuriyetçiliği, özellikle Geçici İrlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA) ile savaşmaktı.

<span class="mw-page-title-main">İrlanda Cumhuriyeti (1919-1922)</span>

İrlanda Cumhuriyeti,, Ocak 1919'da Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını ilan eden tanınmamış bir devletti. Cumhuriyet, İrlanda adasının tamamı üzerinde yargı yetkisi iddia ediyordu, ancak 1920 itibarıyla etki alanı İrlanda'nın 32 ilinden 21'iyle sınırlıydı. Britanya devlet güçleri, kuzeydoğunun yanı sıra Cork, Dublin ve diğer büyük şehirlerde varlık göstermekteydi. Cumhuriyet, kırsal bölgelerde güçlüydü ve askeri güçleri aracılığıyla doğrudan kontrol etmediği şehir bölgelerinde de nüfuz sağlayabiliyordu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.