İçeriğe atla

Black Lives Matter

Black Lives Matter
Kuruluş13 Temmuz 2013 (11 yıl önce) (2013-07-13)
TürSivil toplum hareketi
Konum
Önemli kişilerShaun King, DeRay McKesson
Resmî siteBlackLivesMatter.com
Minnesota Geen Line Metrosu'nda polis şiddetine karşı yapılan protesto.

Black Lives Matter (Türkçe: Siyahların Yaşamları Değerlidir; kısaca BLM), ABD'de yaşayan Afro Amerikan kökenli halka karşı özellikle polis tarafından uygulanan şiddete ve ırkçılığa karşı kurulmuş sivil toplum hareketidir. BLM, Birleşik Devletler genelinde öldürülen siyahlar ve ABD yasalarındaki ırk ayrımı yapan ceza hukukuna karşı düzenleme talep ederek gösteriler düzenler.[1][2][3]

2013 yılında sosyal medya üzerinden #BlackLivesMatter etiketi ile yayılan hareket, Afro-Amerikan kökenli Trayvon Martin'i öldüren George Zimmerman'in tutuklanması ardından ilk gösterisini düzenledi. 2014 yılında Michael Brown ve Eric Garner'ın New York'ta polis tarafından öldürülmesinin ardından 2014 Ferguson Protestoları ile eylemlerini tüm ülkeye yaydı.[2]

Mayıs 2020'de de Minneapolis kentinde George Floyd'un polis tarafından boğazına basılmasının ardından hayatını kaybetmesi üzerine bir kez daha protesto gösterileri düzenlenmeye başlandı. Hareketin kurucuları olarak bilinen Alicia Garza, Patrisse Cullors ile Opal Tometi,100 Kadın 2020 dönemi kapsamında internet üzerinden düzenlenen bir etkinliğe konuşmacı olarak katıldı. Garza bu etkinlikte yaptığı konuşmada, "Siyahlar, kendilerini destekleyenlerle birlikte tarihin gidişatını değiştirmek için ayaklandı ve kazanan biz olduk" dedi. Opal Tometi ise "Başlattığımız bu hareketlerin, bambaşka bir hayatın mümkün olduğunu gösterdiğini düşünüyorum ve böylesine bir dönemde yaşadığım için hem çok duygulanıyorum hem de minnet duyuyorum" dedi.[4]

2020 yılındaki BLM protestolarına tahminen 15 ila 26 milyon arasında kişinin katıldığı belirtilirken, bu durum BLM'yi ABD tarihinin en geniş çaplı hareketlerinden biri haline getirmiştir.[5]

Yapı ve Organizasyon

Taban Hareketi

BLM sloganı, başlangıçta bir internet hashtagi olarak ortaya çıktı ve devamında bu etikette üretilen mesajlar ve tepkilerle, merkezi olmayan bir taban hareketi olarak ilerledi. 1950'li yılların sonlarından itibaren ABD'deki siyahlara yönelik negatif ayrımcılığı aşmaya yönelik gelişen Sivil Haklar Hareketi'nden yer yer farkları olduğu belirtilen[6] BLM'nin gevşek yapısı ve yerel önderleri, zamanla bir ağ etrafında daha koordineli bir yapıya evrilmiştir.

2013'te Patrisse Cullors, Alicia Garza ve Opal Tometi, hareketi BLM Ağı adı altında ileri bir noktaya taşıdı. Bu yapının eylemleri ile birlikte daha geniş yapıda bir hareket örgütlendi. Eylemler ve açıklamalar genel olarak siyahların ülke çapında yaşadığı ayrımcılık, haksızlık ve ekonomik sorunlara karşı işbirliği ve gündem yaratma hedefiyle ilerledi.

Ulusal Hareket

2015 yılından itibaren BLM özellikle yerel sorunlara ve mahkemeye taşınan konulardan öte talepleri ifade etmeye başlamıştır. Hareketin liderleri özellikle polislerin olaylara müdahalesi ile ilgili yasal ve pratik değişlikler hedefiyle açıklamalar yaptı. 10 maddelik reform taleplerinde, cam kırma gibi aşırı güç kullanımının durdurulması ve polis merkezlerine yönelik gözlemlerin artırılması yönünde talepler ifade edildi. Hareket daha geniş çapta ırksal ve ekonomik adalet talebiyle LGBT grupları gibi ayrımcılığa uğrayan diğer kesimlerle dayanışma faaliyetleri sürdürmeye başladı. The Movement for Black Lives adıyla siyahi toplulukların haklarına dair mücadele eden 50'den fazla grubun bir araya gelerek oluşturduğu koalisyon bu sürecin ulaştığı en genel birlikteliktir.

Ayrıca BLM'nin gelişimiyle ilgili çeşitli dergilerde hazırlanan dosya konuları kadar, belgesel filmler de çekilmiştir.[7]

Kaynakça

  1. ^ "Black Lives Matter". blacklivesmatter.com. 8 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ a b "Black Lives Matter: How the events in Ferguson sparked a movement in America". CBS News. 7 Ağustos 2015. 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2016. 
  3. ^ "BBC - Homepage". BBC. 2 Aralık 1998 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2021. 
  4. ^ "Patrisse Khan-Cullors". medium.com. 30 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2021. 
  5. ^ "Black Lives Matter May Be The Largest Movement in US History". nytimes.com. 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2021. 
  6. ^ "What Kind of Movement is Black Lives Matter? The View from Twitter". cambridge.org. 17 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2021. 
  7. ^ "Jesse Williams". essence.com. 18 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Rosa Parks</span>

Rosa Louise Parks ya da doğum adıyla Rosa Louise McCauley, Amerikalı insan hakları savunucusu.

<span class="mw-page-title-main">Martin Luther King Jr.</span> Afrikalı-Amerikalı Baptist pastör ve Amerikan yurttaş hakları hareketi önderi

Martin Luther King Jr. veya doğum adıyla Michael King Jr., 1955'ten 1968'deki suikastına kadar sivil haklar hareketinin en önde gelen liderlerinden biri olan Amerikalı Baptist papaz, aktivist ve siyaset filozofuydu. Siyahi bir kilise lideri ve ilk sivil haklar aktivisti olan papaz Martin Luther King Sr.'ın oğlu olan King, Jim Crow yasalarına ve diğer yasallaştırılmış ayrımcılık biçimlerine karşı şiddet içermeyen direniş ve şiddet içermeyen sivil itaatsizlik yöntemlerini kullanarak Amerika Birleşik Devletleri'ndeki beyaz olmayan insanların sivil haklarını geliştirdi.

<span class="mw-page-title-main">1989 Tiananmen Meydanı protestoları</span>

1989 Tiananmen Meydanı Olayları, Çin'de (ÇHC) 15 Nisan - 4 Haziran 1989 arasında meydana gelen; öğrencilerin, aydınların ve işçilerin önderliğinde gerçekleşen gösterileri ve ardından yaşananları ifade eder. Gösterilerin odak noktası Pekin'de Tiananmen Meydanı idi, bununla birlikte göreceli olarak daha yumuşak gösterilerin gerçekleştiği Şangay gibi, Çin'in diğer şehirlerinde de kitlesel protestolar oldu.

<span class="mw-page-title-main">William Edward Burghardt Du Bois</span> Amerikalı toplumbilimci (1868 – 1963)

William Edward Burghardt Du Bois kısa adıyla, W. E. B. Du Bois, Amerikalı sosyolog. 20. yüzyılın ilk yarısında ABD'de Siyah protesto hareketinin en önemli önderidir. 1909'da Siyahları Geliştirme Ulusal Derneği'nin (NAACP) oluşturulmasına katkıda bulundu.1910-1934 arasında derneğin yayın organı Crisis'in yönetmenliğini yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Steve Biko</span> Güney Afrikada apartheid karşıtı aktivist (1946-1977)

Steve Bantu Biko, Güney Afrika Cumhuriyeti'nde ırk ayrımına karşı mücadele eden halk önderi, Siyah Bilinç Hareketi'nin kurucusu.

<span class="mw-page-title-main">Kara Panter Partisi</span>

Kara Panter Partisi, asıl adı Kara Panter Öz Savunma Partisi, ABD'de 1966-1982 yılları arasında var olmuş, siyahların haklarını savunmuş siyasi parti. 1966'da Kaliforniya eyaletinin Oakland kentinde Huey Newton ve Bobby Seale tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Protesto</span> itiraz biçimi

Protesto, göreceli olarak bir olaya ve duruma karşı aksi yönde tepki göstermektir. Genellikle bu tepki gösterme biçimi, muhalif görüşü sözle ifade etme yanında o görüşü toplumsallaştırma ve bir grupla birlikte ifade etme karakteri de taşıyabilir. Bundaki amaç kamuoyu nezdinde sesini daha çok duyurabilmek ve yönetime karşı daha etkili bir duruş sergileyebilmektir. Bu, doğrudan ifade ve etkilemenin ve aktivizmin bir yoludur.

<span class="mw-page-title-main">1964 Medeni Haklar Yasası</span> Amerika Birleşik Devletlerinde siyah ırka mensup kişilere yapılan ayrımcılıkları kaldıran yasa

1964 Medeni Haklar Yasası, Amerika Birleşik Devletleri'nde siyah ırka mensup kişilere okullarda, kamusal alanlarda ve işe alımda yapılan negatif ayrımcılığın yasaklanması konusunda dönüm noktası olan bir yasadır. 2 Temmuz 1964'te dönemin ABD başkanı Lyndon Johnson tarafından imzalanarak yürürlüğe giren bu yasa ile, ırkçı ayrımcılık yasa dışı kılınmıştır.

Toplumsal hareket ya da sosyal hareket; sosyal bilimlerde farklı düzenleme biçimlerini içeren, farklı harekete geçirme ve davranış stratejileriyle toplumsal değişimi hızlandırmak, engellemek veya tersine çevirmek için uğraşan kolektif eylemler bütünüdür. Bu haliyle toplumların ve sorunların şekillenmesinde ortak bir rol oynayıcı olarak görülebilir. Toplumsal hareketler, ortak amaç için bir araya gelen insanları barındırır. Bu insanların eylemlerini inceleyen toplumsal hareket analizleri, siyaset bilimciler, sosyologlar, psikologlar, tarihçiler tarafından yapılabilmektedir. Charles Tilly, Sidney Tarrow, Donatella della Porta, Alain Touraine, Alberto Melucci gibi isimler bu alanda çalışan önemli akademisyenlerdir. Bu çerçevede oluşan sosyal hareket teorisi, yeni örnek olayların getirdiği karşı-çıkışlar ve taleplerle gelişmeye devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">2014 Ferguson protestoları</span>

2014 Ferguson protestoları, Missouri eyaletine bağlı Ferguson kasabasında yaşayan Michael Brown isimli silahsız siyahi gencin beyaz bir polis tarafından uygulanan polis şiddeti sonucu ölümüne yönelik başlayan tepkiler ve ardından Missouri genelinde başlayan protestolardır. Protestolar Amerika'nın dört bir yanına yayılmıştır. Türkiye Devleti, Amerikan Hükûmetine sorumluluk ve itidal çağrısı yaparak eylemcilere yapılan orantısız güç kullanımı için ' kaygı verici ' ifadelerini kulanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">2014 Ferguson protestoları zaman çizelgesi</span>

Aşağıdaki zaman çizelgesi 2014 Ferguson protestoları sırasında ve sonrasında yaşanan olayları içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nuit debout</span>

"Nuit debout" protestoları protestoları olarak bilinen Fransa'da içerisinde "Yeni İş Yasası" adıyla yer alan kısıtlayıcı kanunlarında yer aldığı çalışma reformlarına karşı gösteri ve grevlerinde yer aldığı, 31 Mart 2016'da Fransa hükûmetine karşı başlatılan, Fransa geneline yayılan ve işçi sendikalarının da destek verdiği sivil halk ayaklanması. "Yeni İş Yasası" adıyla Fransa Hükûmeti tarafından çıkarılan kanunla günlük çalışma saatleri artırılmış, çalışan işçilerin sosyal hakları kısıtlanmış ve işverenlere, çalışanlar aleyhine ek haklar tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">2019-2020 Hong Kong protestoları</span>

2019-2020 Hong Kong protestoları, Hong Kong'da hükûmetinin önerdiği suçluların Çin anakarasına iade edilmesini kolaylaştıran yasa tasarısına karşı gerçekleşen bir dizi protesto hareketidir.

<span class="mw-page-title-main">2021 Boğaziçi Üniversitesi protestoları</span> Melih Bulunun rektör olarak atanmasına karşı yapılan protestolar

Boğaziçi Üniversitesi protestoları, Melih Bulu'nun Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından Boğaziçi Üniversitesi'ne rektör olarak atanmasına karşı 4 Ocak 2021'de başlayan ve 15 Temmuz 2021'e kadar devam eden gösterilerdir. Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyeleri ve öğrencileri, Bulu'nun istifa etmesini ve rektörün seçimle belirlenmesini talep etti. Protestolar sırasında düzenlenen operasyonlarla birçok öğrencinin evi basıldı ve birçok öğrenci gözaltına alındı. Bu protestolar sürecinde üniversitenin polislerce kapatılması, kapısına kelepçe takılması, güvenlik görevlileriyle öğrenciler arasında arbede yaşanması, öğretim üyelerinin içeri alınmaması gibi birçok olay yaşandı. Protestoların başladığı tarihten itibaren hem öğrencilerin hem de öğretim üyelerinin protestoları, kampüs içerisindeki farklı eylemlerle devam etmektedir.

Türkiye'deki 2011–2012 Kürt protestoları, ülkedeki Kürt azınlık haklarının kısıtlanmasına karşı BDP liderliğinde Türkiye'de yapılan protestolardır. Türkiye'deki Kürtlerin uzun protesto eylemlerin sonucu olarak, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da da protestolar olmuştur. Hürriyet gazetesi, Mısır ve Tunus'ta devrimlere neden olan ve "Arap Baharı" olarak adlandırılanın kalkınmanın, Ortadoğu'nun kuzey kesimlerinde bir "Kürt Yazı"na yol açabileceğini öne sürdü. Protestocular hem İstanbul'da hem de Türkiye'nin güneydoğusunda sokaklara döküldü. Bazı gösteriler de Anadolu ve İzmir'de yapıldı.

<span class="mw-page-title-main">King suikastinin ardından çıkan olaylar</span>

ABD'li Baptist din adamı ve insan hakları savunucusu Martin Luther King Jr. 4 Nisan 1968 günü saat 18.01'de (CST) Memphis, Tennessee'de kalmakta olduğu Lorraine Motel'de vurulduktan sonra götürüldüğü St. Joseph Hastanesi'nde 19.05 itibarıyla ölmesinin üzerine ABD vatandaşları ülke çapında cinayeti protesto etmişler, bazı yerlerde kontrolden çıkan eylemlere emniyet güçleri müdahale edince eylemcilerden çok sayıda kişi ölmüştür. Yaşanan olaylar, ABD'nin Amerikan İç Savaşı'ndan bu yana gördüğü en yaygın ve en geniş toplumsal eylemlerdir.

<span class="mw-page-title-main">İş ve özgürlük için Washington'a yürüyüş</span>

İş ve özgürlük için Washington'a yürüyüş veya Büyük Washington yürüyüşü 28 Ağustos 1963 günü Washington'da sona eren hak mücadelesi eylemlerini anlatır. Yürüyüş ve gösterilerin amacı ABD'de ırk ayrımcılığına maruz kalan Afroamerikalıların hakları ve yaşamakta oldukları yoksulluğa karşı çözüm arayışıdır. Eylemlerin kapanışında insan hakları savunucusu Martin Luther King Jr. Lincoln Anıtı önünden yaptığı tarihi Bir Hayalim Var konuşmasıyla ırkçılığın sonlandırılması çağrısı yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Boogaloo hareketi</span>

Yandaşları genellikle boogaloo boys veya boogaloo bois olarak adlandırılan boogaloo hareketi, Amerika Birleşik Devletleri'nde gevşek bir şekilde organize edilmiş aşırı sağ hükûmet karşıtı aşırılık yanlısı bir harekettir. Aynı zamanda bir milis olarak tanımlanmıştır. Taraftarlar, "boogaloo" olarak adlandırdıkları ikinci bir Amerikan İç Savaşı veya ikinci bir Amerikan Devrimi için hazırlandıklarını veya kışkırtmaya çalıştıklarını söylüyorlar.

Brown v. Board of Education of Topeka, 347 US 483 (1954), ABD Yüksek Mahkemesinin, ayrılmış okullar eşit olsa bile, devlet okullarında ırk ayrımını tesis eden ABD eyalet yasalarının anayasaya aykırı olduğuna karar veren dönüm noktası niteliğinde bir karardı. Karar, Mahkemenin 1896 tarihli Plessy v. Ferguson kararını kısmen geçersiz kıldı. Her ırkın tesisleri kalite açısından eşit olduğu sürece ırk ayrımcılığı yasalarının ABD Anayasasını ihlal etmeyeceğini ileri süren bu doktrin, "ayrı ama eşit" olarak bilinen bir doktrindi. Mahkemenin Brown ve ilgili davalarında oybirliğiyle aldığı karar entegrasyonun önünü açtı, sivil haklar hareketinin büyük bir zaferiydi ve gelecekteki birçok etkili dava için bir model oldu.

Plessy - Ferguson, 163 US 537 (1896), ırk ayrımcılığı yasalarının, her ırk için tesislerin kalitesi eşit olduğu sürece ABD Anayasasını ihlal etmediğine karar veren dönüm noktası niteliğinde bir ABD Yüksek Mahkemesi kararıydı; bu doktrin "ayrı ama eşit" olarak bilinmeye başlandı". Karar, 1877'de Yeniden Yapılanma döneminin sona ermesinden sonra Güney Amerika'da kabul edilen ırk ayrımcılığını yeniden tesis eden birçok eyalet yasasını meşrulaştırdı. Güneyde yasal olarak uygulanan bu tür ayrımcılık 1960'lara kadar sürdü.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.