İçeriğe atla

Björko Antlaşması

II. Wilhelm (solda, Rus üniformalı) ve II. Nikolay (sağda, Prusya üniformalı) 1905'te Björkö'de

Björkö Antlaşması, Alman İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında, II. Wilhelm ve II. Nikolay'ın 24 Temmuz 1905'te Björkö'de imzaladığı karşılıklı bir yardım anlaşmasıydı. Her iki taraftaki ilgili siyasi çevrelerin muhalefeti nedeniyle ancak esas olarak Rusya ve Fransa arasındaki mevcut ittifak taahhütlerine aykırı olduğu için hiçbir zaman onaylanmadı.[1] Ortaklardan birinin üçüncü bir Avrupa gücü tarafından saldırıya uğraması durumunda karşılıklı yardım için sağlanan anlaşma, Rusya'nın Japonya ile barış anlaşmasından sonra yürürlüğe girecekti. Başlangıçta gizli tutulacak ve yalnızca yürürlüğe girdikten sonra Fransa'ya bildirilecekti.[2]

Arka planı

Fransa ile İngiltere arasında imzalanan İngiltere-Fransa Dostluk Antlaşması, hem antlaşmanın doğrudan muhatabı olarak Almanya'yı hem de İngiltere'nin Rus-Japon Savaşı'nda kendisine cephe alan Rusya'yı tedirgin etmişti. Rusya'nın Mayıs 1905'teki Tsushima Muharebesi'ndaki yenilgisinden bir ay sonra gerçekleşen 1905 devrimi ve Potemkin isyanıyla zor durumda kalan çar, bunların üstüne Asya'daki çıkarlarını güvence altına almak için Rusya'ya karşı Japonya ile ittifak halinde olan (1902) İngiltere ile Dogger Bank olayı ile karşı karşıya gelmişti.[3] Rusya da 1894'ten beri Fransa (Rus-Fransız İttifakı) ile ittifak halindeydi, ancak Ruslar, Fransa'nın Rus-Japon Savaşı'nda kendilerine silah vermediği için hayal kırıklığına uğradılar. Almanya ise kömür tedarik ederek Rus donanmasının limandan ayrılmasını sağlamıştı, bu da İngiltere'nin hoşnutsuzluğunu uyandırmıştı.[4] 1905'in başında Birinci Fas Bunalımı sırasında Fransa ve Almanya arasında gerginlikler de ortaya çıkmıştı.

Bütün bu etmenler Rusya ve Almanya'yı yakınlaştırıyordu. Temmuz 1905'te Kayser, Hohenzollern yatıyla Björkö'e geldi ve anlaşmanın imzalanacağı Polarstern yatında bulunan Çar ile tanıştı.[5] Kayser uzun süredir Rusya ile bir anlaşma yapmaya çalışıyordu ve 27 Ekim 1904'te Şansölye von Bülow ile üzerinde çalıştığı bir anlaşma taslağını Çar'a gönderdi. Temmuz 1905'te Rusya'daki siyasi gelişmeler nedeniyle İmparator nihayet bunu gerçekleştirme fırsatı buldu.[6]

Sözleşme metni

Björko Antlaşması

İmparatorluk Majesteleri, bir yanda Rusya İmparatoru ve diğer yanda Alman İmparatoru, Avrupa'da barışı sağlamak için koruyucu ve meydan okuyan bir ittifak üzerine bir risalenin aşağıdaki noktalarında anlaştılar.

1. Madde: Bir Avrupa gücünün iki imparatorluktan birine saldırması durumunda, her bir müttefik, tüm kara ve deniz kuvvetleriyle diğerine yardım etmeyi taahhüt eder.

2. Madde: Yüksek sözleşme tarafları, ortak bir düşmanla ayrı bir barış yapmamayı taahhüt ederler.

3. Madde: Bu antlaşma, Rusya ile Japonya arasında barışın kabul edildiği andan itibaren yürürlüğe girecek ve bir yıl önceden bildirilerek feshedilmedikçe yürürlükte kalacaktır.

4. Madde: Bu antlaşma yürürlüğe girdikten sonra, tüm Rusyaların İmparatoru, Fransa'yı içeriği hakkında bilgilendirmeyi ve ona müttefikler antlaşmasına katılma teklifini sunmayı taahhüt eder.

Antlaşma, İmparator ve Çar'ın yanı sıra Rus diplomat Alexander Konstantinowitsch Benckendorff, Almanya Dışişleri Bakanlığı Dışişleri Bakanı Heinrich von Tschirschky ve Rusya Donanma Bakanı Alexei Alexejewitsch Birilyov (1844-1915) tarafından imzalandı.

Sonuçlar

İmparator, başarısında ilahi takdir gördü, ancak şansölyesi Bernhard von Bülow, müzakerelerden daha önce imparator tarafından verilen kaba bir taslağı onaylamış olsa da antlaşma imzalandıktan sonra imparator ile yaptığı birkaç günlük müzakereden sonra sözleşmeyi reddetti ve Dışişleri Bakanlığı'ndaki devlet sekreteri Oswald von Richthofen'in daha önce imparatora antlaşma için ısrar etmesi üzerine istifa etmekle tehdit etti. Kaba taslak ile antlaşma arasındaki en büyük fark Kayser'in keyfi olarak yerleştirdiği bir pasajtı. Bahse konu olan pasaj anlaşmanın yalnızca Avrupa ile sınırlı olduğunu belirten pasajdı. Hindistan'a bir Rus saldırısının tamamen hayali olduğunu düşünen İmparator istifa tehdidi karşısında tamamen şaşırdı.

Benzer bir durum Rusya'da da yaşandı. Rusya'da, Rus-Japon Savaşı'nı sona erdiren Portsmouth Antlaşması'nı müzakere eden nüfuzlu devlet adamı Sergei Yulyevich Witte ve imzada hazır bulunmayan ve kendisine danışılmayan Dışişleri Bakanı Vladimir Nikolayevich Kont Lamsdorf gibi birçok önde gelen Rus, Fransız yanlısı grubu oluşturuyordu ve bu hizip yapılan antlaşmanın Fransa'ya onaylatılması gerektiğinde ısrar ediyordu. Ancak bu ısrarın temelinde bu grubun Fransa'dan koptuktan sonra güçlü Almanya'nın Rusya'ya ekonomik olarak hakim olacağından ve ardından Avusturya-Macaristan'da olduğu gibi onu ekonomik kolonisine dönüştüreceğinden korkuyor olmaları vardı. Bu nedenle imkansız bir taleple yani antlaşmanın Fransa'ya onaylatma teklifi ile geldiler. Hatta Dışişleri Bakanı Vladimir Lamsdorf istifa etmek istedi.[7] Fransız lobisinin etkisiyle Çar Fransa'nın rızası alınması konusunda ısrar etti, ancak bu, imparator buna inansa bile gerçekçi değildi. Bunun yanında ülke iflasa yakın olduğundan ve Fransa'dan 2 milyar franktan fazla borç alma müzakerelerinde olduğu için Rusya'nın kendisi Fransız tavizlerine bağımlıydı. Fransa, Fas krizinde destek talep etti ve Rusya Fransa'nın istediği desteği vermişti. Yıl sonundan önce, Björkö sözleşmesi sona ermişti.

Gizlilik maddesine rağmen, taslak sözleşme imzalandıktan kısa bir süre sonra Paris ve Londra'da da biliniyordu ve iki ülke arasında daha fazla yakınlaşmaya yol açtı.[8] 1907'de, II. Wilhelm'in umduğu Rusya ile yakınlaşma yerine, İngiltere ile Rusya arasında Orta Asya'da Anglo-Rus çatışmalarını engellemek amacıyla Rusya, Fransa ve İngiltere arasındaki Üçlü İtilaf'ın öncüsü de olacak olan Saint Petersburg Antlaşması imzalandı. Öte yandan Rusya, 1906'daki Algeciras Konferansı'nda Fransız-İngiliz pozisyonunu destekledi ve Alman İmparatorluğu'nun daha da tecrit edilmesine katkıda bulundu.[9] Roderick McLean'a göre, başarısız anlaşma bir dönüm noktası oldu: Kayser'in umduğu gibi kıtada bir Alman hegemonik pozisyonuna ve İngiltere'ye karşı bir kıta bloğuna yol açmak yerine, Berlin ve Saint Petersburg arasındaki artan yabancılaşmanın temeli atıldı. Alman bankalarının Rusya için uluslararası bir krediye katılması için Kayser'in onayının reddedilmesiyle (1906) devam etti. Bu gerginlik Birinci Dünya Savaşı'na kadar bozulmaya devam etti.

Anlaşmanın metni 1917'de 29 Aralık'ta Isvestia dergisinde yayınlandığında kamuoyunun bilgisine sunuldu.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022. 
  6. ^ https://ia601601.us.archive.org/34/items/jstor-1835392/1835392.pdf []
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı</span> Avrupada başlayan küresel savaş (1914–1918)

I. Dünya Savaşı, 28 Temmuz 1914 tarihinde başlayıp 11 Kasım 1918 tarihinde sona eren Avrupa merkezli küresel bir savaştır. II. Dünya Savaşı'na (1939-1945) kadar Dünya Savaşı veya Büyük Savaş olarak adlandırılmıştır. Savaşın taraflarından biri olan Osmanlı İmparatorluğu'nda "Genel Savaş" anlamında Harb-i Umumi, halk arasında ise Seferberlik olarak adlandırılmıştır. 1917'de Amerika Birleşik Devletleri'nin savaşa katılmasına kadar bu savaş ABD basınında Avrupa Savaşı olarak anılmıştır. Savaşan taraflar, çoğunlukla Avrupa, Kafkasya, Amerika, Orta Doğu ve Afrika ile Asya'nın bazı bölgelerinde çatıştılar.

<span class="mw-page-title-main">Sevr Antlaşması</span> Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan ve Ankara Hükûmetince fiilen ve hukuken geçersiz kılınan barış antlaşması

Sevr Antlaşması, I. Dünya Savaşı sonrasında İtilâf Devletleri ile Osmanlı İmparatorluğu hükûmeti arasında 10 Ağustos 1920'de Fransa'nın başkenti Paris'in 3 km batısındaki Sevr (Sèvres) banliyösünde bulunan Seramik Müzesi'nde imzalanmış antlaşmadır. Antlaşma imzalandığı dönemde devam eden Türk Kurtuluş Savaşı'nın sonucunda Türklerin galibiyetiyle, bu antlaşma yerine 24 Temmuz 1923'te Lozan Antlaşması imzalanıp uygulamaya konulduğundan Sevr Antlaşması geçerliliğini kaybetmiştir. Sevr Antlaşması 433 maddeden oluşmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Münih Antlaşması (1938)</span> Almanca konuşulan Çekoslovakya topraklarının 1938de Almanyaya bırakılması

Münih Antlaşması, Birleşik Krallık, Fransa, İtalya ve Almanya arasında yapılan ve Çekoslovakya'nın Südet bölgesinin Almanya'ya verilmesini öngören 29 Eylül 1938 tarihli antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Ziştovi Antlaşması</span> Barış antlaşması

Ziştovi Antlaşması, 4 Ağustos 1791 tarihinde Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu'na bağlı Avusturya Arşidüklüğü ile Osmanlı İmparatorluğu arasında imzalanan bir barış antlaşmasıdır. 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı çerçevesinde gelişen 1787-1791 Osmanlı-Avusturya Savaşı sona erdirmiştir.

Hünkâr İskelesi Antlaşması 8 Temmuz 1833 tarihinde İstanbul'un Beykoz ilçesinde bulunan Hünkar kasrında imzalanmıştır. Kasrın denize açılan kapısına da Hünkâr İskelesi denir. Antlaşmanın adı da buradan gelmektedir. Osmanlı İmparatorluğu'nun Rus İmparatorluğu ile imzaladığı bir karşılıklı yardımlaşma ve saldırmazlık antlaşmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bükreş Antlaşması (1812)</span>

Bükreş Antlaşması, 28 Mayıs 1812 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu arasında bugünkü Romanya'nın Bükreş şehrinde imzalanan, 5 Temmuzda onaylanan ve 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı'nı sona erdiren barış antlaşmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Paris Barış Konferansı</span> I. Dünya savaşı sonrasında İtilaf Devletlerinin yaptığı toplantı

Paris Barış Konferansı, I. Dünya Savaşı'nı sona erdiren antlaşmaların hazırlandığı uluslararası bir konferanstır.

Alman-Osmanlı ittifak antlaşması, I. Dünya Savaşı'na girerken Osmanlı yönetimi üzerinde artan Alman etkisini ittifakla sonuçlandıran ve Osmanlı Devleti'ni resmen İttifak Devletleri safında savaşa sokan gizli ittifak antlaşmasıdır. 2 Ağustos 1914'te İstanbul'da imzalanmıştır. Osmanlı tarafından antlaşmayı Sait Halim Paşa, Almanya adına ise Alman Büyükelçisi Baron von Wangenheim imzalamıştır. Bu antlaşmaya Said Halim Paşa'nın Yeniköy'deki yalısı ev sahipliği yapmıştır. Aynı gün ülke çapında seferberlik ve sıkıyönetim ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı</span> 1939 yılında Nazi Almanyası ile Sovyetler Birliği arasında imzalanan tarafsızlık paktı

Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı veya Molotov - Ribbentrop Paktı, Nazi Almanyası ile Sovyetler Birliği arasında Doğu Avrupa'yı aralarında paylaşan bir saldırmazlık paktıydı. Pakt 23 Ağustos 1939'da Moskova'da Almanya Dışişleri Bakanı Joachim von Ribbentrop ve Sovyet Dışişleri Bakanı Vyaçeslav Molotov tarafından imzalandı ve resmi olarak Almanya ile Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Arasında Saldırmazlık Antlaşması olarak biliniyordu. Gayri resmi olarak; Hitler-Stalin Paktı, Nazi-Sovyet Paktı veya Nazi-Sovyet İttifakı olarak da anıldı.

Osmanlı İmparatorluğu reform dönemi, Türk ve Türkiye tarihi için önemli bir dönem. Bu dönem 1828'de başlayıp 1908'e kadar devam eder.

<span class="mw-page-title-main">Rusya-Türkiye ilişkileri</span>

Türkiye-Rusya ilişkileri temelleri 15. yüzyıl sonlarında Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusyası arasında başlayan ilişkilerine dayanan ilişkilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Alman-Osmanlı ittifakı</span>

Osmanlı-Alman İttifakı Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı öncesinde Alman İmparatorluğu ile kurduğu ilişkiler ve bu ilişkilerin neticesinde kurulan resmi savaş ittifakıdır.

<span class="mw-page-title-main">II. Nikolay</span> son Rus İmparatorluğu hükümdarı (1868-1918; çar 1894-1917)

II. Nikolay ya da Nikolay Aleksandroviç Romanov, Romanov hanedanına mensup tüm Rusya imparatoru, Polonya çarı ve Finlandiya büyük prensi, Albay (1892); buna ek olarak, İngiliz Filo Amirali ve İngiliz Ordusu Saha Mareşali idi. Saltanatı sırasında Rus İmparatorluğu, dünyanın önde gelen büyük güçlerinden biriydi ancak ekonomik ve askeri çöküşe geçti. Sovyet tarihçiler tarafından verdiği kararlar sebebiyle askeri yenilgilere ve milyonlarca insanın ölümüne yol açan zayıf ve beceriksiz bir lider olduğu ifade edildi. Batılı tarihçiler ise genel anlamda II. Nikolay'ı Sovyet sistemiyle eşdeğer gördü. Aleksey Tolstoy "Çar'ın rejimi hakkında birçok kötü şey vardı, ama otokrasiyi miras aldı, eylemleri şimdi perspektifte ve Sovyetler tarafından işlenen korkunç suçlarla karşılaştırıldığında görülüyor." ifadelerini kullandı.

<span class="mw-page-title-main">Bernhard von Bülow</span> Alman İmparatorluğu’nun dördüncü şansölyesi ve Prusya başbakanı

Prens Bernhard Heinrich Karl Martin von Bülow, Alman İmparatorluğu şansölyesi ve 1900-1909 arasında Prusya başbakanı. I. Dünya Savaşı öncesinde İmparator II. Wilhelm ile birlikte Almanya'yı genişletme politikası izlemiştir.

<span class="mw-page-title-main">İngiltere-Fransa Dostluk Antlaşması</span>

Birleşik Krallık-Fransa Dostluk Antlaşması, Almanya tehdidi karşısında yakınlaşan Birleşik Krallık ve Fransa'nın 8 Nisan 1904'te imzaladıkları antlaşma.

Locarno Antlaşması, 5-16 Ekim 1925 tarihleri arasında İsviçre'nin Locarno kentinde müzakere edilen ve 1 Aralık 1925'te Londra'da imzalanan antlaşma.

<span class="mw-page-title-main">Rapallo Antlaşması (1922)</span> I. Dünya Savaşından sonra SSCB ve Alman Weimar Cumhuriyeti arasında imzalanan antlaşma

Rapallo Antlaşması, I. Dünya Savaşı'ndan sonra Sovyetler Birliği ve Alman Weimar Cumhuriyeti arasında İtalya'nın Rapallo kentinde 16 Nisan 1922 tarihinde imzalanan antlaşma.

<span class="mw-page-title-main">Üçlü İtilaf</span> Britanya, Rusya ve Fransa arasında kurulan ittifak

Üçlü İtilaf, Britanya-Rusya Antantı'nın (1907) imzalanmasıdan sonra Fransa, Britanya ve Rusya arasında kurulan ittifaktır.

<span class="mw-page-title-main">Rus-Fransız İttifakı</span>

Rus-Fransız İttifakı, Fransa Cumhuriyeti ile Rus İmparatorluğu arasında oluşmuş bir askeri ittifaktır. 1892 ile 1917 yılları arasında geçerliliğini korumuştur. Bu ittifak, Fransa'nın diplomatik yalnızlığını sona erdirip, güçler dengesini Almanlar aleyhine bozmuştur.

Teminat Antlaşması ya da Reasürans Antlaşması, 1887-1890 yılları arasında yürürlükte olan Alman İmparatorluğu ile Rusya İmparatorluğu arasında imzalanan ve o dönemde sadece Berlin ve Sankt-Peterburg'daki üst düzey yetkililerden oluşan az sayıda kişinin varlığını bildiği çok gizli antlaşmadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.