İçeriğe atla

Bizon

Bizon
Günümüzde soyunu sürdürmekte olan iki bizon türü: Amerika bizonu (Bison bison), en üstte; Avrupa bizonu (Bison bonasus) üstte.
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Mammalia
Takım: Artiodactyla
Familya: Bovidae
Bison
Hamilton Smith, 1827

Bizon, boynuzlugiller (Bovidae) familyasının sığırlar (Bovinae) alt familyasında yer alan Bison cinsine dahil 6 tür canlının ortak adıdır. Bu türlerden yalnızca Amerika bizonu (Bison bison) ile Avrupa bizonu (Bison bonasus) günümüzde soyunu sürdürmektedir (bakınız: Türler). Amerika kıtasında bilinçsizce avlanılması sonucu birçok türünün nesli tükenmiş, birçok türününse tükenme tehlikesi sürmektedir. Bizonlara önceden tüm Avrupa ve Anadolu'da rastlanırken artık sadece Rusya, Ukrayna, Belarus ve Polonya'nın bazı milli parklarında rastlanabilmektedir. Türkiye'de 19. yüzyılda neslinin tükendiği düşünülmektedir.

Türler

Bilinen bizon türleri şunlardır (soyu tükenmiş olanlar "(st)" ifadesiyle gösterilmiştir):

Kaynakça

  • Bison. Wikispecies. (Sürüm: 26 Şubat 2007)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sığırlar</span>

Sığırlar (Bovinae), memeli hayvanların çift toynaklılar (Artiodactyla) takımının, boynuzlugiller (Bovidae) familyasına giren bir alt familya.

<span class="mw-page-title-main">Boynuzlugiller</span> Gevişgetiren bir çift toynaklı familyası, bovidae

Boynuzlugiller (Bovidae), gevişgetiren bir çift toynaklı familyası.

<span class="mw-page-title-main">Amerika bizonu</span>

Amerika bizonu (Bison bison), boynuzlugiller (Bovidae) familyasının sığırlar (Bovinae) alt familyasında yer alan bir türdür. Kuzey Amerika'nın en büyük kara memelisi olan Amerika bizonu, dünyanın da en büyük vahşi büyükbaş hayvanlarından biridir. Geçmişte Ova Kızılderililerinin ana besin kaynağıydı.

<span class="mw-page-title-main">Arjantin gri tilkisi</span> Tilki Türü

Arjantin gri tilkisi, Arjantin dövüş tilkisi ya da Patagonya tilkisi olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasının bir türüdür. Güney Amerika'nın pampa düzlüklerinde, bazı çöllerinde ve alçak dağlarında ortaya çıkar. Birçok Güney Amerika köpekgilinin dahil olduğu Lycalopex cinsinin bir üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Soy tükenmesi</span> bir taksonun son üyesinin ölümü ile sona ermesi

Soy tükenmesi, biyolojide ve ekolojide, bir türün veya cinsin varlığının sona ermesi, biyosferin küçülmesidir. Soy tükenmesi durumu doğal evrim sürecinin bir parçasıdır. Türler değiştikçe bazen yaşadıkları çevrelere daha iyi uyarlanmış ve aynı zamanda çevre tarafından değişikliğe uğratılmışlardır. Bu türler varlıklarını sürdürürken, çevreye uyum sağlayamayanlar ise var olma savaşında yenik düşüp yeryüzünden silinmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Çift toynaklılar</span> memeli takımı

Çift toynaklılar, memelilerin eteneliler (Placentalia) infra sınıfına ait bir takım. Takım, su aygırları, domuzlar, pekariler, geyikler, koyun ve keçiler gibi karasal canlıların yanında balinaları da içerir. Yaklaşık 270 adet karada yaşayan çift toynaklı türü mevcuttur. Bunlardan özellikle boynuzlugiller familyasına ait türler, insanlar için ticari açıdan çok önemlidir. Çift toynaklılar, günümüzün en başarılı otçul kara canlılarındanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa bizonu</span> Bir diğer adı Kafkas bizonudur

Avrupa bizonu, Amerika bizonundan daha küçük yapılıdır. Eskiden tüm orta ve Doğu Avrupa'da yaşamaktayken, günümüzde bazı hayvanat bahçelerinde ve ayrıca Azerbaycan, Rusya, Ukrayna, Belarus ve Polonya'daki milli parklarda yaşamaktadır. 13 Eylül 2017'de Almanya'nın Oder Nehri kenarında görülen vahşi bizon yetkililer tarafından tehdit görülerek öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Kılıç dişli kaplan</span> uzun dişli büyük kedi türü

Kılıç dişli kaplan, soyu tükenmiş kedigil cinsi. Smilodon ya da Kılıç Dişli Kaplan, nesli tükenmiş olan kılıç dişli kedilerden. Bu hayvanların nesli tükenmeden Amerika kıtasının ormanlık alanlarında yalnız dolaşan büyük cüsseli hayvanları avladığı bilinmekte. Bu hayvanların grup halinde avlandıklarına dair bir veriye rastlanmamıştır, Genellikle yalnız dolaşıp nadiren bir araya gelirlerdi. Smilodonların 20 cm boyundaki dişleri onu oldukça tehlikeli bir yırtıcı yapıyor. 300-400 kilo ağırlığa çıkabilen bu yırtıcılar saatte 50 kilometre hızla koşabiliyordu. 12 bin yıl önce Buzul Çağının sona ermesiyle ve en çok avladıkları hayvan olan Amerika bizonlarının ormanlık alanlardan çıkıp açık arazide dolaşmaya başlamalarından ötürü nesillerinin tükendiği bilinmekte.

<span class="mw-page-title-main">Gaur</span> sığır türü

Gaur, boynuzlugiller (Bovidae) familyasından bugün en büyük popülasyonu Hindistan'da olan bir sığır türüdür. Yerli halk tarafından seladang, gayal veya mithun diye de çağrılır. Bazen Hint bizonu olarak isimlendirilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Doğal ortamında tükenen türler</span>

Doğal ortamında tükenen türler (EW), doğal ortamında hiç kalmamış olup sadece hayvanat bahçeleri ve koruma alanlarında sergileme ve/veya üretme amaçlı olarak yaşayan türlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Doğal ortamına gönderme</span>

Doğal ortamına gönderme, nesli tehlikede olan veya doğal ortamında tükenmiş türlerin doğal yaşam alanlarına salınmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Finlandiya faunası</span>

Finlandiya, batısında İsveç, doğusunda Rusya ile çevrelenmiş bir ekolojik karışımdır. Birçok memeli, kuş, sürüngen, amfibi ve omurgasızı 338,145 km²'lik yüzölçümüne sığdırır. 130,558 milkarelik deniz alanına sahip ülke birçok balık türünü de barındır.

<span class="mw-page-title-main">Yakın zamanda nesli tükenmiş türler</span>

Dünya Koruma Birliği'nin oluşturduğu listede sadece Yakın dönemde nesli tükenen türler (EX) bulunur. Bu türlerin nesli M.S. 1500 yılından sonra tükenmiş olmalıdır. 2008 yılındaki kırmızı listeye göre 717 hayvan türü ve 16 hayvan alttürünün nesli yakın zamanda tükenmiştir. 2003 yılındaki listede 717 hayvan, 2004 yılında 734 hayvan, 2006 yılında 735 hayvan ve 2007 yılında ise 698 hayvan türü ve 37 hayvan alttürünün nesli tükenmiştir.

Bu liste tarih öncesi dönemlerde yaşamış olan memelilerin tamamlanmamış bir listesi olup günümüzde hala yaşayan veya kısa bir süre önce nesilleri tükenen memelileri kapsamamaktadır. Bunun yanında nesli tükenmiş olan tarih öncesi primatlar için bakınız: Fosil primatlar listesi

<span class="mw-page-title-main">Kuvaterner yok oluşu</span>

Kuaterner döneminde Pleistosen'den Holosene geçiş sırasında özellikle megafaunal türlerde birçok yok oluş olayı görülmüştür. Ancak, yok olma dalgası Pleistosen'in sonunda durmamış özellikle izole adalarda Holosen yok olmaları olarak devam etmiştir. Paleontologlar tarafından ortaya atılan hipotezlere göre yok olma olaylarının başlıca nedenleri olarak Orta-Geç Pleistosen ve Holosen sırasında dünyanın birçok bölgesine yapılan göçler, doğal iklim değişiklikleri ve insanlar tarafından yapılan avcılık faaliyetleri gösterilmektedir. Avcılığın diğer bir varyantı ise ikinci dereceden avlanmadır ve insan olmayan avcılardan kaynaklanan üstün rekabetten dolaylı gerçekleşen yok olmalar üzerine odaklanılmaktadır. Hastalıkların yayılması da olası bir neden olarak ele alınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Arini (oymak)</span>

Arini oymağı neotropikal papağanların altıda macaw ve parakelerin monofilik kladıdır. Renkli tüyleri ve uzun, konik kuyrukları ayırt edici özellikleridir. Meksika, Orta ve Güney Amerika'da görülürler. Eskiden Karayip Adaları ve Kuzey Amerika'da da görülürdü. Bir cinsinin ve birden fazla türün nesli tükenmiştir; bir başka cinsin nesli doğada tükenmiştir. İki cinsin varlığı sadece fosil kalıntılarıyla kanıtlanmıştır. Karayipler bölgesi yerlisi yaklaşık on tane türün neslinin tükendiği varsayılmaktadır ancak bu türlerin varlığı ile ilgili bir kanıt bulunmamaktadır. Arini oymağındaki kuşlar dünyada en nadir görülen kuşlar arasındadır. Örneğin Spix macaw'ın nesli doğada tükenmiştir ve kafeste yaşayanların sayısı 100'den azdır. Ayrıca en dünyanın uzun tüylü papağanı Anodorhynchus hyacinthinus bu oymaktandır.

<i>Ara autocthones</i> Soyu tükenmiş Amerikan papağan türü

St. Croix makavı veya Porto Riko makavı, kalıntıları Karayip adalarındaki St. Croix ve Porto Riko'da bulunan soyu tükenmiş bir Amerika papağanı türüydü. 1937'de, St. Croix'de Kolomb öncesi bir bölgede bir mutfaktan ortaya çıkarılan bir tibiotarsus bacak kemiğine dayanılarak tanımlandı. Porto Riko'daki benzer bir bölgedenelde edilen çeşitli kemiklerden oluşan ikinci bir örnek 2008'de tanımlanmışken, Montserrat'ta elde edilen bir korakoid St. Croix makavına veya başka bir soyu tükenmiş Amerika papağanı türüne ait olabilir. St. Croix makavı, Karayip adalarında yaşadığı öne sürülen nesli tükenmiş 13 Amerika papağanı türünden biridir. Amerika papağanları, tarih öncesi ve tarihi zamanlarda insanlar tarafından sık sık uzun mesafelere taşınırdı, bu nedenle yalnızca kemiklerden elde edilen kalıntıların bilinen yerli türlere ait olup olmadığını bilmek mümkün değildir.

<span class="mw-page-title-main">Orta Avrupa karma ormanları</span>

Orta Avrupa karma ormanlar ekolojik bölgesi, Almanya'dan Rusya'ya kadar kuzeydoğu Avrupa'nın çoğunu kapsayan ılıman bir sert ağaç ormanıdır. Alanın, tarım faaliyetlerinin baskısıyla meydana gelen geleneksel otlaklar, çayırlar ve sulak alanlardan oluşan üçte ikilik alandan ve üçte biri oranda ormanlık alandan oluşmaktadır. Ekolojik bölge ılıman geniş yapraklı ve karışık orman biyomunda ve Nemli Kıta iklimi ile Palearktik biyocoğrafik bölgesindedir. 731.154 kilometrekare (282.300 sq mi) kapsar.

<i>Bison antiquus</i> soyu tükenmiş bizon türü

Bison antiquus, antik veya antik bizon, yaklaşık 10.000 yıl öncesine kadar Geç Pleistosen'de Kuzey Amerika'da yaşayan soyu tükenmiş bir bizon türüdür. Geç Pleistosen sırasında Kuzey Amerika kıtasındaki en yaygın büyük otoburlardan biriydi ve Bison occidentalis ile birlikte yaşayan Amerikan bizonunun doğrudan atasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kafkas bizonu</span>

Kafkas bizonu veya dombay (домбай), Kafkas Dağları'nda yaşamış, soyu tükenmiş bir Avrupa bizonu alt türüdür.