İçeriğe atla

Bizans Riti

Bizans Riti'nde kiliselerde ikonostasis binanın gövdesiyle kutsal kısmı birbirini ayırmak için kullanılır.

Bizans Riti, Yunan Riti ya da Konstantinopolis Riti günümüzde Doğu Ortodoks Kilisesi ve Bizans Katolik Kiliseleri'nde uygulanmakta olan bir liturjik rit. Kısıtlı ölçüde de olsa Anglikan Komünyonu ve Lüteran kiliselerde de uygulanan rit bu mezheplerde özellikle Doğu Riti Anglikanizmi Toplumu[1] ve Ukrayna Lüteran Kilisesi'nde benimsenmiştir.[2] 3. yüzyılda Konstantinopolis'te uygulanmaya başlayan rit bugün dünyada Roma Riti'nden sonra en çok uygulanan ikinci rittir.

Rit Konstantinopolis Kilisesi tarafından düzenlenen kutsal liturjiler, ayin vakitlerini belirten kanonik saatler, sakramentler, çeşitli dualar, takdisler ve egzorsizm gibi ritüelleri içerir.

Aynı zamanda yüzyıllar içerisinde gelişen mimari, ikonalar, liturjik müzik, ayin kıyafetleri ve bazı gelenekler de ritin bir parçasında dönüşmüştür.

Bizans liturjik geleneğini sürdüren kiliseler

Doğu Ortodoks Kiliseleri

Sadece otosefal kiliseler listelenmiştir; özerk kiliseler ana kiliselerinin altında kabul edilmiştir. Jülyen takvimi benimseyen kiliseler * ile işaretlenmiş, kısmen Jülyen takvimi kullananlar (*) ile işaretlenmiştir.

Rum-Katolik Kiliseleri

  • Arnavut Bizans Katolik Kilisesi
  • Belarus Rum Katolik Kilisesi
  • Bulgar Rum Katolik Kilisesi
  • Hırvatistan ve Sırbistan Bizans Katolik Kilisesi
  • Yunan Bizans Katolik Kilisesi*
  • Melkani Rum Katolik Kilisesi
  • Macar Rum Katolik Kilisesi
  • Italo-Arnavut Rum Katolik Kilisesi
  • Makedon Rum Katolik Kilisesi
  • Rumen Rum Katolik Kilisesi
  • Rus Katolik Kilisesi*
  • Ruten Katolik Kilisesi
  • Slovak Rum Katolik Kilisesi
  • Ukrayna Rum Katolik Kilisesi(*)

Kitaplar

  • Robert F. Taft, The Byzantine Rite. A Short History. Liturgical Press, Collegeville 1992, ISBN 0-8146-2163-5
  • Hugh Wybrew, The Orthodox Liturgy. The Development of the Eucharistic Liturgy in the Byzantine Rite, SPCK, London 1989, ISBN 0-281-04416-3
  • Hans-Joachim Schulz, Die byzantinische Liturgie : Glaubenszeugnis und Symbolgestalt, 3., völlig überarb. und aktualisierte Aufl. Paulinus, Trier 2000, ISBN 3-7902-1405-1
  • Robert A. Taft, A History of the Liturgy of St John Chrysostom, Pontificio Istituto Orientale, Roma 1978-2008 (6 cilt).

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Society for Eastern Rite Anglicanism (SERA)". www.easternanglicanism.org. 17 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2016. 
  2. ^ "The Divine Liturgy of Saint John Chrysostom, used by the Ukrainian Lutheran Church, and its missing elements  : OMHKSEA". www.omhksea.org. 31 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi</span> Dini kurum

İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi, Fener Rum Patrikhanesi ya da Kostantiniyye Ekümenik Patrikhanesi, Hristiyanlığın Ortodoks mezhebini temsil eden Doğu Ortodoks Kilisesi'ni oluşturan 14 otosefal kiliseden biri ve birincisidir. Günümüzde İstanbul Başpiskoposu ve Ekümenik Patriği I. Bartholomeos tarafından yönetilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Ortodoks Kilisesi</span> Bir Hristiyanlık mezhebi

Ortodoks Kiliseleri veya Bizans Ortodoks Kiliseleri, Bizans ayininin Reform öncesi kiliseleridir. Başlangıçtan itibaren hem katolik hem de havarilerin ardıllığında havariseldirler..

<span class="mw-page-title-main">Katolik Kilisesi</span> Hristiyanlığın bir mezhebi

Katolik Kilisesi, ruhanî başı Roma Başpiskoposu (Papa) olan, en fazla cemaate sahip Hristiyan mezhebi. Dünyada yaklaşık 1,2 milyar mensubu vardır. Katolikler yoğun olarak Güney Amerika'da ve Avrupa'nın güneyinde bulunurlar.

<span class="mw-page-title-main">XI. Konstantinos</span> Son Bizans imparatoru

XI. Konstantinos Paleologos veya Dragaš Paleologos, 1449'dan 1453'te Konstantinopolis'in Düşüşü sırasında savaşta ölümüne kadar hüküm süren son Bizans imparatorudur. Konstantin'in ölümü, kökeni Büyük Konstantin'in 330 yılında Roma İmparatorluğu'nun yeni başkenti olarak Konstantinopolis'i kurmasına dayanan Doğu Roma İmparatorluğu'nun kesin sonu oldu.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Otosefal Ortodoks Kilisesi</span>

Arnavutluk Otosefal Ortodoks Kilisesi, Başpiskoposluğu idaresi Tiran, Dıraç bölgeleriyle beraber, genelde ülkenin güney bölgesini kapsar. Ayin dili Arnavutçadır. Ortodoks cemaat yaklaşık yarım milyon üyeye sahiptir. ABD'de yaşayan 15.000 ortodoks Arnavut için iki ayrı idari birim kurulmuş olup, bunlardan birisi dolaysız şekilde İstanbul Ekümenik Patrikhanesi'ne bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">II. Gennadios</span> 1454 yılından 1464 yılına kadar Rum Ortodoks Patrikhanesi lideri

II. Gennadios ve Gennadios Skolarios, 1454 yılından 1464 yılında kadar Rum Ortodoks Patrikhanesi lideri idi.

<span class="mw-page-title-main">Bizans takvimi</span>

Bizans takvimi, "'Konstantinopolis'in Yaratılış Dönemi'" ya da "'Dünya Dönemi'" olarak da bilinir takvimi Doğu Ortodoks Kilisesi tarafından 691'dan 1728'e kadar Rum Ortodoks Patrikhanesi olarak kullanıldı. Ayrıca bu takvim 988 ile 1453 yılları arasında Doğu Roma İmparatorluğu'nun ve aynı zamanda 988 ile 1700 yılları arasında Rusya'nın resmî takvimi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kutsal Litürji</span> Doğu Kiliselerine özgü dinî ayin

Kutsal Litürji İsa'nın Büyük Kilisesi'nin riti olan Bizans Riti'nde Efkaristiya ayini. Hristiyan litürjisinin Antakya Riti'nden doğan Kutsal Litürji Doğu Ortodoks ve Doğu Katolik Kiliseleri'nde uygulanır. Ermeni Hristiyanlığında Ermeni Apostolikler ve Ermeni Katolikler de aynı kavramı kullanır. Kimi Oryantal Ortodokslar bunun yerine "kutsal sunu" terimi kullanılır.

İskenderiye ve Tüm Afrika'nın Ortodoks Patrikhanesi Bizans Riti'ne bağlı otosefal bir Doğu Ortodoks Kilisesi'dir. Kıptî Ortodoks Kilisesi ile karıştırılmaması için genellikle adına doğu ya da Rum sözcüğü eklenir. Günümüzdeki patriği Patrik II. Teodoros'tur.

<span class="mw-page-title-main">Kudüs Rum Ortodoks Patrikhanesi</span>

Kudüs Rum Ortodoks Patrikhanesi Bizans Riti'ne bağlı otosefal bir Doğu Ortodoks Kilisesi'dir. Doğu Ortodoks'lar tarafından tüm Hristiyanlık'ın doğum yeri olan kilisenin günümüzdeki patriği III. Teofilos'tur.

<span class="mw-page-title-main">Konstantinopolis ekümenik patriği</span>

Konstantinopolis ekümenik patriği, Konstantinopolis-Yeni Roma Başpiskoposluğudur ve Doğu Ortodoks Kilisesi'ni oluşturan birkaç otosefal kilisenin başkanları arasında eşitlerin birincisidir. Dünya çapındaki 300 milyon Ortodoks Hristiyan'ın temsilcisi ve manevi lideri olarak kabul edilmektedir. Pentarşi'nin beş apostolik görüşünde ekümenik patrik, Havari Andreas'ın halefi olarak görülüyor. Patrikliğin mevcut sahibi, bu unvanın 270. sahibi olan I. Bartholomeos'dur.

Ukrayna'da din, nüfusun çoğunluğunun bazı Hristiyan mezheplerine bağlı kalmasıyla çeşitlidir. Kiev Uluslararası Sosyoloji Enstitüsü (KIIS) tarafından 2022'de yürütülen bir anket, Ukraynalıların %85'inin kendilerini Hristiyan olarak tanımladığını bildirdi. Nüfusun %72'si bir Doğu Ortodoks Kilisesi'ne bağlılığını beyan etti : Ukraynalıların %54'ü Otosefal Ukrayna Ortodoks Kilisesi'ne bağlılığını ilan etti ; % 14'ü bir kilise üyeliğini belirtmeden Ortodoks Hristiyan olarak tanımlandı; %4 Moskova Patrikhanesi ile bağlantılıdır. Ukraynalıların diğer %9'u Ukrayna'daki Katolik Kilisesi'ne bağlılığını dile getirdi: %8 Ukraynalı Rum Katolikler ve %1 Latin Katolikler. Nüfusun %2'si ana akım bir Protestan Kilisesi'ne bağlı olduğunu beyan etti ve %2'lik bir kesim de Hristiyanlığın alternatif bir mezhebiyle özdeşleşti.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna Ortodoks Kilisesi - Kiev Patrikhanesi</span>

Ukrayna Ortodoks Kilisesi – Kiev Patrikhanesi, Ukrayna Ortodoks Kilisesi ve Ukrayna Ortodoks Kilisesi'nin yanı sıra Ukrayna'daki üç büyük Ortodoks kilisesinden biridir. Kilise şu anda kanonik Doğu Ortodoks kiliseleri tarafından tanınmamaktadır, ancak şimdi ana kilise olan Ekümenik Patrikhane tek başına otosefal statü verebilir ve Ukrayna Hükûmeti ve halkının kilisenin resmen tanınma talebini ve dilekçesini incelemektedir. 11 Ekim 2018 tarihinde İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi, Kiev Patrikhanesi'nin bağımsızlık isteğinin kabul edildiğini açıklamıştır.

I. Thomas 607 ile 610 yılları arası Konstantinopolis Ekümenik Patriği olarak görev yapmıştır. Doğu Ortodoks Kilisesi tarafından aziz ilan edilmiştir. yortusu 21 Mart'tır.

<span class="mw-page-title-main">Rum Ortodoks Kilisesi</span> Doğu Ortodoks Kilisesi içindeki kilise organı

Rum Ortodoks Kilisesi, geleneksel olarak Koini Yunancası'nı kullanan Doğu Ortodoks kiliseleri için kullanılan bir terimdir. Tarihsel olarak, Bizans İmparatorluğu'nun mirasına atıfta bulunmasından dolayı Rum Ortodoks terimi, genel olarak tüm Doğu Ortodoks Kiliseleri'ni tanımlamak için kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kudüs Rum Ortodoks Kilisesi</span>

Kudüs Rum Ortodoks Kilisesi veya resmî ismiyle Kudüs Patrikhanesi, Doğu Ortodoks Kilisesi cemaatine bağlı, Kudüs'ün Eski Şehri içinde yer alan bir otosefal kilisedir. 2005'ten beri görevde olan III. Theophilos tarafından yönetilmektedir. Hristiyanlar, Pentekost gününde Nasıralı İsa'nın müritlerine Kutsal Ruh'un inişiyle kurulduğuna ve "Mesih'in İncilinin" ilk burada yayıldığına inanmaktadırlar. Kilisenin yasal statüde dili, Yeni Ahit'in bir kısmında ve Bizans Ritilerinde kullanılmış Koini Grekçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Millet-i Rûm</span>

Rūm milleti ya da "Roma milleti", Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Doğu Ortodoks Hristiyan cemaatinin adıydı. Cemaat, Osmanlı siyasi sistemine tabi olmasına rağmen, belirli bir iç özerkliği vardı.

Rus Ortodoksluğu, Doğu Ortodoks Hristiyanlığının daha büyük cemaati içinde yer alan ve ayinleri geleneksel olarak Kilise Slavcası dilinde yapılan veya yapılmış olan çeşitli Kiliselerin bütünüdür.

Batı Süryani Riti, Batı Süryanice lehçesinde Aziz Yakup'un İlahi Litürji'sini kullanan bir Doğu Hristiyan ritidir. Maruni Kilisesi, Süryani Ortodoks Kilisesi, Süryani Katolik Kilisesi ve Hindistan'ın çeşitli Malankara Kiliselerinde uygulanmaktadır. Süryani Hristiyanlığının iki ana ritinden biridir, diğeri ise Doğu Süryani Riti'dir. Antik Antakya Patrikhanesi'nden çıkmıştır. Diğer ritlerden daha fazla "anafora"ya sahiptir.

Katolik Kilisesi'nin Doğu Katolik Kiliseleri, onları Latin Kilisesi'nin litürjisine göre yapılan ayinlerin çoğundan ayıran Doğu Hristiyanlığı kökenli litürjileri kullanır. Bu nevi şahsına münhasır kiliselerin bazıları diğer Doğu Katolik kiliseleri ve Roma ile tam bir birlik içinde olmayan Doğu kiliseleri ile aynı litürjileri kullanırken, her kilise kendi kanonik normlarını, kanonik saatlerini, ayin kitaplarını, diğer sakramentleri ve Efkaristiya için kendi kanonik normlarını oluşturma hakkını saklı tutar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.