Doğu Roma İmparatorluğu veya Bizans İmparatorluğu ya da kısaca Bizans, Geç Antik Çağ ve Orta Çağ boyunca Roma İmparatorluğu'nun devamı şeklinde var olan ve başkenti Konstantinopolis olan ülke. 5. yüzyılda Batı Roma İmparatorluğu'nun dağılışı ve çöküşü sürecinden sonra ayakta kalan imparatorluk, 1453'te Osmanlı'ya yenik düşünceye kadar yaklaşık bin yıl boyunca var olmaya devam etmiştir. Var olduğu sürenin başı ve ortalarını kapsayan çoğunda, Avrupa'da ekonomik, kültürel ve askerî bakımdan en güçlü ülkeydi. "Bizans İmparatorluğu" ve "Doğu Roma İmparatorluğu" terimleri ülkenin yıkılışından sonraki tarihçiler tarafından yaratılmış olup imparatorluk vatandaşları kendi ülkelerine Roma İmparatorluğu, veya Romania ; kendilerineyse "Romalılar" demekteydi.
Malazgirt Meydan Muharebesi, 26 Ağustos 1071 tarihinde Büyük Selçuklu İmparatorluğu hükümdarı Alp Arslan ile Bizans İmparatorluğu hükümdarı Romen Diyojen arasında Malazgirt Ovasında gerçekleşen muharebedir. Alp Arslan'ın kesin zaferi ile sonuçlanan bu muharebe, "Türklere Anadolu'nun kapılarını açan son muharebe" olarak bilinir ve savaşın ardından pek çok Türk Anadolu'ya yerleşmeye başlamıştır.
IV. Romanos ya da yaygın Türkçe adıyla Romen Diyojen, 1068 ile 1071 arasında hüküm süren Bizans imparatoru. Anadolu'yu Türklere karşı savunmak için tahta çıkıp büyük bir ordu topladı ama Malazgirt Meydan Muharebesi'nde Alparslan'a karşı başarısız olunca tahttan indirildi ve Bizans tarafından gözlerine mil çekildi. Gözlerine mil çekme işlemi çok kötü yapıldığı için öldü.
Uz Hanlığı, 11. yüzyılda kurulan bir Türk hanlığıdır.
III. Andronikos Paleologos (Yunanca: Ανδρόνικος Γ' Παλαιολόγος, Bizans imparatoru. 1321'den itibaren rakip imparator olduktan sonra 1328-1341. III. Andronikos, IX. Mihail ile Kilikya Ermeni Krallığı Kralı II. Levon ve Kraliçe Keran çiftinin kızı Rita oğludur.
Mauricius veya Mavrikyüs, 582 – 602 döneminde Doğu Roma/Bizans İmparatorluğu imparatorudur. Bizans imparatorluğunun başlangıç döneminde çok önemli bir hükümdardır. Bir general olarak kayın-babası II. Tiberius ölünce imparator olmuştur. Saltanatının neredeyse tümünde imparatorluğun ya doğu sınırlarında ya da batı Balkanlar sınırlarında neredeyse devamlı savaşlar meydana gelmiştir.
Stavrakios, 16 Temmuz ile 2 Ekim 811 tarihleri arasında Bizans imparatoru.
Ecnadeyn Muharebesi, 30 Temmuz 634 tarihinde Bizans İmparatorluğu ve Râşidîn Halifeliği ordusu arasındaki gerçekleşen ilk büyük çaplı savaştır. Savaşın sonucu Müslümanların kesin zaferidir. Bu savaşın ayrıntıları en iyi biçimde Müslüman kaynaklarında, Vâkidî'de yer almaktadır.
Konstantinopolis'in Birinci Arap Kuşatması 674 ila 678 yılları arasındaki Bizans-Arap Savaşları'nın büyük bir çatışması olup, Konstantinopolis'in savunmasının sınandığı sayısız kuşatmalardan biriydi. Savaş, Bizans İmparatorluğu ile Emeviler arasında cereyan etti. Muaviye, Emevi hükümdarı olarak ortaya çıkmıştı ve Şam'ı başkent yaparak; stratejik hedef olarak Bizans İmparatorluğu'nun ortadan kaldırılmasını açıkça ilan etmişti. Bu nedenle 668'de Muaviye, oğlu Yezid komutasında bir Arap ordusunu Bizans İmparatorluğu'na sefere göndermişti. Yezid ve ordusu, bütün Anadolu'yu katederek Kalkedon'a (Kadıköy) kadar ilerlemişti. Anadolu'da önemli bir Bizans kalesi olan Amorium şehri, bu sefer sonunda Araplar'ın eline geçmişti. Fakat Kalkedon'da, Konstantinopolis'in karadan ele geçirmenin imkansız olduğu anlaşıldı.
III. Romanos veya III. Romanus Argyrus,, , 15 Kasım 1028 ile 11 Nisan 1034 döneminde Bizans İmparatorluğu yapmıştır. "Argirus" unvanı Yunanca "gümüş" kelimesinden gelmekte ve üye olduğu soylu ailenin adıdır. Romanos partisiyien sınıfından soylu bir ailenin mensubu idi. İmparatorluğun önemli bir yargı organında bir Yüksek Hakim, Ayasofya Kilisesi İdarecisi (ekonomos) ve VIII. Konstantinos'un İmparatorluk döneminde Konstantinopolis Eparkhos'u (valisi) idi. VIII. Konstantinos'un zoru ile karısını boşayıp imparator'un kızı olan Zoi ile evlendirildi; o üç gün sonra ölünce Bizans İmparatorluğu tahtına geçti. Altı yıl saltanattan sonra Zoi ile arası hiç iyi olmadığı için 1034'te Zoi'nin entrikaları ile Saray'da banyo yapmakta iken öldürüldü.
Alexander Petrovich Kazhdan, Sovyet-Amerikan Bizans uzmanı.
Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford Üniversitesi Basımevi tarafından basılan üç ciltlik tarih sözlüğü. Bizans İmparatorluğu ile ilgili İngilizce dilinde açıklayıcı bilgiler içerir. Editörü Alexander Kazhdan'dır. İlk defa 1991 yılında basılmıştır. Kazhdan, Rusya'dan göç ettikten sonra, Şubat 1979 tarihinden öldüğü 1997 yılına kadar kıdemli araştırmacı olarak Dumbarton Oaks, Washington, DC'de Bizans çalışmaları merkezinde görev yapmıştır. Editörlük dışında birçok maddeye katkıda bulunmuştur. Katkıda bulunduğu maddeleri, maddenin sonuna A.K. koyarak işaretlemiştir.
IV. Bagrat, Bagrationi Hanedanı'nın bir üyesidir. 1027 ile 1072 yılları arası Gürcistan Krallığı yapmıştır. Uzun ve olaylı hükümdarlığında Gürcistan'ın hükümdarlığını Bizans İmparatorluğu ve Selçuklu Hanedanı'ndan korumak için çalışmıştır.
Râşidîn Halifeliği, İslâm peygamberi Muhammed'in halefi olan ilk halifeliktir. Muhammed'in MS 632'deki vefatından sonra ilk dört ardışık halifesi (halef) tarafından yönetildi. Bu halifeler, Sünni İslam'da topluca Râşidîn ya da "Doğru Yolda olan" halifeler olarak bilinirler. Bu terim Şîa'da kullanılmaz, çünkü Şii Müslümanlar ilk üç halifenin yönetimini meşru görmez.
Dazimon Muharebesi, 22 Temmuz 838 tarihinde Dazimon yakınlarında Bizans İmparatorluğu ile Abbâsîler arasında gerçekleşen çarpışma. Theofilos'in kumandanlığındaki 25 bin ila 40 bin kişi arasında olduğu düşünülen Bizans ordusu ile Afşin kumandasındaki 20 bin-30 bin kişilik Abbâsî ordusu Dazimon'da çarpışmış, zafer kazanan Abbâsîler Amorium'a yürüyerek şehri yağmalamıştır.
Bizans diplomasisi, Bizans İmparatorluğu'nun diğer devletler ile müzakere etmek ve dış politikasının hedeflerini yükseltmek için benimsediği ve kullandığı ilke, yöntem, mekanizma, ideal ve teknikleri anlatır. Dimitri Obolensky, Doğu Avrupa medeniyetlerinin korunmasının, Bizans'ın Avrupa ve Orta Doğu tarihine kalıcı katkılarından biri olan Bizans diplomasisinin beceri ve becerisine bağlı olduğunu iddia eder.
Lazika Savaşı, aynı zamanda Kolhi Savaşı ya da Gürcü tarih yazımında, Egrisi'nin Büyük Savaşı olarak bilinir, Bizans İmparatorluğu ile Sasani İmparatorluğu arasında Lazika'nın antik Gürcistan bölgesinin kontrolü için yapılan mücadeledir. Lazika Savaşı, 541'den 562'ye kadar yirmi yıl boyunca, değişen başarılarla sürdü ve savaşın sona ermesi karşılığında yıllık bir haraç elde eden Persler için bir zaferle sona erdi. Lazika Savaşı, Prokopius ve Agathias'ın eserlerinde ayrıntılı olarak anlatılmıştır.
İtalya Katepanlığı Ana kara İtalyan'nın Monte Gargano'dan Salerno Körfezi'ne çizilen bir hattın güneyinde kalan toprakları içeren Bizans İmparatorluğu eyaletidir. Amalfi ve Napoli bu hattın kuzeyinde olmalarına rağmen, katepanlık üzerinden Konstantinopolis'e bağlılıklarını sürdürdüler. Modern İtalya'nın Capitanata bölgesi ismini Catepanate'dan almıştır.
Azez Muharebesi, İmparator III. Romanos kendi komutasındaki Bizans ordusu ile Emir Şibhüddevle Ebû Kâmil Nasr kendi komutasındaki Mirdasoğulları Halep Emirliği arasında Suriye'de Azez yakınlarında gerçekleşen çarpışmadır. Mirdasoğulları, çok daha büyük Bizans ordusu karşısında zafer kazanıp, büyük bir büyük ganimet aldı, ancak nihayetinde zaferlerini kendilerine bir faydaya çevirememişlerdir.
Bizans İmparatorluğu, 7. yüzyılın İslam'ın yayılışı sırasında büyük kayıplar da dahil olmak üzere, yaklaşık bin yıl boyunca birkaç büyüme ve bozulma döngüsü yaşadı.
