İçeriğe atla

Biyometri

Iraklı bir asker, Irak, Felluce'deki İşe Alım İstasyonundaki eğitim kampına gitmeden önce 28 Mart 2006'da Biyometrik Otomatik Araç Seti Sistemi aracılığıyla işlendi.

Biyometri, yaşayan organizmaların ölçümlerine verilen genel isimdir. Kimlik doğrulama ve erişim kontrolü için insan vücudunun biyolojik özelliklerini kullanan sistemlerdir. Bu sistemler, parmak izi, yüz, göz, ses ve damar örüntüsü gibi çeşitli biyolojik veri türlerini tarayarak ve analiz ederek çalışır. Biyometri, gelişmekte olan bir teknolojidir ve gelecekte daha da yaygın olarak kullanılması muhtemeldir. Biyometrik sistemler daha ucuz ve daha güvenilir hale geldikçe, kimlik doğrulama ve erişim kontrolü için tercih edilen yöntem haline gelebilir.

Kullanım alanları genellikle;

  • Sağlık hizmetlerinde hastaların kimlik doğrulamasını yapmak ve tıbbi kayıtlarına erişimi kontrol etmek,
  • Eğitimde öğrenci katılımını takip etmek ve sınavlarda kimlik doğrulama yapmak,
  • Hükumetlerin vatandaşları kimlik doğrulamak ve pasaport ve ehliyet gibi kimlik belgeleri vermek,
  • Personel işe giriş çıkışlarda kimlik doğrulama ve çalışma saatlerinin tespitini yapmak,[1]
  • Hukuk uygulamalarında suçluları teşhis etmek ve adli bilim araştırmalarında yardımcı olmaktır.[2]

Daha dar anlamlara da gelebilir;

  • İstatistik yöntemlerinin tıp ve biyoloji alanlarına uygulanması.
  • Ortalama yaşam süresinin hesaplanması, çeşitli yaşam istatistikleri,
  • Ana karnındaki dölütün ölçülerinin ultrasonografi yöntemleriyle belirlenmesi,
  • Kişiyi otomatik tanıma amacıyla insan gözündeki, parmak izindeki, yüzündeki, sesindeki, yürüyüş stilindeki çeşitli kişisel özelliklerinin türlü uygulamalarla sayısal verilere dönüştürülmesi (örn. biyometrik pasaport),
  • Boyutların ölçülmesi.

Faydaları

  • Güvenlik: Biyometrik sistemler, geleneksel kimlik doğrulama yöntemlerinden (şifreler, kimlik kartları) daha güvenlidir, çünkü taklit edilmesi veya çalınması daha zordur.
  • Kullanışlılık: Biyometrik sistemler, şifre veya kimlik kartı gibi bir şey hatırlama veya taşıma ihtiyacını ortadan kaldırarak kullanımı kolaydır.
  • Hız: Biyometrik sistemler, geleneksel kimlik doğrulama yöntemlerinden daha hızlıdır ve kimlik doğrulama işlemini hızlandırabilir.
  • Verimlilik: Biyometrik sistemler, özellikle büyük ölçekli organizasyonlarda, erişim ve kimlik doğrulama süreçlerinin otomatikleştirilmesi, işlerin daha hızlı ve düzenli yürütülmesini sağlayabilir.

Sınırlılıkları

  • Maliyet: Biyometrik sistemler, kurulum ve bakım için pahalı olabilir.
  • Karmaşıklık: Biyometrik sistemler, kurulumu ve kullanımı zor olabilir.
  • Hata: Biyometrik sistemler hatalara açıktır ve yanlış reddetme veya yanlış kabul etme gibi sorunlara yol açabilir.
  • Gizlilik: Biyometrik verilerin toplanması ve depolanması, mahremiyet ihlalleri konusunda endişelere yol açabilir.[3]

Biyometrik doğrulama

Kişinin fiziksel özelliklerini kullanarak kimlik doğrulama işlemidir. Parmak izi, yüz tanıma, retina tarama ve ses tanıma gibi yöntemler kullanılır. Biyometrik doğrulama sistemleri, geleneksel parola veya PIN kodlarına göre daha güvenlidir. Ancak bu sistemlerin de bazı zayıflıkları vardır. Örneğin, parmak izi kalıbı veya görüntüsü ile yanıltmak kolaydır. Yüz tanıma sistemleri ise bazen yüzün benzer özelliklere sahip başka bir kişi tarafından yanıltılabilir. Dolandırıcılık algılama için yüz tanıma teknolojisi kullanılabilir. Şirketler, çevrimiçi bir platformda yeni bir hesap oluşturan kullanıcıları benzersiz bir şekilde tanımlamak için yüz tanımalarını kullanabilir. Bu yapıldıktan sonra, riskli veya şüpheli hesap etkinliği tespit edilmesi durumunda hesabın gerçek kişinin kimliğini doğrulamak için yüz tanımalarını kullanabilirler.[4] Bu sorunun üstesinden gelmek için bazı şirketler iki faktörlü kimllik doğrulama kullanmayı tercih eder. İki faktörlü kimlik doğrulama (2FA) biyometrik faktör kontrollerini içeren bir kimlik doğrulama yöntemidir. 2FA yöntemi, sahip olma faktörünün yanında biyometrik faktör kontrollerini de içerir. Örneğin, bir kullanıcı önce parolasını girer ve ardından parmak izi tarayıcısına dokunarak kimliğini doğrular. Bu yöntemde iki farklı faktörün kontrol edilmesi gerektiği için daha güvenlidir.

Biyometrik kimlik doğrulama, bir bireyin fiziksel özellikleriyle ilişkili olduğundan, o kişinin bu erişim yeteneğini unutması, yanlış yerleştirmesi veya başka bir şekilde kontrolünü kaybetmesi daha zordur. Biyometrik okuyucular en güvenilir yöntemler olarak kabul edilirler. Biyometrik kimlik bilgisi okuma cihazlarına ek olarak veya bir PIN kodu ile de kullanılabilir.[5] Biyometrik verilerin işlenmesinde dikkat edilmesi gereken hususlar arasında kişisel verilerin işlenmesinde başta özel hayatın gizliliği olmak üzere kişilerin temel hak ve özgürlüklerini korumak ve kişisel verileri işleyen gerçek ve tüzel kişilerin yükümlülükleri bulunmaktadır.[6] Yapay zeka destekli kimlik doğrulaması dijital dolandırıcılıkla mücadelede etkilidir. Yapay zeka modelleri gerçek zamanlı doğrulama sonuçları üretmek için verileri saniyeler içinde işler. Bu sayede yetkisiz kişilerin erişiminin önüne geçilir.[7]

Yaygın teknolojiler

  • Parmak İzi: Parmak izleri, her insanda benzersiz olan girdaplar ve dalgalar içeren karmaşık desenlerdir. Parmak izi tarayıcıları, bu desenleri optik veya elektronik yöntemlerle yakalar ve önceden kaydedilmiş verilerle karşılaştırır.
  • Yüz Tanıma: Yüz tanıma sistemleri, bir kişinin yüzünün şeklini ve özelliklerini analiz eder. Bunu yapmak için kameralar veya 3D tarama cihazları kullanılır. Yüz tanıma, özellikle binalara veya sınırlara erişim kontrolü için yaygın olarak kullanılır.
  • Göz Tarama: Göz tarayıcılar, irisin veya retinanın desenlerini analiz eder. İris, gözbebeğinin etrafındaki renkli halkadır ve retina ise gözün arkasındaki ışık duyarlı tabakadır. Göz tarama, yüksek güvenlik gerektiren alanlarda, örneğin bankalarda ve hava alanlarında kullanılır.
  • Ses Tanıma: Ses tanıma sistemleri, bir kişinin sesinin özelliklerini analiz eder. Bu, ses tonu, konuşma hızı ve kelimelerin telaffuzu gibi faktörleri içerir. Ses tanıma, telefon bankacılığı ve müşteri hizmetleri gibi alanlarda kullanılır.
  • Damar Örüntüsü: Damar örüntüsü tarayıcıları, elin veya parmakların altındaki damarların şeklini ve düzenini analiz eder. Bu, parmak izi taramasına benzer bir şekilde çalışır ve genellikle ATM'lere ve diğer finansal terminallere erişim için kullanılır.[8]
    Biyometrik yüz görüntüsünün 2D ve 3D olarak incelenmesi, ses tınısı ve el yazısı imzanın doğrulanması

Kaynakça

  1. ^ "Meyer Biyometrik Çözümleri | Parmak İzi, Göz, Damar, Yüz Tanıma". www.meyer.tr. 29 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2024. 
  2. ^ "What is Biometrics? How is it used in security?". www.kaspersky.com (İspanyolca). 19 Nisan 2023. 2 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2024. 
  3. ^ "What is biometrics?". Security (İngilizce). 27 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2024. 
  4. ^ "Yüz Tanıma Nedir? - Yüz Tanıma Yazılımı ve Yüz Analizine Ayrıntılı Bakış - AWS". Amazon Web Services, Inc. 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  5. ^ Sadunoğlu, Zeynep. "Biyometrik Yöntemler İle Kimlik Doğrulama | SİBER GÜVENLİK PORTALİ". 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  6. ^ Biyometrik Verilerin İşlenmesinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlara İlişkin Rehber. Türkiye Cumhuriyeti. 11 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  7. ^ Türkiye, Sanction Scanner (19 Mart 2023). "Yapay Zeka Destekli Kimlik Doğrulaması Dijital Dolandırıcılıkla Nasıl Mücadele Ediyor?". Medium (İngilizce). 21 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2023. 
  8. ^ "Biometric Update: Biometrics News, Companies and Explainers". www.biometricupdate.com (İngilizce). 7 Mayıs 2012. 2 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Makula dejenerasyonu</span>

Makula dejenerasyonu ya da sarı nokta hastalığı kelime anlamı itibarı ile, makulada meydana gelen herhangi dejeneratif bir süreci tanımlasa da, bu makalede yaşa bağlı makula dejenerasyonu (YBMD) anlatılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Elektronik imza</span>

Elektronik imza ya da sayısal imza, başka bir elektronik veriye eklenen veya elektronik veriyle mantıksal bağlantısı bulunan ve kimlik doğrulama amacıyla kullanılan elektronik veridir. E-imza olarak da bilinir. Elektronik ortamlarda imza yerine kullanılabilen yasal kimlik doğrulama sistemidir. Elektronik imza, elektronik belge'ye girilen bir isim kadar basit olabilir. Dijital imzalar, elektronik imzaları kriptografik olarak korunan bir şekilde uygulamak için e-ticarette ve düzenleyici dosyalarda giderek daha fazla kullanılmaktadır. Özellikle e-ticaretin hızlı yükselişi nedeniyle daha fazla önem kazanmştır. Elektronik imza sayesinde imzalanmış verinin, kimin tarafından imzalandığı ve güvenilirliği kontrol edilmiş olur. Elektronik imza; iletilen bilginin bütünlüğünün bozulmadığını, bilginin tarafların kimlikleri doğrulanmak suretiyle iletildiğini garanti eder. Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü veya ETSI gibi standardizasyon ajansları, bunların uygulanması için standartlar sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Mobil cihaz</span> bilgisayar türü

Mobil cihaz, elinde tutabilmek ve kullanabilmek için yeterince küçük olan bir bilgisayardır. Genel olarak, herhangi bir el tipi bilgisayar cihazında dijital düğmeler ve klavye ile fiziksel bir klavye ile birlikte fiziksel düğmeler ile bir dokunmatik ekran arayüzü sağlayan bir LCD veya OLED düz ekran arayüzü bulunur. Bu tür cihazların çoğu internete bağlanabilir ve araç eğlence sistemleri veya kulaklık gibi diğer cihazlarla Wi-Fi, Bluetooth, hücresel ağlar ve NFC aracılığıyla birbirine bağlanabilir. Entegre kameralar, sesli ve görüntülü telefon görüşmeleri yapma ve alma yeteneği, video oyunları ve GPS özellikleri yaygındır. Güç genellikle lityum pil ile sağlanır. Mobil cihazlar, söz konusu yetenekler için uzmanlaşmış üçüncü taraf uygulamaların yüklenmesine ve çalıştırılmasına izin veren mobil işletim sistemleri çalıştırabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Parmak izi</span>

Parmak izi, parmakların son eklemi ve uç kısmındaki kıvrımların oluşturduğu iz. Parmak izi, insan bedeninin doğal durumu kullanılarak bulunmuş ve bugün kişi belirlenmesinde çok kullanılan bir yöntemdir.

Yüz tanıma, Biyometri kişilerin fiziksel ve davranışsal özelliklerini göz önüne alarak yürütülen kimlik belirleme çalışmaları olarak tanımlanır. Bu kişi özelliklerine örnek olarak, retina ve iris görüntüleri, el geometrisi, Ayak izileri ve parmak izleri, elin damar görüntüsü, konuşma sesi, yüz özellikleri, kulak memesi, yürüyüş, klavye kullanım şekli, konuşma devinimleri örüntüleri verilebilir. Daha genel anlamda, biyometri bilişim teknolojilerinin bir parçası olup, insanların fiziksel özelliklerini ve davranış biçimlerini irdeleyip kişiyi tanıma amaçlı ipuçları çıkaran bir bilim dalıdır. Bizim içinde çalıştığımız bu biyometriğin içinde yüz özelliklerine bağlı insan tanıma, diğer bir deyiş ile “yüz bulma ve yüz tanıma”dır. Yüz tanımadaki üç temel unsur şöyle tanımlanır:

<span class="mw-page-title-main">Fizik muayene</span> Bir tıp uzmanının bir hastanın vücudunda hastalık belirtileri olup olmadığını araştırdığı süreç

Fizik muayene, tıbbi muayene veya klinik muayenede, bir tıp doktoru hastayı tıbbi bir durumun olası tıbbi belirti ve semptomları için muayene eder. Genellikle hastanın tıbbi geçmişi hakkında bir dizi sorudan ve ardından bildirilen semptomlara dayalı bir muayeneden oluşur. Tıbbi öykü (anamnez) ve fizik muayene birlikte bir tanının belirlenmesine ve tedavi planının oluşturulmasına yardımcı olur. Bu veriler daha sonra tıbbi kayıtların bir parçası haline gelir. Fizik muayene temelde 5 işlemden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Portekiz pasaportu</span>

Portekiz pasaportu Uluslararası seyahat amacıyla Portekiz vatandaşlarına verilir. Ayrıca Portekiz Bilhete de Identidade ile Avrupa Birliği ülkelerinin yanı sıra İzlanda, Lihtenştayn, Norveç ve İsviçre gibi AB üyesi olmayan ülkeler içinde bir seyahat belgesi olarak geçerlidir.

İki faktörlü kimlik doğrulama, kullanıcı kimliklerini saptamak için kullanılan çok faktörlü bir kimlik doğrulama yöntemidir. Bu teknolojinin patenti 1984 yılında alınmış olup, iki farklı bileşenden oluşmaktadır. İki faktörlü kimlik doğrulama, kullanıcının bildiği, sahip olduğu ve kullanıcıya bağlı olan bileşenlerin kombinasyonları ile işlemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Parmak izi tanıma</span>

Parmak izi tanıma iki insan parmak izi arasında bir eşleşmeni doğrulamak için otomatik yöntem anlamına gelir. Parmak izleri, kişileri tanımlamak ve kimliklerini doğrulamak için kullanılan birçok biyometri formlarından biridir. Parmak izlerinin eşleme amaçları için analizi genellikle baskı deseninin birkaç özelliğinin karşılaştırılmasını gerektirir. Bunlar sırtların toplam özelliklerinden olan desenler ve desenlerde bulunan eşsiz özellikler olan minutia noktalarıdır. Bazı görüntüleme teknolojilerini başarıyla kullanmak için insan derisinin yapısını ve özelliklerini bilmek de gereklidir.

<span class="mw-page-title-main">Kimlik doğrulama</span>

Kimlik doğrulama, bir varlığın(kurum, kişi ya da sistem) doğruladığı bir veri parçasının doğruluğunun teyit edilmesidir. Kimlik tanıma(identification), bir kişinin veya bir şeyin kimliğini kanıtlayan veya gösteren bir eylemi tanımlamanın; kimlik doğrulama, bu kimliğin gerçekten doğrulanma sürecidir. Bu süreç, kişinin kimliğini, kimlik belgelerini doğrulanması, bir dijital sertifikayla internet sitesinin gerçekliğinin doğrulanması, bir yapının yaşının Radyokarbon tarihleme yöntemiyle belirlenmesi ya da bir ürünün ambalajına ve etiketine bakarak doğrulamasını içerir. Diğer bir ifadeyle, kimlik doğrulama, genellikle en az bir çeşit kimlik tanımının doğrulanmasını içerir.

Güvenli kabuk,, ağ hizmetlerinin güvenli olmayan bir ağ üzerinde güvenli şekilde çalıştırılması için kullanılan bir kriptografik ağ protokolüdür. En iyi bilinen örnek uygulaması bilgisayar sistemlerine uzaktan oturum açmak için olandır.

Çok faktörlü kimlik doğrulma (MFA) bir bilgisayar kullanıcısına, kullanıcının kimlik doğrulama mekanizmasına başarılı bir şekilde iki ya da daha fazla kanıt sağladığında erişim sağlandığı bir kimlik doğrulama yöntemidir: bilgi, sahiplik ve devralma.

Bilgisayar güvenliğinde genel erişim denetimi; tanımlama, yetkilendirme, kimlik doğrulama, erişim onayı ve kimlik denetimini içerir. Erişim kontrolünün daha dar bir tanımı, sadece erişim onayını kapsar. Erişim onayı yapısında sistem; nesnenin erişim yetkisine bağlı olarak, zaten kimliği doğrulanmış bir nesneden erişim isteği verme veya erişim isteğini reddetme kararı alır. Kimlik doğrulama ve erişim kontrolü genellikle tek bir işlemde birleştirilir; böylece erişim, başarılı kimlik doğrulamasına veya anonim erişim belirtecine(jetonuna) dayalı olarak onaylanır. Kimlik doğrulama yöntemleri ve belirteçleri arasında parolalar, biyometrik taramalar, fiziksel anahtarlar, elektronik anahtarlar ve aygıtlar, gizli yollar, sosyal engeller, insanlar ve otomatik sistemler tarafından izleme bulunur.

<span class="mw-page-title-main">WebAuthn</span> Açık anahtar kimlik doğrulama standardı

WebAuthn World Wide Web Consortium (W3C) tarafından yayımlanan bir web standardıdır. WebAuthn, FIDO Alliance kılavuzluğunda FIDO2 Project'in temel bir bileşenidir. Projenin amacı, açık anahtarlı şifrelemesi kullanarak kullanıcıları web tabanlı uygulamalara ve hizmetlere doğrulamak için bir arabirimi standartlaştırmaktır.

<span class="mw-page-title-main">Geçiş Kontrol Sistemi</span>

Geçiş kontrol sistemi, kişilerin belirli alanlara giriş ve çıkışlarını kontrol ve takip etmeye yarayan sistemlerdir. Fiziksel güvenlik ve bilgi güvenliği alanlarında geçiş kontrolü, güvenlik sebebiyle korunan alana erişimin geçici süre engellenmesi durumudur.

<span class="mw-page-title-main">Bilgisayarlı görü</span> görsellerden veri bilgisi çıkartmak

Bilgisayarlı görü, bilgisayarların dijital görüntülerden veya videolardan nasıl bir anlam kazanabileceğiyle ilgilenen disiplinler arası bilimsel bir alandır. Mühendislik yöntemleriyle, insan görsel sisteminin yapabileceği görevleri anlamaya ve otomatikleştirmeye çalışmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Turnike</span>

Turnike, bir geçiş türüdür. Bir alana giriş ve çıkışları kontrol etmek amacıyla kullanılan elektronik geçiş sistemleridir. Bir seferde yalnızca bir kişinin geçmesine izin verir.Son zamanlarda biyometrik veya Optik turnike çeşitleri yaygın şekilde kullanılmaktadır. Tek yönlü insan trafiğini zorlamak için bir turnike yapılandırılabilir. Ek olarak, bir turnike geçişi yalnızca jeton, bilet, geçiş kartı veya başka bir ödeme yöntemi ile sınırlayabilir. Modern turnikeler artık retina taraması, avuç içi damar izi tanıma, parmak izleri, yüz tanıma ve taranabilen diğer bireysel insan özellikli biyometriyi içeriyor. Ücretli erişim durumunda, toplu ulaşım, ücretli tuvalet veya erişimi yetkili kişilere kısıtlamak için turnike kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Elektronik kilit</span>

Elektronik kilit elektrik akımıyla çalışan kilitleme cihazı'dır. Elektrikli kilitler bazen doğrudan kilide takılmış elektronik kontrol düzeneği ile bağımsızdır. Elektrikli kilitler erişim kontrol sistemine bağlanabilir. Bu sistemin avantajları şunlardır: kilit silindirinin yeniden anahtarlanmasına gerek kalmadan anahtarların eklenebildiği ve çıkarılabildiği anahtar kontrolü; zaman ve yerin etken olduğu hassas erişim kontrolü; ve etkinliğin kaydedildiği işlem günlüğü. Elektronik kilitler ayrıca hem kilitlemek hem de kilidini açmak için uzaktan izlenebilir ve kontrol edilebilir.

<span class="mw-page-title-main">BioAffix</span>

BioAffix, Aselsan ve Ones Technology tarafından geliştirilen, orta ve büyük ölçekli kurum-kuruluşların fiziksel, mantıksal, doküman, veri güvenlik ihtiyaçlarını tek bir çatı altında erişim, yetkilendirme, izlenme ve yönetilebilmesini sağlayan geçiş kontrol sistemleri bütünüdür. Avuç içi damar izi başta olacak şekilde birçok farklı yöntemle biyometrik doğrulama yapabilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.