İçeriğe atla

Biy-Hem (il)

Biy-Hem ili
Пий-Хемский кожуун
Бий-Хем кожуун (Tuva Türkçesi)
Konum
Biy-Hem ili
Biy-Hem ili
Tuva Cumhuriyeti haritası içinde Biy Hem ili
Yönetim
Ülke: Rusya
Federâl Bölge: Tuva Cumhuriyeti
Başkent:Turan (şehir)
Genel bilgiler
Yüzölçüm: 9.200 km² (3.552 sq mi)
Nüfus:11.099 
 - Yoğunluk:1 /km² (3 /sq mi)
Diğer bilgiler
Dili:Tuva Türkçesi, Rusça


Biy-Hem ili (Tuva Türkçesi: Бий-Хем кожуун), Tuva Cumhuriyeti'nde 17 idari bölgeden biridir. İdari bölgenin yönetim merkezi Turan şehridir.

Coğrafya

Ülkenin kuzeyinde yer alan bölge, Turan-Uyuk havzasında yer alır. Bölgenin kuzeyinde Batı Sayan Dağları ötesinde Krasnoyarsk bölgesi bulunur. Güneyde Uyuk dağı yer alır. En büyük akarsu: Uyuk akarsuyu olup Biy-Hem (Ulu Yenisey) akarsuyunun sağ koludur. Hem kelimesi Moğolcadan gelmiş olup akarsu anlamını verir. Eski Türkçede akarsu anlamında kem sözü kullanılır.

Tarih

Biy-Hem 1890'lardan itibaren Rus yerleşimcilerin işgal alanı olmuştur.

Nüfus

Nüfus toplamı 11,9 bin[1] kişidir (2002).

İdari Yönetim

Bölge 1 şehir, 7 belde olmak üzere 14 yerleşimden oluşur.

  • Turan şehri: Bilelig (arban), Şivilig (arban), Nayıral (arban) arbanları Turan şehrine bağlıdır.;
  • Arjaan sumuzu: İdari merkezi Arjaan köyü olup Çkalovka arbanı da bu idari yönetime bağlıdır.
  • Sevi sumuzu: İdari merkezi Hüt köyü olup Sevi arbanı da bu idari yönetime bağlıdır.
  • Seserlig: Merkezi Seserlig köyüdür.
  • Sööş: Merkezi Sööş köyüdür.
  • Tarlag: İdari yönetim merkezi Tarlag köyüdür.
  • Öök: İdari merkezi Öök köyü olup Leninka arbanı da bu idari birime bağlıdır.
  • Hadınğ: İdari merkezi Hadın köyüdür.

Ekonomi

Köy ekonomisi olup tarima dayanır.

Ulaşım

Güneydoğu'dan kuzeybatıya bölge içinden Usin yolu geçer ki Kızıl-Abakan arası M-54 yoludur. Öbür önemli yol ise - «Turan—Hadın» arası yoldur.

Görülecek Şeyler

Arjaan köyü yakınında bulunan Arjaan Arkeolojik Alanı, İskitlere ait pek çok kurganı barındıran bir komplekstir. MÖ 7. yüzyıldan kaldığı sanılan bu tarihi kalıntı 2001 yılında bulundu. Kurganlarda pek çok altın takı bulunmuştur. Bazı takılarda «İskit hayvan» üslubu göze çarpar.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2012. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kızıl (şehir)</span>

Kızıl. Rusya’da, Tuva Cumhuriyeti'nin başkenti. Kızıl, pek çok Türki dilde ve Ana-Türki dilinde olduğu gibi Tuvaca'da da “kırmızı” anlamına gelir. Kentin nüfusu: 104.105 (2002) iken 110.000 (2010) olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Üyük, Gölpazarı</span>

Üyük, Bilecik ilinin Gölpazarı ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Bay-Tayga (il)</span>

Bay-Tayga kojuun — Tıva Cumhuriyeti'nde bir (kojuun). Yönetim Merkezi — Teeli.

<span class="mw-page-title-main">Turan (şehir)</span>

Turan, Tuva Cumhuriyeti'nde bir şehir. Tuva Cumhuriyeti'nin başkenti Kızıl'a 70 km kuzaybatısındadır. 1945 yılında şehir durumuna yükselmiştir. 1989 yılı nüfusu 5976 kişi iken Rus nüfusunun Tuva'dan ayrılması üzerine 2002 yılına göre nüfus 5598 kişi olmuştur. Bu şehirde bir havaalanı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kaa-Hem (il)</span>

Kaa-Hem ili ; Rusça:Каа-Хемский кожуун), Tuva Cumhuriyetinin 17 idari biriminden biridir. Yönetim merkezi Sarıg-Sep'tir.

<span class="mw-page-title-main">Möngün-Tayga (il)</span>

Möngün Tayga İli — Tuva Cumhuriyetinde belediye. Bölgenin idari merkezi — Mugur-Aksı.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl (Tuva Cumhuriyeti ili)</span>

Kızıl ili Tuva Cumhuriyetinin 17 il yönetiminden biri olup ülkenin merkezi de bu il sınırları içindedir. Yönetim merkezi Kaa-hem şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Toju (il)</span>

Toju İli — Tuva Cumhuriyetinde 17 idari bölgeden biridir. İdari bölgenin yönetim merkezi — Toora-Hem. Öbür yerleşimler — Saldam, Adır-Kejig, Çazılar, İy, Irban, Sıstıg-Hem.

<span class="mw-page-title-main">Ulug-Hem (il)</span>

Uluğ-Hem İli — Tuva Cumhuriyetinde 17 idari bölgeden biridir. İdari bölgenin yönetim merkezi — Şagaan-Arıg. Bir öteki büyük yerleşim yeri de Arıg-Bajı'dır

<span class="mw-page-title-main">Arjaan</span>

Arjaan veya Arzhan, Rusya'nın Krasnoyarsk Krayı'nda ve hemen güneyindeki Tuva Cumhuriyeti'nde bulunmuş, MÖ 9. ve MÖ 8. yüzyıllarda inşa edildiği düşünülen İskitlere ait kurganlarının bulunduğu arkeolojik alandır.

Biy Rusça: Бия)— Altay Cumhuriyeti ve Altay krayında, Ob akarsuyunun büyük kollarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Tuva Özerk Bölgesi</span>

Tuva özerk bölgesi — Güney Sibiryadaki Sayan Dağları dolayında 11 Ekim 1944 tarihinde Sovyetler Birliği'nin II. Dünya Savaşı yıllarındaki rejim ihracıyla ve yöneticilerini kendi tarafına çekmesiyle Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti içine kattığı 10 Ekim 1961 tarihine kadar süren özerk bölge.

<span class="mw-page-title-main">Tuva Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span> SSCBe bağlı bir özerk devlet

Tuva Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, — Altay Dağları-Sayan Dağları dolayında 10 Ekim 1961 tarihinde kurulan 31 Mart 1992 tarihinde yıkılan ve Sovyetler Birliği'nin özerk bir cumhuriyeti.

<span class="mw-page-title-main">Tülberler</span>

Tülber veya Tülüber — Eski Türk tarihindeki bir Türk boyu ya da soyu.

Öök - Tıva Cumhuriyetinde merkezi Turan şehri olan Piy Hem bölgesinde bir akarsu. Yenisey akarsuyunun kollarından birisidir. Vadisi arkeolojik açıdan zengindir.

Öök veya Eğik, Tuva Cumhuriyeti'nin Biğkem bölgesi kuzeyinde dağ.

<span class="mw-page-title-main">Dus-Dag (sum)</span>

Dus Dag sumu, Tuva Cumhuriyeti'nde Övür kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Saglı (sum)</span>

Dus Dag sumu ,Kızıl Tey (Кызыл-Тей) — Tuva Cumhuriyeti'nde Övür kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Sınır bölgesinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Solçur (sum)</span>

Solçur sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Övür kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Sınır bölgesinde yer almaktadır.

Turan — Rusya'da Tıva Cumhuriyetinde Piy-Hem bölgesinde bir akarsu. Öök akarsuyunun sol koludur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.