İçeriğe atla

Bitişik bölge

Uluslararası deniz hukukuna ilişkin deniz alanları

Bitişik bölge (Fransızca: Zone contiguë, İngilizce: Contiguous zone) karasularının ötesinde, düz esas hat üzerinden kıyıdan 24 deniz miline (44.448 metre) kadar uzanan, kıyı devletinin denetim hakkına sahip olduğu deniz alanıdır. Devletin tam egemenlik hakkına sahip olmadığı bu bölgede, kıyı devleti yalnızca sağlık, gümrük, göç ve maliye alanlarındaki ihlalleri önlemek amacıyla kendi mevzuatını uygulamaktadır.

Tarihçe ve hukuki rejim

Devletler muhtelif sebeplerle denetim, önleme ve yakalama yetkilerini karasularının ötesine genişletme ihtiyacı duymuşlardır. Bitişik bölge tanımın ortaya çıkışı da Britanya'nın, 5 ila 12 mil açıklarındaki şüpheli gemilere ve bu gemilerde bulunan kişilere kendi toprakları dışındayken cezai yargı yetkisi tanıyan[1] "hovering acts" yasalarını çıkardığı 18. yüzyıla dayanmaktadır.[2]

1945 yılında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Truman'ın bildirisi, "kıta sahanlığı" kavramını deniz hukukuna dahil etti ve terim hızla yaygın bir şekilde benimsendi.[3] Cenevre'de 1958'de düzenlenen Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Konferansı'nda, "Karasuları ve Bitişik Bölge Sözleşmesi, Açık Denizler Sözleşmesi, Kıt'a Sahanlığı Sözleşmesi, Açık Denizlerde Balıkçılık ve Canlı Kaynakların Korunmasına İlişkin Sözleşme ve Uyuşmazlıkların Zorunlu Çözümüne İlişkin İhtiyari Protokol" dahil olmak üzere çeşitli anlaşmalar kabul edilmiştir. Böylelikle bitişik bölgeye ilişkin kanunlaştırılmış kurallar, ilk olarak 1958 tarihli Kıt'a Sahanlığı Hakkında Cenevre Sözleşmesi'nin 24. maddesinde oluşturulmuş,[4] bu sözleşmede bitişik bölge esas hatlardan itibaren 12 deniz milini aşamaması kararlaştırılmıştı. 1982 tarihli Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi'nin 33. maddesinde ise 12 mil karasuları bulunması halinde ayrıca 12 mil mesafeye kadar uzanacak bir bitişik bölge ilan edilerek azami mesafe esas hatlardan itibaren 24 mile çıkarılmıştır.[2]

Bitişik bölge, açık denizin bir parçası olmasına karşın özel bir rejime sahiptir. Kıyı devletinin tam egemenlik hakkına sahip olmadığı bu bölgede devlet yalnızca sağlık, gümrük, göç ve maliye alanlarındaki ihlalleri önlemek amacıyla denetim yetkisini kullanabilmektedir. Bu sebeple devletin denetim yetkisini kullanacağı zaman diğer devletlere bunu ilan etmesi gerekir.[2] Burada kıyı devletinin mevzuatı uygulanır.[5]

Uygulamada Arjantin, Venezuela, Hindistan sağlık bitişik bölgesini; Suriye gümrük bitişik bölgesini; Hindistan, Yugoslavya, Suriye maliye bitişik bölgesini; Hindistan ve Portekiz göç bitişik bölgesini ilan etmişlerdir.[6]

Kaynakça

  1. ^ "Hovering Acts". Oxford Public International Law (İngilizce). doi:10.1093/law:epil/9780199231690/law-9780199231690-e1177. 5 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2024. 
  2. ^ a b c Sur, Melda (2022). Uluslararası Hukukun Esasları. s. 387. ISBN 9786052427583. 
  3. ^ Pazarcı, Hüseyin, “Kıta Sahanlığı Kavramı ve Ege Kıta Sahanlığı Sorunu”, Prof. Aziz Köklü’ye Armağan, Ankara, 1984, s. 397 – 398
  4. ^ "Convention on the Territorial Sea and the Contiguous Zone [Certified true copy]" (PDF). Birleşmiş Milletler. 22 Kasım 1964. 11 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Haziran 2024. 
  5. ^ Hüseyin Pazarcı, La délimitation du plateau continental et les îles, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, 1982, s. 221
  6. ^ Baymuratov, Mihail Aleksandroviç. Международное публичное право: Учебник, Harkiv: Odyssey, 2003.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Deniz hukuku, deniz ve okyanus sularının kullanımı konusunda ortaya çıkan sorunlar ile hukuksal açıdan ilgilenen Uluslararası hukukun bir alt dalıdır. Deniz hukuku, denizcilik hukukunun aksine bir kamu hukukudur.

Uluslararası hukuk veya devletlerarası hukuk, uluslararası ilişkiler altında bir disiplin olmasının yanı sıra kamu hukukunun bir dalıdır. Bir uluslararası

<span class="mw-page-title-main">Esas hat</span>

Esas hat, uluslararası deniz hukukunda kıyı ülkesi ile karasularının sınırını belirtmektedir. Kıyı devletinin toprakları ve iç sular ise esas hattın içinde yer alır. Esas hat, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesine göre belirlenmektedir. Kıyı devletine dahil sayılan karasularının azami genişlikleri de bu sözleşmeyle tanımlanan esas hattan itibaren ölçülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kıta sahanlığı</span>

Kıta sahanlığı, jeolojik olarak ülkeyi oluşturan kara parçasının deniz altındaki uzantısıdır ve kıtanın bitip okyanusun başladığı kıtasal çizgiye kadardır. Kıta sahanlığı, kara platformu olarak da bilinir, bir kıtayı ya da kara parçasını çevreleyen görece sığ ve eğimli deniz tabanına verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Timor Denizi</span> Hint Okyanusuna açık bir dışdeniz

Timor Denizi, 610,000 km² yüzölçüme ve 3300 metre derinliğe sahip, Hint Okyanusu'na açık bir dışdenizdir. Hint Okyanusu'nun doğusundaki en geniş koludur.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası sular</span>

Uluslararası sular, denizlerde karasuları sınırlarının egemenlik sahasını belirlediği alanın dışında kalan uluslararası bölgedir. Açık denizlerin serbestliğini ilk öne süren Denizlerin Serbestisi adlı eseriyle Hugo Grotius olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Rose Adası Cumhuriyeti</span> İtalyada ada

Rose Adası Cumhuriyeti, 1968 yılında İtalyan mühendis Giorgio Rosa'nın Adriyatik Denizi'nde 400 metrekarelik platform üzerinde inşa ettirdiği kısa ömürlü mikro ulus. Resmî dili Esperantodur. Esperantonun resmî dil ilan edildiği ilk ve tek devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Münhasır ekonomik bölge</span>

Münhasır ekonomik bölge (MEB), Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi uyarınca bir devletin deniz kaynaklarının araştırılması ve kullanılmasında su ve rüzgâr enerjisi de dâhil olmak üzere özel haklara sahip olduğu deniz bölgeleridir.

<span class="mw-page-title-main">Karasuları</span>

Karasuları, egemen bir devletin kara topraklarına bitişik, genişliğini uluslararası hukuka göre kendisinin belirlediği, hakimiyeti kıyı devletine ait olan deniz alanını belirler. Başka bir tanımla; karasuları, iç sular veya kıyı ile açık deniz arasında bulunan, genişliğini her ülkenin iç hukukuna göre kendisinin belirlediği deniz sularıdır. Karasuları iç sularla beraber ilgili devletin deniz ülkesini meydana getirir.

<span class="mw-page-title-main">Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 395 sayılı kararı</span>

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 395 sayılı kararı,Türkiye ile Yunanistan arasında devam eden Ege Sorunu ve kıta sahanlığı sorunları üzerine Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 25 Ağustos 1976 yılında aldığı 395 sayılı karar.

<span class="mw-page-title-main">Barselona Sözleşmesi</span>

Kısaca Barselona Sözleşmesi olarak bilinen Akdeniz'in Kirliliğe Karşı Korunması Sözleşmesi, Birleşmiş Milletler Çevre Programı'nın (UNEP) 1974 yılında kurduğu “Bölgesel Denizler Programı” kapsamında Akdeniz'deki gemilerin, uçakların ve kara taşıtlarının yol açtığı kirlenmeyi önleyerek ve azaltarak Akdeniz'in korunması hedefini içeren sözleşmedir. Bölgesel Denizler Programı, Akdeniz’e kıyısı olan ülkeler ve Avrupa Birliği’nin katılımıyla, Akdeniz Eylem Planı’nın (MAP) 1975 yılında oluşturulmasıyla sonuçlanmıştır. MAP ise daha sonra “Akdeniz’in Kirliliğe Karşı Korunması Sözleşmesi” 1976 yılında Barselona'da kabul edilmesine zemin olmuş, 1978 yılında BS yürürlüğe girmiştir.

Zararsız geçiş veya zararsız geçiş hakkı; yabancı bandıralı bir geminin, başka bir ülkenin karasularından geçişini düzenleyen bir deniz hukuku kavramıdır. Her ülke bu hakka sahip olmakla birlikte, hukukun emrettiği ve ev sahibi ülke tarafından belirlenen kurallara da uymak zorundadır.

<span class="mw-page-title-main">Mavi Vatan</span> Türkiye Cumhuriyetinin Karadeniz, Akdeniz ve Egede ilan ettiği deniz yetki alanlarında hakimiyet iddiasını kapsayan doktrin

Mavi Vatan, Türkiye Cumhuriyeti'nin Karadeniz, Akdeniz ve Ege'de ilan ettiği deniz yetki alanlarını kapsayan doktrin.

<span class="mw-page-title-main">Ege sorunu</span> Türkiye ile Yunanistan arasındaki anlaşmazlıklar bütünü

Ege sorunu veya Ege ihtilafı, Ege Denizi bölgesindeki egemenlik ve ilgili haklar konusunda Yunanistan ile Türkiye arasında birbiriyle ilişkili bir dizi anlaşmazlık. Bu tür çatışmalar, 1970'lerden beri Yunan-Türk ilişkilerini güçlü bir şekilde etkiledi ve iki kez 1987 ve 1996'nın başlarında, askeri çatışmanın patlak vermesine neden olabilecek krizlere yol açtı. Ege'deki sorunlar birkaç kategoriye ayrılır:

<span class="mw-page-title-main">Rockall Bank sorunu</span> sınır anlaşmazlığı

Rockall Bank sorunu, Birleşik Krallık, İrlanda, Danimarka ve İzlanda'nın münhasır ekonomik bölgede bulunan Rockall kayalıklarında hak iddia etmesinden doğan uluslararası sorundur.

<span class="mw-page-title-main">Peanut Deliği</span> Bölge

Peanut Deliği, Ohotsk Denizi'nin merkezinde yer alan anklav açık okyanus alanı. 1991'den beri statüsü tartışılan bu alan, her tarafı Rus toprakları ile çevrili olmasına rağmen Rusya sınırlarına dahil değildi. 2014 yılında Birleşmiş Milletler kararıyla Rusya münhasır ekonomik bölgesine dahil edildi.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs-Türkiye deniz bölgesi anlaşmazlığı</span> Akdenizde devam eden siyasi anlaşmazlık

Kıbrıs-Türkiye deniz bölgesi anlaşmazlığı, Kıbrıs Cumhuriyeti ve Türkiye arasında münhasır ekonomik bölgelerinin (MEB) kapsamı konusunda görünüşte bölgedeki petrol ve doğalgaz aramalarının yol açtığı bir anlaşmazlıktır. Türkiye, uluslararası deniz hukuku kapsamında hak iddia ettiği sularda Kıbrıs'ın sondaj çalışmalarına karşı çıkmaktadır. Mevcut deniz bölgeleri anlaşmazlığı, çok yıllık Kıbrıs ve Ege anlaşmazlıklarına değinmekte olup Türkiye, Kıbrıs Cumhuriyeti'ni tanımayan Birleşmiş Milletler'e üye tek devlettir ve Kıbrıs'ın imzalayıp onayladığı Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi'ni imzalamayan birkaç ülkeden biridir.

Libya-Malta Kıta Sahanlığı Davası, Libya ile Malta'nın taraf oldukları ve Uluslararası Adalet Divanı'nın (UAD) 3 Haziran 1985 tarihinde karara bağladığı kıta sahanlığı sınırlandırma ihtilafı.

<span class="mw-page-title-main">Kıta kenarı</span>

Kıta kenarı, kıyı suları altında okyanus kabuğuna bitişik kıtasal kabuğun dış kenarıdır. Okyanus tabanının üç ana bölgesinden biridir, diğer ikisi derin okyanus havzaları ve okyanus ortası sırtlardır. Kıta kenarı üç farklı özellikten oluşur: kıta yükselişi, kıta eğimi ve kıta sahanlığı. Kıta sahanlığı, kıtaların yakınında bulunan görece sığ su alanıdır. Kıta kenarları, okyanus alanının yaklaşık %28'ini oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">İç sular</span>

Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi'ne göre düz esas çizgi ile içinde kalan su alanları ülkenin iç sularını oluşturur. İç sular; limanları, akarsu ağızlarını ve bazen küçük koylardaki suları da kapsar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.