Bisiklet sporu

Bisiklet sporu

Bisikletçi
Birlik	Uluslararası Bisiklet Birliği
İlk oynanış	1868, Paris
Özellikleri
Takım üyeleri	4-12 bisikletçi
Kategori	Fiziksel sporlar
Ekipman	Bisiklet, kask, mayo vs.
Alan	Yol, salon, pist, yol-harici, dağ vs.
Olimpiyatlar	Erkekler:1896 Olimpiyatları'dan itibaren Kadınlar:1984 Olimpiyatları'ndan itibaren

Bisiklet, iki tekerlekli bisikletin gelişmesi sonucunda ortaya çıkmış bir spor dalıdır. Eğlence, ulaşım ve yarışma amacıyla bisiklet sürmenin giderek yaygınlaşması bisiklet sporunu daha da geliştirmiştir. Ama bu yaygınlaşmada, bisikletin yeni gelişmelerle daha rahat ve kolay kullanılır bir araç haline gelmesinin de etkisi olmuştur.^[1]

Bisiklet kısa yolculuklarda kullanışlı ve ekonomik bir araçtır. Birçok ülkede turlarla ilgili bilgi sağlayan ve toplu bisiklet gezileri düzenleyen bisiklet kulüpleri vardır.

Bisikletle yola çıkmadan önce, bisikletin kullanıma uygun durumda olup olmadığı kontrol edilmelidir. Güvenli ve keyifli bir sürüş için her zaman bisikletin temiz tutulması, işleyen bölümlerinin yağlanması, gerekli ayarların yapılması, lastikler iyice şişirilmesi ve hepsinden de önemlisi frenlerinin denetlenmesi gerekir.^[2]

Bisiklet sporunun yüz yılı aşan bir geçmişi vardır. Bu spor özellikle Avrupa ülkelerinde çok sevilmekle birlikte, başka ülkelerde de ilgi sürekli artmaktadır. Dünyanın pek çok yerinde, amatör ve profesyonel bisikletçiler için çeşitli yarışlar yapılır. Bisiklet yarışları, yol bisikleti, pist bisikleti, cyclo-cross, dağ bisikleti ve BMX kategorilerinde düzenlenir. Bisiklet yarışları, Türkiye'de Türkiye Bisiklet Federasyonu ve dünyada UCI kuralları ile düzenlenir.

Erkekler amatör bisiklet yarışları, 1896'dan beri Olimpiyat Oyunları'nda yer alır. Kadınlar yol yarışları ise 1984'te Olimpiyat Oyunları kapsamına alınmıştır. Bisiklet sporunda ayrıca amatör ve profesyonel dallarda dünya şampiyonaları düzenlenmektedir.

Yol yarışlarında, tüm sürücüler toplu biçimde aynı anda yarışa başlar. Bu tür yarışlarda bitiş çizgisine ilk ulaşan yarışı kazanır. Klasik bisiklet yarışları 250 km civarında bir mesafede yapılabilan tek günlük yarışlardır.

Zamana karşı yol yarışlarında, her bisikletçi kısa aralarla peş peşe çıkış noktasından hareket eder. Takım zamana karşı ya da bireysel zamana karşı olarak yapılabilir.

Çok etaplı yol bisikleti yarışları da mevcuttur. Bu yarışlar 3 gün ila 21 gün arasındadır. Etapların bazıları takım ya da bireysel zamana karşı olabilir. Bu yarışların en ünlüsü, Fransa Bisiklet Turu'dur ve Fransa'nın çeşitli yerlerinde 3.500-4.000 km dolaylarında mesafede yapılır. Benzer olarak; İspanya Bisiklet Turu ve İtalya Bisiklet Turu da düzenlenmektedir. Bu üç tura Büyük Turlar denilmektedir. Türkiye'de çok etaplı yol bisiketi yarışı olarak Cumhurbaşkanlığı Türkiye Bisiklet Turu düzenlenmektedir.

Oval biçimindeki pistlerde yapılan bisiklet yarışları kısa mesafeli yarışlardır. Pistin bir tur uzunluğu, katları 1000'i verecek şekilde, 500, 400, 333,3 ya da 250 metre olabilir. Veledrom adı verilen bisiklet pistleri, dış kenarı yüksek olacak biçimde içe doğru eğimlidir ve bir fincan tabağını andırır. Bu eğim, yarışçıların köşeleri hızla dönerken savrulmalarını önler. 500-1000 metre arasındaki kısa mesafeli yarışlar, sürat yarışlarıdır. Sürat yarışlarında, bitiş çizgisinde bisikletin hızı saatte 65 kilometreye kadar ulaşabilir. 4.000-5.000 metre yarışları takip yarışlarıdır. 5 km, 10 km ya da 20 km'lik orta mesafe yarışlarında ise, zamana karşı yarışılır. Bu yarışların tümü tek kişilik bisikletlerle yapılan yarışlardır. Aynı zamanda iki kişilik bisikletlerle yapılan yarışlar da vardır.

Velodrom yarışları; 1000 metre sürat yarışı, 4000 m.takım sürat yarışı, 1000 metre ferdi saate karşı yarış, 4000 metre ferdi sürat yarışı, puanlı yarış, çifte (tandem).

Dağ bisikleti yarışı, orta ve yüksek dereceli teknik sürüş gerektirecek şekilde, genelde off-road arazilerde yapılan yarışlardır. çeşitli şekillerde yapılmaktadır: Cross-country, enduro ve tepe inişi yanında 4X veya four cross yarışları vardır. Cross-country dağ bisikleti, Yaz Olimpiyatları'ndaki tek dağ bisikleti disiplinidir.

Diğer bisiklet yarışları arasında, bisiklet yarışı ile krosun (kır koşusu) bir bileşimi olan kros bisikleti (cyclo-cross) vardır. Kros bisikleti inişli çıkışlı ve bozuk parkur yapılır. Yarışçıların bazen bisikletten inerek yürümeleri ve bisikletlerini omuzlarında taşımaları gerekir.

2008 yılında Pekin olimpiyatlarında yarış başlatılmıştır.

İlk bisiklet yarışı, Osmanlı döneminde, 1896'da Atina'da düzenlenen ilk modern Olimpiyat Oyunları'ndan bir yıl sonra, 1897'de Selanik'te yapıldı. Daha sonra bisiklet satıcılarının girişimiyle İstanbul'da da bisiklet yarışları düzenlendi. Ama asıl gelişme, 1908'de II. Meşrutiyet'in ilanından sonra gerçekleşti. Fenerbahçe Spor Kulübü, 1912'de bir bisiklet şubesi kurarak bu sporun gelişmesine öncülük etti.

1923'te Bisiklet Federasyonu kuruldu ve bu tarihten itibaren bölgeleri dolaşmayı amaçlayan bisiklet gezileri düzenlendi. Ne var ki, bir bisiklet ekibi bisiklet bulamadığı için 1924'te Paris'te düzenlenen Olimpiyat Oyunları'na katılamadı. Türkiye ilk uluslararası yarışmalara 1927'de Bulgaristan'da katıldı.

Türkiye'de ilk kez 1928'de Ege Turu adı altında yarışma düzenlendi. Daha sonra, 1938, 1939, 1941 ve 1942'de İstanbul-Edirne-İstanbul bisiklet yarışları yapıldı. 1963'te de Marmara Turu adı altında bisiklet yarışları yapılmaya başlandı ve Marmara Turu 1966'da uluslararası nitelik kazandı. 1968'de de Cumhurbaşkanlığı Türkiye Bisiklet Turu adını aldı. 1970'te de ilk kez Esen Bisiklet Kulübü adıyla bir kadın bisiklet takımı kuruldu.

Türk bisikletçileri 1971'de İzmir'de düzenlenen Akdeniz Oyunları'nda dereceye girdiler. Başarılı sürücülerden biri olan Erol Küçükbakırcı 1973'te Balkan şampiyonu oldu; 1975'te de Libya ve Suudi Arabistan turlarını kazandı. Hasan Can 1977'de Fransa Bisiklet Turu L'avenir Ödülü'nü aldı. Cumhurbaşkanlığı Uluslararası Bisiklet Turu'nda 1989'da ve 1993'te Türk takımı üçüncü oldu. Aynı turun bireysel dalında 1993'te Ayhan Aytekin, 1996'da Nadir Yavuz da üçüncülük elde etti. 1996'daki Cumhurbaşkanlığı Uluslararası Bisiklet Turu'nda Türk bisikletçiler takım halinde ikinci oldular. 1998'de yapılan Balkan Yol Şampiyonası'nda Erdinç Doğan altın madalya kazandı.

Türk dağ bisikleti tarihi 1997'de ilki yapılan, Uluslararası Alanya Dağ Bisikleti Kupası ile başlar. 2007 Avrupa Dağ Bisikleti Şampiyonası'na Türkiye 12-15 Temmuz tarihlerinde Ürgüp'te ev sahipliği yapacaktır.

2007 yılında Türkiye 3 adet uluslararası yol bisikleti turuna ve 12 adet uluslararası dağ bisikleti yarışmasına ev sahipliği yapacaktır. Bunların yanı sıra ulusal düzeyde tüm disiplinlerde yarışlar düzenlendiği gibi; Yol bisikleti, yol bisikleti zamana karşı, pist, olimpik dağ bisikleti ve dağ bisikleti maraton disiplinlerinde Türkiye Şampiyonaları organize edilmektedir.

• Türkiye Bisiklet Federasyonu