İçeriğe atla

Bisanthe

Düz yerleşme
Adı:Bisanthe
il:Tekirdağ
İlçe:Merkez
Köy:Barbaros
Türü:Düz yerleşme
Tahribat:
Tescil durumu:
Tescil No ve derece:
Tescil tarihi:
Araştırma yöntemi:Kazı

Bisanthe, Tekirdağ il merkezinin 9 km. güneybatısında yer alan bir düz yerleşmedir. Barbaros adıyla da bilinmektedir.[1] Herodot'a göre yerleşme, Sisam'dan gelen göçmenlerce kurulmuştur.[2] Bugün için bu kolonileşmenin tarihinin MÖ 600'lü yıllarda olduğu bilinmektedir. Daha sonra MÖ 400'lü yıllarda bir Trak kabile konfederasyonunun oluşturduğu Odrys Krallığı'nın parçası olmuştur.[3] Ksenofon'a göre (Anabasis) bu tarihlerde bir Odrys prensi Seuthes, Bisanthe'yi sahip olduğu en güzel kıyı kentlerinden biri olarak tanımlamaktadır.[1][3] Lokalizasyon olarak da Traklar'ın kutsal dağı (Strabon da bunu belirtir[4]) olan Heiron Oros (günümüzde Kartalkaya Kalesi[4]) Yerleşmenin adının Geç Antik Devir ve Bizans İmparatorluğu Döneminde "Panion" olarak bilindiği düşünülmektedir.[1] Diğer yandan Panion'un Rumeli Feneri olduğu da ileri sürülmektedir.[5] Esasen bu Sisam koloni yerleşmesinin yeri olarak Tekirdağ merkezi olarak düşünülmekteydi. Yerleşmede yapılan kazı ve yüzey toplamalarından ele geçen malzemenin incelenmesi sonucunda Bisanthe'nin tam olarak lokalizasyonu belirlenmiştir.[4]

Araştırmalar ve kazılar

Yerleşme, Mehmet Özdoğan'ın Trakya Bölgesi'ndeki yüzey araştırması çalışmaları sırasında saptanmıştır. Mehmet Özdoğan yerleşmedeki yüzey toplamalarında Klasik Dönem'e tarihlene çanak çömlek parçaları toplamıştır. Daha sonra bir liman yapımı projesi öncesinde Tekirdağ Arkeoloji Müzesi ve Trakya Üniversitesi tarafından kısa dönemli bir kurtarma kazısı yapılmıştır. Daha sonra 2008 yılında Z. K. Erdem tarafından yerleşmede yüzey toplaması yapılmıştır.[1]

Buluntular

Kazı çalışmalarında Geç Antik Devir'e tarihlenen mimari kalıntılar olarak kilise ve sur kalıntıları ortaya çıkarılmıştır. 2008 yılındaki yüzey toplamalarında Klasik Dönem, Helenistik Dönem, Roma Dönemi ve Bizans Dönemi'ne tarihlenen pek çok sayıda çanak çömlek parçaları, pişmiş toprak kandil, cam kap, cam bilezik parçaları ve sikkeler toplanmıştır.[1]

Ele geçen yazıtlardan MÖ 3. ve 2. yüzyıllarda yerleşmenin Mısır ile ticari ilişkilerin yoğunluk kazandığına işaret etmektedir.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f "TAY –- Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2012. 
  2. ^ "Muğla Üniversitesi SBE Dergisi 2004/12" (PDF). 14 Mart 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2012. 
  3. ^ a b Ksenofon, Anabasis, c.VII, sh. 2, 5, 8, 38
  4. ^ a b c "Arkeoloji Dünyası". 2 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2012. 
  5. ^ İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Merkezi - Bosphros[]

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tekirdağ</span> Tekirdağ ilinin merkezi olan şehir

Tekirdağ ili, Türkiye'nin kuzeybatısında bulunan bir ildir. İlin merkezi ise Tekirdağ şehridir. 2012 yılında nüfusu 750.000'i geçen 14 adet il TBMM'de kabul edilen kanun ile büyükşehir statüsü kazandığı için Türkiye'nin 30 büyükşehrinden biridir. 30 Mart 2014'te yapılan yerel seçimlerin ardından resmen büyükşehir belediyeciliği ile yönetilmeye başlamıştır, hizmet sahası 6.190 km² olarak tüm il sınırlarıdır. Bu kanunla üç yeni ilçe kurulmuştur. Bunlar, Süleymanpaşa, Kapaklı ve Ergene'dir.

<span class="mw-page-title-main">James Mellaart</span>

James Mellaart, Anadolu'da gerçekleştirdiği Çatalhöyük ve Hacılar Höyük gibi önemli tarihöncesi kazılarıyla tanınan arkeolog.

<span class="mw-page-title-main">Tieion</span>

Tieion Anadolu'nun Karadeniz Bölgesi'nde, antik çağda Paflagonya denen bölgede bulunan antik Tieion kenttir. Antik kayıtlarda adı "Tius, Tium, Tieium, Tios, Tion", olarak da geçer.

Türbe Höyük, Siirt il merkezinin 27 km. güneybatısında yer alan bir höyüktür. Botan Çayı'nın Dicle'ye katıldığı bölgenin yaklaşık 6 km. kuzeyinde, Botan Vadisi'nde, dere kıyısındadır. Boyutları yaklaşık 100 x 40 metredir.

Hassek Höyük, Şanlıurfa ili, Siverek ilçesinin bir köyü olan Yukarı Tillakin Köyü yakınlarında yer alan bir höyüktür. Fırat Nehri'nin yarattığı erozyon nedeniyle tahrip olmadan önce 350 x 150 metre boyutlarında bir yerleşim olduğu düşünülmektedir.

Toptepe Höyüğü, Trakya Bölgesi'nde Tekirdağ İl merkezinin doğusunda, Marmaraereğlisi'nin 4 km. batısında yer alan bir höyüktür. İlk yerleşim 70 metre genişlikteki denize doğru uzanan kayalık bir burun üzerinde kurulmuştur. Burnun iki yanındaki küçük koylar, bu balıkçı topluluğun kayık ya da sallarını çektikleri koylardı. Höyüğün hemen yanında küçük bir pınar vardır.

Barcın Höyük, Bursa İl merkezinin doğusunda, Yenişehir İlçesi'nin 4 km. batısında, Barcın Köyü'nün 3–4 km. güneyinde yer alan bir höyüktür. Yenişehir Ovası'ndaki tepe 100 metre çapında ve 4 metre yüksekliktedir. Arkeoloji yayınlarında Yenişehir Batı Höyüğü ve Yenişehir 2 olarak da geçmektedir. Esasen bulunduğu bölge Üyecek Mevkii, tepe de Üyecek Tepe olarak bilinmektedir.

Aşağı Pınar Höyüğü, Kırklareli İl merkezinin 3 km. güneyinde yer alan bir höyüktür. Haydardere, bir kıvrım yaparak tepenin kuzeyinden ve batısından geçmektedir. Höyüğün üzerine Geç Antik Çağ'da yapılan bir tümülüs tahribata neden olmuştur. Tümülüs, 38 metre çapında bir çevre duvarı üstüne kurulmuş olup, höyüğün eteklerinden alınan toprakla doldurulmuştur. Oluşan tepenin 19. yüzyıl sonlarında bölgeyi bir süreliğine işgal eden Rus kuvvetleri tarafından hazine aramak için düzleştirilmiş olduğu düşünülmektedir.

Karaevlialtı Höyüğü, Tekirdağ İl merkezinin 15 km. doğusunda, İstanbul – Tekirdağ karayolu üzerinde, Karaevli Köyü'nün Karaevlialtı Mevkiinde yer alan bir höyüktür. Yerleşme bir Sisam kolonisi olup Herodot'un da sözünü ettiği Heraion Teikhos adlı kenttir. Heraion Teikhos, Hera'nın Kenti anlamındadır. Kazı öncesinde yapılan yüzey araştırmalarında ele geçen çanak çömlek ve taş aletler gibi buluntulara dayanılarak höyüğün MÖ 3. binyıl başından MS 13. yüzyıla kadar kesintisiz olarak iskan edildiği anlaşılmaktadır. Traklar'ın Anadolu'ya gelişinden itibaren uzun süre bir Trak yerleşimi olarak görünmektedir. En parlak dönemini Klasik Dönem ve Helenistik Dönem'de yaşayan yerleşme, Bizans Dönemi boyunca da iskan edilmiştir. Ele geçen çanak çömlek buluntularından bir kısmı Yunanistan'ın Attika bölgesinden ithal edilen zengin bezemeli çanak çömleklerdir. Önemli bir liman kenti olan Heraion Teikhos, çevreyle olan ticari ilişkilerle zengin bir yerleşim haline gelmiştir.

Karavelyan Höyüğü, Diyarbakır'ın doğusunda, Bismil İlçesi'nin 13 km. doğusunda, Bismil'in Tepe Beldesi, Merdan Köyü'nün yaklaşık 2 km. batısında, Karavelyan Düzünün kuzeydoğu ucunda yer alan bir höyüktür. Arkeoloji yazınında Karavelyan Tarlası 2 olarak da geçmektedir. Höyüğün çok yakınında Çeltikdüzü olarak bilinen bataklık bir alan vardır. Birbirine yakın iki hafif yüksek iki düzlük, yöre halkı tarafından Karavelyan ve Hınçıka olarak adlandırılır. Bu iki düzlükten batıdaki Karavenyan, devlet haritalarında Karaveyan Düzü olarak geçer. Tepe, 75 metre çapında olup 1-2 metre yüksekliktedir. Dicle'nin güney, Savur Çayı'nın batı kıyısındadır. Çevre, birikinti sekileri, yaz kış akan akarsularla verimli topraklara sahip olduğu gibi hayvancılık için uygun otlak alanları vermektedir. Yerleşme yeri olarak seçilmesinde bu çevresel özelliklerin belirleyici olduğu düşünülmektedir. Çok küçük bir höyük olup bir Halaf yerleşmesidir. Hınçıka Höyük yüzey araştırmalarında ulaşılan buluntulardan, Höyük'ün Orta Asur ve Geç Asur Dönemleri'nde iskan edildiği anlaşılmaktadır. Karavelyan Höyük'te iskanın MÖ 5700 yıllarında başladığı ileri sürülmektedir. Yerleşimin Halaf Dönemi'nden sonra terk edildiği, Orta Asur Dönemi'nde ise Karavelyan'ın değil 100 metre doğudaki Hınçıka Höyük'e yerleşildiği belirtilmektedir.

Kumocağı / Avarız, Edirne il merkezinin kabaca 8 km. kuzeyinde, Avarız (Havans) Köyü'nün 2 km. güneyinde, Tunca Nehri'nin batı kıyısında yer alan bir höyüktür.

Uğurlu / Zeytinli, Çanakkale İli'ne bağlı Gökçeada'nın batı tarafında, Uğurlu Köyü'nün 900 metre doğu-kuzeydoğusunda yer alan bir höyüktür. Uğurlu Limanı'ndan yaklaşık olarak 1.400 metre, Ada'nın merkezine 23–24 km. uzaklıktadır. Bölge yerel olarak Zeytinli Mevkii olarak bilinmektedir. Yerleşme İsa Tepe'sinin doğu yamacında, bir yamaç yerleşmesi görünümündedir. Çanak çömlek buluntularına bakılarak 300 x 100 metrelik bir alana yayılmış olduğu söylenmektedir. Neolitik Çağ'a tarihlenen çanak çömlek buluntuları ise 100 x 100 metrelik bir alanda görülmektedir. Uğurlu / Zeytinli, şimdilik Doğu Ege Adaları'daki en eski yerleşmedir. Neolitikleşmenin Avrupa'ya aktarımından çok önemli bir konum göstermektedir. En erken yerleşimin Anadolu'dan gelen göçle MÖ 6.500 yıllarında başladığı anlaşılmaktadır. Bu yerleşim MÖ 5.000 dolaylarında Anadolu'dan bağımsız şekilde gelişen bir kültür olarak karşımıza çıkmaktadır.

Sürük Mevkii, Adıyaman il merkezinin güneyinde, eski Samsat İlçesi'nin kuzeydoğusunda yer alan bir höyüktür. Yerleşme günümüzde Atatürk Barajı suları altında kalmıştır. Buluntu dağılımına göre 130 x 90 metre boyutlarındadır. Gritille'ye 2 km. mesafededir.

Kumartepe, Şanlıurfa il merkezinin 1,5 km kuzeybatısında, Bozova İlçesi'nin kuzeydoğusunda, İğdeli Köyü'nün kuzeyinde yer alan bir düz yerleşmedir. Günümüzde Atatürk Baraj Gölü altında kalmıştır. Barajın yapımından önce Fırat'ın güney kıyısında, İncesu Vadisi ile Fırat Vadisi'nin birleştiği yerdeydi.

Kandilli / Bahçehisar Höyüğü, Bilecik il merkezinin güney-güneydoğusunda, Kandilli Köyü'nün 4,3 km. kuzeydoğusunda yer alan bir höyüktür. Eskişehir Ovası'nın batı kesimindeki tepe, ova seviyesinden 7,5 km. yükseklikte 400 metre uzunlukta oval biçimlidir. Bu ölçüyle bölgenin en büyük höyüklerinden biridir. Kuzey kesimi daha yüksek olup yukarı kent izlenimi vermektedir. Arkeoloji yayınlarında yakınındaki köyün adıyla Kandilli olarak geçmektedir. Turan Efe ise yerleşmeyi, yerel adlandırma olan Bahçehisar adıyla vermektedir.

Selimpaşa Höyüğü, İstanbul il merkezinin batısında, Silivri İlçesi'ne bağlı Selimpaşa Mahallesi merkezinin yaklaşık olarak 3 km. batısında, Marmara kıyısında yer alan bir höyüktür. Güneyinden İstanbul – Tekirdağ karayolunun kuzeyindedir. Yapılaşma nedeniyle tehdit altında olmasına karşın bu tehdit, İstanbul Arkeoloji Müzesi tarafından sit alanı ilan edilerek kontrol altına alınmıştır.

Tilkiburnu Höyüğü, Kırklareli il merkezinin yaklaşık olarak 18 km. güneyinde, Babaeski İlçesi'ne 17 km. mesafede, Nacak Köyü'nün 750 metre doğusunda yer alan bir höyüktür. Şeytanderesi'nin doğu yakasındadır. Çanak çömlek dağılımına göre yerleşmenin 180 x 130 metrelik bir alana yayılmış olduğu ileri sürülmektedir. Kültür toprağının kalınlığı bir metredir.

Fındık Kayabaşı, Kütahya il merkezinin kuzeydoğusunda, Sabuncupınar İlçesi'ne bağlı Fındıkköy Köyü'nün 3 km kadar kuzeydoğusunda yer alan bir düz yerleşmedir. Kütahya – Eskişehir demiryolunun 500 metre güneyindedir. Yerleşme, kayalık bir yükseltinin kuzey yamacı üstündedir. Günümüzde oldukça eğimlidir. Ancak yerleşme gördüğü dönemde teraslama yapılarak düzeltilmiş olduğu düşünülmektedir.

Kanlıtaş Höyük, Eskişehir il merkezinin kuzeyinde, Aşağıkuzfındık Köyü'nün 1 km. doğusunda, "Kanlıtaş Mevkii" olarak bilinen yörede yer alan bir höyüktür. Yerleşme, vadinin ortasındaki kayalık bir yükseltinin kuzey yamacındadır. Tepe, 30 metre çapında olup 4 - 7 metre yüksekliktedir.

Ilıcapınar Höyüğü, Konya il merkezinin kuzeydoğusunda, Cihanbeyli İlçesi'nin yaklaşık olarak 11 km. güneyinde, Ilıcapınar Köyü'nün doğusunda yer alan bir höyüktür. Yerleşme, Konya'dan Cihanbeyli'ye giden yoldan Yapalı Köyü sapağından ileride, Bolluk Gölü'nün kuzey köşesindedir.