| Birleşmiş Milletler Irak Yardım Misyonu United Nations Assistance Mission for Iraq | |
|---|---|
 | |
Birleşmiş Milletler Irak Yardım Misyonu (UNAMI), Irak hükûmetinin ulusal kalkınma çabalarını desteklemek için talebi üzerine Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1500 numaralı kararı ile 14 Ağustos 2003 tarihinde oluşturulmuştur.[1]
Kerbela, Irak'ın bir şehri. Bağdat'ın 100 km güneybatısındadır. Hüseyin bin Ali'nin döneminde El-Kadiriye ve Şat-ül Fırat olarak da bilinirdi. 2003 sayımına göre nüfusu 572,300'dür. Kerbela ilinin başkentidir. Müslümanlığın Şii ve Alevi mezheplerine göre Mekke, Medine ve Necef'ten sonraki en kutsal şehirdir. Kerbela Savaşı burada cereyan etmiştir.
Saddam Hüseyin Abdülmecid et-Tikriti, Iraklı siyasetçi. Irak'ın beşinci cumhurbaşkanıdır.
Irak Savaşı, 20 Mart 2003'te Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık önderliğinde oluşturulmuş Çokuluslu Koalisyon Kuvvetleri'nin bir askerî harekâtla Irak'a girmesiyle başlayan ve devam eden savaş. Ayrıca İkinci Körfez Savaşı, Irak'ın İşgali ve koalisyon ülkelerince Irak'ı Özgürleştirme Operasyonu olarak da adlandırılır. 21 Ekim 2011 tarihinde ABD Başkanı Barack Obama yaptığı açıklamada, ülkedeki ABD askerlerinin 31 Aralık 2011'e kadar geri çekileceğini açıkladı. 15 Aralık 2011 tarihinde Bağdat'ta bulunan Amerikan Üssü'nden son Amerikan Bayrağı'nın indirilmesiyle savaş resmen sona ermiştir. ABD Dışişleri Bakanı John Kerry savaşın vahim bir hata olduğunu belirtmiştir.
Irak-İran Savaşı, İran'da Tahmilî Savaş veya Mukaddes Müdafaa, Irak'ta Saddam'ın Kadisiyesi ve Arap Dünyasında Birinci Körfez Savaşı olarak anılan 1980-1988 yılları arasında İran ve Irak arasında yaşanmış savaş. Yaklaşık bir milyon kişinin ölümüne, iki milyon kişinin yaralanmasına, 150 milyar Amerikan Doları maddi hasara, her iki ülkede de ağır yıkımlara yol açmıştır. Irak'ın zaferleri ile başlayan savaş, İran'ın direnmesiyle yıpratma savaşına dönüşmüş ve galibi olmadan sonuçlanmıştır.
Irak Türkmenleri ya da Irak Türkleri Irak'ın üçüncü büyük etnik grubudur. Türk kökenlidirler ve çoğunlukla Türk mirasına ve kimliğine bağlıdırlar. Irak'a Türk göçü 7. yüzyılda, ardından 1055 yılında Büyük Selçuklu'nun bölgedeki fethiyle başlarken, bugün Irak Türkmenlerinin çoğu, 1535-1919 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nun yönetimi sırasında Anadolu'dan Irak'a getirilen Osmanlı askerlerinin, tüccarlarının ve memurlarının torunlarıdır. Irak Türkmenleri, Bulgaristan, Kıbrıs, Yunanistan ve Suriye de dahil olmak üzere Osmanlı sonrası diğer modern ulus devletlerdeki Türk topluluklarının yanı sıra Türkiye'deki Türk halkıyla yakın kültürel, tarihi, dilsel ve dini bağları paylaşmakta; bu nedenle kendilerini Türkmenistan ve Orta Asya Türkmenleriyle özdeşleştirmemektedirler.
Birleşik Krallık Irak Mandası, Ağustos 1920'de Osmanlı İmparatorluğu ile yapılan Sevr Antlaşması sonucunda Birleşik Krallık yönetimindeki manda idaresi. Bu yönetim 26 Nisan 1920'de İtalya'daki San Remo Konferansı'nda belirlenmişti. Mezopotamya'da Fransa kontrolündeki Lübnan ve Suriye mandaları da bulunmaktaydı.
Birleşmiş Milletler Irak-Kuveyt Gözlem Misyonu, 1991 ve 2003 yılları arasında Irak ve Kuveyt sınırında görev yapan Birleşmiş Milletler Barış Gücü.
Bush – Aznar gizli görüşmesi, dönemin ABD Başkanı George W. Bush ile dönemin İspanya Başbakanı José María Aznar arasında 22 Şubat 2003 tarihinde Crawford Teksas ABD'de gerçekleşen görüşme ve bu görüşmenin içeriğidir. Görüşmeye iki liderin yanı sıra dönemin devlet yetkilileri katılmıştır; Ulusal Güvenlik Danışmanı Condoleezza Rice, Daniel Fried, Alberto Carnero ve İspanya'nın ABD Büyükelçisi Javier Rupérez. Görüşmeye ayrıca dönemin İngiltere Başbakanı Tony Blair ile İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi telefonla katılmıştır. Kamuoyunun görüşmeden ancak yıllar sonra İspanyol El País gazetesinin haberi sayesinde bilgisi olmuştur. Gizli görüşmeye katılan Rupérez gazeteye detaylı aktarımda bulunmuştur.
Irak ambargosu, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından Irak'a yönelik uygulanan ekonomik ve ticarî yaptırımların toplamıdır. Irak’ın Kuveyt’i işgal etmesinden dört gün sonra 6 Ağustos 1990 tarihinde yürürlüğe konan yaptırımlar Körfez Savaşından sonra da sürmüş, 22 Mayıs 2003 günü Irak Savaşının ardından ülkenin işgal edilip Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesiyle yürürlükten kaldırılmıştır. Ambargonun açıklanan temel amacı Kuveyt'i işgal eden Irak Silahlı Kuvvetlerinin bu ülkeden çekilmesi olsa da, sonradan Kuveyt hükûmetinin talebi gereğince savaş tazminatının ödenmesi ve varolduğu iddia edilen kitlesel imha silahlarının tasfiye edilmesini sağlamak için tehdit unsuru olarak kullanılmıştır.
Petrol karşılığında Gıda Programı, 1990 yılı Ağustos ayında Irak'ın Kuveyt’i işgal etmesinin ardından ambargo altına alınan Irak'da halkın temel gıda ve sağlık ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 986 numaralı kararı ile gelir sağlayabilmesi için Irak hükûmetinin petrol satmasına izin veren programdır. 2003 yılındaki Irak Savaşı sonucunda ülkenin işgal edilmesiyle Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesiyle yasaklama ve program sona ermiştir. Programın sona ermesinden sonra geçmişe yönelik çeşitli yolsuzluklar su yüzüne çıkmıştır.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 1441 sayılı kararı, 8 Kasım 2002 tarihinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından alınan ve Irak'taki Saddam Hüseyin rejiminin daha önce alınan kararların gereği olarak silahsızlanma yükümlülüklerini getirmesi için son uyarı niteliğini taşıyan karardır.
Duelfer Raporu, 30 Eylül 2004 tarihinde Iraq Survey Group (ISG) tarafından yayınlanan rapordur. 2003 yılındaki Irak’ın işgalinden sonra ülkede faaliyet göstererek kitle imha silahları arayan grup hazırladığı raporda, ABD Başkanı George W. Bush başta olmak üzere ABD hükûmeti tarafından iddia edilenin aksine Irak'da kitle imha silahı bulunmadığını açıklayacaktır.
Çöl Tilkisi Harekâtı ya da Aralık 1998 Irak'ın bombalanması, Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık tarafından 16-19 Aralık 1998 tarihleri arasında, Irak hedeflerine karşı gerçekleştirilen bombalama harekâtıdır. Irak yönetiminin Birleşmiş Milletler Silah Denetim Komisyonunun (UNSCOM) çalışmalarını engelleyerek Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararlarına uymaması, saldırının gerekçeleri olarak gösterilmişti. Harekâtın hedefi, Irak'ın askerî ve güvenlik hedeflerinin vurularak bu ülkenin kitle imha silahlarını üretmesinin, depolanmasının ve taşınmasının engellenmesi olarak açıklandı.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1546 sayılı kararı, BM Güvenlik Konseyi'nin 8 Haziran 2004'te kabul ettiği bir karar. Kararda Irak Geçici Hükûmeti'nin kurulması desteklendi, işgalin sona ermesinden duyulan memnuniyet dile getirildi ve çok uluslu gücün durumu ve Irak hükûmeti ile ilişkileri belirlendi. Konsey üyesi 15 ülke de kararı destekledi.
Tevhit ve Cihat Cemaati, Irak ve Ürdün'de faaliyet gösteren silahlı cihatçı Selefi örgüttür. 1999'da, Ürdün'den Afganistan'a hareket eden Ebu Musab ez-Zerkavi'nin, el-Kaide'ye bağlı olarak burada askerî eğitim vermeye başlamasıyla kuruldu. 28 Ekim 2002'de, oluşuma bağlı kişiler tarafından gerçekleştirilen silahlı saldırı sonucu Laurence Foley'in öldürülmesi, örgütün ilk silahlı faaliyetiydi. Mart 2003'te Irak'ın İşgali ile başlayan Irak Savaşı'yla birlikte çeşitli bombalı saldırılar düzenlemeye başladı. 17 Ekim 2004'te İnternet ortamında yayınladığı bildiriyle el-Kaide'ye bağlılık yemini eden örgüt, Irak el-Kaidesi adını aldı.
Irak Komünist Partisi, Irak'ta faaliyet yürüten komünist parti. Irak'ın en eski aktif partisidir. 1934'teki kuruluşundan bu yana Irak siyasetinde sola hükmetti. Irak'ın kuruluşu ve 1970'ler arasındaki siyasi tarihinin şekillenmesinde önemli bir rol oynamıştır. Parti, 1940'ların ve 1950'lerin en önemli ulusal ayaklanmalarına ve gösterilerine katıldı. Baas Partisi ve Saddam Hüseyin yönetiminde ağır baskıya uğradı, ancak Irak muhalefetinin önemli bir unsuru olarak her zaman kaldı.1991 Körfez Savaşı'ndan sonra Irak'a uygulanan Birleşmiş Milletler yaptırımlarının karşıtı oldu. 2003 yılında ABD'nin Irak'ı işgaline karşıydı. 2005 Irak genel seçimlerinde çok az destek aldı. Parti 2013 Irak valiliği seçimlerinin yapıldığı her eyalette bazı sandalyeler kazandı.
Irak Arap Sosyalist Birliği Nasırcı Arap sosyalizminin ilkelerine dayanan bir Irak siyasi partisiydi. Diğer Arap ülkelerinde kurulan Arap Sosyalist Birliği partilerinin kardeş partisiydi.
Arap Baas Hareketi - tam anlamıyla Arap Diriliş Hareketi ya da Arap Rönesans Hareketi olarak tercüme edilebilir - Baasçı siyasi hareketti ve Arap Sosyalist Baas Partisi'nin selefiydi. Parti ilk olarak Arap İhya Hareketi olarak adlandırıldı ve Baas adını aldığı zamana kadar kelimenin tam anlamıyla Arap Yeniden Canlanma Hareketi olarak tercüme edildi. Parti, 1940 yılında Mişel Eflak tarafından kurulmuştur. Kurucuları olan Eflak ve Bitar, milliyetçilik ve sosyalizmle ilişkilendirildi.
Irak'taki uçuşa yasak bölgeler, Körfez Savaşı'nın ardından, Irak'ın güney kesiminde yaşayan Şii Müslümanlar ile kuzey kesiminde yaşayan Kürt azınlığı Irak hükûmetinden koruma gerekçesiyle ABD, Britanya ve Fransa tarafından ilan edilen iki ayrı uçuşa yasak bölge. Irak'a ait hava taşıtlarının uçuşlarının yasaklandığı bu bölgeler, bu kararı ilan eden ABD, Britanya ve Fransa'nın hava güçleri tarafından yapılan devriye uçuşlarıyla denetlendi. Bu askeri uygulama Birleşmiş Milletler tarafından onaylanmamıştı.
Zaho saldırısı, 20 Temmuz 2022 tarihinde Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin Duhok vilayetinin Zaho ilçesinde, bölgeyi gezmeye gelen Arap turistlere yapılan saldırıdır. Saldırıda ikisi çocuk olmak üzere en az dokuz sivil öldü ve 33'ten fazla kişi yaralandı.
