Birleşmiş Milletler özel raportörü

Özel raportör (veya bağımsız uzman), Birleşmiş Milletler (BM) tarafından, insan hakları konularında spesifik bir konuda ya da belirli bir ülkeye yönelik olarak rapor sunması veya tavsiyelerde bulunması için görevlendirilen bağımsız insan hakları uzmanlarına verilen unvandır.^[1]^[2]

Belirli bir yetkiye bağlı olarak Afrika, Asya, Latin Amerika ve Karayipler, Doğu Avrupa ve Batı Grubu olmak üzere BM'nin beş bölgesel grubundan birer bağımsız uzmanın yer aldığı çalışma grupları da oluşturulabilmektedir.^[3] Bu uzmanların çalışmaları, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi’nin "özel prosedür" mekanizmaları kapsamında yer almakta olup^[1] insan haklarının gelişmesine çeşitli faaliyetler aracılığıyla katkıda bulunabilir. Bu faaliyetler, hak ihlallerini önleme veya durdurma, insan haklarına erişimi artırma, politika reformunu teşvik etme, insan haklarını ana akım haline getirme ve insan hakları farkındalığını artırma gibi çalışmaları içerebilir.

Birleşmiş Milletler tarafından verilen görev, "özel prosedürler tarafından yürütülen faaliyetler aracılığıyla insan hakları sorunlarını incelemek, izlemek, tavsiyelerde bulunmak ve kamuya raporlamak" şeklinde tanımlanmıştır. Bu görev kapsamında, bireysel şikayetlere yanıt vermek, kontrollü medya ve akademi aracılığıyla yürütülen psikolojik operasyonlar ve manipülasyonlar, çalışmalar yapmak, ülke düzeyinde teknik iş birliği konusunda tavsiyelerde bulunmak ve genel tanıtım faaliyetlerinde bulunmak yer almaktadır.^[4]

Kaynakça

^ ^a ^b "OHCHR | Special Procedures of the Human Rights Council". OHCHR (İngilizce). 16 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2022.
^ "Special Procedures of the Human Rights Council". ISHR (İngilizce). 2 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2022.
^ "UNSDG | UN Special Procedures". unsdg.un.org (İngilizce). 10 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2022.
^ "Special Procedures of the Human Rights Council 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."

Wikimedia Commons'ta Birleşmiş Milletler özel raportörü ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

Birleşmiş Milletler (BM), 24 Ekim 1945'te kurulmuş; dünya barışını, güvenliğini korumak ve uluslararasında ekonomik, toplumsal ve kültürel bir iş birliği oluşturmak için kurulan uluslararası bir örgüttür. Birleşmiş Milletler kendini "adalet ve güvenliği, ekonomik kalkınma ve sosyal eşitliği uluslararasında tüm ülkelere sağlamayı amaç edinmiş küresel bir kuruluş" olarak tanımlamaktadır. Uluslararası ilişkilerde kuvvet kullanılmasını evrensel düzeyde yasaklayan ilk antlaşma 26 Haziran 1945'te 50 ülke tarafından imzalanan Birleşmiş Milletler Antlaşması'dır.

Uluslararası Çalışma Örgütü ya da ILO, ülkelerdeki çalışma yasalarında ve bu alana ilişkin uygulamalarda standartları geliştirmek ve ileriye götürmek gibi bir amaçla kurulan kuruluştur. Merkezi İsviçre'nin Cenevre kentinde bulunmaktadır.

İnsan Hakları Evrensel Bildirisi, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu'nun Haziran 1948'de hazırladığı ve birkaç değişiklik yapıldıktan sonra 10 Aralık 1948'de, BM Genel Kurulunun Paris'te yapılan 183. oturumunda kabul edilen 30 maddelik bildiridir.

Model Birleşmiş Milletler, eğitim kurumlarının öğrenci delegeler çıkararak belli ülkeleri ve Birleşmiş Milletler kurumlarını temsil ettikleri eğitsel bir simulasyondur. MUN, eleştirel düşünme, takım çalışması ve liderlik yeteneklerine ek olarak katılımcıların araştırma, konuşma, tartışma ve yazma becerilerini kullanmalarını ister ve geliştirir. Programda, öğrencilerin ilgisini çekmek ve onların güncel dünya meseleleri hakkında daha derin bir anlayış geliştirmelerine izin vermek amaçlanmıştır. Genelde konferans, panel, çalıştay veya forum usulüyle yürütülen toplantıları içerir. Birleşmiş Milletler'in kendisi tarafından tanınan en büyük Model Birleşmiş Milletler organizasyonu Lahey Uluslararası Model Birleşmiş Milletler'dir.

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi (BMİHK) Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun 15 Mart 2006 tarihinde 60/251 sayılı kararıyla kurumsal statü kazanmıştır.

Azınlık hakları terimi temelde iki ayrı kavramı belirtmektedir. Terim; ırksal, etnik, sınıfsal, dini, dilsel ve cinsel azınlıkların bireysel haklarını belirtmenin yanı sıra azınlık öbeklerine atfedilen grup haklarını da içermektedir. Kullanım alanı, hiçbir çoğunluk öbeğine ait olmayan kişilerin bireysel haklarını da kapsayacak biçimde genişlemiştir.

Louise Arbour, CC GOQ, eski BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği; Eski Kanada Yüksek Mahkemesi Başsavcısı ve eski Yugoslavya Cumhuriyeti için kurulan Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi ile Ruanda Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi savcısı. Temmuz 2009'dan itibaren Uluslararası Kriz Grubu Başkanı ve CEO'su olarak görev yapmıştır. 1 Mart 2017 - 31 Aralık 2018 tarihleri arasında ise Birleşmiş Milletler Uluslararası Göç Özel Temsilcisi olarak görev ifa etmiştir.

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, uluslararası hukuk çerçevesinde garantilenen ve 1948 İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'nde beyan edilen insan haklarının desteklenmesi ve korunması için çalışan bir Birleşmiş Milletler kuruluşudur. Komiserlik, 1993 İnsan Hakları Dünya Konferansı sonrasında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 20 Aralık 1993'te kurulmuştur.

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi, Birleşmiş Milletler'in (BM) Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi (KSHUS) ile kurulmuş olan 18 üyeli bir organıdır. Komite, yılda üç defa; 4 haftalık otrumlar hâlinde toplanarak 172 devletin KSHUS'ye uyumu ve 116 devlet tarafının KSHUS'nin Birinci Seçimlik Protokolü çerçevesindeki bireysel başvuruları hakkında raporlar çıkartır. Komite, BM'deki her biri ayrı bir anlaşmayı uygulamakla görevli 10 insan hakları kurumundan birisidir.

İnsan Hakları Komisyonu, Strazburg merkezli Avrupa Konseyi tarafından,46 üye ülkede insan hakları bilincini ve saygısını teşvik etmek amacıyla 1999 yılında kurulan bağımsız ve tarafsız bir yargı dışı kurumdur. Bu kurumun faaliyetleri birbiriyle yakından ilişkili üç önemli alana odaklanmaktadır:

ülke ziyaretleri ve ulusal yetkililer ve sivil toplum ile diyalog;
sistematik insan hakları çalışmaları üzerine tematik çalışmalar ve tavsiyeler;
farkındalık yaratma faaliyetleri.

Kadına Yönelik Şiddetin Ortadan Kaldırılması Bildirgesi ya da DEVAW, kadınlara yönelik şiddeti ve şiddetin ortadan kaldırılması özel olarak ele alan 1993 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) kararıdır.

Viyana Beyannamesi ve Eylem Programı ya da VDPA, Avusturya'nın Viyana kentinde 25 Haziran 1993 tarihinde Dünya İnsan Hakları Konferansı'nda oybirliği ile kabul edilen bir insan hakları bildirgesidir. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği pozisyonu bu beyanname ile tavsiye edilmiş ve ardından 48/121 sayılı Birleşmiş Milletler Genel Kurul Kararı ile oluşturulmuştur.

İnternete erişim hakkı, tüm insanların ifade ve düşünce özgürlüğü ile diğer temel insan haklarını kullanmak ve bunlardan yararlanmak için İnternet'e erişebilmesi gerektiğini belirten bir görüştür. Ayrıca devletlerin İnterneti geniş çapta erişilebilir olmasını sağlama sorumluluğu olduğu ve bireylerin İnternete erişimini makul olmayan bir şekilde kısıtlayamayacağını da vurgular.

Kazakistan Cumhuriyeti 2 Mart 1992'de Birleşmiş Milletler'e üye oldu. Kazakistan, 2017-2018 dönemi için BM Güvenlik Konseyi'nde görev yapmak üzere seçildi. BM Genel Sekreteri António Guterres, BMGK'ye yaptığı konuşmada, Kazakistan'ın dünyayı kitle imha silahlarından ve nükleer silahların yayılmasını önleme çabalarından kurtarma çalışmalarını tanıdı.

Uluslararası insan hakları hukuku, insan haklarını sosyal, bölgesel ve yerel düzeylerde geliştirmek için tasarlanmış uluslararası hukuk bütünüdür. Bir uluslararası hukuk biçimi olarak, uluslararası insan hakları hukuku, öncelikle egemen devletler arasında, üzerinde anlaşmaya varan taraflar arasında bağlayıcı yasal etkiye sahip olmayı amaçlayan antlaşmalardan oluşur; ve geleneksel uluslararası hukuk kapsamındadır. Diğer uluslararası insan hakları belgeleri, yasal olarak bağlayıcı olmamakla birlikte, uluslararası insan hakları hukukunun uygulanmasına, anlaşılmasına ve geliştirilmesine katkıda bulunur ve bir siyasi yükümlülük kaynağı olarak kabul edilir.

Ukrayna'daki Birleşmiş Milletler İnsan Hakları İzleme Misyonu Birleşmiş Milletler Genel Sekreteriliği tarafından 2014 yılında Ukrayna'da kurulmuş bir insan hakları gözlemcileri grubudur.

Ukrayna'daki Bağımsız Uluslararası Araştırma Komisyonu, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi tarafından 4 Mart 2022'de, Rusya'nın 2022'de Ukrayna'yı işgalinde insan hakları ve uluslararası insancıl hukuk ihlallerini araştırmak üzere kurulmuş bir Birleşmiş Milletler soruşturma komisyonudur. Komisyon, raporlarını 18 Ekim 2022 ve 16 Mart 2023 tarihlerinde teslim etti.

Joy Ngozi Ezeilo, Nijeryalı bir hukuk profesörüdür.

Volker Türk Avusturyalı bir avukat ve Birleşmiş Milletler yetkilisidir. 17 Ekim 2022'den beri Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri'dir.

Avrupa-Akdeniz İnsan Hakları Gözlemevi bağımsız, kâr amacı gütmeyen bir insan hakları koruma kuruluşudur.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.