İçeriğe atla

Birleşik Krallık Parlamentosu

Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda
Birleşik Krallığı Parlamentosu

Parliament of the United Kingdom of
Great Britain and Northern Ireland
59. Yasama Dönemi
Arma veya logo
Tür
Tür
Alt meclislerLordlar Kamarası
Avam Kamarası
Başkanlık
Hükümdar
III. Charles
8 Eylül 2022 tarihinden beri
Keir Starmer
5 Temmuz 2024 tarihinden beri
Lordlar Başkanı
John McFall
1 Mayıs 2021 tarihinden beri
Lindsay Hoyle
4 Kasım 2019 tarihinden beri
Yapı
Lordlar siyasi grupları
Hükümet
  •   İşçi (172)

Resmi Muhalefet

Diğer Muhalefet

Crossbench

  •   Crossbench (179)

Ruhani Lordlar

  •   Ruhani Lordlar (25)

Başkan

  •   Başkan (1)
Avam siyasi grupları
Hükümet (411)

Resmi Muhalefet (121)

Diğer Muhalefet (110)

Abstentionizm (7)

Başkan

  •   Başkan (1)
Seçimler
Avam son seçimleri
4 Temmuz 2024
Toplantı yeri
Westminster Sarayı, Londra, Birleşik Krallık
Website
www.parliament.uk

Birleşik Krallık Parlamentosu (İngilizceParliament of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland veya kısaca UK Parliament), Birleşik Krallık'ın en üst anayasal organıdır. Çift meclisli bir sistemi olan ülkede parlamento iki bölümden oluşur: Avam Kamarası ve Lordlar Kamarası. Her iki meclis de Londra'da bulunan Westminster Sarayı'nda toplanır. Bu iki meclise, sınırlı şekilde kanun yapma yetkisi olan ve bu yüzden parlamentonun üçüncü bir parçası sayılabilecek olan monarşinin temsilcisi kral/kraliçeyi (2022'den beri III. Charles) de eklemek mümkündür.

Tarihçe

Bugünkü parlamento kökenini İngiltere Parlamentosundan, o da daha eski Anglosakson konseyi Witenagemot'dan alır.

İngiliz parlamentosu kavramı 1707 Birleşme Yasasından beri kullanılmaktadır. Bu yasa ile İngiltere ve İskoçya, Büyük Britanya Krallığı adı altında birleşti ve Edinburgh'da bulunan İskoçya Parlamentosu dağıtılarak tüm yetkilerini yeni kurulan yeni parlamentoya devretti. (Özerk bir İskoç parlamentosu daha sonra 1999 yılında yeniden kuruldu.) Birleşik Krallık Parlamentosu ilk oturumunu 23 Ekim 1707'de yaptı. 1800'deki yeni bir birleşme yasası ile İrlanda Parlamentosu da dağıtıldı.

Parlamento'nun hizmet süresi

Parlamento'nun hizmet süresi 1694'te 3 yıl olarak saptanmıştı. 1716'daki Septennial Act ile bu süre 7 yıla çıkarıldı ancak 1911'de 5 yıla düşürüldü. II. Dünya Savaşı'nda geçici olarak 10 yıla çıkarıldı, ancak savaştan sonra tekrar 5 yıla düşürüldü.

Üye dokunulmazlığı

Üyelerin en önemli dokunulmazlık hakkı, münazaralarda ifade özgürlüğü hakkıdır; hem Lordlar Kamarasında hem de Avam Kamarasında yapılan konuşmalar hiçbir şekilde mahkemelerde yargı konusu olamaz. Bir diğer dokunulmazlık ise üyelerin tutuklanmasının olanaksız olmasıdır. Sadece vatana ihanet (treason), ağır suçlar (felony) ve açık şekilde asayişi bozma (breach of the peace) gibi istisnalar söz konusudur. Bu dokunulmazlıklar parlamentonun oturumlarının başlamasından 40 gün önce başlar ve 40 gün sonra biter.

Kaynakça

Dış bağlantılar


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Parlamento</span> asli görevi yürütmeyi denetlemek olan, yasa yapıcı meclis veya meclisler

Parlamento ya da yasama kurulu, birincil görevi yürütmeyi denetlemek olan, yasama gücüne ve yetkisine sahip meclis veya meclislerdir.

<span class="mw-page-title-main">İskoçya</span> Birleşik Krallıkın parçası olan Batı Avrupa ülkesi

İskoçya, Birleşik Krallık'a bağlı dört ülkeden biri. İskoçya anakarası, Büyük Britanya adasının kuzeydeki üçte birlik kısmını kaplar. Güneydoğusunda İngiltere ile 154 km uzunluğunda bir sınırı vardır. Kuzeyi ve batısı Atlas Okyanusu ile, kuzeydoğusu Kuzey Denizi ile ve güneyi İrlanda Denizi ile çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Lordlar Kamarası</span> Birleşik Krallık Parlamentosunun üst kanadı

Lordlar Kamarası, Birleşik Krallık parlamentosunun üst kamarası. Üyeleri "lord" unvanını taşır.

<span class="mw-page-title-main">Avam Kamarası</span> Birleşik Krallık Parlamentosunun alt kanadı

Avam Kamarası, Birleşik Krallık'ta üyeleri beşer yıllık dönemler için seçimle işbaşına gelen milletvekillerinden oluşan alt meclistir. Kamaranın toplanma yeri, Birleşik Krallık'ın üst meclisi olan Lordlar Kamarası ile aynı yer olan Westminster Sarayı'dır. Bu meclisi oluşturan 650 üye, parlamento dağılana kadar, ülkedeki her seçim bölgesinden oy çokluğu sistemi ile seçilip, seçildikleri bölgeyi temsil ederler.

<span class="mw-page-title-main">Çift meclislilik</span>

Çift meclislilik, iki yasama organı ya da parlamento'nun bulunduğu yönetim şeklidir. Türkiye'de bu yönetim şekli iki askeri darbe arasındaki dönemde (1961-1980) Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu olarak uygulanmıştır. Günümüzde ABD ve Birleşik Krallık çift meclisli ülkelere örnektir.

<span class="mw-page-title-main">Westminster Sarayı</span> İngiltere Parlementosunun toplantı yeri

Westminster Sarayı ya da Parlamento Binası, Birleşik Krallık'ta, Avam Kamarası ve Lordlar Kamarası'ndan oluşan İngiliz Parlamentosu'na ev sahipliği yapan yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">1707 Birlik Yasaları</span> Büyük Britanya Krallığını kuran Parlamento yasaları

1707 Birlik Yasaları, İngiltere Parlamentosu'nda kabul edilen 1706 İskoçya ile Birlik Yasası ile İskoçya Parlamentosu'nda kabul edilen 1707 İngiltere ile Birlik Yasası olmak üzere iki farklı yasadır. Aynı hükümdara bağlı olmalarına karşın farklı devletler olan ve farklı yasama organlarına sahip İngiltere Krallığı ile İskoçya Krallığı'nın birleşmesi amacıyla 22 Temmuz 1706'da imzalanan Birlik Antlaşması, bu yasalarla yürürlüğe girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">I. Charles</span> İngiltere, İskoçya ve İrlanda kralı

I. Charles, 27 Mart 1625'ten 30 Ocak 1649'da idam edilmesine kadar İskoçya Krallığı ve İngiltere ile İrlanda Krallıkları kralı.

<span class="mw-page-title-main">Asalet imtiyazları</span>

İngiliz soylularının dokunulmazlığı, İngiliz soylular sınıfının üyelerine ait olan özel meclis dokunulmazlıkları grubudur. İngiltere Birleşik Krallığı ve Kuzey İrlanda Meclisi, Meclis oturumu öncesi ve sonrasında oturum halinde ve kırk günde olurken, bu grup Meclise ait dokunulmazlıklardan farklıdır ve bu yalnızca Lordlar Kamarası ve Avam Kamarası üyelerine hizmet veren o İngiliz soylularına uygulanır.

<span class="mw-page-title-main">İskoç Parlamentosu</span> İskoçya Yasama Organı

İskoç Parlamentosu İskoç halkını temsil eden, İskoçya'nın sınırlı, özerk tek meclisli yasama organıdır. Başkent Edinburgh'un Holyrood bölgesinde yer almaktadır. Genel kullanımda "Holyrood" olarak adlandırılan parlamento, 129 İskoçya Parlamentosu Üyesinden (İPÜ) oluşan demokratik bir organdır. Üyeler dört yıllık görev süresi için karışık nispi temsil sistemi ile seçilirler. Sonuç olarak, ulusal seçmenler tarafından çoğunluk sistemi ile seçilen 73 İPÜ, sekiz ek üye bölgesinden atanan 56 İPÜ'den oluşmaktadır. Son parlamento genel seçimleri 6 Mayıs 2021 tarihinde yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kanada Avam Kamarası</span> Kanada Parlamentosunun alt kanadı

Kanada Avam Kamarası, Genel Vali tarafından temsil edilen Kanada Monarşisi ve Senato ile birlikte Kanada Parlamentosuna bağlı alt meclistir.

<span class="mw-page-title-main">Oliver Cromwell heykeli</span>

Oliver Cromwell heykeli, Birleşik Krallık başkenti Londra kentindeki Avam Kamarası dışında yer alır. Heykel İngiltere, İskoçya ve İrlanda'nın Lord Protectoru unvanını almış olan Oliver Cromwell'a aittir. Hamo Thornycroft tarafından tasarlanan heykel 1899 yılında dikilmiştir. Cromwell'in monarşi karşıtlığı ve İrlanda Seferi nedeniyle dikilmesinden önce ve sonra heykel ateşli tartışmalara konu olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Pride Darbesi</span>

Pride Darbesi, birinci evresi tamamlanmış olan İngiliz İç Savaşı sırasında 6 Aralık 1648 günü Albay Thomas Pride komutasındaki Yeni Ordu birliklerinin Oliver Cromwell yanlısı olmayan millevekillerini zorla Uzun Parlamento'dan çıkartması olayıdır. İngiliz tarihindeki başarılı tek askeri darbe olarak bilinir.

Rump Parlamentosu, İngiliz İç Savaşı sırasında 6 Aralık 1648 günü gerçekleştirilen Pride Darbesi sonucu Uzun Parlamento'daki Oliver Cromwell karşıtı ve I. Charles'ın vatana ihanetten yargılanmasına karşı olan vekillerin tasfiye edilmesinden sonra ortaya çıkan parlamentodur.

<span class="mw-page-title-main">Uzun Parlamento</span>

Uzun Parlamento, ilk kez 3 Kasım 1640 günü İngiltere kralı I. Charles tarafından toplanmış olan parlamentodur. 12 yıl aradan sonra kral tarafından sürmekte olan Piskoposlar Savaşı için mali kaynak sağlamak için toplanmıştır. Parlamento İngiltere monarşisiyle yaşanan iktidar mücadelesinde taraf olarak İngiliz İç Savaşını sürdürmüş ve galip gelmiştir. 1648 yılında Oliver Cromwell komutasındaki Yeni Ordu birliklerince tasfiye edilmiştir. Uzun Parlamento Cromwell'in ölümünün ardından yeniden toplanmış ve Restorasyon adı verilen dönemin başlangıcında yeni kral II. Charles'ın iktidarına kolaylık sağladıktan sonra kendisini lağvetmiştir.

Birleşik Krallık'ta siyaset, çok partili iki meclisli parlamenter demokrasiye sahip anayasal monarşi çerçevesinde yürütülmektedir. Kral veya kraliçe unvanına sahip olan hükümdar sembolik olarak devletin başı olup Başbakan ise hükûmetin ve Bakanlar Kurulunun başıdır.

<span class="mw-page-title-main">Birlik Antlaşması</span>

Birlik Antlaşması, İngiltere ile İskoçya'nın Büyük Britanya adı altında birleşmesini sağlayan anlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Lindsay Hoyle</span> İngiliz siyasetçi

Sir Lindsay Harvey Hoyle, Kasım 2019'dan beri Avam Kamarası Başkanı olarak görev yapan İngiliz siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Avam Kamarası başkanı (Birleşik Krallık)</span>

Avam Kamarası Başkanı, Birleşik Krallık Parlamentosu'nun alt meclisi olan Avam Kamarası'nın en yüksek otoritesidir.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Krallık Parlamentosu Açılış Töreni</span>

Birleşik Krallık Parlamentosu Açılış Töreni, Birleşik Krallık Parlamentosu'nun her oturumunun resmi olarak başlangıcını belirten törensel bir etkinliktir. Özünde, hükümdar tarafından okunan ancak hükûmeti tarafından yazılan majestelerinin "tahttan zarif konuşması" yer alır. Konuşmasında hükümdar, yeni parlamento oturumu için hükûmetin yasama programını belirlemeden önce, yaklaşan devlet ziyaretleri hakkında bilgi veriyor. Hükümdarın konuşması yapılana kadar parlamentonun hiçbir işi ilerleyemez.