Birinci Zürih Muharebesi

Birinci Zürih Muharebesi
	İkinci Koalisyon Savaşı
	; Zürih, 1800.
Tarih	4-7 Haziran 1799
Bölge	Zürih, İsviçre
Sonuç	Habsburg zaferi
Taraflar
Fransa	Habsburg monarşisi
Komutanlar ve liderler
André Masséna	Arşidük Karl ; Friedrich Freiherr von Hotze
Güçler
30.000	40.000
Kayıplar
1.700	3.500

Birinci Zürih Muharebesi 4-7 Haziran 1799 tarihlerinde koalisyon güçleri (Avusturya ve Rusya) ile Fransız ordusu arasında gerçekleşen savaş.

Ön gelişmeler

Politik ve diplomatik durum

Fransız devriminin başlangıcında olay Avrupa açısından Fransız kralı ve tebaası arasındaki bir anlaşmazlık gibi görünüyordu. Ancak feodal kurumların yıkılması ve devrim düşüncelerinin giderek yayılması Avrupa monarşilerini korkutmaya başladı. Avusturya (Kutsal Roma İmparatorluğu) ve Prusya monarşileri 1791 yılında devrik kral Louis'in başa geçmesini isteyen Pillnitz Bildirisini imzaladılar. Bunun üzerine 1792'de Fransa Cumhuriyeti Avusturya ve Prusya'ya savaş ilan etti.^[1] Böylece Fransız Devrim Savaşları başlamış oldu. 1792 ile 1798 arasındaki Birinci Koalisyon Savaşı'nda Fransa topraklarını genişletti. Koalisyon güçleri Verdun, Kaiserslautern, Neerwinden, Mainz, Amberg ve Würzburg gibi yerlerde çeşitli zaferler elde etseler de Napolyon kuzey İtalya'da Avusturya güçlerini geri püskürttü ve 17 Aralık 1797'de Leoben barışı, 17 Ekim 1797'de Campo Formio barışı imzalandı.^[1]

Barış anlaşmasının tarafları toprak paylaşımının detaylarını saptamak üzere ortak bir kongre toplayacaklardı. Karlsruhe yakınlarındaki Rastatt şehrinde yapılan kongre diplomatik tutumlar ve entrikalarla hızla çıkmaza girdi. Fransızlar daha fazla toprak talep ediyor, Avusturyalılar gönülsüz davranıyordu. Napoli krali I. Ferdinando Fransa'ya tazminat ödemeyi reddetti ve Napoli'de halk isyanı başladı. Fransızlar Napoli'yi işgal etti ve Parthenope Cumhuriyetini kurdurdular. Napolyon daha önce Kuzey İtalya'da ele geçirdiği yerlerde de Fransız devriminin ilkeleri çerçevesinde "cumhuriyetler" (Lombardiya'da Cisalpine, Cenova'da Ligüryen, Roma' da Roma Cumhuriyeti) kurmuştu. Fransız devriminden cesaret alan bir cumhuriyetçi dalga İsviçre kantonlarında da güçlendi ve 1798'de Helvetia Cumhuriyetinin kurulmasına olanak sağladı.^[1] Fransız direktuvarı Avusturya'nın yeni bir savaş istediğine kanaat getirmişti. Gerçekten de Avusturya, Napoli, Rusya ve İngiltere daha zayıf bir Fransa olasılığını aralarında tartışıyorlardı.^[2] Bahar aylarında Çar I. Pavel ile yapılan bir anlaşma sayesinde efsanevi Rus komutanı Aleksandr Suvorov komutasında 60.000 kişilik bir kuvvet İtalya'daki Avusturya ordusuna yardım için gönderilecekti.^[3]

Savaşın başlaması

Fransız Direktuvarı 1799'da bütün cephelerde bir saldırıyı başlatmaya karar verdi. Bu cepheler merkezi İtalya, kuzey İtalya, İsviçre kantonları, yukarı Ren bölgesi ve Hollanda idi. Fransız ordusu kâğıt üzerinde 250.000 kişiden oluşuyorsa da, sahada bu kadar güce sahip değildi.^[4] 1799 kışı geçer geçmez 1 Mart'ta General Jean-Baptiste Jourdan komutasındaki Tuna ordusu -kağıt üstünde 50.000, gerçekte 25.000 askere sahipti^[5]- Ren nehrini geçerek Basel ve Kehl'e girdi. Bu harekât Campo Formio barış anlaşmasını ihlal etmek anlamına geliyordu.^[6] Tuna ordusu Kara Orman'ı aşıp İsviçre Platosunun kuzeybatısında, Ostrach yakınlarında saldırı pozisyonu aldı.^[7] André Masséna da 30.000 kişilik ordusuyla daha güneyden Grison Alplerini, Chur'u ve İnn nehrini geçip İsviçre'nin içlerine ilerlemişti.^[8]

Avusturyalılar ise ordularını Tirol'den Tuna'ya kadar tek bir hat üzerine dizmişlerdi. Kont Heinrich von Bellegarde'ın komutasındaki 46.000 kişilik kuvvet Tirol'un savunması için ayrılmıştı. 26.000 kişilik daha küçük bir ordu Friedrich Freiherr von Hotze komutasında Vorarlberg'i koruyacaktı. Arşidük Karl'ın komutasındaki 80.000 kişilik ana Avusturya ordusu kışı Lech nehrinin batı yakasındaki Bavyera ve Salzburg bölgesinde geçirdi. Avusturya ordusu Ostrach (21 Mart) ve Stochach (25 Mart) muharebelerinde Tuna ordusunu Kara Orman'a geri püskürttü. Karl kuzey İsviçre'deki Schaffhausen'den Ren nehrinin geçmeyi planladı. Aynı sırada Hotze ordusunun bir kısmını (8.000 civarında askeri) batıya getirdi. Friedrich Joseph komutasındaki ana Avusturya ordusunun sol kanadı da Eglisau üzerinden Ren'i geçti. Böylece Zürih'in kuzeyinde Habsburg ordusu bir araya toplandı ve Fransızları karşılamaya hazırlandı.^[9]

Mayıs ayının ortalarında Fransız ordusunun morali bozuktu. Ostrach ve Stockach'da berbat yenilgiler almışlardı. Orduya sonradan takviyeler yapılmışsa da, ordu komutanı Jourdan, iki komutanı (Charles Mathieu Isidore Decaen ve Jean-Joseph Ange d'Hautpoul) yetkilerini kötüye kullandıkları için askeri mahkemeye vermişti. Ordunun diğer iki komutanı da hastaydı ve tedavi amacıyla karargahı terketmişlerdi. Masséna'nın ordusu Feldkirch'de Hotze tarafından geri püskürtüldü. Bu sırada İsviçre'de Fransızlara karşı bir ayaklanma başladı ve böylece Zürih Masséna için son savunma pozisyonu haline geldi.^[10]

Winterthur çatışması

Fransız cephesinde André Masséna hem Helvetia ordusunun hem Tuna ordusunun başına getirildi. Masséna mayıs ayı boyunca kuvvetlerini Zürih civarında toparlamakla uğraştı. Habsburg cephesinde ise Arşidük Karl'ın ve Hotze'nin orduları Stein am Rhein ve Balzers bölgelerinden Ren'i geçip güneye ilerlediler. Avusturya ordusunun iki cepheden ilerleyip birliklerini sıkıştıracağını fark eden Masséna, 25 Mayıs'ta önce doğudaki Hotze'nin birliklerine,ve Nauendorf'un kuzeydeki birliklerine karşı saldırıya geçti. Fransızlar 771 kayıp vermelerine rağmen, Avusturyalılara 2000'den fazla kayıp verdirip, 3000 de esir almayı başardılar.^[11]

27 Mayıs'ta Winterhur'da gerçekleşen çatışmada Habsburg ordusuna 1000 kişilik kayıp verdirmesine rağmen, Fransızlar 800 kayıp ve yaralı verdiler. Massena'nın komutanlarından Michel Ney yaralandı ve adamlarını Winterthur'dan çekmek zorunda kaldı. Massena artık Zürih'e yoğunlaşmak zorundaydı. Massena, Fransızlar ve İsviçrelilerden oluşan orduları Zürichberg civarında yarım ay şeklinde yerleştirdi.

Jelačić'in Witikon'a saldırısı

2 Haziran'da Arşidük Karl, Hotze'nin öncü birliklerinden Jelačić komutasındaki bir gücün Witikon yakınlarında Fransızların ana karargahlarına yaklaştığını haber aldı ve diğer birlikler gelmeden saldırıya geçilmemesi için emir yolladı. Ancak Jelačić emirler ona ulaşmadan gece yarısı saldırıyı başlattı. 4 saat süren çatışmadan sonra Witikon'dan geri çekilmek zorunda kaldı ancak çatışmalar gün boyu devam etti. Massena yedek birlikleri de devreye soktu ve yine kanlı bir çatışmadan sonra Fransızlar 500 ölü ve yaralı vererek Avusturyalıları püskürtmeyi başardı.

Zürichberg çatışması

4 Haziran'da Arşidük Karl Glatt'ı geçti ve ordusunu beş cepheye yerleştirdi:

Avusturya ordusunun en sol kanadında Jelačić komutasındaki kuvvetler (beş tabur ve üç bölük) Rapperswil'i geçerek Zürih'e doğru ilerlediler, ancak Gazan'ın tugayı ile karşılaşınca sık sık ataklarda bulunsalar da geri çekilmek zorunda kaldılar.
Daha sağ kanattaki ikinci cephe Bey'in komutasında (dört tabur ve üç bölük) idi. Hirslanden köyünü aşıp tepelere doğru tırmandılar, ama Brunet komutasındaki Fransız ordusu tarafından püskürtülüp birinci cepheye katıldılar.
Üçüncü cephe Prens Lorrine komutasında idi ve Fallandan ve Pfaffhausen üzerinden direkt saldırıya geçti. Ancak Fransız tahkimatının yoğun ateşi altında ilerleyemedi.
Hotze'nin komutasındaki dördüncü cephe (yedi tabur ve 12 bölük) Dubendorf'ta Glatt nehrini geçti, Stettbach yönünde ilerleyerek Fransızları Schwammendingen'e püskürttü.
Prens Reuss'un komutasındaki beşinci cephe (10 tabur ve 20 bölük) ordunun bir kısmını Rosenberg'de bırakarak Oerlikon yönünden saldırıya geçti.

Gün boyu süren çatışmalardan sonra Karl 2.000 askerini kaybetti, 3 generali yaralanmış ve 1.200 askeri esir düşmüştü. Fransızların ise 1.200 kadar ölü ve yaralısı vardı.^[12]

Sonuç

Kanlı bir çatışmanın ardından Arşidük Karl ordusunu kısa bir süre için geri geçti, iki gün sonra ikinci bir saldırıya geçmeyi planlıyordu. Massena bu süreyi hızla değerlendirdi, Avusturya ordusu yeni bir saldırıya hazırlanırken, birliklerini Zürih önlerinde daha güçlü bir pozisyona çekmeye karar verdi. Rakibinin Zürich gölünün iki yanına kuvvetlerini yayması gerekecek, kendisi ise kuvvetlerini bir yere yoğunlaştırabilecekti.

Savaşın ikinci günü asla olmadı. 6 Haziran'da Fransızlar Zürih'ten ayrıldılar, Massena birliklerini Uetliberg ve Limmat'ın iki yakası boyunca yerleştirdi. Karl, Zürih'e girdiğinde 150 adet değişik kalibrelerde top ele geçirdi.

Sonuç olarak Avusturyalılar Fransızların iki katı asker kaybederek Zürih'e girdiler. Her iki taraf da savaşta birer generalini yitirdi.^[13]

Kaynakça

^ ^a ^b ^c Timothy Blanning. The French Revolutionary Wars, New York: Oxford University Press, pp. 41–59.
^ John Gallagher. Napoleon's enfant terrible: General Dominique Vandamme, Tulsa: University of Oklahoma Press, 2008, ISBN 978-0-8061-3875-6 p. 70.
^ Albert Seaton. The Austro-Hungarian army of the Napoleonic wars. London: Osprey, 1973, ISBN 978-0-85045-147-4, p. 15.
^ A.B. Rodger. The War of the Second Coalition: A strategic commentary.Oxford: Clarendon Press, 1964, p. 158.
^ John Young, D.D. A History of the Commencement, Progress, and Termination of the Late War between Great Britain and France which continued from the first day of February 1793 to the first of October 1801. Two volumes. Edinburg: Turnbull, 1802, vol. 2, p. 220.
^ Blanning, p. 232
^ Gunther E. Rothenberg. Napoleon's Great Adversary: Archduke Charles and the Austrian Army 1792–1914. Stroud (Gloccester): Spellmount, 2007, p. 74. For further information on the Army of the Danube's movements and orders, see Jean-Baptiste Jourdan. A Memoir of the operations of the army of the Danube under the command of General Jourdan, taken from the manuscripts of that officer. London: Debrett, 1799, pp. 140–144. For further information on its size and composition, see Army of the Danube order of battle, or Roland Kessinger, Order of Battle, Army of the Danube Archived 7 May 2010 at the Wayback Machine.. Retrieved 3 December 2009.
^ Rodgers, pp. 158–159.
^ Ramsey Weston Phipps. The Armies of the First French Republic. Volume 5: The armies of the Rhine in Switzerland, Holland, Italy, Egypt and the coup d'etat of Brumaire, 1797–1799. Oxford: Oxford University Press, 1939, pp. 49–50; Digby Smith. The Napoleonic Wars Data Book. London: Greenhill, 1998, ISBN 1-85367-276-9, p. 156;
^ Rodger, pp. 158–162.
^ Shadwell p.103-105, Phipps V p.97-98
^ Generals Hotze, Wallis and Hiller. Phipps V p. 103
^ Smith, 158.

[:0-1] Timothy Blanning. The French Revolutionary Wars, New York: Oxford University Press, pp. 41–59.

[2] John Gallagher. Napoleon's enfant terrible: General Dominique Vandamme, Tulsa: University of Oklahoma Press, 2008, ISBN 978-0-8061-3875-6 p. 70.

[3] Albert Seaton. The Austro-Hungarian army of the Napoleonic wars. London: Osprey, 1973, ISBN 978-0-85045-147-4, p. 15.

[4] A.B. Rodger. The War of the Second Coalition: A strategic commentary.Oxford: Clarendon Press, 1964, p. 158.

[5] John Young, D.D. A History of the Commencement, Progress, and Termination of the Late War between Great Britain and France which continued from the first day of February 1793 to the first of October 1801. Two volumes. Edinburg: Turnbull, 1802, vol. 2, p. 220.

[6] Blanning, p. 232

[7] Gunther E. Rothenberg. Napoleon's Great Adversary: Archduke Charles and the Austrian Army 1792–1914. Stroud (Gloccester): Spellmount, 2007, p. 74. For further information on the Army of the Danube's movements and orders, see Jean-Baptiste Jourdan. A Memoir of the operations of the army of the Danube under the command of General Jourdan, taken from the manuscripts of that officer. London: Debrett, 1799, pp. 140–144. For further information on its size and composition, see Army of the Danube order of battle, or Roland Kessinger, Order of Battle, Army of the Danube Archived 7 May 2010 at the Wayback Machine.. Retrieved 3 December 2009.

[8] Rodgers, pp. 158–159.

[9] Ramsey Weston Phipps. The Armies of the First French Republic. Volume 5: The armies of the Rhine in Switzerland, Holland, Italy, Egypt and the coup d'etat of Brumaire, 1797–1799. Oxford: Oxford University Press, 1939, pp. 49–50; Digby Smith. The Napoleonic Wars Data Book. London: Greenhill, 1998, ISBN 1-85367-276-9, p. 156;

[10] Rodger, pp. 158–162.

[11] Shadwell p.103-105, Phipps V p.97-98

[12] Generals Hotze, Wallis and Hiller. Phipps V p. 103

[13] Smith, 158.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Fransız Devrim Savaşları
Birinci Koalisyon	Verdun – Valmy – Jemappes – 1. Mainz – Neerwinden – Famars – 1. Arlon - Hondshoote – Wattignies – Kaiserslautern - Toulon - Wissembourg - 2. Arlon - Villers-en-Cauchies – Tourcoing – Tournay – 3. Arlon - Ushant – Fleurus – Vosges– Lüksemburg – Genoa – Groix – Quiberon - Hyères – 2. Mainz – Loano - Montenotte – Millesimo – Mondovì – Fombio – Lodi – Borghetto – Lonato – Castiglione – Neresheim – Amberg – Würzburg – Rovereto - İrlanda Seferi – Mantova – Fishguard – Neuwied - Camperdown
Vendée İsyanı	Thouars - Fontenay-le-Comte – Saumur - Nantes – Luçon – Tiffauges - Montaigu - Cholet – Galerne - Entrames - Fougères – Granville – Dol - Angers - Le Mans – Savenay
Pireneler Savaşı	Truillas – Boulou – Black Mountain
Hollanda Seferi	Neerwinden - Famars - Dunkirk - Hondshoote - Wattignies - Villers-en-Caurchies - Beaumont - Tourcoing -Tournay - Fleurus – Boxtel
İngiliz–İspanya Savaşı	St. Vincent Burnu – San Juan – Cádiz – Santa Cruz – Minorca – St. George's Caye – Algeciras – Cape Santa Maria – Boulogne – Finisterre Burnu – Trafalgar – Río de la Plata
İkinci Koalisyon Savaşı	Ostrach - 1. Stockach - Magnano - Cassano - Trebbia - Mantova - Novi - Bergen - Castricum - Cenova - 2. Stockach - Messkirch - Montebello - Marengo - Höchstädt - Hohenlinden - Kopenhag - Algeciras - Callantsoog - Vlieter - Krabbendam - Bergen - Alkmaar - Castricum
Mısır Seferi	Shubra Khit – Piramitler (1. Abukır) – Nil – El Ariş – Yafa – Akka – Mount Tabor – Heliopolis – 2. Abukır – Canope – İskenderiye
İsviçre Seferi	Winterthur - 1. Zürih – 2. Zürih
İtalya Seferi	1. Dego - Loano – Montenotte – Millesimo – 2. Dego – Ceva – Mondovì – Fombio – Lodi – Borghetto – Lonato – Castiglione – Rovereto – 1. Bassano – 2. Bassano – Calliano – Caldiero – Arcole – Rivoli – 1. Mantua – Magnano – Cassano – Trebbia – 2. Mantua – Novi – Genoa – Montebello – Marengo – Pozzolo