İçeriğe atla

Birinci Ulusal Mimarlık Akımı

Vedat Tek'in kendisi için tasarladığı evi, Valikonağı Caddesi, Nişantaşı, İstanbul
Türkiye'de mimarlık

Birinci ulusal mimarlık akımı, neoklasik Türk üslûbu veya millî mimarî rönesansı; ağırlıklı olarak 1908 ile 1930 yılları arasında yaygın olan mimarî üslûptur. Her ne kadar Osmanlı İmparatorluğu döneminde başlamış bir üslûp olsa da esas etkisini cumhuriyet döneminde göstermiştir.

Mimar Kemaleddin ile Vedat Tek'in öncülüğünü yaptığı ve önceleri "neoklasik Türk üslûbu" ya da "millî mimarî rönesansı" olarak adlandırılan, ama sonraları "birinci ulusal mimarlık akımı" adı verilen bu mimarî üslûp, mimarîde yerel, Türk bir tarz oluşturmayı hedeflemiştir. Bunu yaparken klasik Osmanlı yapılarında yer alan mimarî öğeler ve süslemeler sıklıkla kullanılmıştır. Bu akımın etkisi büyük ölçüde kamu binaları ile sınırlı kalmıştır.[1] Bu akıma "Osmanlı canlandırmacılığı" veya "yeni Osmanlıcılık" isimleri de verilmiştir.[2][3]

Birinci ulusal mimarlık akımının en önemli temsilcileri başta Mimar Kemaleddin ve Vedat Tek olmak üzere Arif Hikmet Koyunoğlu[4] ile İtalyan asıllı bir mimar olan Giulio Mongeri'dir. Bu akıma aît en önemli mimarî örnekler arasında Mimar Kemaleddin’in İstanbul’da inşâ edilen Kemer Hatun Camisi, Lâleli'de Tayyare Apartmanları (bugünkü Merit Antik Oteli) ve Ankara’daki Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Genel Müdürlük Binâsı anılabilir. Mimar Kemaleddin Bey tarafından tasarlanan ve 1926 ile 1927 yıllarından inşa edilen II. Vakıf Apartmanı, birinci ulusal mimarlık döneminin önemli eserlerindendir. Yapı hâlen Devlet Tiyatroları’na hizmet vermektedir.[5] Vedat Tek'in en önemli eserleri arasında ise İstanbul Sirkeci'de yer alan Büyük Postane ve Haydarpaşa Vapur İskelesi yer alır. Arif Hikmet Koyunoğlu’nun önemli tasarımları arasında Ankara’da inşa edilmiş Devlet Resim ve Heykel Müzesi (1927-1930) ve Ankara Etnografya Müzesi (1925-1928) yer almaktadır. Giulio Mongeri’nin birinci ulusal mimarlık akımı örnekleri arasında sayılan Ankara Ulus’ta yer alan Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü Binası (1926) ile Osmanlı Bankası (1926) ve Türkiye İş Bankası (1928) binaları yer almaktadır.[1] Ayrıca Beşiktaş İskelesi ve Kuzguncuk İskelesi’nin mimarı olan Ali Talat Bey de dönemin önemli temsilcilerindendir.

Bu akıma yönelik en yaygın eleştirilerin başında teknolojiye ayak uyduramaması; seçmeci ve biçimsel bir akım olması gösterilir.

Resim galerisi

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b "Kimlik Arayışı: I. Ulusal Mimarlık Akımı". MimarlikMuzesi.org. 2 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2011. 
  2. ^ "Modernizm ve Ulusun İnşası, Sibel Bozdoğan, 2003". Arkitera.com. 7 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2010. 
  3. ^ "Mimarlık ve Kimlik Temrinleri- I: Türkiye'de Modern Yapı Kültürünün Bir Profili, Doç. Dr. Aydan Balamir, ODTÜ Mimarlık Bölümü". Mimarlık Dergisi, Mimarlar Odası Genel Merkezi. 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2011. 
  4. ^ Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Bir Mimar Arif Hikmet Koyunoğlu. Radikal Gazetesi, Kitap Eki. 24 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2015. 
  5. ^ "Cumhuriyet döneminin en güzel 10 binası, 24 Ekim 2008". Hürriyet Gazetesi. 22 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2011. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Birinci Ulusal Mimarlık Akımı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de mimarlık</span> Türkiyenin mimari geçmişine genel bir bakış

Türkiye'de mimarlık, Türk mimarisi veya Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarisi 1923'te kurulan Türkiye Cumhuriyeti devletinin toprakları üzerinde süregelen mimarlık sürecini inceler. Türkiye’deki mimarlık uygulamaları belli dönemlerde yaygın olan mimari akımlardan, cumhuriyet tarihi boyunca yaşanan belli sorunlardan ve çelişkilerden etkilenerek veya onlara tepki olarak oluşmuştur. Bu çelişkilerden başta geleni özellikle cumhuriyetin ilk dönemlerinde gündeme gelen Doğu-Batı ikilemidir. Buna ek olarak ulusal-evrensel, geleneksel-modern veya dindarlık-laiklik gibi ikilemler ve farklı siyasi görüşler de mimarlık uygulamalarının seyrini etkilemiştir. Bu dönemlerin birbirinden kesin olarak ayrılması pek mümkün değildir. Bazı akımlar diğerleri ile iç içe belirli bir zaman dilimine kadar varlığını sürdümüşler; bir dönemin veya ekolün temsilcisi olarak nitelendirilen bazı Türk mimarlar, kariyerlerinin ileriki dönemlerinde daha farklı stillerde de eserler tasarlamışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Sedad Hakkı Eldem</span> Türk mimar (1908–1988)

Sedad Hakkı Eldem, Türk mimar, akademisyen ve yazar. 20. yüzyılın önde gelen Türk mimarlarındandır. Osmanlı dönemi evleri ve 18. ve 19. yüzyıl saray ve köşkleri üzerinde yaptığı çalışmalar ve klasik Osmanlı mimarisi üzerine araştırmalar yaparak, mimari tasarımda geleneksel motiflerin yeniden kullanılmasına öncülük etmiştir.

Mehmet Arif Koyunoğlu, Türk ressam.

<span class="mw-page-title-main">Vedat Tek</span> Türk mimar (1873–1942)

Mehmet Vedat Tek, Türk mimar. 20. yüzyılın başlarındaki çalışmalarıyla tanınmakta ve Birinci Ulusal Mimarlık Akımı'nın Mimar Kemalettin Bey ile birlikte en önde gelen iki isminden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Arif Hikmet Koyunoğlu</span> Türk mimar ve fotoğraf sanatçısı (1888-1982)

Ahmet Arif Hikmet Koyunoğlu, Türk mimar ve fotoğraf sanatçısı. Cumhuriyetin ilk dönem mimarlarından olan Koyunoğlu'nun en önemli yapıtları Ankara'daki Etnografya Müzesi, bugün müze olarak kullanılan Türk Ocağı Binası, Bursa'daki Tayyare Kültür Merkezi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Mimar Kemaleddin</span> Türk mimar (1870–1927)

Ahmed Kemaleddin, 20. yüzyılın başlarındaki çalışmalarıyla tanınan ve Birinci Ulusal Mimarlık Akımı'nın önde gelen isimlerinden olan Türk mimar.

<span class="mw-page-title-main">Şevki Vanlı</span> Türk mimar

Şevki Vanlı, Türk mimardır.

<span class="mw-page-title-main">Ziraat Bankası Müzesi</span> Ankaradaki bir müze

T.C Ziraat Bankası Müzesi, Ankara'nın Altındağ ilçesinin Ulus semtinde 1981 yılından bu yana hizmet veren, Türkiye'deki bankacılık sisteminin gelişimini gösteren tarihi objelerin sergilendiği müzedir.

<span class="mw-page-title-main">Giulio Mongeri</span> İtalyan mimar

Giulio Mongeri Levanten kökenli Türk vatandaşı mimar.

Ali Talat Bey, Türk mimar.

Aşağıdaki liste, kayda değer Türk mimarlarının ismini alfabetik bir sırayla gösteren listedir.

<span class="mw-page-title-main">II. Evkaf Apartmanı</span>

II. Evkaf Apartmanı; Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan bir apartmandır. Ulus'taki İstiklal Caddesi üzerinde bulunur. Mimar Kemaleddin tarafından tasarlanan ve 1930 yılında inşaatı tamamlanan yapı, günümüzde Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü binası olarak kullanılmaktadır. Ayrıca; Ankara Devlet Tiyatrosu'na bağlı olarak hizmet veren sahnelerden Küçük Tiyatro ve Oda Tiyatrosu'na da ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Cinnah Caddesi</span> Ankarada bir cadde

Cinnah Caddesi; Ankara'nın Çankaya ilçesinde bulunan bir caddedir. Atatürk Bulvarı'nın devamı niteliğinde olup Kuğulu Park'tan başlayarak Atakule'ye kadar uzanır. Aziziye, Çankaya ve Remzi Oğuz Arık mahalleleri arasında bir sınır oluşturan cadde; Hoşdere, Çankaya ve Simon Bolivar caddelerinin kesiştiği noktada son bulur. Tek yönlü olarak araç trafiğine açık olup yaklaşık 1.8 kilometre uzunluğundadır. Cadde boyunca Afganistan, Bangladeş, Hindistan, İsveç, Kanada ve Libya gibi ülkelerin büyükelçilikleri bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Çocuk Sarayı Apartmanı</span>

Çocuk Sarayı Apartmanı; Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan tarihi bir apartmandır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı Bankası Binası (İzmir)</span> İzmir, Türkiyede bir bina

Osmanlı Bankası Binası, İzmir'de yer alan ve İtalyan mimar Giulio Mongeri tarafından tasarlanan üç katlı bir binadır. Osmanlı Bankası şubesi olarak 1926'da yapımına başlandı ve 11 Şubat 1928'de kullanıma açıldı. Birinci Ulusal Mimarlık Akımı'nın örnekleri arasında olan yapı, günümüzde Garanti BBVA İzmir Kurumsal Şube Binası olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye İş Bankası İktisadi Bağımsızlık Müzesi</span> Ankaranın Altındağ ilçesinde bulunan bir bankacılık müzesi

Türkiye İş Bankası İktisadi Bağımsızlık Müzesi; Ankara’nın Altındağ ilçesinde bulunan bir tarih müzesidir. Türkiye İş Bankası'nın Ulus Meydanı'nda bulunan eski genel müdürlük binasının dönüştürülmesiyle hem Türkiye'deki önemli ekonomik gelişmeleri hem de bankanın tarihçesini anlatan bir müze oluşturulmuştur. İstanbul'daki Türkiye İş Bankası Müzesi'nden sonra kurum bünyesinde açılan ikinci müze olma özelliğini taşır.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Fehmi Ataç Apartmanı</span> Ankarada bir apartman

Hasan Fehmi Ataç Apartmanı; Altındağ'ın Ulus semtinde bulunan tarihi bir apartmandır. Anafartalar ve Denizciler Caddesi'nin kesişiminde yer alan bina Büyük Otel olarak da anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ziraat Bankası Genel Müdürlük Binası</span>

Ziraat Bankası Genel Müdürlük Binası, Ziraat Bankası’nın genel müdürlük birimlerinin yer aldığı binadır. Ankara'nın Altındağ ilçesine bağlı Ulus semtinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bulgur Palas</span> İstanbulda tarihî yapı

Bulgur Palas ya da özgün adıyla Bolulu Habip Bey Konağı, Fatih'te bulunan yapı.

<span class="mw-page-title-main">Banca Commerciale Italiana Binası</span>

Banca Commerciale Italiana Binası, İzmir'de yer alan ve İtalyan mimar Giulio Mongeri tarafından tasarlanan iki katlı bir binadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.