İçeriğe atla

Birinci Haiti İmparatorluğu

Birinci Haiti İmparatorluğu
Empire d'Haïti (Fransızca)
Anpi an Ayiti (Haiti Kreolü)
1804-1806
Slogan
Liberté ou la Mort! (Fransızca)
"Bağımsızlık Ya da Ölüm!"
Haiti İmparatorluğu Haritası (1804 -1806). Sınırın diğer tarafında, adanın Fransız kontrolü altındaki İspanyol kısmı yer almaktadır (1795-1809).
Haiti İmparatorluğu Haritası (1804 -1806). Sınırın diğer tarafında, adanın Fransız kontrolü altındaki İspanyol kısmı yer almaktadır (1795-1809).
BaşkentPort-au-Prince
Yaygın dil(ler)Fransızca
Haiti Kreolü
Resmî din
Katolik Kilisesi
HükûmetÜniter seçimli mutlak monarşi
İmparator 
• 1804-1806
Jean-Jacques Dessalines
Tarihî dönem19. yüzyıl
• Bağımsızlık
1 Ocak 1804
• Dağılışı
17 Ekim 1806
Günümüzdeki durumuHaiti

Birinci Haiti İmparatorluğu, Kuzey Amerika'da 1804'te Haiti Devrimi sonucunda kurulan seçimli monarşidir. Haiti, 1 Ocak 1804'te bağımsızlığını ilan etmeden önce Fransa tarafından kontrol ediliyordu.[1] Haiti Genel Valisi Jean-Jacques Dessalines, imparatorluğu 22 Eylül 1804'te kurdu. Kendini İmparator I. Jacques'i ilan ederek 6 Ekim'de kendi taç giyme törenini düzenledi. 20 Mayıs 1805 anayasası, imparatorluğun nasıl yönetileceğini belirledi ve ülke altı askeri bölüme ayrıldı. Her bölümün generali doğrudan imparatorla veya imparator tarafından atanan genelkurmay başkanı ile haberleşiyordu. Anayasa ayrıca hükümdarın seçilebilir olması ve hüküm süren imparatorun halefini atayabilmesi gücüne sahip olmasıyla tahtın ardıllığını da belirlemiş oldu. Anayasa, vatandaşlığa kabul edilmiş Almanlar ve Polonyalılar hariç, beyaz insanların imparatorluk içinde mülk sahibisi olmasını yasakladı.[2]


Jacques I, 17 Ekim 1806'da suikaste uğradı. Yönetiminin iki üyesi, Alexandre Pétion ve Henri Christophe, daha sonra iktidarı üstlendi ve bu ülkenin Pétion'un yönettiği güney Haiti Cumhuriyeti ve Christophe'nin yönettiği kuzeydeki Haiti Devleti olarak ikiye bölünmesine yol açtı.[3][4] Yaklaşık 43 yıl sonra, 26 Ağustos 1849'da Başkan Faustin Soulouque, Haiti'de 15 Ocak 1859'a kadar süren bir İmparatorluk kurdu.[5]

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  2. ^ "Haiti: 1805 Constitution". faculty.webster.edu. 15 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2016. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  5. ^ Baur, John E. (1949). "Faustin Soulouque, Emperor of Haiti His Character and His Reign". The Americas. 6 (2). Cambridge University Press. ss. 131-166. doi:10.2307/978436. JSTOR 978436. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">1804</span> yıl

1804 (MDCCCIV) yılı Gregoryen Takvimine göre Pazar, Jülyen Takvimine göre Cuma günü başlayan bir artık yıldır.

<span class="mw-page-title-main">Haiti</span> Karayip Denizinde bir ada ülkesi

Haiti ya da resmî adıyla Haiti Cumhuriyeti, Amerika'da Karayip Denizi'nde bir ada ülkesidir. Küba'nın doğusunda yer alan Hispaniola adasını Dominik Cumhuriyeti ile paylaşır ve adanın batı kısımdadır. Küba ve Jamaika'nın doğusunda Bahamalar'ın güneyinde bulunur. Yüzölçümü 27.750 km² olan ülke Karayipler'in yüzölçümü en büyük üçüncü; 11 milyon nüfusu ile Karayipler bölgesinin en kalabalık nüfuslu ülkesi konumundadır. Başkenti Port-au-Prince'tir.

<span class="mw-page-title-main">Batı Roma İmparatorluğu</span> Roma İmparatorluğunun bağımsız yönetilmiş batı yarısı

Batı Roma İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu'nun 395 yılında İmparator I. Theodosius tarafından ikiye bölünmesiyle ortaya çıkan bir devlettir. Diğer yarısı ise Doğu Roma İmparatorluğu olan devlet, MS 3. ile 5. yüzyıllar arasında var olmuştur. Batı Roma İmparatorluğu, ayrı bir bağımsız İmparatorluk mahkemesi tarafından yönetildikleri herhangi bir zamanda Roma İmparatorluğu'nun batı eyaletlerinden oluşuyordu. Batı Roma İmparatorluğu ve Doğu Roma İmparatorluğu terimleri modern zamanlarda fiilen bağımsız olan siyasi varlıkları tanımlamak için icat edildi; Çağdaş Romalılar İmparatorluğun iki ayrı imparatorluğa bölündüğünü düşünmediler, ancak onu iki ayrı imparatorluk mahkemesi tarafından yönetilen tek bir yönetim olarak idari bir çare olarak gördüler.

<span class="mw-page-title-main">Simón Bolívar</span> Büyük Kolombiyanın kurucusu

Simón José Antonio de la Santísima Trinidad Bolívar y Palacios Ponte-Andrade y Blanco, genellikle bilinen ismiyle Simón Bolívar, günümüzde Kolombiya, Venezuela, Ekvador, Peru, Panama ve Bolivya olarak bilinen ülkelerin İspanyol İmparatorluğu'ndan bağımsızlıklarını kazanmalarına öncülük etmiş Venezuelalı askeri ve siyasi liderdir. Halk arasında El Libertador ya da Amerika'nın Kurtarıcısı olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Fransız cumhuriyetçi takvimi</span>

Fransız cumhuriyetçi takvimi veya diğer adıyla Fransız devrimci takvimi, Fransız Devrimi sırasında oluşturulan, 1793 yılının sonlarından 1805 yılına kadar Fransız hükûmeti ve 1871 yılında 18 günlüğüne Paris Komünü tarafından kullanılan takvimdi.

<span class="mw-page-title-main">I. Aleksandr (Rusya)</span> Rus hükümdar (1777-1825; çar 1801-1825)

I. Aleksandr, , Rusya imparatoru. Ayrıca ilk Romanov mensubu Polonya kralı, Litvanya ve Finlandiya grandüküydü.

<span class="mw-page-title-main">Marcus Aurelius</span> Roma imparatoru

Marcus Aurelius Antoninus Augustus, 161 - 180 yılları arası Roma imparatoru ve Stoacı bir filozoftur. Beş İyi İmparator denilen hükümdarların sonuncusu olan Nerva-Antoninus Hanedanının üyesiydi ve MÖ 27'den MS 180'e kadar süren Roma İmparatorluğu için göreceli bir barış, sakinlik ve istikrar dönemi 96 - 180 yılları arasında görev yapan Pax Romana'nın son imparatoruydu. 140, 145 ve 161 yıllarında Roma konsülü olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Fransız Cumhuriyeti</span>

Birinci Cumhuriyet, resmî adıyla Fransız Cumhuriyeti, tarihçilerin Eylül 1792'den Mayıs 1804'e kadar Fransa'da uygulanan tüm cumhuriyet rejimlerine verdikleri isimdir. Fransız Devrimi'yle gelen gelen Birinci Cumhuriyet, 10 Ağustos 1792'de Tuileries Sarayı'nın Baldırı Çıplaklar tarafından ele geçirilmesinden sonra anayasal monarşinin yerine geldi ve Avrupa'da güç kullanımında yeni bir mücadelenin habercisi oldu. Bu cumhuriyet, egemenliğini Fransa'nın mevcut toprakları üzerinde ve Ren'in sol kıyısında bulunan ve bugünkü Belçika, Lüksemburg ve günümüz Almanya'sının bir bölümünü oluşturan Kutsal Roma İmparatorluğu'nun tüm eyaletleri üzerinde sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">Jean-Jacques Dessalines</span> Haiti imparatoru (1758-1806)

Jean-Jacques Dessalines, Haiti Devriminden sonra 1804'te ülkesinin bağımsızlığını ilan eden Haiti imparatoru.

<span class="mw-page-title-main">III. Valentinianus</span>

Flavius Placidius Valentinianus veya kısaca III. Valentinianus, 425-455 yılları arasında Batı Roma imparatoru idi. Batı Roma'nın son imparatorlarındandır.

1800'ler, Gregoryen takvimine göre 1 Ocak 1800'de başlayıp 31 Aralık 1809'da sona eren onyıldır. 1800'ler büyük değişimlerin onyılıydı. Son 30 yıldaki teknolojik gelişmeler Sanayi Devrimini küresel bir hareket olmasını sağladı. Bütün savaşların yeni geliştirilmiş silahlarla olması Afrika ve Asya'da daha sonra Latin Amerika'da süregelen Emperyalist kampanyalara bir ivme kazandırdı.

Haiti Devrimi (1791–1804) Batı yarımküredeki en başarılı Afrikalı köle ayaklanmasıdır. Devrim sonucunda Haiti siyahlar tarafından yönetilen tarihteki ilk cumhuriyet olmuştur. Devrim sırasında Haiti'nin adı Saint-Domingue idi ve bir Fransız kolonisiydi. Devrim sürecinde Afrika kökenli halk kendisini Fransız egemenliğinden ve köleliğin boyunduruğundan kurtarmıştır. Kölelik dönemi sırasında yüzlerce köle isyanı olmuş olmasına rağmen bulunduğu ülkeyi tamamen özgürleştiren tek başarılı isyan Haiti Devrimidir.

<span class="mw-page-title-main">Toussaint L'Ouverture</span> Haitili devlet adamı (1743-1803)

François-Dominique Toussaint L'Ouverture Haiti Devriminde yer almış Haitili devrimci önder ve yönetici. Fransız sömürgesi olan Saint-Domingue'de köle olarak doğar. Adadaki Fransız sömürgecilere karşı siyahi kölelerin ayaklanmasına önderlik ederek başarı kazanır. Ülkede köleliği kaldırır, Fransız yönetimini adadan kovar ve Haiti’nin bağımsızlığını ilan eder. Hispanyola adasının diğer kısmındaki İngiltere hakimiyetindeki Santo Domingo’yu da ele geçirerek buradaki köleleri de özgürlüklerine kavuşturur. Haiti tarihindeki ilk anayasayı yazar.

<span class="mw-page-title-main">Pavia</span> İtalyanın Lombardia bölgesinde, Pavia iline bağlı ilçe (komün)

Pavia, kuzeybatı İtalya'daki Lombardiya bölgesinin ve Pavia ili'nin merkezi olan şehir ve yerel idare bakımından bir komün.

<span class="mw-page-title-main">Dekolonizasyon</span> Sömürgeciliğin siyasi, ekonomik ve kültürel mirasını ortadan kaldırmak

Dekolonizasyon; bir devletin, bir başka ülke halkı ve kurumları üzerindeki kontrolünü sona erdirmesi. Diğer bir deyişle sömürgeciliğin sonlandırılmasıdır. Politik ve kültürel anlamda gerçekleştirilebilir. Bu Kavram özellikle I. Dünya Savaşı'ndan önce kurulan sömürge imparatorluklarının parçalanması için kullanılır. Akademisyenler konuya ilişkin incelemelerinde özellikle bağımsızlık talep eden kolonilerdeki Creole Milliyetçiliği gibi halk hareketleri ve fikirler üzerinde yoğunlaşıyorlar. Ulusların kendi kaderlerini tayin etme hakkı Birleşmiş Milletler tarafından Dekolonizasyonun özü olarak tanımlanır. Birleşmiş Milletler'e bağlı Özel Dekolonizasyon Komitesi,Dekolonizayon Süreci içerisinde Kolonici ulusun süreci iptal gibi bir hakkı bulunmadığına ancak sürecin yönlendirilmesinde söz sahibi olabileceğine karar vermiştir. Buna örnek olarak:Hindistan'ın bölünmesi gösterilebilir. Bağımsız Devletler, bir bölge hakkında dekolonizasyon talep edebilse de bu orada yaşayan ulusun referandumuna bırakılır.

<span class="mw-page-title-main">Üçüncü Koalisyon</span>

Üçüncü Koalisyon veya Üçüncü Koalisyon Savaşı, 1803-1806 yılları arasında, Büyük Britanya - Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu - Rus İmparatorluğu Koalisyonu ile Fransa Cumhuriyeti arasında gerçekleşmiş muharebeler dizisidir. Bu koalisyon savaşında, Napolyon'un asıl amacı, Büyük Britanya'nı işgal edip, savaşı kökten bitirmekti. Trafalgar Muharebesi'nde yenilmesi üzerine, bu planı suya düştü. Bunun yerine, Rusya hariç tüm Kıta Avrupası'nı işgal etmeye başladı.

<span class="mw-page-title-main">Haiti bayrağı</span> Ulusal bayrak

Haiti bayrağı, günümüzde kullanılan hâli ile 25 Şubat 1986 tarihinde göndere çekilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Laferrière Kalesi</span> Haiti bağımsızlığının sembolü ve tarihi kale

Laferrière Kalesi ya da Henry Christophe Kalesi ya da sadece Kale (Citadelle) (İngilizce: Citadel), Kuzey Haiti'de büyük bir dağ kalesi olup, Bonnet L'Eveque Dağı'nın zirvesinde, Cap-Haïtien şehrinin 17 mil (27 km) güneyinde, Three Bays Koruma Alanı'nın 10 mil (16 km) güneybatısında ve Miloet şehrinin mil (8.0 km) yukarısında yer alır. Amerika'daki en büyük kalelerden biridir ve yakınlardaki Sans-Souci Sarayı ile birlikte 1982'de UNESCO tarafından bir Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir. Dağ zirvesi ve kale Haiti'nin simgesi haline gelmiştir. Kale, Haiti'nin 19. yüzyılın başında Fransa'dan bağımsızlığını kazandığı Haiti Köle İsyanı sırasında (1791-1804) Henri Christophe tarafından inşa edildi.

<span class="mw-page-title-main">İtalya Krallığı (1805-1814)</span>

İtalya Krallığı Kuzey İtalya'da, Fransız imparatoru I. Napolyon'un himayesinde bulunan Fransa ile kişisel birliktelikte olan devletti.

<span class="mw-page-title-main">Alexandre Pétion</span>

Alexandre Sabès Pétion,(2 Nisan 1770 - 29 Mart 1818), Haiti'nin 1. Devlet Başkanı.