İçeriğe atla

Bira köpüğü

Makale serilerinden
  • Bira Tarihi
İçerik
Çeşitler
Üretim & Servis
Festivaller
Benzer İçecekler
Üzerinde büyük köpüğüyle bir bardak bira
Köpüğü çekilmiş ve geride belirgin dantel gibi bir iz bırakmış bir bardak bira

Bira köpüğü, biranın üstünde bulunan köpüktür. Bira bardağı ve bira şişesi'nde bulunur. Yüzeye yükselen, ağırlıklı olarak karbondioksit olmak üzere gaz kabarcıkları tarafından üretilir. Bu elementler şıra proteini, maya ve şerbetçi otu kalıntısıdır.[1] Kafada kabarcıkları oluşturan karbondioksit, fermantasyon sırasında üretilir.[2] Bira şişede mayalanmaya devam ederse, doğal olarak karbonatlaşır, bira açıldığında veya döküldüğünde köpük oluşur. Bira pastörize edilmiş veya filtrelenmişse, bira basınçlı gaz kullanılarak zorla karbonatlanmalıdır.

Önemi

Tüketiciler bira köpüklerine çok önem verir ama gerçekte fazla köpük istenmez çünkü biranın kütlesini azaltır (karbonatlı soda içeceklerine benzer); öte yandan, bardağa dökülen bira beklenen belirli köpük şekline sahip olmadığı sürece eksik görülür. Bazı uzmanlar bira köpüğüne önem verir çünkü biranın aromasını sağlamaya yardım eder. Başka bir görüşe göre ise biranın estetik görünümü için köpük önemlidir.

Köpüklerin ticari önemi akademik çalışmalara yol açmıştır.[3] En azından bir çalışmaya göre, köpük biranın döküldükten sonra salınımı (çalkalanma) azaltıp dikey hareketi yatay harekete dönüştürdüğünden biranın taşınmasına yardımcı olduğunu öne sürer.[4]

Karbondioksit yoluyla köpük oluşumu

Karbondioksit, doğal bira mayasının faaliyetiyle veya yapay olarak çözünme yoluyla karbondioksitin basınç altında sıvıya karışmasıyla yapılabilir. Bira köpüğü, bira mayasının metabolizmasının bir yan ürünü olarak üretilen karbondioksit tarafından şıradaki nişastalara ve şekerlere etki ederek oluşturulur.

Kimyasal bileşim

Biranın gerçek köpük aktivitesi karbondioksitin varlığına bağlı olsa da, köpüğün boyutunu, şeklini ve uzunluğunu belirleyen şey malttan gelen amfipatik polipeptitler gibi yüzey aktif maddelerdir.

Bira köpüğü, göreceli hidrofobisitelerine göre bölünmüş beş farklı sınıfa ait polipeptitlerden oluşur. Polipeptit gruplarının hidrofobisitesi arttıkça, köpüğün kararlılığı da artar.[5]

Karbonatlaşma, karbondioksitin su veya sulu bir çözeltide çözünmesiyle meydana gelir. Bu süreç genellikle, su ve gaz halindeki karbondioksitin seyreltik bir karbonik asit çözeltisi oluşturmak üzere reaksiyona girdiği reaksiyonla temsil edilir.

Bardağın Önemi

Geleneksel cam bardaklarla servis edilen bir Alman buğday birası. Bardakta yarım litrelik bir doldurma çizgisi vardır ve özellikle köpüğe yer açmak için ekstra alan olacak şekilde tasarlanmıştır.

Bira bardağı genellikle köpüğü vurgulamak veya yerleştirmek için tasarlanır. Camın diğer birçok özelliği de bira köpüğünü etkileyebilir,[6] örneğin bardağın tabanındaki pürüzlü yüzey, yüzeyde değil de içeceğin derinliklerinde karbondioksitin çekirdeklenmesini sağlayarak atmosfere daha yavaş gaz salınımına neden olur

Cam bardak yüzeyleri ciltten gelen yağı, yakındaki yemek pişirmeden gelen aerosolize yağı ve yiyeceklerden gelen yağ izlerini tutabilir. Bu yağlar birayla temas ettiğinde biranın üzerindeki köpük miktarında önemli bir azalma olur[7][8] ve kabarcıklar normalde olduğu gibi yüzeye çıkmak yerine camın yanlarına yapışır.

Uygun köpük oluşumu için, yıkadıktan sonra bardağı iyice kurutmak da önemlidir. Bardaktaki su, bardağın dibine yerleştirilen tasarımları kapatarak gazın uyarılmasını önleyebilir ve böylece birayı düzleştirebilir. Tersine, Belçika witbier gibi bazı stiller, genellikle bol köpüklü olan birayı kontrol etmek için ıslak bardağa dökülmekten faydalanır.

'Azot köpüğünün' oluşumu

Guinness gibi biralardaki kremamsı köpük, azot kullanılarak kutularda veya şişelerde bir araç ile veya azot veya karışık gaz (karbondioksit ve azot) kullanılarak fıçıdan fıçı birası çekilmesi işlemiyle oluşturulur. Guinness tarafından öncülük edilen azot kullanımı, yalnızca karbondioksit kullanılarak üretilen aşırı asidik tadı azaltırken küçük kabarcıklarla sert bir köpük yapar.

Destabilizasyon

Bira köpüğünün destabilizasyon mekanizması yerçekimi drenajıdır. Kabarcıklar arasındaki su veya sıvı boşalır ve sıvı ve gaz fazlarının ayrılmasına neden olur. Bu, kabarcıkların birleşecek kadar yakınlaşmasını sağlar. Bu durum sıvının viskozitesi artırılarak yavaşlatılabilir.[9]

Bir diğer dengesizleşme mekanizması ostwald olgunlaşmasıdır. Gaz, daha küçük kabarcıklarla ilişkili yüksek basınç nedeniyle daha küçük kabarcıklardan daha büyük kabarcıklara doğru yayılır. Bu olay Laplace basıncı ile açıklanabilir. Bu durum gazın az çözünmesiyle yavaşlatılabilir. Bunun bir örneği ise biraya azot katmaktır. Sadece 20ppm azot gazı eklenmesiyle büyük bir etki görülebilir.[9]

Bira köpüğünün üstel katlanarak azaldığı bilimsel olarak kanıtlandı.[10] Bu araştırma 2002 yılında Ig Nobel Fizik Ödülü'ne layık görülmüştür.[11]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "This is why tilting a beer glass to avoid foam actually makes you bloated". The Independent (İngilizce). 24 Mayıs 2019. 30 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2024. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2021. 
  3. ^ German, J. B.; McCarthy, M. J. (1989). "Stability of aqueous foams: Analysis using magnetic resonance imaging". Journal of Agricultural and Food Chemistry. 37 (5). s. 1321. doi:10.1021/jf00089a025. 
  4. ^ "APS Link". 21 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2016. 
  5. ^ Onishi, Akiko; Proudlove, Michael O (1 Haziran 1994). "Isolation of beer foam polypeptides by hydrophobic interaction chromatography and their partial characterisation". Journal of the Science of Food and Agriculture. 65 (2). ss. 233-240. doi:10.1002/jsfa.2740650218. 20 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2018. 
  6. ^ "Glass To Last". Hospitalitymagazine.com.au. 18 Şubat 2010. 6 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2010. 
  7. ^ "Food Physics". www.physics.org. 8 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2013. 
  8. ^ "Physics, lipstick, beer". APS. 21 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2013. 
  9. ^ a b Durian, Doug (2010). "Making a frothy shampoo or beer". Physics Today. 63 (5). ss. 62-63. Bibcode:2010PhT....63e..62D. doi:10.1063/1.3431341. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2019. 
  10. ^ Leike, A. (2002). "Demonstration of the exponential decay law using beer froth". European Journal of Physics. 23 (1). ss. 21-26. Bibcode:2002EJPh...23...21L. CiteSeerX 10.1.1.693.5948 $2. doi:10.1088/0143-0807/23/1/304. 
  11. ^ Nadis, Steve (2002). "Bubble won't burst for spoof Nobels". Nature. 419 (6907). s. 549. Bibcode:2002Natur.419..549N. doi:10.1038/419549a. PMID 12374943. 
Vikisöz'de Bira köpüğü ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.
Wikimedia Commons'ta Bira köpüğü ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Soy gaz</span> Kimyasal element grubu

Soy gaz veya asal gaz, standart şartlar altında her biri, diğer elementlere kıyasla daha düşük kimyasal reaktifliğe sahip, kokusuz, renksiz, tek atomlu gaz olan kimyasal element grubudur. Helyum (He), neon (Ne), argon (Ar), kripton (Kr), ksenon (Xe) ve radon (Rn) doğal olarak bulunan altı soy gazdır ve tamamı ametaldir. Her biri periyodik tablonun sırasıyla ilk altı periyodunda, 18. grubunda (8A) yer alır. Grupta yer alan oganesson (Og) için ise önceleri soy gaz olabileceği ihtimali üzerinde durulsa da günümüzde metalik görünümlü reaktif bir katı olduğu öngörülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ekmek</span> Geleneksel ve temel yiyecek

Ekmek, çeşitli tahıl unundan yapılmış hamurun ateşte, sac üzerinde, tandırda, fırında veya tepside pişirilmesiyle hazırlanan temel gıda. Tek başına tüketilebildiği gibi, yemeğin yanında veya yemeklere ya da yağlara banarak da tüketilebilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Bira</span> arpanın mayalandırılmasıyla yapılan alkollü içki

Bira, dünyadaki en eski ve en yaygın alkollü içeceklerden biridir. Su ve çaydan sonra en popüler üçüncü içecek‘tir. Bira tahıldan üretilirː Yaygın olarak malt arpa kullanılır ama buğday, mısır ve pirinç de kullanılan ürünler arasındadır. Şıradaki(malt-su karışımı), nişasta şekerlerinin fermantasyonu birada etanol ve karbondioksiti açığa çıkarır ve köpüklü bira oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Karbondioksit</span> Renksiz, kokusuz, yoğunluğu 152,0 °Cde ve 36 atmosfer basıncında kolayca sıvılaşan ekşimsi tatta bir gaz (CO2)

Karbondioksit, kovalent bağlı bir karbon ve iki oksijen atomundan oluşan moleküle sahip, normal koşullarda gaz hâlinde bulunan bileşiğin adıdır. Renk ve kokusu yoktur. Kimyasal formülü CO2 şeklinde olup molekül ağırlığı 44,009 g/mol'dür. Karbon içeren besin maddelerinin metabolize edilmesi sonucu meydana gelen bir son üründür. Küresel ısınmada önemli bir pay sahibidir. Yerden yansıyan güneş ışınlarının atmosferden çıkma oranını azaltır.

<span class="mw-page-title-main">Yangın</span> büyük ve yıkıcı ateş

Yangın, maddenin ısı ve oksijenle birleşmesi sonucu oluşan yanma reaksiyonlarının neden olduğu doğal afettir. Yangınların oluştukları coğrafî alanda maddi hasarlara neden olmasından ziyade, orada yaşayan canlılar ve ekolojik denge üzerinde de büyük derece olumsuz etkileri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Guinness</span> İrlanda kökenli bira markası

Guinness, İrlanda'ya özgü siyah bir bira türüdür (Stout). Arthur Guinness'in 1756 yılında Dublin'de kurmuş olduğu Guinness bira fabrikası tarafından üretilmektedir. Bira fabrikası burada önemli bir istihdam sağlar. 1759'dan beri Guinness, Dublin'in St. James's Gate semtinde imal edilir. Guinness Store House'da tarihçesi ve üretim süreci hakkında bilgi edinilebilir. Bu zaman zarfında, orijinal İrlanda tadından kısmen farklılıkların olduğu, 50'den fazla ülkede lisans altında üretim yapılmaktadır ancak Avrupa'daki biranın kökeni İrlanda'daki ana ortaklıktır.

<span class="mw-page-title-main">Poliüretan</span> karbamat (üretan) bağlantılarıyla birleştirilen organik birimler zincirinden oluşan polimer

Poliüretan, karbamat bağlantıları ile birleştirilen organik üniteler zincirinden oluşan bir polimerdir. Esnek ve esnemeyen köpükler, dayanıklı elastomerler ve yüksek performanslı yapıştırıcılar, sentetik lifler, contalar, prezervatifler, halıların alt kısmı ve sert plastik yapımında kullanılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Vurgun</span>

Vurgun veya dekompresyon hastalığı, kısa sürede yüksek basınçlı bir bölgeden alçak basınçlı bir bölgeye geçilmesi nedeniyle vücutta gaz kabarcıklarının oluşması sonucu ortaya çıkan gaz embolizmidir. Özellikle dalgıçlar, pilotlar veya su altı inşaat işçileri gibi basınç değişimi etkisinde kalanlarda rastlanır. Sünger avcılarında görülen bu tabloya halk dilinde vurgun denir. Dekompresyon sözcüğü "basınç azalması" anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Maya (biyoloji)</span> gayriresmi mantar grubu

Mayalar ökaryot, tek hücreli, fungi (mantarlar) alemi içerisinde sınıflandırılan mikroorganizmalardır. Kökenleri 300 milyon yıl öncesine kadar uzanmaktadır ve bilinen en az 1500 türü bulunmaktadır. Tanımlanmış tüm mantar türlerinin tahminen %1'i mayalardır. Mayalar çok hücreli atalardan evrimleşmiş, tek hücreli organizmalardır, fakat bazı türleri, pseudohif olarak bilinen, birbirine zincirleme eklenen tomurcuklanmış hücre dizileri oluşturarak, çok hücreli organizma benzeri özellikler gösterme yeteneğine sahiptirler. Maya hücreleri, türe ve çevresel ortama göre, genellikle 3–4 µm (mikrometre) olsalar da, 40 µm'ye kadar varan farklı boyutlarda olabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Damla</span>

Bir damla ya da su damlacığı; küçük bir hacmi olan, tamamen veya neredeyse çok küçük yüzeylerle sınırlıdır. Açıldığı zaman bir tüpün alt uçlarında birikir, asılı bir damla oluşur. Damla, buharlaşma veya yoğunlaşmadan atomizasyon sayesinde oluşabilir.

<span class="mw-page-title-main">Çay yaprağı paradoksu</span>

Çay yaprağı paradoksu, içinde çay yaprakları bulunan bir çay bardağı karıştırıldığında yaprakların neden bardağın kenarlarına değil de tam tersi bardağın ortasına çöktüğünü inceleyen paradokstur. İlk çözüm Albert Einstein'ın 1926 yılında yayınladığı ve nehir kenarlarındaki erozyonu açıkladığı makalesinden çıkarılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bira musluğu</span>

Bira musluğu, fıçı bira musluğu ya da bira makinesi musluğu gibi isimler ile bilinen, özellikle fıçı biradaki biranın serbest kalmasını sağlayan vana ve musluğa verilen isimdir. Ayrıca başka bağlamlarda yine büyük miktardaki biranın, istenen ebatlardaki daha küçük bardaklara servis edilmesini sağlayan valf, vana, tapa ya da fıçı tapaları içinde aynı isim kullanılıyor olabilir. Aslında terim, geleneksel ahşap fıçılarda bulunan vana ya da tapalar için türetilmiştir. Bir musluktan servis edilen bira ise fıçı bira ya da ale olarak bilinir. Ahşap fıçıların yerini günümüzde İngilizce keg adı verilen, alüminyum veya çelikten imal edilen fıçı(ya da varil)lar almıştır. Kullanıldıkları varil ya da fıçıya göre pek çok farklı tür ya da stilde bira musluğu bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çavdar birası</span>

Çavdar birası, arpa maltının yanı sıra kayda değer oranda çavdar maltı ya da sek çavdar kullanılarak üretilen özel tahıl biralarını tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Çavdar biralarında şerbetçi otundan gelen acılık, çavdarın kendisinden gelen acılığı ve ekşimsiliği daha da artırmamak amacıyla genelde orta düzeyde tutulur.

<span class="mw-page-title-main">Grodziskie</span> meşe dumanında kurutulmuş buğday maltı ile yapılan, Polonya kökenli tarihi bir bira türü

Grodziskie, meşe dumanında kurutulmuş buğday maltı ile yapılan, Polonya kökenli tarihi bir bira türüdür. Sahip olduğu altın sarısı rengi, berraklığı, kalitesi ve yüksek karbonizasyonu nedeniyle Polonya şampanyası olarak da bilinmektedir.

Kavitasyon, bir sıvı içinde buhar kabarcıklarının oluşumu ve bunların ani olarak patlaması ile oluşan fiziksel olayın ve bu olayın bitişik malzemede oluşturduğu hasarın adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Köpük</span> maddenin bir formu

Köpük, gaz kabarcıklarını bir katı veya sıvıya tutarak oluşturulan bir maddedir. Bir banyo süngeri ve bira dolu bir bardağın üzerindeki kabarcıklar köpüğe örnektir. Çoğu köpükte, gazın hacmi büyüktür ve gazların bölgelerini ayıran ince katı film veya katı filmler bulunur.

<span class="mw-page-title-main">İzosiyanik asit</span> kimyasal birleşik

İzosiyanik asit, 1830'da Liebig ve Wöhler tarafından keşfedilen HNCO formülüne sahip bir kimyasal bileşiktir. Kaynama noktası 23.5 °C olan uçucu ve zehirli renksiz bir maddedir. İzosiyanik asit, organik kimya ve biyolojide en yaygın olarak bulunan dört element olan karbon, hidrojen, azot ve oksijen içeren en basit kararlı kimyasal bileşiktir.

<span class="mw-page-title-main">Kabarcık (fizik)</span> genellikle sıvı başka bir maddenin içinde bulunan gaz kürecik

Bir kabarcık, genellikle sıvı başka bir maddenin içinde bulunan gaz küreciktir. Marangoni etkisi nedeniyle, kabarcıklar sürükleyici maddenin yüzeyine ulaştıklarında bozulmadan kalabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Hamurun mayalanması (pişirme tekniği)</span>

Pisirmede hamurun mayalanması, mayalı ekmek ve diğer unlu mamullerin hazırlanmasında hamurun fırınlanma'dan önce son bir kez dinlenmesine ve kabarmasına izin verilen aşamadır. Bu dinlenme süresince maya hamuru fermente ederek gazı çıkarır ve hamur mayalanır.

<span class="mw-page-title-main">Titan'ın atmosferi</span>

Titan'ın atmosferi, Satürn'ün en büyük uydusu olan Titan'ı çevreleyen yoğun gaz tabakasıdır. Güneş Sistemi'ndeki doğal uyduların atmosferlerinden tek kalın olanıdır. Titan atmosferinin alt kısmı, başlıca azot (%94,2), metan (%5,65) ve hidrojen (%0,099) elementlerinden oluşur. Eser miktarda etan, diasetilen, metilasetilen, asetilen, propan, PAH gibi hidrokarbonlar; siyanoasetilen, hidrojen siyanür, karbon dioksit, karbon monoksit, siyanojen, asetonitril, argon ve helyum gibi gazlar da Titan'ın atmosferinde bulunur. Azot izotop oranı üzerinde yapılan çalışmalar, asetonitrilin atmosferde hidrojen siyanür ve siyanoasetileni aşan miktarlarda mevcut olabileceğini öne sürmektedir. Titan atmosferinin yüzey basıncı, Dünya'dakinden yaklaşık %50 daha yüksek olup 1,5 bar'dır. Bu basınç metanın üçlü noktasına yakındır ve metanın atmosferde gaz hâlindeyken yüzeyde de sıvı hâlde olmasını sağlar. Titan, atmosferinde bulunan katran benzeri organik çökeltiler olan tolinler gibi karmaşık kimyasallar sebebiyle uzayda turuncu renkte görünür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.