İçeriğe atla

Bir Yerde

Bir Yerde
Being There
Jerzy Kosinski'ın Bir Yerde (Being There) adlı romanının 1982'de E Yayınları'ndan çıkan Türkçe baskısının kapağı
YazarJerzy Kosinski
ÇevirmenAydil Balta
ÜlkeABD
Dilingilizce
Türroman
YayımcıE yayınları
Sayfa156
ISBN975-390-044-9

Bir Yerde, Polonya asıllı Amerikalı yazar Jerzy Kosinski'nin 1971 yılında yayımladığı politik alegorik romanıdır. Özgün adı Being There olan roman Türkiye'de ilk kez 1972 yılında E Yayınları'ndan Aydil Balta'nın Türkçe çevirisiyle çıktı. Daha sonraki yıllarda, aynı yayınevi kitabın birkaç baskısını daha yaptı. 1979 yılında roman ABD'de sinemaya aktarılmış olduğu için, yayınevi filmin ve oyuncularının şöhretinden de yararlanmak üzere 1982'deki ve sonraki bazı baskıların kapağına filmden alınmış fotoğrafları koymuştur. (ISBN 975-390-044-9)

Yazarın üçüncü romanı olan "Bir Yerde", 19 dilde aynı anda yayımlandı. Roman, 1991 yılında intihar ederek hayata veda etmiş olan Jerzy Kosinski'nin sinemaya aktarılmış tek eseridir.[1]

Nitelikleri olmayan saf ve dünyadan bihaber bir bahçıvanın bir dizi rastlantı sonucunda neredeyse politikanın en üst basamaklarına kadar tırmanma şansını yakalamasının anlatıldığı roman, bir bakıma Amerikalı medya kültürüne yönelik de bir taşlamadır.

Konusu

Romanın kahramanı Chance, bütün ömrü boyunca "İhtiyar" diye bahsettiği varlıklı bir adamın evinin bahçesinin sınırları dışına çıkmamıştır. Bir bahçıvan olan Chance orta yaşlı, saf, çocuksu, biraz da zekâ özürlüdür. Yalıtılmış hayatı içerisinde sadece bahçeyle uğraşırken üretken olabilmektedir. Bunun dışında işvereninin kendisine tahsis ettiği küçük odada yalnız başına kalmaktadır. Kendisine yemek hazırlayan bir hizmetkâr dışında kimseyle görüşmez ve dış dünyayla yegâne bağlantısı burada sürekli seyrettiği televizyondur. Chance dış dünya ile ilgili her şeyi bu televizyondan öğrenmiştir. "İhtiyar"la Chance'in ilişkileri biraz karanlıktır ("İhtiyar" ona acıdığı için mi yıllarca evinde tutmuştur? Yoksa bir akrabalık bağları mı vardır? bilinmez)

Bir gün "İhtiyar" aniden ölünce, emlâk şirketinin avukatları tarafından kapının önüne koyulur. Artık tamamen yabancısı olduğu bir dünyanın içinde yapayalnız ve sudan çıkmış bir balık gibi kala kalmıştır. Üzerinde demode giysilerle hiç bilmediği sokaklarda aval aval dolaşırken zengin bir girişimcinin limuzini Chance'e çarpar. Limuzinde milyarderin karısı Elizabeth Eve Rand (romandaki lakabı EE) vardır ve hafif yaralanan Chance'i arabaya alarak malikânelerine götürür.

EE, Chance'den etkilenmiş hatta onun cinsel yetersizliğini bilmeden ona âşık bile olmuştur. EE'nin kocası Benjamin Rand çaresiz bir hastalıkla pençeleşmekte ve evde tedavi görmektedir. Çok nüfuzlu bir iş insanı olan bay Rand, Chance'i aralarında ABD başkanının da olduğu birçok önemli şahsiyetle tanıştırır. Zekâ özürlü Chance, ömrü boyunca televizyondan kaptığı bazı anlamsız bilgileri kendi bahçıvanlık deneyimleriyle harmanlayarak bazı saçma sapan aforizmalar üretir, karşısındaki önemli politikacı ve iş adamları ise bu sözlerin altında derin anlamlar olduğunu sanırlar ve Chance'in bir bilge olduğu kanaatine varırlar.

Himayesine girdiği bu etkili insanların sayesinde sık sık gazete ve televizyonlarda boy gösteren Chance, katıldığı talk-show'larda da aynı türden konuşmalarını sürdürür. Gerçekte niteliksiz bir insan olan Chance'in bilmece gibi konuşmaları halkın kafasını karıştırsa da elitler onu el üstünde tutarlar ve aralarında onun gelecekte ABD başkanı olmasını bile planlarlar.

Sinema uyarlaması

Jerzy Kosinski'nin 1971 yılında yayımladığı "Being There", 1979 yılında yönetmen Hal Ashby tarafından aynı adla sinemaya da aktarılmıştır. Senaryosunu da yine kendi romanından uyarlayarak Kosinski'nin yazdığı filmin başlıca rollerinde Peter Sellers, Shirley MacLaine, Melvyn Douglas, Jack Warden, Richard Dysart ve Richard Basehart oynamışlardır. Bu senaryo Kosinski'nin Altın Küre'ye aday gösterilmesine yol açmıştır. Ayrıca, ona yılın en iyi senaryo yazarı ödülünü kazandırmıştır.

Film Türkiye'de Ocak 1984'te Merhaba Dünya adıyla gösterime girmiştir.[2] "Being There", 1991 yılında intihar eden yazarın sinemaya aktarılmış tek eseridir.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2009. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2009. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Jerzy Kosiński</span> Musevi ve Polonya asıllı, Amerikalı yazar (1933-1991)

Jerzy Kosiński Musevi ve Polonya asıllı, Amerikalı yazar Polonya'nın ikinci büyük şehri Łódź'da doğdu. II. Dünya Savaşı sırasındaki bir çocukken, Doğu Polonya'da Katolik bir Polonyalı ailenin yanına sahte bir kimlikle sığındı. Bir Katolik rahibi sahte bir vaftiz sertifikası çıkarmıştı, savaş sırasında Polonya Katolik Kilisesi'nin yaptığı olağan bir uygulamaydı. II. Dünya Savaşı'ndan sonra, Kosiński ailesine kavuştu ve tarihle siyaset dalında 1957'de Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etmeden önce Polonya'da derece kazandı. 1962'de Amerikalı çelik imparatoriçesi Mary Hayward Weir ile evlendi.

<span class="mw-page-title-main">Ayn Rand</span> Rus-Amerikan yazar ve filozof

Ayn Rand, kurduğu objektivizm felsefesi ve yazdığı Yaşamak İstiyorum, Ben (Anthem), Hayatın Kaynağı ve Atlas Silkindi kitaplarıyla tanınan filozof-yazar.

<span class="mw-page-title-main">Selim İleri</span> Türk yazar, senarist, eleştirmen

Ali Selim İleri, Türk yazar, senarist, eleştirmen.

<span class="mw-page-title-main">Semih Kaplanoğlu</span> Türk yönetmen, senarist ve yapımcı

Semih Kaplanoğlu,, Türk yönetmen, senarist ve yapımcıdır.

<span class="mw-page-title-main">Peter Sellers</span> İngiliz oyuncu

Richard Henry Sellers ya da bilinen adıyla Peter Sellers, İngiliz komedyen ve oyuncudur. Daha çok Pembe Panter film serisindeki Şef Müfettiş Clouseau karakteri, Dr. Strangelove filminde oynadığı üç ayrı rol ve Lolita filminin 1962'deki orijinal versiyonunda oynadığı Clare Quilty karakteriyle bilinmektedir. Ayrıca kendisinin sondan bir önceki filmi olan Being There filmindeki çocuk saflığına sahip olan Bahçıvan Chance karakteri ile bilinmektedir.

<i>Teneke Trampet</i> (film)

Teneke Trampet 1979 Almanya, Fransa, Polonya ve Yugoslavya ortak yapımı bir dramatik savaş filmdir. Özgün adı Die Blechtrommel olan film İngilizce konuşulan ülkelerde The Tin Drum adı ile gösterilmiştir.

<i>Merhaba Dünya</i> (film)

Merhaba Dünya 1979 ABD yapımı politik komedi filmidir. Özgün adı Being There dir. "Being there" İngilizcede "Doğru zamanda doğru yerde bulunmak" anlamına gelen bir deyimdir. Film çevrildikten tam 5 yıl sonra 1984 yılında Türkiye'ye gelmiş ve sinemalarda "Merhaba Dünya" ismi ile gösterime girmişti. Yıllar sonra piyasaya çıkan DVD'lerinde ise Bir Yerde ismi kullanılmıştır.

<i>Muhbir</i> (film, 1935) 1935 filmi

Muhbir 1935 ABD yapımı politik dramatik filmdir. Özgün adı The Informer dır.

<i>Uzay Mikrobu</i>

Uzay Mikrobu, Amerikalı yazar Michael Crichton'un 1969 yılında yayımladığı bilimkurgu gerilim romanının adıdır. Özgün adı Andromeda Strain olan kitap, Türkiye'de 1974 yılında Mehmet Harmancı'nın çevirisiyle Uycan Yayınları'ndan çıkmıştı.

<i>Sançezin Çocukları</i> Oscar Lewisin 1961 yılında yayımladığı toplumsal romanı

Sançez'in Çocukları, Amerikalı antropolog yazar Oscar Lewis'in 1961 yılında yayımladığı toplumsal romanıdır. Özgün adı The Children Of Sánchez olan roman Türkiye'de ilk kez 1971 yılında E Yayınları'ndan Leyla Ragıp'ın Türkçe çevirisiyle çıktı. Romanın adında geçen özel isim Sánchez, Türkçede okunduğu gibi, yani Sançez şeklinde yazılmıştır. 518 sayfalık bu hacimli romanın fiyatı 20 Lira olarak belirlenmişti.

<i>İnsanlar Yaşadıkça</i> (roman)

İnsanlar Yaşadıkça, Amerikalı yazar James Jones'un 1951 yılında yayımladığı savaş romanıdır. Türkiye'de ilk kez 1957 yılında Altın Kitaplar Yayınevi'nden Nazmi Aktan'ın Türkçe çevirisiyle çıktı. Aynı yayınevi 1960'lı ve 1970'li yıllarda kitabın birkaç yeni baskısını daha yaptı.

<i>Tiffanyde Kahvaltı</i> Truman Capoteun kısa romanı

Tiffany'de Kahvaltı, Amerikalı yazar Truman Capote'nin 1958'de yayımladığı novella'nın adıdır. Özgün adı Breakfast at Tiffany's olan bu kısa roman Random House yayınevi tarafından yazarın üç kısa hikâyesi ile birlikte tek bir kitap halinde basılmıştı.

<i>Nehir</i> (roman) James Dickeyin 1970 yılında yayımladığı çok satan macera gerilim romanı

Nehir, Amerikalı şair ve romancı James Dickey'in 1970 yılında yayımladığı çok satan macera gerilim romanının adıdır. Özgün adı Deliverance olan roman ABD'de yayımlandıktan bir yıl sonra, 1971'de, Türkiye'de de Babil Kitap tarafından yayımlanmış ve kendi ülkesinde olduğu gibi haftalarca çok satanlar listesinde kalmıştı. Roman Türkiye'de basıldığı zaman henüz sinemaya aktarılmamıştı.

<i>Panama Terzisi</i>

Panama Terzisi, İngiliz casus romanları yazarı John le Carré'ın 1996 tarihinde yayımladığı 16. romanıdır. John le Carré da bu romanını yazarken başka bir İngiliz romancı Graham Greene'in "Our Man in Havana" adlı romanından esinlenmiştir. Özgün adı The Tailor of Panama olan roman Türkiye'de 1998 tarihinde İnkılâp Kitabevi tarafından Mehmet Harmancı'nın Türkçe çevirisiyle yayımlandı.(ISBN 975-10-1310-0) Roman Türkiye'de yayımlandığında henüz sinemaya aktarılmamıştı. İnkılâp'ın kapağı, kitabın İngiltere'deki ilk baskısını yapan Hodder & Stoughton'ın kapağıyla neredeyse tamamen aynıdır.

<i>Devlerin Aşkı</i> (roman) Edna Ferberın 1952 yılında yayımlanan roman

Devlerin Aşkı, Pulitzer Ödüllü Amerikalı romancı, oyun yazarı Edna Ferber (1885-1968)'ın 1952 yılında yayımladığı epik romanıdır. Özgün adı Giant olan bu hacimli roman Türkiye'de ilk kez 1957 tarihinde Altın Kitaplar Yayınevi tarafından Adnan Semih'in Türkçe çevirisiyle yayımlandı. Roman 1956 yılında ABD'de sinemaya aktarılmış ve film gişede büyük bir başarı kazanmış olduğu için, filmin yarattığı sansasyondan yararlanmak isteyen yayınevi kitabın kapağına filmle olan ilişkisini hatırlatan bir ibare koymuştur. Aynı yayınevi 1972 yılında romanın yeni bir baskısını yapmıştır.

<i>Vahşi Koşu</i> (roman)

Vahşi Koşu, Amerikalı romancı ve iki Oscar ödüllü senarist William Goldman'ın 1974 yılında yayımladığı paranoid gerilim türündeki romanıdır. Özgün adı Marathon Man olan roman ABD'de 1976 yılında yönetmen John Schlesinger tarafından aynı adla sinemaya aktarıldığında filmin senaryosunu da yine Goldman kendi romanından uyarlayıp yazmıştı. Bu filmin başrollerinde Dustin Hoffman, Laurence Olivier ve Roy Scheider oynamışlardı.

<i>Generallerin Gecesi</i>

Generallerin Gecesi, Alman yazar Hans Hellmut Kirst'ün 1962 yılında yayımladığı cinayet, gerilim romanıdır. Özgün adı Die Nacht der Generale olan roman İngilizce konuşulan ülkelerde The Night of the Generals adıyla yayımlanmıştı.

<i>The Misfits</i> (roman, 1961)

The Misfits (Uygunsuzlar), Amerikalı oyun yazarı Arthur Miller'ın 1961 yılında yazdığı romanın adıdır. Kitabın önsözünde bizzat yazarın da belirttiği gibi görünüşte romana benzese de aslında bu alışılmadık formatın yeni bir deneme tarzı olduğu, kitabının roman, oyun ve senaryo formatlarının dışında olduğu, ama bunların hepsinden de ögeler içerdiği belirtilmiştir.

<i>Gurbet Kuşları</i> (roman) Orhan Kemal tarafından yazılan roman

Gurbet Kuşları, Orhan Kemal tarafından kaleme alınan, 1962 yılında basılan roman. Yazar romanı aynı yıl yazmıştır. 1964 yılında aynı adla sinemaya aktarılmış, filmin senaryosunu Orhan Kemal ve Halit Refiğ birlikte yazmıştır. Gurbet Kuşları filmi, 1. Antalya Film Şenliği'nde "En İyi Yönetmen" ve "En İyi Film" ödüllerine layık görülmüştür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.